Morgunblaðið - 07.11.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. NÓVEMBER 1993
EGEREKKI
AFLOTTA
eftir Pál Þórhallsson
GUÐMUNDUR Árni Stefánsson heilbrigðis- og tryggingaráð-
herra vísar því á bug að hann sé á hröðum flótta undan öllum
sínum helstu tillögum. Þvert á móti sjái hann fram á að sín
meginmarkmið varðandi t.d. vistheimilið í Gunnarsholti og leik-
skóla Ríkisspítalanna náist. Ráðherrann segir að þau mál sem
mest hafi verið rætt um feli þó ekki í sér nema lítinn hluta af
spamaðinum sem undir hans ráðuneyti heyri. Hann bindur
vonir við að draga megi úr kostnaði ríkisins með því til dæmis
að koma í veg fyrir að læknar þiggi greiðslur úr mörgum áttum
og með því að auka samkeppni í lyfjaverslun. Guðmundur Árni
spáir því að athugun sem gerð hefur verið á vegum ráðuneytis-
ins á nýtingu spítala úti á landi eigi eftir að vekja mikla at-
hygli, en þar komi í ljós að heimamenn nýti oft og tíðum ekki
sín sjúkrahús.
En allar góðar
tillögur
þurfa þróun og
umræðu áður
en þær verða
að veruleika,
segir Guð-
mundurÁrni
Stefánsson
heilbrigðisráð-
herra
t
I
C
I
t
t
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Nú hefur þú átt undir
högg að sækja í ráð-
herraembætti, a.m.k.
hefur þú verið umdeild-
ur, voru það mistök að setjast í
þennan ráðherrastól? Jafngildir það
„pólitísku harakiri"?
„Nei, það held ég sé af og frá.
Auðvitað gerði ég mér ljóst þegar
ég tók við þessu starfi að þar yrðu
sviptivindar. Það hefur ekkert kom-
ið mér sérstaklega á óvart varðandi
það andstreymi sem ég hef mætt
með ýmsar tillögur mínar, einkan-
lega varðandi fjárlagagerðina. Hins
vegar finnst mér andstaðan við
hugmyndir mínar um leikskóla spít-
alanna og vistheimilið í Gunnars-
holti sýna að það vantar breidd og
heildaryfírsýn í umræður um heil-
brigðis- og velferðarmál. Þótt þetta
séu stórmál fyrir þá sem hlut eiga
að máli, eru þetta mál sem ekki
skipta sköpum um þjónustu í heil-
brigðiskerfínu, en ráðuneytið veltir
rúmum 47 milljörðum á ári. Eg hef
trú á því að þennan vind lægi og
menn glöggvi sig á því að ég og
ráðuneytismenn erum að fást við
það erfíða verkefni að treysta vel-
ferðarkerfíð á tímum kreppu í at-
vinnu- og efnahagslífi."
Læknar þjóna tveimur herrum
- Þú segir að menn sjái ekki hlut-
ina í víðara samhengi og að þetta
séu litlar upphæðir. Þarf ekki ein-
mitt víðtækari stefnumótun af hálfu
ráðuneytisins og aðgerðir sem spara
stærri fjármuni?
„Það má vissulega til sanns veg-
ar færa. Þau dæmi sem ég nefndi
eru heldur ekki burðurinn í þeim
spamaði sem ég legg upp með í
þessari fjárlagavinnu. Hann er upp
á tvo milljarða króna og lýtur að
veigaþyngri atriðum en þeim sem
ég nefndi sem dæmi um það sem
fjölmiðlar og almenna umræðan
hefur snúist um. í þessum tillögum
mínum er verið að stíga fyrstu skref
í þá vem t.a.m. að gera gleggri
grein fyrir störfum lækna. Ríkis-
endurskoðun er að taka út að minni
beiðni störf lækna og hvaðan þeim
koma laun. Það hefur verið fyrir-
liggjandi að þeir sumir hveijir em
í vinnu sem læknar á spítölum sem
em reknir fyrir opinbert fé en taka
á sama tíma laun sem verktakar
vegna starfa á eigin stofum. Þessi
algenga tvískipting er óskynsamleg
og leiðir til hærri útgjalda án þess
að þjónustan sé betri. Fyrstu tölur
sem ég hef séð frá Ríkisendurskoð-
un sýna að það er mjög algengt
að læknar em að vinna á mörgum
stöðum og taka laun úr ólíkum átt-
um. Mér sýnist að þær staðfesti að
á þessu þarf _ að gera allvemlega
uppstokkun. Ég vil að ferliverkin,
minniháttar aðgerðir sem em i stór-
um stíl framkvæmdar utan spítal-
anna, færist í auknum mæli inn á
dagdeildir spítalanna og þá þannig
að þeir læknar sem þar em í vinnu
inni þær af hendi en þar er í sumum
tilfellum ónýtt aðstaða. Ég held að
spítalar geti aukið afköst að þessu
leyti. Verði þessar aðgerðir færðar
inn á spítalana þarf hugsanlega að
bæta þessum sömu læknum þetta
í kjömm. Þetta er ekki auðveld
breyting því launakjör lækna hafa
byggst á þessu tvöfalda kerfi. En
ég held að það sé nauðsynlegt að
það séu skýrar línur þama á milli.
