Morgunblaðið - 08.09.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 1993
Tvær ljóðabækur
Bókmenntir
Skafti Þ. Halldórsson
Valgarður Bragason: Austur.
Ljóð. Tveir jafnfljótir. 1993, og
Sætust í bíó. Ljóð. 1993.
Það má teljast einkennileg ráða-
breytni ungs skálds, Valgarðs
Bragasonar, að gefa út tvær
Ijóðabækur í einu. Gott ef ekki er
unnt að lesa úr henni ofmat á eigin
verkum. Ekki þar fyrir að þetta sé
einsdæmi. Einar Már Guðmundsson
hóf t.a.m. feril sinn á þenrian hátt
og tókst það bærilega. Forsendum-
ar verða vitaskuld að vera þær að
ljóð skáldsins eigi að einhverju leyti
ekki heima saman í bók. Að sönnu
eru bækur Valgarðs ólíkar að ytra
formi. í annarri bókinni, Sætust í
bíó, eru fremur stutt ljóð en hin
bókin, Austur, er samansafn prósa-
ljóða á lausum blöðum. Hinu er þó
ekki að leyna að hvað formgerð ljóð-
anna, efni og efnistök varðar hefði
annars konar skipting allt eins átt
rétt á sér og því kýs ég að fjalla
um bækur hans sem eina heild. Þar
að auki eru sum ljóða Valgarðs í
mínum huga fremur léttvægur
skáldskapur þótt annað sé laglega
gert og ég hygg að betur hefði til
tekist ef hann hefði mundað
grimmilegar hníf sjálfsgagnrýninn-
ar og látið nægja eina bók.
Valgarður er leitandi í ljóðagerð
sinni. Hann þreifar fyrir sér um
form, efni og efnistök. Stundum er
formgerð ljóðanna hefðbundin í
þeim skilningi að hún er rökleg að
uppbyggingu, segir jafnvel sögu,
miðlar heillegri ljóðmynd eða bygg;
ist á einhvers konar táknsæi. í
prósaljóðinu Morgnar segir t.d. frá
morgninum eftir jarðarför feðga
sem höfðu drukknað í sjóslysi. Ljóð-
mælandi hittir þann eina sem af
komst af áhöfn bátsins sem fórst
„og þú sást það í augum hans og
hvernig hann starði á flækt netin
á bryggjunni að hvergi í öllum heim-
inum er til eldri maður en sá afi
sem bjargast".
En í öðrum kvæðum gætir allt
annars konar kveðskapar. í þeim
er eins og skáldið reyni að tileinka
sér ýmsar aðferðir súrrealismans.
Formgerðin er órökrænni og sund-
urleitari. Skáldið slær saman
óskyldum myndsviðum; staflar
smjörstykkjum á veginn (Draum-
ur), hittir einhvern á förnum vegi
í málarastiganum (Endurfundir)
o.s.frv. eða rerinur saman við dýra-
rikið á myndsviðinu eins og súrreal-
istum er tamt (Hugarfarsbreyting
hlébarðanna).
Athyglisverð er einnig tilraun
skáldsins, meðvituð eða ómetvituð,
til að finna einhvers konar undir-
meðvitundarmuldri listræna tján-
ingu. Áhersla súrrealista á þennan
þátt hafði gjarnan þau áhrif að
hreinsa ljóðmálið af ofhlæði hefðar-
innar, málskrúði, vísunum og flók-
inni myndbyggingu en gera það
einfaldara og jafnvel saklausara og
bernskara. Slíkan einfaldleika er
að fínna í kvæðum Valgarðs. Stund-
um gengur þetta ágætlega upp, t.d.
í kvæðinu Nöldur, en í því birtast
einnig glettni höfundar, eða í kvæð-
inu Nótt sem er raunar á mörkum
táknsæis:
1 nóttinni gráta hræddar sálir
og tár þeirra mynda lygna tjöm.
Ég hef séð
úr dimmum ótta
góðlega konu
baða sig í tjöminni um nætur.
A hár sitt spilar hún Ijúfasta lag
svo ég sofna vært.
