Morgunblaðið - 19.06.1993, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 1993
Eiginleikar Möllu kristölluðust í
baráttu hennar við krabbameinið.
Nefndu hlutina sínum réttu nöfn-
um, skilgreindu vandann. Reyndu
ekki að skjóta þér undan heldur
ráðstu gegn vandamálinu með þeim
ráðum sem líklegust eru til árang-
urs. En síðasta viðfangsefnið var
jafnvel henni, sem hafði þennan
mikla lífsvilja, ofviða.
Festan og rökhyggjan voru ekki
einu eiginleikar hennar, andlitið og
röddin ljómuðu af væntumþykju
þegar hún talaði um Hörð, stelpum-
ar sínar og fólkið sitt úr Sörlaskjól-
inu, þá sýndi Malla sína viðkvæmu
hlið. „Mér fínnst óbærilegt að hugsa
til þess að hún mamma sé dáin,“
skrifaði hún mér á sínum tíma.
Okkur vinum hennar finnst nú
óbærilegt að hugsa til þess að hún
sjálf sé dáin.
Megi algóður Guð styrkja Hörð
og dætumar þrjár í sorg þeirra unz
ljúf minning um einstaka konu ryð-
ur sorginni og sársaukanum burt.
Blessuð sé minning Magdalenu
Schram.
Valgerður Bjarnadóttir.
í dag er til moldar borin elskuleg
vinkona okkar þriggja, Magdalena
Schram.
Malla kom fyrst inn í líf okkar
fyrir rétt rúmum fimm árum þegar
við börðumst sameiginlega við þann
sjúkdóm sem nú hefur lagt hana
að velli.
Hún var ætíð svo hress og með
hinar skemmtilegustu hugmyndir.
Við hittumst alltaf reglulega og um
margt var skrafað. Sumt af því var
á alvarlegu nótunum, en þó var
miklu oftar slegið á létta strengi
og þá lét Malla ekki sitt eftir liggja.
Minnisstæð er stund með henni á
spítalanum fyrir réttum mánuði.
Þá var hún langt leidd, en allt ann-
að var rætt en veikindi og volæði.
Hún bar höfuðið hátt og lét ekki
bugast.
Kæri Hörður, Halla, Guðrún og
Katrín. Megi Guð almáttugur
styrkja ykkur í ykkar miklu sorg.
Þóra Hrönn, Unnur og Kristín.
Það var um 1960 í Vesturbær-
Austurbær hraðferð, að ég sá Möllu
fyrst. Rauðhærða stelpu, með gler-
augu og spangir á tönnunum, geisl-
andi af lífi og greinilega aðalmann-
eskjan í hópnum sem var aftast í
strætó — þar sem fjörið var. Ég
þekkti hana ekkert — vissi bara
hver hún var og af hvaða fólki —
enda tilheyrðum við sitt hvorri kyn-
slóðinni, hún u.þ.b. tólf ára og ég
fimmtán! Á þessum árum jafngildir
það heilum mannsaldri. Eg horfði
á hana með dálítilli vanþóknun —
eða var það kannski öfund — og
aðdáun í bland. Hún var svo falleg,
virkaði svo sjálfsörugg og hélt at-
hygli krakkanna — og minni — al-
veg fyrirhafnarlaust „Sú er örugg
með sig“ hugsaði ég, „hvað heldur
hún eiginlega að hún sé?“
Það liðu rúmir tveir áratugir þar
til ég sá hana næst og þetta atvik
úr strætó riíjaðist strax upp fyrir
mér. Hún var orðin ennþá fallegri,
rauðhærð og geislandi, spangirnar
horfnar, en gleraugun á sínum stað
og sjálfsöryggið! En ég hugsaði
ekki lengur „hvað heldur hún eigin-
lega að hún sé“ því ég kynntist því
smátt og smátt „hver hún eiginlega
var“, að svo miklu leyti sem maður
veit það nokkurn tíma um aðra
manneskju og aðdáunin var ekki
lengur blandin öfund.
