Morgunblaðið - 19.06.1993, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JUNÍ 1993
flCttAAIM

©1989 Universal Press Syndicate
z, Hctnn eroZ Leihx. cxb eJnhi/erju handa.
konu sem d eJdcert. "
Ég treysti ekki Iengur sjúk-
dómsgreiningu stelpnanna í
saumaklúbbnum svo ég ákvað
að koma til þin.
Það væri nú gott að eiga þak
yfir höfuðið.
HÖGNI HREKKVÍSI
BREF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Látrabjarg - Rauðisandur
Frá Ingibjörgu S. Ásgeirsdóttur:
Þann 23. júní heldur Utivist í fimm
daga sumarleyfisferð í vesturhluta
Barðastrandarsýslu. Þar er lands-
lag fjölbreytt, gullnar sandstrend-
ur og fuglabjörg, vaðlar og þver-
hníptir núpar. Ferð á þessar slóðir
býður upp á sannkallað ævintýri
fyrir fuglaskoðara og einnig ýmis-
legt athyglisvert fyrir þá sem vilja
kynnast aðstæðum fólks sem
þarna bjó og sótti lífsbjörg í báru
og bjarg.
A miðvikudegi er ekið vestur í
Stykkishólm og siglt þaðan yfir
Breiðafjörð til Bijánslækjar. Fjörð-
urinn iðar af lífi á þessum tíma,
selur er þarna algengur, bæði land-
selur og útselur, og í eyjunum eru
miklar sjófuglabyggðir. Þama
verpir til dæmis stór hluti af díla-
og toppskarfsstofni landsins. Al-
gengustu fuglarnir eru þó lundi
og æður og það er nokkuð víst að
teista sjáist á sundi. Ef heppnin
er með okkur fáum við að sjá „kon-
ung fuglanna", haförn, hnita þama
háloftin því helsta varpsvæði hans
er einmitt við fengsælan Breiða-
fjörð.
Þegar komið er í land í Bijáns-
læk, er rétt að nota nokkurn tíma
til að skoða steingervingalögin í
Surtarbrandsgili. í þeim eru eink-
um tijálauf og viðardrumar sem
fergst hafa undir hraunlögum fyrir
milljónum ára. Gilið er friðað nátt-
uruvætti.
Frá gilinu verður ekið rakleiðis
í náttstað, vestur Barðaströnd, yfir
Kleifarheiði og þaðan um Ósafjörð,
sunnanverðan Patreksfjörð og allt
vestur í Breiðavík þar sem við gist-
um næstu 3 nætur.
Næsta degi verður eytt á Rauða-
sandi í fylgd staðkunnugs manns.
Gengið verður að Sjöundá sem fór
í eyði 1921. Bærinn Sjöundá varð
þekktur af sögu Gunnars Gunnars-
sonar, Svartfugl. Þar segir frá
þeim Saka-Steinunni og Bjarna
sem myrtu maka sína á einmitt
þessum stað um aldamótin 1800.
Frá Sjöundá verður svo farið inn
í Skor. Þaðan sem Eggert Ólafsson
lagði frá landi í sína hinstu för en
hann fórst á Breiðafirði ásamt
Látrabjarg
konu sinni og allri áhöfn árið 1760.
Frá Skor liggur leiðin aftur út á
Sand.
Á höfuðbólinu Saurbæ stendur
kirkja sem áður stóð á Reykhólum,
fögur íslensk smíð frá miðri síð-
ustu öld en endurreist hér og vígð
1982. Rauðsendingar höfðu misst
fyrri kirkju í ofsaroki.
Föstudeginum er vel varið á
Látrabjargi og í Látravík, einkum
ef veður er gott. Ekið verður lang-
leiðina inn á bjarg en síðan gengið
vestur eftir því niður að Bjargtöng-
um, vestasta odda landsins. Þama
gefst gott tækifæri til að kynnast
fuglalífínu í bjarginu og þeir
óhræddu geta ef til vill lagst fram
á bjargbrún og virt fyrir sér að-
stæður undir Geldingskorardal þar
sem hið frækilega björgunarafrek
var unnið í desember 1947 er
heimamenn björguðu áhöfn togar-
ans Dhoon af strandstað. Á leið-
inni til baka til bækistöðvarinnar
í Breiðavík verður ekið um Selja-
dal þar sem skoðuð verður gömul
steinhlaðin refagildra. Þá verður
haldið undir Brunnanúp að rústum
hinnar fomu verstöðvar að Brann-
um að vestanverðri Látravík. Ör-
nefni eins og Kárafit minnir á sögu
af viðureign Látramanna við er-
lenda ræningja en hún ber nafn
foringja þeirra og Kúlureitur nefn-
ist dys ræningjanna sem þar féllu.
Hér er fátt eitt upp talið af öllu
því sem skoða má áður en haldið
er vestur í Breiðuvík.
Á laugardeginum verður ekið
um Patreksfjörð, Tálknafjörð og
allt norður í Ketildali við sunnan-
verðan Amarfjörð. í Ketildölum
er ægifagurt landslag, mótað af
skriðjöklum ísaldar og veðran í
þúsundir ára. Þarna skiptist á
þvernhníptir núpar og djúpir dalir,
bryddaðir sandijörum. Svæðið er
nú stijálbýlt en sögur og sagnir
minna á fyrra mannlíf sem og
mörg örnefni á þessum stöðum. I
Ketildölum lifði fólk af landbúnaði
og sjósókn og víða sjást minjar um
fomar veiðistöðvar.
