Morgunblaðið - 06.05.1994, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 6. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Svar til fískifræðinga
Yeiðimálastofnunar
ÞRÍR fískifræðingar á Veiði-
málastofnun, sem í vetur vöktu
óskipta athygli fyrir
nýstárlegar kenning-
ar sínar um þarfleysi
fiskveiðistjómunar,
^iafa nú svarað ítar-
legri gagnrýni minni á
málflutning sinn (Mbl.
29. apríl 1993, bls.
13). Að vísu snýst
svar þeirra ekki nema
að litlu leyti um fag-
lega þætti gagnrýni
minnar. Þess í stað
eyða þeir mestu púðri
í ásakanir um að ég
vilji kæfa opinbera
umræðu um nýtingu
fiskistofna, • hafí í
frammi stórar og óleyfilegar full-
yrðingar um samhengi atburða í
fískistofnum, torveldi þeim að út-
vega sér fé til rannsóknastarfa,
o.s.frv. í sama anda. Að auki gefa
þeir einhliða og mjög villandi lýs-
ingu á samskiptum mínum við
forsprakka þeirra félaga, Þórólf
Antonsson, og reyna að gera tor-
tryggilega viðleitni mína til að
aðstoða hann í fræðimennsku
sinni. Öllum þessum ásökunum
vísa ég á bug og hyggst nú í sem
stystu máli fjalla um sumar þeirra.
Röng túlkun
—y Þeir félagar reyna að gera
gagnrýni mína tortryggilega á
þeirri forsendu að mér hafi verið
kunnugt um efni greina þeirra
fyrir birtingu en ekki komið gagn-
rýni minni á framfæri fyrr en eft-
ir birtingu. Þessu hafna ég alfarið.
Sumarið 1992 las ég yfír hand-
rit að grein þeirra félaga um sveifl-
ur í veiði og nýliðun fískstofna
(Ægir, 8. tbl.1992) og kom at-
hugasemdum mínum
á framfæri við Þórólf.
Mér þótti efnið áhuga-
vert, en gerði m.a.
athugasemdir um að
aðferðir þeirra og nið-
urstöður leyfðu ekki
þá túlkun sem þeir
viðhefðu.
Þeir félagar segja
að ég hafi dregið þessi
skrif þeirra í Ægi inn
í umræðuna nú. Þetta
er misskilningur hjá
þeim: Það gerðu þeir
sjálfir!
Fyrir allnokkrum
mánuðum sýndi Þó-
rólfur mér myndir af gögnum um
tengsl Barentshafs og Islandsm-
iða. Jafnframt sagði hann mér frá
því hvernig hann túlkaði þessi
gögn og hvers vegna. Ég lýsti þá
strax áhuga á þessu efni og hvatti
hann til birtingar þess á vettvangi
vísindanna, en gerði jafnframt al-
varlegar og rökstuddar athuga-
semdir við ályktanir hans - sömu
athugasemdir að efni til og ég hef
síðan gert opinberlega. Þórólfur
tók þessar athugasemdir ekki til
greina og ber ég enga ábyrgð á
því.
Um ósk um styrkfé frá LÍÚ
Um ósk fiskifræðinga Veiði-
málastofnunar um rannsókna-
styrk frá LÍÚ get ég verið stutt-
orður. Þórólfur hringdi í mig og
bar upp þetta erindi og ræddum
við málið nokkrum sinnum í síma.
Ekki vildi ég gera honum þann
óleik að gefa honum falskar vonir
og sagði honum því hreinskilnis-
lega hvað^ möguleika ég teldi
hann eiga á slíkum fjárstyrk. Ég
óskaði eftir því við Þórólf að hann
sendi mér skriflegt erindi um mál-
ið, ásamt rannsóknaáætlun, en
þau gögn hafa ekki borist mér
ennþá. Þangað til það gerist tel
ég mér ófært að bera erindið upp
við stjórn LÍÚ.
Um meintar fullyrðingar
Þeir félagar taka mig til bæna
fyrir meintar hæpnar fullyrðingar,
og er þá engu líkara en að þeir
hafí lesið aðra grein en þá sem
ég skrifaði og birti. Þannig taka
þeir út úr samhengi sakleysislega
setningu úr grein minni, svohljóð-
andi: „Ráðið sem dugar er að stilla
sókninni í hóf og tryggja þannig
aukinn fjölda eldri og þyngri físka
og stærri hrygningarstofn.“ Síðan
spyrja þeir: „Því getur hann full-
yrt að sóknin sé eini áhrifavaldur-
inn? Hvað útilokar aðra áhrifa-
valda?“ Svarið við þessu er ein-
falt: Ekkert útilokar aðra áhrifa-
valda, þótt sóknin hafi veruleg
áhrif, onda lagði ég mikla áherslu
á það í grein minni að umhverfis-
þættir hafa umtalsverð áhrif á
nýliðun, en nýliðunin hefur að
sjálfsögðu veruleg áhrif á stærð
hrygningarstofns fáum árum síðar
ef sóknin er mikil. Við ráðum hins
vegar ekki við umhverfisskilyrðin,
en sókninni má stjórna.