Annaðhvort verði menn i vinnu á
spítölunum eða reki einkapraxís úti
í bæ og fái sinn hluta greiddan frá
tryggingastofnun eins og verið hef-
ur. Eg held það sé erfitt í þessu
eins og öðm að þjóna tveimur herr-
um.“
- Ertu að segja að það séu dæmi
um að menn séu hluta af þeim vin-
nutíma sem þeir eiga að vera á
spítala í starfi úti i bæ?
„Ég ætla ekkert að fullyrða í því
efni. En ef svo er ekki, sýna þær
tölur sem ég sá að margir læknar
em býsna duglegir á kvöldin og
næturnar. Það er óheppilegt að al-
hæfa um þetta efni, en ég verð var
við það hjá yngri læknum að þeir
eru áfram um að línur séu skýrar
í þessu efni. Ég bað ekki um þessa
athugun Ríkisendurskoðunar til að
skapa tortryggni í garð lækna.
Þetta kerfi hefur verið svona og
það hafa allir vitað. En það hjálpar
að staðreyndirnar liggi á borðinu
og menn geti þá snúið sér að því
að breyta uppbyggingunni."
- Þetta minnir á ummæli í nýj-
ustu skýrslu Ríkisendurskoðunar
þar sem heilbrigðisráðherra er
hvattur til að fyrirskipa að stimpil-
klukkur verði innleiddar í stofnun-
um sem undir hann heyra.
„Þessi ábending kemur í kjölfar
þess að Ríkisspítalar stóðu í stappi
við ákveðinn hluta starfsmanna
vegna stimpilklukkna. Mér skilst
að þeim hópum fækki sem noti
ekki stimpilklukkur. Ég mun gera
gangskör að því að verða við þess-
um tilmælum."
Heimamenn nýta ekki
spítalana
Hvað aðrar spamaðaraðgerðir
varðar nefnir Guðmundur Árni
frumvarp um lyfjamál sem nú sé
til umfjöllunar í ríkisstjórnarflokk-
unum. Aukin samkeppni muni
lækka lyfjaverð auk þess sem
ákvæði sé í frumvarpinu vegna
samningsins um Evrópska efna-
hagssvæðið sem eigi að leiða til
lækkaðs lyfjaverðs. Nú fari mestur
hluti lyijaverslunar okkar í gégnum
Danmörku en vitað sé að sambæri-
leg lyf séu ódýrari í Svíþjóð til
dæmis. „Innflytjendur lyfja hér
hafa haft einkarétt á tilteknum
lyfjaheitum og átt að langmestu
leyti í viðskiptum við Danmörku þó
að þar séu lyf mjög dýr. Þetta frum-
varp og EES-samningurinn munu
leiða til þess að aðrir umboðsmenn
geta flutt samskonar lyf inn frá
öðrum aðila í öðru landi. Það hefur
ekki verið hvati í núverandi kerfí
til að kaupa inn á sem hagstæðustu
verði erlendis." Guðmundur Árni
segist einnig stefna að því að lækka
gjaldskrár vegna röntgen- og rann-
sóknaþjónustu þar sem ný tækni
hafí leitt til þess að það séu ekki
forsendur til að halda henni jafn-
hárri og verið hefur. Þróun spítala-
mála á höfuðborgarsvæðinu sé kap-
ítuli út af fyrir sig. Loks hafi nefnd
á vegum ráðuneytisins unnið að því
að kortleggja spítalaþjónustuna í E
landinu. „Og þá kemur í ljós að
einhverra hluta vegna eru sjúkra-
hús úti um land, sem mörg hver 1
eru ágætlega búin, ekki nýtt sem
skyldi af heimamönnum. Þeir fara
stundum yfir lækinn til að sækja
vatnið og koma hingað til Reykja-
víkur á hátæknispítalana. Mörg
sjúkrahús eru því fyrst og síðast
langleguspítalar fyrir aldraða. Það
verður mikil umræða um þetta í
kjölfar skýrslu þessarar nefndar og
tillagnanna sem þar koma fram.
Annars vegar er hægt að treysta
starfsemi sem flestra spítala úti um
land og senda sérfræðinga þangað
og tryggja það að heimamenn sæki
sína þjónustu í sínu héraði. Ellegar
að viðurkenna þær staðreyndir að
fólk sækir þangað sem hátæknin
er mest og öryggið kannski þar
með tryggast."
Þetta eru að sögn ráðherrans ■
örfá af þeim stóru málum sem ver-
ið er að fást við og það taki meira
en eitt fjárlagaár að fínna þeim ■
eðlilegan hagrænan farveg. Hann
vill leggja meiri áherslu á forvarnir
og stuðlað verði að því að einstak-
lingurinn skynji að hann ber sjálfur