Morgunblaðið - 15.03.1994, Qupperneq 54

54
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MARZ 1994
Stýrimanna-
skólanemar í
Eyjum syntu
Guðlaugssund
V estmannaeyj um.
NEMENDUR 2. stigs Stýrimgnnaskólans í Eyjum syntu árlegt Guð-
laugssund til að minnast sundafreks Guðlaugs Friðþórssonar, sem
bjargaði sér með'því að synda til lands í Eyjum eftir að bátur hans,
Hellisey VE, fórst rúmar þrjár sjómílur austur af Eyjum. Arlega
hafa Stýrimannaskólanemar synt Guðlaugssund í sundlauginni í
Eyjum en nú fóru þeir sömu leið og Guðlaugur fyrir tíu árum og
syntu í sjónum austan frá Ledd til Eyja. Tilgangur sundsins er fyrst
og fremst að minna á öryggismál sjómanna ásamt því að minnast
afreks Guðlaugs.
Að kvöldi 11. mars 1984 fórst
Hellisey VE á Leddinni, 3,2 sjómíl-
ur austur af Eyjum, fímm skipveij-
ar voru á bátnum, tveir hurfu strax
í hafið en þrír komust á kjöl báts-
ins en tókst ekki að ná til björgun-
arbáts. Þegar báturinn sökk undan
þeim sem á kili voru ákváðu þeir
að reyna sund til lands, tveir gáf-
ust fljótt upp en Guðlaugi Friðþórs-
syni tókst að synda til Eyja, taka
þar land á hraunkantinum og ganga
til byggða, berfættur yfir úfíð og
stórgrýtt hraun. Guðlaugur vann
þama afrek sem er nánast talið
ofurmannlegt. 12. mars ár hvert,
síðan Helliseyjarslysið varð, hafa
nemendur Stýrimannaskólans í
Eyjum minnst þessa afreks Guð-
laugs með því að synda í sex og
hálfa klukkustund í lauginni í Eyj-
um, en það er sá tími sem álitið
er að Guðlaugur hafí verið á sundi.
Nú ákváðu þeir hins vegar að
breyta til og synda sömu leið og
Guðlaugur synti, frá Leddinni til
Eyja, og vekja með því athygli á
aðaltilgangi sundsins, sem er að
minna á öryggismál sjómanna og
þá sérstaklega sjálfvirkan sleppi-
búnað í skip og báta.
Fimm nemendur 2. stigs Stýri-
mannaskólans klæddir blautbún-
ingum skiptust á að synda, hver í
10 til 15 mínútur í einu. Hófu þeir
sundið rúmlega hálftíu á laugar-
dagsmorgun og luku því fjórum og
hálfum tíma seinna. Talsverður sjór
var þegar synt var og straumur á
móti í fyrstu en undir hádegi skipti
falli og varð sundið þá léttara en
þá jókst kaldinn og sjólagið versn-
aði en þó tókst að klára sundið.
Björgunarbáturinn Þór fylgdi sund-
mönnunum og í bátnum voru félag-
ar úr Björgunarfélaginu og læknir
sem fylgdist með ástandi sund-
mannanna. Talsvert af hnísu var á
Leddinni þegar sundið hófst og
fylgdu þær sundmönnunum fyrsta
spölinn en þegar styttast fór til
Eyja slóst múkkinn í för með þeim
og múkkager flögraði yfir.
Viljum minna á skilaboð Guð-
laugs um sleppibúnaðinn
Friðrik Ásmundsson, skólastjóri
Stýrimannaskólans, sagði í samtali
við Morgunblaðið, að aðaltilgang-
urinn með sundinu væri að vekja
athygli á öryggismálum sjómanna.
„Við viljum aðallega minna á þau
skilaboð sem Guðlaugur flutti okk-
ur fyrir tíu árum, að skipveijarnir
sem komust á kjöl hafí rætt sín á
milli að sjálfvirkur sleppibúnaður á
björgunarbátunum hefði verið eina
tækið sem hefði komið þeim til
bjargar, en slíkur búnaður var ekki
í ÍTellisey. I dag eru 80-100 skip
án slíks búnaðar vegna þess að
kerfíð hefur brugðist. Sjálfvirki
sleppibúnaðurinn hefur verið fastur
í kerfinu frá því árið 1988 vegna
tregðu og þvergirðingsháttar
þeirra sem stjórna þessum málum.
Þess vegna er það þannig enn í
dag að ef skip án sleppibúnaðar
ferst á sama hátt og Hellisey fyrir
tíu árum eiga skipveijarnir sér
enga von um björgun nema að
geta synt til lands.
Árið 1988 tók Siglingamála-
stofnun ríkisins úr gildi reglugerð
um sjálfvirkan sleppibúnað í bátum
meðan Iðntæknistofnun gerði út-
tekt á búnaðinum. Þessari úttekt
átti að ljúka fljótt en nú er komið
á sjötta ár síðan reglugerðin var
felld úr gildi og ekkert bólar á
henni enn og á meðan er öryggi
sjómanna skert verulega. Með
sundinu nú viljum við sérstaklega
vekja athygli á þessu og endurnýja
með því skilaboðin sem Guðlaugur
flutti okkur, svo sleppibúnaður geti
komið sjómönnum til bjargar á
hættustund,“ sagði Friðrik.
Hvernig var þetta hægt?