Þeir eru ekki heldur sáttir við
að ég skuli hafa sagt að „[ájhrif
veiða á íslenska þorskstofninn
kom[i] meðal annars fram í því
að stofnstærðin sveiflast kringum
sífellt lægri gildi“, og spyija:
„Hvað kemur honum til að geta
Kristján
Þórarinsson
Menn bera ábyrgð á
því, sem þeir skrifa, seg-
ir Kristján Þórarins-
son, og vísindamenn
bera meiri ábyrgð en
aðrir þegar þeir skrifa
um fagmenn.
ályktað að þar sé sóknin ein að
verki? Sama má segja um næstu
fullyrðingar hans á eftir um nýlið-
un og hrygningarstofn." Svarið
er aftur það sama: Ég fullyrði
ekki að sóknin sé ein að verki,
heldur eingöngu að hún hafi haft
afgerandi áhrif, og get ég í því
sambandi m.a. vísað til skýrslna
Hafrannsóknastofnunar á undan-
förnum árum og alþjóðlegrar ráð-
stefnu um þorsk pg veðurfars-
breytingar sem haldin var í
Reykjavík sl. sumar.
En þar sem þeir félagar vísa til
„næstu fullyrðinga ... á eftir“ ætla
ég til fróðleiks að birta þær í heild
(tilvísunum til númeraðra mynda
sleppt): „Einnig eru vísbendingar
um það, að léleg nýliðun undanfar-
inna ára ... stafi að hluta af vönt-
un á hrygningarfiski... og þá e.t.v.
einkum af fækkun á eldri hrygn-
ingarfiski... sem rekja má til mik-
illar sóknar um langt árabil.“
Hér er nú ekki mikið fullyrt!
Ég tel hins vegar skylt að taka
þessar vísbendingar alvarlega,
vegna þess hversu mikið er í húfi.
Ef fiskifræðingar Veiðimálastofn-
unar vilja horfa fram hjá þessum
vísbendingum, þá skilur þar á
milli okkar.
Um tölfræði og fyrirrennarana
Sérkennilegasta ásökun þeirra
félaga er sú að ég „ ... kast[i]
rýrð á mikið starf og stórar upp-
götvanir líffræðinga sem störfuðu
á fyrri hluta aldarinnar og fyrr“
með því að gera þá kröfu til starf-
andi vísindamanna að þeir leitist
við að nota bestu aðferðir sem völ
er á á hveijum tíma og endurtaki
ekki mistök liðinna tíma. Þvert á
móti tel ég það vera lítilsvirðingu
við fyrirrennarana að hunsa þær
framfarir sem þeir hafa gert
mögulegar.
I svargrein sinni viðurkenna
þeir félagar í raun að þeir hafi
beitt röngum tölfræðiaðferðum -
aðferðum sem ýkja stórlega þau
veiku tengsl Barentshafs og ís-
landsmiða sem gögnin virðast
sýna - enda þótt þessi viðurkenn-
ing þeirra sé hjúpuð þoku tækni-
máls um „ ... rangan fjölda frít-
alna við mat á marktækni við 3
ára keðjumeðaltöl." Þarf frekari
vitnana við?
Ekki falsanir
Þeir félagar kvarta undan því
að þeim hafí verið bornar á brýn
falsanir. Ef svo er, þá er von að
þeir kvarti, enda er varla hægt
að bera vísindamenn þyngri sök-
um. Ekki segja þeir félagar að ég
hafí haft uppi slíkar ásakanir, en
því miður mætti skilja umkvörtun
þeirra svo. Ég vil því taka skýrt
fram að það hefur aldrei hvarflað
að mér að þeir hafi falsað eitt eða
neitt. Þvert á móti hafa þeir greint
nægilega skýrt frá vinnu sinni til
þess að aðferðafræðilegar villur
sem í henni felast eru flestum sér-
fræðingum á þessu sviði augljósar
og eiga þeir heiður skilinn fyrir
það.
Um nauðsyn umræðu
Því fer víðs Ijarri að ég letji
menn til að skrifa um fisk. Hins
vegar bera menn ábyrgð á því sem
þeir skrifa, og vísindamenn bera
meiri ábyrgð en aðrir þegar þeir
skrifa sem fagmenn. Ef vinnan
sem skrifin byggjast á er gölluð
og ályktanir út í bláinn verða
menn að sætta sig við að þeim sé
sagt það umbúðalaust.
Höfundur er stofnvistfræðingur
Itjá Lnndssnmbnndi íslenzkra
útvegsmanna.
Vernd og veiðar
SÍÐUSTU dagana hafa skot-
veiðimenn farið hamförum gegn
. fj-umvarpi til laga um vernd, friðun
og veiða á villtum fuglum og spen-
dýrum, svokölluðu „villidýrafrum-
varpi“. Nú vantar einungis herslu-
muninn á að frumvarpið verði að
lögum á þessu þingi, eftir erfíðar
fæðingarhríðir síðustu þijú árin.
