Morgunblaðið - 08.09.1993, Blaðsíða 44

VISA LEIÐIN UM
EVROPU

FARKLÚBBUR VISA Simi 91-671700
MORGUNBLAÐW, KRINGLAN 1 103 REYKJA VÍK
SÍMl 691100, SÍMBRÉF 691181, PÓSTHÓLF 3040 / AKUREYRI: HAFNARSTRÆTI 85
MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 1993 VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK.
Færri börn slas-
ast í umferðinni
RANNSÓKNIR tveggja lækna á Borgarspítalanum sýna að dregið
hefur úr umferðarslysum ungra barna undanfarin ár. Af niðurstöð-
unum má ráða að öflug umferðarfræðsla hafi skilað góðum
árangri. Þá hefur sannast að öryggistæki á borð við reiðhjóla-
hjálma og barnabílstóla tryggja öryggi barna.
Anna Stefánsdóttir og Brynjólf-
ur Mogensen, læknar á Borgar-
spítalanum, hafa unnið úr gögnum
um börn sem komið var með á
slysadeild spítalans vegna umferð-
arslysa á árunum 1974-1991.
Nýgengi umferðarslysa barna
reyndist hæst á árunum 1974-
Slys a bbrnum
1874-1891
á hver þúsund börn
74/76 77/79 80/82 83/85 86/88 89/91
1976. Frá árinu 1974 til 1991
varð marktæk lækkun á tíðni
umferðarslysa meðal 0-4 ára og
5-9 ára barna.
Sérstaklega voru skoðuð árin
1987-1991. Þá voru umferðarslys
3,2% af öllum barnaslysum og
reyndust alvarlegustu slysin á
börnum verða í umferðinni. Fleiri
drengir slösuðust en stúlkur, eða
3 drengir á móti hveijum 2 stúlk-
um.
Nær helmingur þessara slysa
(47,2%) voru reiðhjólaslys, rúm 2%
þeirra barna sem slösuðust voru
með hjálm. Fjórðungur hinna slös-
uðu voru farþegar í bíium, og vek-
ur athygli að meira en helmingur
-^(56%) þeirra barna var laus í bíln-
um, þriðjungur (35%) í bílbeltum
en 9% í bílstólum.
Þegar innlagnir á sjúkrahús
voru skoðaðar þurfti oftast að
leggja inn gangandi vegfarendur
og fórnarlömb mótorhjólaslysa. Á
árunum 1987-1991 létust 4 börn
í umferðinni í Reykjavík, þijú
þeirra voru gangandi vegfarendur.
Morgunblaðið/Golli
Með fjóra til reiðar
HANN Haraldur Skjóldal á Akureyri ætti að komast leiðar sinnar; með þijá fallega hesta og hjólhestinn
að auki til reiðar.
Óvíst hvort Arnar HU hefði getað haldið til veiða í Smugunni
Skagstrendingur gæti tap-
að 135 millj. niðurgreiðslum
Riftunarákvæði eru í mörgnm samningum um skipasmíðar í Noregi
Bensínlítr-
innlækkar
um krónu
BENSÍNLÍTRINN lækkar að
meðaltali um eina krónu í
dag vegna lækkunar á gengi
dollars að undanfömu.
Hjá Skeljungi hf. lækkar 92
okt. bensín úr kr. 67,70 í kr.
66,90, eða um 80 aura, 95
okt. bensín lækkar úr kr. 70,30
í kr. 69,20 eða um kr. 1,10 og
98 okt. bensín lækkar úr kr.
73,70 í kr. 72,70 eða um eina
krónu. Búast má við svipaðri
lækkun hjá öðrum olíufélögum.
„Þetta er ekki vegna breyt-
inga á bensínverði heldur á
gengi,“ sagði Kristinn Björns-
son forstjóri Skeljungs. „Það
var ljóst fyrir helgi þegar doll-
arinn fór að lækka að við mynd-
um lækka bensínverðið.“
NIÐURFELLING niðurgreiðslna
af verði fiskiskipa, sem smiðuð
voru í Noregi, gæti valdið íslensk-
um útgerðum sem í hlut eiga tuga
milljóna tjóni. Nokkrar íslenskar
útgerðir hafa keypt togara sem
greiddir eru niður af norska rík-
inu, um upphæð sem nemur 5 til
15% af verði nýsmíðarinnar. I
samningum við sumar þessara út-
gerða eru ákvæði sem kunna að
heimila norska ríkinu að felia nið-
ur eftirstöðvar niðurgreiðslna
þessara, gerist viðkomandi útgerð
brotleg við ákvæði sem takmarka
veiðislóðir skipanna. Að sögn
Sveins S. Ingólfssonar, fram-
kvæmdastjóra Skagstrendings hf.,
myndi það þýða brottfall 135 millj-
óna króna niðurgreiðslna, ef út-
gerðin gerðist brotleg við þessi
ákvæði samningsins. Nýjasta skip
Skagstrendings, Arnar HU, hefði
því ekki getað haldið til veiða í
Smugunni án þess að stefna þess-
um niðurgreiðslum i hættu.