Það er hins vegar ekki alltaf
langt bilið milli barnslegs einfald-
leika og lágkúru og því er ekki að
neita að stundum finnst mér skáld-
ið skjóta yfír markið. Þannig er ljóð-
málið full einkalegt í Endurfundum
o g Votum inniskóm og í öðrum ljóð-
Valgarður Bragason
um verður einkennilega lítið eftir í
huga lesanda, t.d. kvæðunum Lok-
uð augu í öngþveiti, Betri dagar,
Ró og Börn að leik. í síðasttalda
kvæðinu er farið vel af stað þegar
dregin er upp hversdagsleg mynd
af börnum að leik í rigningu en
botninn dettur úr kvæðinu þegar
höfundur týnir sér í lágkúrulegum
smáatriðum:
Fullar þakrennur
stífluð ræsi
og það hættir að rigna.
Ekki fínnst mér nægilega vandað
til útgáfu bókanna tveggja. Þær eru
fjölritaðar fremur en prentaðar, í
þeim eru engin blaðsíðutöl né efnis-
yfírlit. Forljót kápa er utan um
Austur og nafnið krotað á með tússi
en þokkaleg kápumynd eftir Einar
Om Benediktsson er á Sætust í bíó.
Ég hygg að margt í kveðskap
Valgarðs gefi væntingar um að
hann geti orðið ágætt skáld. Hins
vegar skortir hann enn sjálfsgagn-
rýni og ef til vill virðingu fyrir list
sinni.
Kyikmyndasýningar
MÍR hefjast að nýju
REGLULEGAR kvikmyndasýningar hefjast að nýju eftir sumar-
hlé í bíósal MÍR, Vatnsstíg 10, sunnudaginn 12. september kl. 16
með sýningu á kvikmyndinni „Tsjaíkovskíj", sem fjallar eins og
nafnið bendir til, um ævi hins fræga rússneska tónskálds.
Kvikmyndin „Tsjaíkovskíj“ er
sýnd nú í tilefni þess að um þess-
ar mundir eru liðin rétt 100 ár frá
dauða tánskáldsins. Tvær gamlar
sovéskar óperumyndir, byggðar á
verkum Tsjaíkovskíjs verða sýndar
tvo næstu sunnudaga á eftir:
„Evgeníj Onégin“ 19. september
og „Spaðadrottningin“ 26. sept-
ember.
Fram til áramóta verða alls 14
sunnudagssýningar í bíósal MÍR
og hefjast þær allar kl. 16. Auk
kvikmyndanna, sem áður var get-
ið, verða sýndar gamlar og nýleg-
ar kvikmyndir gerðar í fyrrum
Söng-
námskeið
SVANHVÍT Egilsdóttir prófess-
or í Vínarborg heldur söngnám-
skeið fyrir söngvara og söng-
nemendur dagana 13.-25. sept-
ember nk.
Þetta er í m'unda sinn sem Svan-
hvít kemur hingað til lands og held-
ur námskeið, en hún var prófessor
í tónlistarháskólanum í Vín frá ár-
inu 1961. Námskeiðið sem haldið
verður í Hrauntungu 10, Hafnar-
firði lýkur með tónleikum. Undir-
leikari á námskeiðinu er Jóhannes
Andreasen. Nánari upplýsingar og
skráning er hjá Jóhönnu Þórhalls-
dóttur.
Sovétríkjunum, m.a. „Venjulegur
fasismi“, hin fræga heimildamynd
Mikhaíls Romm (3. okt.), „Bréf
látins manns“, sem vakti mikla
athygli fyrir nokkrum árum (17.
okt.), „Október“ Eisensteins
(7.nóv.), „Farðu og sjáðu“ eftir
Elím Klimov (14. nóv.), „Sólaris“
Tarkovskíkjs (21. nóv.) og „Fávit-
inn“, mynd sem byggð er á fyrri-
hluta samnefndrar skáldsögu
Dostojevskíjs (28. nóv.).
Aðgangur að kvikmyndasýn-
ingum MIR að Vatnsstíg 10 er
ókeypis og öllum heimill meðan
húsrúm leyfír.
Svanhvít Egilsdóttir.