Frumvarpið er tilraun til að setja
heildarlöggjöf um friðun og nýt-
Munið trúlofunarhringa
litmyndalistann
ýÓuUN:#>ll{Ufl)/{
'I.augavegi 35 • Sínii 20620
ingu fugla og spendýra og koma
þessum hlutum í nútímalegt horf
og til samræmis við það sem tíðk-
ast meðal siðaðra þjóða.
Sorglegast í þessu máli er kú-
vending Skotveiðifélag íslands
(Skotvís) sem fram á síðustu vik-
urnar hefur stutt frumvarpið og
talið það framfaramál. Skotvís
hefur m.a. átt fulltrúa í nefnd
þeirri sem er að semja þær fjöl-
mörgu reglugerðir sem setja þarf
á grundvelli frumvarpsins. Hingað
til hefur Skotvís sýnt ábyrgð og
frumkvæði í þessum málum. Hug-
myndin um veiðikort og veiðigjald
var upphaflega hugmynd Skotvíss,
sett fram fyrir um áratug. I um-
sögn um frumvarpið fyrir um-
hverfisnefnd Alþingis dags. 14.
apríl 1992 segir: „Stjórn Skotvís
lýsir stuðningi sínum við þá tilraun
sem í frumvarpinu
felst, til þess að taka
heildstætt á friðun,
vernd og veiðum fugla
og spendýra. Hluti
þessa máls er veiði-
kortið sem reyndar er
bráðum áratugar
gömul tillaga Skot-
víss.“ í umsögn frá
31. mars 1993 er því
fagnað að lögin geri
ráð fyrir hæfnisprófi
fyrir veiðimenn og lýst
yfir stuðningi við
veiðigjald sem renni
til rannsókna.
Nú ári síðar fer
Skotvís hamförum gegn frum-
varpinu og finnur því allt til for-
áttu. Erfítt er að sjá hvers vegna.
Hér virðist þó andstaða við sam-
einingu Náttúrufræðistofnunar ís-
lands og veiðistjóra vega þungt,
svo og flutningur veiðistjóra til
Akureyrar. Til að auðvelda fram-
gang málsins hefur umhverfisráð-
herra fallið frá því að sameina
stofnanirnar. Eftir stendur flutn-
ingurinn. Hann er þó frumvarpinu
óviðkomandi og því ómálefnalegt
að leggjast gegn frumvarpinu á
þeim forsendum. Skotveiðimenn í
Reykjavík ættu einnig
að huga að því að
mikil andstaða við
flutning stofnunar til
Akureyrar mun ekki
afla þeim samúðar á
landsbyggðinni.
Landsbyggðin — sér-
staklega Akureyring-
ar — mun einnig fylgj-
ast vandlega með því
hvort strengjabrúður
skotveiðimanna á Al-
þingi haldii áfram til-
raunum sínum til að
drepa frumvarpið af
þessari ástæðu.
Skotveiðimenn
ættu að hugsa sinn gang. Frum-
varpið setur veiðum ákveðinn
ramma sem þeim hefur hingað til
þótt ásættanlegur. Frumvarpið
tryggir stórauknar rannsóknir og
betri stýringu á veiðunum. Eins
og glögglega kom í ljós í deilum
um ijúpnaveiðar á síðasta hausti,
vantar víða rannsóknir á stofn-
stærð og veiðiþoli. Umhverfisráð-
herra hefur því veitt 4,5 millj. kr.
til ijúpnarannsókna á þessu ári
og munu á næstu þremur árum
fara 12-15 millj. kr. í rannsóknir
á ijúpu. Þessar rannsóknir fara
Birgir
Hermannsson
Skotvís fer hamförum
gegn „villidýrafmm-
varpinu,“ fullyrðir Birg-
ir Hermannsson, sem
finnst erfitt að sjá hvers
vegna.
fram á vegum Náttúrufræðistofn-
unar íslands. Frumvarpið kemur
þessum málum í vitlegan og nú-
tímalegan farveg og því satt best
að segja furðulegt að sjá Ólaf
Karvel Pálsson fiskifræðing og
helsta sérfræðing Hafrannsókna-
stofnunar í þorskveiðum leggjast
gegn frumvarpinu. Sem vísinda-
maður er Ólafur fylgjandi veiði-
stjórnun á þorski, en sem formað-
ur Skotvíss virðist hann telja eftir-
Iit með skotveiðum og stjórnun á
þeim í eðli sínu gerræðislegt fyrir-
bæri. í þeim málum er þó vart
gert annað en að fylgja tillögum
Skotvíss!
Höfundur er aðstoðarmaður
umhverfisráðherra.
hagstœð kjör, langur lánstími, sveigjanlegt lánshlutfall, margir gjaldmiðlar
»
IÐNÞROUNARSJOÐUR
Kalkofnsvegi 1 150 Reykjavík simi: (91) 69 99 90 fax: 62 99 92