Ákvæði sem þessi virðast þó ekki
vera í öllum samningum íslenskra
útgerðarmanna vegna kaupa á
norskum skipum. Jónas Haraldsson,
skrifstofustjóri hjá LÍÚ, sagðist vita
til þess að ákveðinn útgerðarmaður
teldi sig sennilega ekki geta haldið
til veiða í Smugunni vegna slíks
ákvæðis, meðan annar sem ætti að-
eins eldri togara væri ekki bundinn
af neinum slíkum samningsákvæð-
um. Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins mun útgerð Helgu II, sem
verið hefur á veiðum í Smugunni,
ekki telja sig svo bundna.
í einum þessara samninga segir
m.a. eftirfarandi: „Fjármálaráðu-
neytið [í Noregi] áskilur sér rétt til
að hætta vaxtaniðurgreiðslum ef, á
einhveijum tíma, skipið tekur þátt í
veiðum í Norður-Atlantshafi án þess
að það samrýmist fyllilega gildandi
veiðireglum eða kvótum. Þetta nær
til veiða (þ.m.t. togveiða og/eða skel-
fískveiða) á Svalbarðasvæðinu og
nýtingar á sjávardýrum sem almennt
heyrir undir norska efnahagslög-
sögu, á svæðum sem ekki hefur ver-
ið úthlutað öðrum ríkjum, og þátt
eiga í skip skráð í ríkjum sem Noreg-
ur hefur enga fiskveiðisamninga
við.“
Lánavextir niðurgreiddir
með skuldabréfum
Er skip hafa verið keypt með nið*-
urgreiddum lánavöxtum, hefur sá
háttur verið hafður á, að útgerðar-
menn fengu skuldabréf frá norska
fjármálaráðuneytinu gegnum Ek-
sportfinans sem námu umsaminni
upphæð, að sögn Sveins Hjartar
Hjartarsonar, hagfræðings LÍÚ. Út-
gerðarmönnum hefur síðan verið í
sjálfsvald sett hvort þeir geymdu
bréfín eða seldu þau á eftirmarkaði.
Jónas Jónatansson, verkfræðingur
hjá Landssambandi iðnaðarmanna,
sagði að í Noregi hefði niðurgreiðslu-
kerfi verið komið á til að vernda
þarlendan skipasmíðaiðnað gegn
samkeppni frá EB, og Íslendingar
hefðu notið góðs af því.
Kostnaður notenda vegna
debetkorta um milljarður
MAGNÚS E. Finnsson, framkvæmdasljóri Kaupmannasamtak-
anna, segir að bankarnir hyggist nota tilkomu debetkortanna til
að greiða niður eigin fortíðarvanda með því að skattleggja hag-
ræðingu í bankakerfinu og láta fyrirtæki og einstaklinga greiða.
Gera megi ráð fyrir að kostnaður notenda kortanna nemi allt
að einum milljarði króna á ári.
„Til þess að almenningur geti
staðið undir þessum kostnaði þarf
tekjuaukning heimilanna í landinu
að verða samtals 1,4 milljarðar kr.
og það á tímum atvinnuleysis og
samdráttar," segir Magnús í grein
í Morgunblaðinu í dag. Hann hvet-
ur til þess að „ráðamenn þjóðarinn-
ar skoði þessar fyrirætlanir bank-
anna sérstaklega með það í huga
að bankarnir hafa Iegið undir mjög
harðri gagnrýni að undanförnu
varðandi útlánastefnu og háa
vexti.“
Magnús segir að með tilkomu
debetkortanna muni forráðamenn
bankanna krelja verslanir og aðra
þjónustuaðila um 0,7%—1,7% af
veltu í þóknun auk þess sem hand-
hafar debetkorta greiði árgjald auk
færslugjalds, e.t.v. 20 krónur, í
hvert sinn sem kortið er notað.
Eftir tvö ár geri bankar ráð fyrir
um 25 milljarða ársveltu af notkun
debetkorta.
Ráðgert sé að lækka 1.500 rnillj-
óna króna árlegan kostnað banka-
kerfisins af ávísunum um helming
með tilkomu debetkortanna og
spara 750 milljónir. Magnús segir
að jafnframt eigi að þvinga fram
breyttan greiðslumáta þeirra sem
til þessa hafa notað ávísanahefti
með um 40 króna færslugjaldi fyr-
ir hvert ávísanablað, sem þýði að
notandi greiði um 2.000 kr. fyrir
ávísanahefti í stað 250 kr. nú. Þá
muni debetkort leysa bankakort
af hólmi og fyrir debetkortið greiði
handhafi árgjaid til bankans.
Sjá bls. 22: „Bankarnir
í smugunni".