Selárdalur er vestastur byggðra
dala við fjörðinn sunnanverðan.
Samnefndur kirkjustaður þar þótti
meðal bestu brauða landsins enda
sátu staðinn margir kunnir klerk-
ar. Þekktastur er ef til vill sr. Páll
Bjömsson sem þjónaði í Selárdal
á árunum 1645 til 1706. Hann
reiknaði m.a. út hnattstöðu Bjarg-
tanga, lét smíða skútu að hol-
lenskri fyrirmynd og gerði fyrstur
manna út þilskip á landinu. Kunn-
astur er Páll þó ef til vill fyrir
galdraofsóknir sínar en hann mun
hafa valdið því að 5 menn voru
brenndir á Vestfjörðum fyrir fjöl-
kyngi.
Á melunum fyrir mynni dalsins
er önnur lágreist kirkjubygging
sem nokkuð er farin að láta á sjá,
svo og höggmyndir og listaverk
úr forgengilegum efnum. Allt eru
þetta verk listamannsins Samúels
Jónssonar (1884-1964) sem reisti
þessi verk af vanefnum en mikilli
sköpunargleði.
Áður en haldið er í náttstað á
Patreksfirði, verður gengið út í
Verdali en þar var verstöð allt fram
til ársins 1920.
Á heimfarardaginn verður lagt
snemma af stað því löng leið er
fyrir höndum. Heimleiðin liggur
um stijálbýla fírði Barðastrandar-
sýslu, kjarrivaxna og gróðursæla.
Til Reykjavíkur verður svo ekið
um Dali og Borgarfjörð.
Ingibjörg S. Ásgeirsdóttir
fararstjóri Útivistar
Víkverji skrifar
Lögreglan í Reykjavík áætlaði
mannfjölda á þjóðhátíð í
Reykjavík og í útvarpi heyrði Vík-
veiji viðtal við varðstjóra sem sagði
að um 40 þúsund manns hefðu ver-
ið við hátíðahöldin í miðborg
Reykjavíkur, „ef ekki meira“, sagði
þessi varðstjóri og bætt var við að
líklegast hefði aldrei verið meiri
fjöldi fólks við slík hátíðahöld, nema
ef vera skyldi á 1100 ára afmæli
íslands byggðar árið 1974.
Þessar gagnmerku upplýsingar
minntu Víkveija á að einn af læri-
feðram hans úr menntaskóla og
þann er kenndi stærðfræði. Hann
fjallaði eitt skipti um takmörkun
mannsheilans á að geta skilgreint
fjölda. Hann sagði að hæsta tala,
sem mannsheilinn gæti náð að
greina væri talan 3 (þrír). Víkveiji
minnist þess að hann og bekkjarfé-
lagar hans sýndu þessum upplýs-
ingum mikla vantrú, en þá sagði
þessi snjalli kennari. „Imyndið ykk-
ur að þið sjáið 9 manns standa í
hóp. Standi þeir óskipulega, verðið
þið að telja þá, en standi þeir þrír
og þrír saman, sjáið þið strax að
um þijár þrenndir er að ræða og
þið þurfið ekki að telja.“ Ennfremur
sagði þessi lærimeistari að sjái
menn ijóra menn standa í hóp,
þurfi menn ekki að telja, því að
ósjálfrátt, vegna takmörkunarinnar
á að skynja fjölda, skiptir maður
þeim niður í eina þrennd og þá einn
til viðbótar eða viðkomandi sér stax
að um tvisvar sinnum tvo menn er
að ræða. Þá kemur margföldunar-
töflukunnáttan að góðum notum og
áhorfandinn þarf ekki að telja.
Eftir að hafa fengið þennan vís-
dóm og hugsað mikið um hann,
hefur Víkveiji komizt að því að það
sem þessi gamli lærifaðir sagði er
satt. Hæsta tala, sem mannsheilinn
skynjar er talan 3. Því getur hver
maður séð, hversu mikið er að
marka varðstjórann, sem fullyrti
að 40 þúsund manns hefðu verið í
miðbænum 17. júní. Víkveiji er
ekki að halda því fram að hann
hafi verið að segja ósatt, en hann
gat einfaldlega ekki vitað, hve
margir voru þar, þar sem hann
hafði ekki talið hausana. Þeir vora
nefnilega fleiri en þrír og fleiri en
9 sem stóðu reglulega í þremur
þrenndum.
Annars hefur lögreglan á stund-
um haft þá aðferð að þeir telja fólk
á ákveðnu svæði og áætla svo hve
stór hluti þetta svæði er að heildar-
mannhafinu; Þá margfalda þeir ein-
faldlega, en þessi aðferð hlýtur að
vera afskaplega ónákvæm, því að
þéttleiki mannfjöldans getur verið
æði misjafn. Það er því vel hægt
að trúa því að margt hafi verið um
manninn við þjóðhátíð í Reykjavík,
en hversu margir eða mörg þúsund,
getur líklegast enginn sagt til um
— ekki einu sinni lögreglan í
Reykjavík, sem er þó þrátt fyrir
allt mannleg eins og við hin.
xxx
Annars eyddi Víkveiji síðdegi
og kvöldi á Þingvöllum á
sautjándanum. Þar er yndislegt að
vera, en heldur var svalt, þótt lygndi
með kvöldinu. Talsverður snjór er
enn í fjöllunum í kring og var ekki
hægt að tala um „Ármannsfellið
fagurblátt", en hins vegar voru
„fannir Skjaldbreiðar" á sínum stað
og raunar víðar.