Þetta var þegar við og fjölda-
margar aðrar konur höfðum komist
að þeirri niðurstöðu að það mætti
ekki bíða stundinni lengur að konur
tæku heiminn í sínar hendur, a.m.k.
helminginn af honum. Við ætluðum
að vísu að láta nægja að byija á
Reykjavík og stofnuðum Kvenna-
framboðið. Því miður hefur Kvenna-
framboðið — seinna Kvennalistinn
— ekki enn náð helmingnum af
Reykjavík, hvað þá heiminum, í sín-
ar hendur, en það er svo sannarlega
ekki henni Möllu að kenna! Starf
hennar þar og hugmyndir ekki síð-
ur, hefðu alveg nægt til að sigra
heiminn, ef bara tregðulögmálið
væri ekki svona sterkt.
Ég kynntist Möllu ekki mikið
persónulega fyrstu árin. Hún sinnti
aðallega borgarmálunum og auðvit-
að „Veru“, þar sem hún var pottur-
inn og pannan í mörg ár og allt
þar til hún lést átti „Vera“ hauk í
homi, þar sem Malla var. Ég var
hins vegar í hópi þeirra kvenna sem
vildu bjóða fram til Alþingis, Malla
ekki — fyrst í stað. En þegar hún
hafði gert upp hug sinn, mætti hún
heil og óskipt til leiks og þá hófust
kynni okkar. Kynni, sem allt í einu
urðu að sterkri og tilfínningaríkri
vináttu. Ég held við höfum báðar
orðið dálítið undrandi. Við ræddum
oft um það seinna, hvað hefði eigin-
lega gerst. En það gerðist nefnilega
ekkert sérstakt. Vináttan var bara
allt í einu orðin staðreynd, eðlileg
og sjálfsögð eins og hún hefði alltaf
verið til staðar, bara verið sofandi
og var nú allt í einu vöknuð. Allt
hefur sinn tíma.
Sá tími sem vináttu okkar var
skammtaður var alltof stuttur tal-
inn í árum, en reyndist okkur þó
svo dijúgur að nú, þegar ég staldra
við og geng á vit minninganna,
geng ég í svo ríkulegan sjóð að ég
trúi því naumast að öll þessi auðæfí
hafí safnast á ekki lengri tíma.
Við sem stóðum að því að stofna
til Kvennaframboðs og Kvennalista
líkjum því amstri stundum við ævin-
týri. Heillandi ævintýri, sem við
hefðum ekki viljað vera án. Sköpun-
argleðin bar okkur eins og bylgja,
við virtumst hafa ótakmarkaða
orku, sem eftir á að hyggja er ekk-
ert skrítið, því ekkert er eins orku-
og næringarríkt og sköpunin, en
það sem var öllu skrítnara var hve
við virtumst á stundum hafa ótak-
markaðan tíma líka. Hvaðan kom
okkur allur þessi tími? í hvað höfð-
um við notað hann áður? Þó saga
t
Föðursystir mín, mágkona og fraenka,
GUÐRÚN SVEINBJARNAROÓTTIR,
Hvassaleiti 56,
Reykjavík,
lést á hjúkrunarheimilinu Sunnuhlíð
fimmtudaginn 17. júní.
Jaröarförin fer fram frá Langholtskirkju
mánudaginn 21. júní kl. 11.30.
Ólöf Vigdis Baldvinsdóttir,
Anna Vigdfs Ólafsdóttir,
Ragnheiður Finnsdóttir.
t
Hjartans þakkir til allra þeirra, sem auðsýndu okkur samúð og
hlýhug vegna fráfalls föður míns og bróður,
HARALDAR SIGURÐSSONAR,
Hólavegi 18,
Siglufirði.
Þorleifur Haraldsson,
Þórey Sigurðardóttir.