Stefán Geir Gunnarsson, einn
nemendanna sem þreytti sundið,
sagði að sundið hefði reynt veru-
lega á þolrifin í þeim. „Við vorum
gjörsamlega búnir í restina og það
Morgunblaflið/Sigurgeir Jónasson
Nemendur 2. stigs Stýrimannaskólans í Eyjum sem syntu Guðlaugssund á Iaugardaginn. Einar Björn
Tómasson, Eiríkur Bragason, Óskar Matthíasson, Siguijón Ingvarsson og Stefán Geir Gunnarsson.
Einn sundmannanna á leiðinni frá Leddinni til Eyja. Á myndinni
má vel sjá hversu langt Guðlaugur synti en hann tók land á hraun-
kantinum austast á Heimaey.
Guðlaugur Friðþórsson er nú nemandi í Stýrimannaskólanum í
Eyjum. Hann var á sjó á laugardaginn með Gæfu VE meðan
skólafélagar hans syntu og var myndin tekin af honum er þeir
voru að landa góðum afla í Eyjum á laugardag.
má segja að við höfum bara klárað
þetta á þvermóðsku," sagði Stefán.
Hann sagði að þeir hefðu verið
orðnir dálítið kaldir undir lokin og
hafí líkamshiti þeirra verið kominn
niður fyrir 36 gráður. „Þetta var
erfítt í byijun þar sem mikill mót-
straumur var og því gekk sundið
hægt en eftir fallaskiptin gekk
þetta betur. Undir lokin var síðan
kominn talsverður kaldi og aldan
gerði okkur erfítt fyrir og vildi
færa okkur í kaf. Við vorum orðn-
ir ansi lúnir í lokin og að því komn-
ir að gefast upp en vildum ekki
hætta þar sem stutt var eftir og
höfðum að klára þessar 3,2 mílur
sem við ætluðum að fara.
Eftir að hafa reynt þetta gerir
maður sér enn betur grein fyrir
hversu ofurmannlegt afrek þetta
sund Guðlaugs er. Eg var að hugsa
það þegar ég var kominn í sjóinn
til að synda fyrsta spölinn hvernig
í ósköpunum þetta var hægt. Mér
fannst ég svo ógnar smár og Eyj-
arnar svo langt í burtu að maður
hugleiddi hvernig í ósköpunum
hann fór að þessu. Þetta er hreint
óútskýranlegt. Við vorum fimm
sem skiptumst á að synda í 10 til
15 mínútur hver, íklæddir blaut-
búningum, og við ætluðum varla
að hafa það.“
Stefán lagði áherslu á að til-
gangur sundsins hefði verið að
vekja athygli á reglugerð um sjálf-
virkan sleppibúnað. „Við syntum
þetta til að leggja áherslu á skila-
boð Guðlaugs um sjálfvirka sleppi-
búnaðinn og vonum að þetta sund
okkar nú verði til þess að kerfið
rumski og reglugerð um sjálfvirkan
sleppibúnað í öll skip verði sett í
gildi á ný. Það er kominn tími til
og þó fyrr hefði verið," sagði Stef-
án Geir.
- Grímur
Vorið er
framundan
Nú er rétti tíminn að kynna sér einstakt
tilboð Komatsu til íslenskra verktaka og
framkvæmdaraðila. Tilboðið á sér enga
hliðstæðu á markaðinum, og það greiðir götíT
þeirra sem hafa áhuga á nýjum traustum vinnuvélum
- stórum sem smáum. Hafðu samband strax!
'í.
aflC^
ötu
KOMAllSU
I
Vorið er framundan
KRAFTVÉLAR HF - FUNAHÖFÐA 6-112 REYKJA VÍK - SÍMI (91) 634500 - FAX (91) 634501
.< i i t'.íi
Almennir fyrirlestrar um
tímavélar og hulduefni
„DAGANA 16. til 23. mars 1994 mun Igor D. Novikov, prófessor við
Kaupmannahafnarháskóla, dvelja hér á landi í boði Norrænu stofnun-
arinnar í kennilegri eðlisfræði (NORDITA), Stjarnvísindafélags Is-
lands, Eðlisfræðifélags Islands og eðlisfræðiskorar Raunvísindadeild-
ar Háskóla Islands.
Prófessor Novikov mun halda hér
tvo almenna fyrirlestra um áhuga-
verð efni í nútíma vísindum. Fyrir-
lestrarnir, sem eru opnir öllum er
áhugá hafa, verða fluttir á ensku í
stofu 101 í Odda og hefjast í báðum
tilfellum kl. 17.15. Hinn fyrri, sem
fjallar um það hvort hægt sé að ferð-
ast aftur á bak í tíma og breyta
fortíðinni, verður haldinn fímmtu-
daginn 17. mars og ber hann heitið
Can We Change the Past? (Modern
Physics and Time Machines).
Seinni fyrirlesturinn verður hald-
inn mánudaginn 21. mars og íjallar
hann um hið dularfulla hulduefni (e.
dark matter) sem veldur stjarnvís-
indamönnum miklum heilabrotum
um þessar mundir. Heiti erindisins
er The Nature oí Dark Mntter in the
Universe.
Igor D. Novikov er einn af fremstu
stjarneðlisfræðingum samtímans,
segir í fréttatilkynningu. Hann er
prófessor við stjörnufræðideild
Kaupmannahafnarháskóla og for-
stöðumaður Stofnunarinnar í kenni-
legri stjarneðlisfræði (TAC) í Kaup-
mannahöfn. Þá er hann einnig
tengdur prófessor í stjarneðlisfræði
við NORDITA. Áður en hann fluttist
til Kaupmannahafnar var Novikov
prófessor í stjarneðlisfræði við
Moskvuháskóla og yfirmaður stjarn-
eðlisfræðideildar Lebedev-stofnun-
arinnar í Moskvu.