____________VISSIR ÞU ÞETTAUM McDonalds?
Á undanförnum dögum hefur spurningum verið beint til Lystar hf., leyfishafa McDonald's á íslandi, varðandi stöðu
McDonald's í umhverfismálum og öflun hráefnis. Við fögnum því að til okkar skuli vera leitað með spurningar og munum
gera okkar besta til þess að svara þeimjafnóðum og þær berast. McDonald's telur sér skylt að stefna í hvívetna að góðri
umgengni við náttúruna og framfylgja þeirri stefnu sinni á öllum stigum framleiðslunnar. McDonald’s hefur ætíð látið
sig varða náttúruvernd um heim allan, þar með talda verndun regnskóganna.
Spurning: Ógnar nautakjötsnotkun McDonald's regn-
skógunum eða hefur hún nokkur einustu áhrif á þá?
Svar: Hvergi í heiminum ógnar nautakjötsnotkun McDonald's
regnskógunum né hefur nokkur einustu áhrif á þá.
Alþjóðanáttúruverndarstofnunin (The World Wildlife Fund) er
vel þekkt fyrir rannsóknir sínar á eyðingu regnskóganna. Sá
sem mest hefur lagt af mörkum til þeirra rannsókna er Dr.
Norman Myers. Fram til ársins 1983 hélt Dr. Myers að
McDonald's ætti þátt í eyðingu regnskóganna. Það var forseti
stofnunarinnar, hertoginn af Edinborg, sem vakti athygli
George Cohons, framkvæmdastjóra McDonald's í Kanada, á
þessu. í kjölfar þessa benti McDonald's International Dr.
Myers á þá staðreynd að hvorki veitingastaðir McDonald's í
Bandaríkjunum eða Kanada, né nokkru öðru landi notar nú né
hefur nokkurn tímann notað kjöt af gripum sem aldir eru á
landi undan regnskógum. Kjötið sem notað er í veitingastöðum
McDonald's í Suður- og Mið-Ameríku, er t. d. eingöngu keypt af
framleiðendum sem votta að það komi af gamalgrónum
búgörðum en ekki af landi undan regnskógum.
í framhaldi af því barst Cohon bréf frá hertoganum af
Edinborg þar sem segir að Dr. Myers og Alþjóðanáttúru-
verndarstofnunin séu þess fullviss að McDonald's eigi
engan þátt í eyðingu regnskóga.
Spurning: Hvaða stefnu hefur McDonald's varðandi
hráefhainnkaup og gagnvart framleiðendum í því landi
þar sem veitingastaðirnir eru starfræktir?
Svar: Það hefur lengi verið stefna McDonald's að kaupa eins
mikið af hráefni og hægt er af framleiðendum í því landi þar sem
veitingastaðirnir eru starfræktir.
Þessi stefna er mörkuð með það fyrir augum að styrkja
efnahagslíf viðkomandi lands og afla hráefnis sem er ferskt og
gott. Um allan heim fylgist McDonald's gaumgæfilega með því að
framleiðendurnir, sem fyrirtækið skiptir við, selji því aðeins kjöt
sem fellur undir þau ströngu ákvæði sem það setur. Til að ganga
úr skugga um þetta vinna eftirlitsmenn á vegum McDonald's í
þeim kjötiðnaðarstöðvum sem fyrirtækið kaupir af auk þess sem
það fullvissir sig um að reikningar, skjöl, stimplar og vottorð frá
heilbrigðisyfirvöldum séu ósvikin.
HÉR Á ÍSLANDI ERU HAMBORGARAR OKKAR GERÐIR ÚR
100% SÉRVÖLDU ÍSLENSKU NAUTGRIPAKJÖTI.
McDonald's er kröfuharður viðskiptavinur. Við ætlum
framleiðendum sem við skiptum við að fara eftir
nákvæmum stöðlum og standast þau gæðapróf sem þarf.
Viðskiptavinir okkar eiga aðeins það besta skilið.
%
$
LYST
LYSTHF., er leyfishafi McDonald's á Islandi. Effrekari upplýsinga er óskað,
skrifið þá góðfuslega til: LYST hf. Pósthólf8540 128 Reykjavík
N\
■Mcgonaid's