Kvennalistans spanni ekki nema
rétt rúman áratug, virðist hún
miklu lengri vegna þess hve við-
burða- og innihaldsrík hún er. Það
er nefnilega ekki nema hálfur sann-
leikur að tíminn sé fljótur að líða
þegar eitthvað skemmtilegt er að
gerast. Það gildir einungis um núið,
en þegar það verður að fortíð breyt-
ist örskotsstund í óratíma í minn-
ingunni og þeim mun lengri sem
hún var ríkari af innihaldi. Allt
þetta ævintýri, sem margar konur
spunnu saman, breytti svo lífi okkar
og háttum, að við töluðum gjaman
um „fyrir .og eftir Kvennalista" og
stundum vefst það fyrir manni að
muna hvemig lífið var „fyrir
Kvennalista", vegna þess hve við-
burðaríkt og skemmtilegt þetta
ævintýri hefur verið og þar af leið-
andi langt. En á sama hátt finnst
mér þetta ævintýri skiptast í kafl-
ana „fyrir og eftir Möllu“. Hún
varð allt í einu aðalpersónan í a.m.k.
mínu ævintýri og það sem það er
búið að vera skemmtilegt! Og ekki
spillti að þegar mennimir okkar,
Amar og Hörður, stóðu að því,
ásamt fleirum, að stofna Kvenna-
listakarlafélagið „Losta“ tókust
með þeim kynni, sem urðu að vin-
áttu — þó „Losti“ hafí ekki starfað
sem skyldi.
Margt og mikið höfðum við gert
saman. Ferðast, innanlands og ut-
an, stundum með bömin okkar,
stundum fjögur, stundum bara við
Malla tvær, skemmt okkur, farið í
leikhús, talað, stundum deilt, borð-
að og drukkið, talað, spilað brids,
talað meira. Ánægju- og samveru-
stundimar eru orðnar óteljandi og
þær enduðu oftar en ekki á því að
Amar las okkur nokkur ljóð fyrir
svefninn, sem ekki síst Malla hafði
mikið yndi af. En hæst ber stundim-
ar þegar við sátum tvær einar, hvort
sem það var á ókunnum hótelher-
bergjum í útlöndum, í Sörlaskjólinu,
á Grenimelnum eða Óðinsgötunni
og töluðum og töluðum og töluðum.
Nóttin var okkar tími — báðar
óforbetranlegir nátthrafnar. Við
undum okkur best þegar allt var
orðið hljótt og ekkert sem tmflaði.
t>á virðist tíminn standa í stað og
vera óendanlegur. En allt í einu var
kominn morgunn — nóttin aldrei
nógu löng. Og næturnar urðu marg-
ar — þó aldrei nógu margar, aldrei
talað nóg, ekki skorti umræðuefnin.
Á þessum stundum kynntist ég
Möllu mest og best. Leiftrandi gáf-
um hennar, skarpskyggni, gleði
hennar og sorg, næmi hennar og
viðkvæmni. Ekkert málefni var
henni óviðkomandi. Ekkert svo
stórt eða smátt að ekki þyrfti að
ræða það vel og lengi. Einhver spek-
ingur sagði að það væm tvær hlið-
ar á öllum málum, en það væri sú
þriðja sem skipti máli. Það var ein-
mitt þessi „þriðja hlið“ sem var
sérgrein Möllu. Hún hafði einstaka
hæfíleika til að skyggnast bak við
orð og hugtök, sjá nýjan flöt sem
aðrir komu ekki í fljótu bragði auga
á og varpa þannig nýju ljósi á flest
það sem fyrir bar. Sívakandi og
skoðandi, efin og gagnrýnin. Ekki
til þess eins að efast og gagnrýna,
heldur var það henni sífelld upp-
spretta nýrra og fijórra hugmynda,
því fátt þoldi hún verr en vanann.
Óttaðist sífellt að orð og hugtök
breyttust í klisjur sem leiddu til
stöðnunar, stöðvuðu flæðið og ferlið
og stæðu þannig í vegi fyrir breyt-
ingum. Því breytingar vildi hún. Til
batnaðar fyrir dæturnar Höllu,
Katrínu og Guðrúnu og allar aðrar
dætur — og syni — heimsins.
Það vom einmitt þessir hæfileik-
ar hennar til að sjá í nýju ijósi,
gefa orðum og hugtökum nýja
merkingu, sem aftur spmttu af
nýjar hugmyndir, sem vom kvenna-
hreyfíngunni dýrmætar. Hún
brýndi okkur sífellt, ýmist með
hvatvísum áminningarræðum eða
leiftrandi hvatningarræðum. Er þá
skemmst að minnast ræðunnar sem
hún flutti á afmælishátið Kvenna-
listans á Hótel Borg í mars síðast-
liðnum og við vissum innst inni að
yrði líklega sú sjðasta sem hún flytti
í okkar hóp. Ég trúi að hún líði
engum úr minni sem á hlýddi. Þarna
sat hún keik, þótt fársjúk væri, eins
og drottning með rauða hárið,
sveipuð marglitu sjali og brýndi
okkur enn einu sinni. Hvatti okkur
til að dvelja ekki við ósigra eða
mistök undanfarinna tíu ára, heldur
eflast af áfangasigmm til nýrra
átaka næstu tíu árin, sem hún sagð-
ist hlakka til. Hún var ekki að reyna
að blekkja neinn, allra síst sjálfa
sig. Hún hlakkaði einfaldlega til
fyrir hönd annarra.
En þessir hæfíleikar hennar
komu ekki bara kvennahreyfing-
unni til góða heldur öllum þeim sem
kynntust henni eitthvað að ráði og
vora jafnframt það sem gerðu hana
að svo heillandi persónu sem raun
bar vitni. En hún var einskis manns
viðhlæjandi og svo sannarlega ekki
alltaf þægileg. Hún gat verið mjög
snögg upp á lagið, stundum dálítið
snúðug og svo hreinskiptin að
manni gat hnykkt við. Það má e.t.v.
orða það svo að maður þurfi dálítið
að „venjast henni".
Það var ekki fyrr en ég hafði
kynnst Möllu vel að ég skildi af
hveiju þetta sem ég kallaði fyrr
sjálfsöryggi stafaði. Það hafði ekki
með sjálfumgleði eða blindu á sjálfa
sig að gera, heldur hitt hvað hún
hvíldi vel í sjálfri sér, vissi hvar
styrkur hennar lá og hvert hún vildi
beina kröftum sínum. Þess vegna
var hún svo örlát og óspör á sjálfa
sig.
En þó Malla væri mikil félags-
vera og hefði yndi af góðum sam-
ræðum og ögrandi skoðanaskiptum,
sem hún efldist öll af, undi hún sér
líka vel ein. Þá tóku bækumar og
skriftirnar yfirhöndina. Hvort
tveggja varð henni dijúgt vega-
nesti, ekki síst þegar svo var komið
að hún varð að dvelja langdvölum
á spítala, meira og minna bundin
við rúmið. Fyrr en varði hafði hún
breytt sjúkrastofunni í nokkurs
+
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir, tengdasonur
og afi,
ÞÓRIR SIGURÐUR ODDSSON,
trésmiður,
Hjallavegi 56,
Reykjavfk,
er andaðist í Landspítalanum að morgni 9. júní sl., verður jarð-
sunginn frá Langholtskirkju mánudaginn 21. júní kl. 15.00.
Guðrún Ósk Sigurðardóttir,
Sigurður Þórisson, Hólmfríður S. Jónsdóttir,
Stefanía Ósk Þórisdóttir, Friðleifur Kristjánsson,
Vilhjálmur Þór Þórisson,
Lilja Ósk Þórisdóttir, Jónatan Ásgeirsson,
Guðbjörg Einarsdóttir og barnabörn.
+
Þökkum af alhug öllum þeim, sem sýndu okkur samúð og vináttu
við aridlát og útför bróður okkar,
SIGMUNDAR HALLDÓRSSONAR
frá Hraungerði,
Álftaveri,
Stigahlið 8.
Rannveig Halldórsdóttir,
Sigríður Halldórsdóttir,
Guðbjörg Stella Halldórsdóttir,
Hallgrímur Halldórsson.
konar lestrar- og vinnustofu, fulla
af bókum, blöðum og pappíram af
ýmsu tagi, í bland við blóm, snyrti-
vörar, tölvu, prentara, tebolla, föt
og myndir. Hún skapaði sér „nýtt
líf“, þó hún hefði hiklaust kosið að
það gæti verið öðmvísi, innihalds-
ríkt, skemmtilegt og skapandi.
Þama skrifaði hún pistlana sína og
útvarpið kom bara til hennar, fyrst
hún gat ekki farið til þess. Alltaf
var jafn gaman að heimsækja hana
og enn vom kvöldin löng og
skemmtileg og allar konumar sem
þarna unnu, og Malla þreyttist aldr-
ei á að dásama og þakka, bám í
okkur kaffí, te og aðrar veitingar
eftir þörfum og gerðu aldrei at-
hugasemd við það þó samræðurnar
teygðu sig stundum óhóflega inn í
nóttina.
En það var ekki bara Malla sem
þurfti að laga sig að breyttum að-
stæðum. Það átti ekki síður við um
Hörð. Saman tóku þau þessu „nýja
lífi“ af slíku æðraleysi, að engu var
líkara en að ekkert hefði í skorist.
Hann axlaði nú einn þá ábyrgð sem
fylgir stóm heimili á þann veg að
Malla sagðist vita að hún þyrfti
engu að kvíða um þá hlið mála.
Hans missir og dætranna er mest-
ur, en auk þess að eiga sér ríkuleg-
an og gjöfulan minningasjóð að
ganga í, kann það að verða þeim
nokkur huggun harmi gegn að vita
að þau deila sorginni og söknuðin-
um með mörgum öðmm og að það
er mikil gæfa að eiga mikils að
sakna.
Nú verður ekki oftar bankað
uppá og kallað niður í gangi „áttu
kaffí“ eða símtólið tekið upp og
heyra snaggaralega rödd segja
„halló, þetta er Malla“ og síðan
snúið sér beint að efninu, en Malla
mun samt halda áfram að hringja
og banka, með einum eða öðmm
hætti, minna á sig, taka upp þráð-
inn, ögra, hvetja, gefa og gleðja,
svo ógleymanleg sem hún var —
og er.
Þegar við Amar nú kveðjum
Möllu, leitar hugurinn til Harðar
og dætranna. Nú ríður á að treysta
vináttuböndin enn frekar og horfa
fram á við. Eins og oft áður leitum
við á vit ljóðsins og segjum við
Höllu, Katrínu og Guðrúnu í minn-
ingu móður þeirra:
Að lifa
er að skynja
nýjan tíma.
(Þorgeir Sveinbjamarson)
Þórhildur Þorleifsdóttir.
Kveðja frá Útvarpsráði
Magdalena Schram er látin að-
eins 44 ára að aldri. Sú fregn kem-
ur ekki á óvart. Undanfarin ár hef-
ur hún háð hetjulega baráttu við
erfiðan sjúkdóm en orðið að lúta í
lægra haldi. Útvarpsráðsmenn
þakka henni samstarfíð í ráðinu.
Magdalena hafði mikinn áhuga
á málefnum Ríkisútvarpsins og
sinnti hlutverki sínu sem fulltrúi í
Útvarpsráði af alvöra og eldmóði.
Rík réttlætiskennd, rökfesta og
næmt skopskyn einkenndi allan
hennar málflutning. Hún hafði
gaman af snörpum orðaskiptum,
en gætti jafnan hófs. Hún var mik-
ill málafylgjumaður og lét ógjarnan
sinn hlut, var fljót að semja fyrir-
spurnir og bókanir ef við átti. Það
vár engin lognmolla í kringum
Magdalenu en hún var hreinskiptin
og gott að eiga við hana samstarf.
Fyrir það þökkum við í dag og vott-
um eftirlifandi maka hennar, Herði
Erlingssyni og dætrum þeirra þrem-
ur okkar dýpstu samúð. Minningin
um góða konu lifir.
Halldóra J. Rafnar,
formaður Útvarpsráðs.
Fleiri greinar um Magdalenu
Schram bíða birtingar og
munu birtast næstu daga.
ERFIDRYKKJUR
»©»€
Sími 11440