Morgunblaðið - 29.06.1994, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 29. JÚNÍ1994 29
AÐSEIMDAR GREINAR
Mismunun kynjanna við ákvörðun
bóta vegna líkamsljóna
SUNNUDAGINN 13. mars sl.
birtust í Morgunblaðinu frásagnir
af þremur ungum stúlkum, sem
urðu fyrir líkamstjóni og örkumli
í bifreiðaslysum. Ungu stúlkurnar
þrjár greina frá því að bæta til
þeirra vegna örkumlunar verði
mun lægri en gert er ráð fyrir í
lögum um skaðabætur nr.
50/1993, sem gildi tóku 1. júlí á
síðasta ári, þar sem þær hafi slas-
ast í gildistíð eldri laga. Ein meg-
inástæðan fyrir framansögðu er
sögð vera sú, að skv. eldri lögum
hafi ungu stúlkunum aðeins borið
slysabætur sem nema um 70% af
sambærilegum skaðabótum til
ungra pilta.
Frásagnir Morgunblaðsins af
raunum þessara ungu stúlkna urðu
tilefni frekari umú'öllunar í blað-
inu. Þriðjudaginn 15. mars sl. hafði
Morgunblaðið eftir lögfræðingi
vátryggingafélags að fyrir því
væri löng dómvenja að ákvarða
bætur til stúlkna með framan-
greindum hætti. Þegar um sé að
ræða ungt fólk sem ekki hafi valið
sér ævistarf sé miðað við þau
meðallaun sem ætla mætti að við-
komandi hefði aflað. Sé um pilt
að ræða hafí verið miðað við meðal-
tekjur karla, en við meðallaun
kvenna þegar stúlkur eigi í hlut.
Staðreyndin sé sú að meðallaun
kvenna séu aðeins um 70% af
meðallaunum karla og því sé rök-
rétt að bætur til þeirra vegna fram-
tíðartekjutaps séu lægri en þessum
tekjumun nemur.
I forustugrein Morgunblaðsins
16. mars sl. er fjallað um það hróp-
lega ranglæti að fórnarlömb slysa
skuli ekki sitja við sama borð vegna
kynferðis. í greininni er fagnað
þeirri réttarbót og aukna jafnrétti
sem höfundur telur felast í gildis-
töku nýrra skaðabótalaga og
tryggingafélögin hvött til að láta
þau ungmenni sem slösuðust fyrir
gildistöku laganna sitja við sama
borð og þau sem lentu í slysum
eftir 1. júlí 1993, er núgildandi
skaðabótalög tóku gildi.
Þegar varanleg örorka vegna
slyss liggur fyrir, er venja að fá
útreikning trygginga-
stærðfræðings um
íjártjón slasaða. Til
grundvallar þeim út-
reikningi leggja trygg-
ingastærðfræðingar
yfirleitt meðaltal af
tekjum slasaða síðustu
þijú ár fyrir slys. Sér-
stök sjónarmið eiga
hins vegar við þegar
börn og unglingar eiga
í hlut, því þau hafa
venjulega ekki haft
launatekjur næstu
árin fyrir slys. í út-
reikningi trygginga-
stærðfræðinga á tjóni
pilta er venja að leggja til grund-
vallar meðaltekjur iðnaðarmanna,
en aðeins 75% þeirra tekna þegar
stúlkur eiga í hlut. Ástæða þess
að notast er við meðaltekjur iðnað-
armanna mun vera sú að þær fara
nærri meðaltekjum launþega í
landinu.
Það er að mínu áliti rangt sem
tryggingafélögin halda fram, að
löng dómvenja hafi myndast um
það að stúlkur skuli fá tjón sitt
bætt að þremur ijórðu hlutum mið-
að við pilta. A.m.k. hafa trygginga-
félögin ekki getað sýnt mér fram
á þá dómvenju. í Hæstaréttardómi
1988:302, sem tryggingafélögin
vísa gjarnan í máli sínu til stuðn-
ings, voru stúlku að vísu dæmdar
bætur með hliðsjón af útreikningi
tryggingarstærðfræðings um 70%
af meðaltekjum iðnaðarmanna. En
um þetta atriði var ekki deilt í
málinu svo séð verði. Aðilar máls-
ins voru með öðrum orðum sam-
mála um að leggja útreikning
tryggingastærðfræðings til grund-
vallar og því reyndi ekki á það í
málinu hvort miða ætti bætur við
óskertar meðaltekjur iðnaðar-
manna eða hlutfall af þeim.
Sú aðferð tryggingastærðfræð-
inga að ætla stúlkum 75% af
meðaltekjum iðnaðarmanna mun
styðjast við samanburð Kjararann-
sóknanefndar á tekjum karla og
kvenna á undanförnum árum.
Þó það kunni að vera rétt, að
Helgi Birgisson
Morgunblaðið/Golli
Norrænu unglingarnir, sem þátt taka í lúðrasveitamótinu á
Seltjarnarnesi.
Lúðrasveitatónleikar í
S eltj arnarnesskirkj u
RÚMLEGA eitt hundrað norrænir
hljóðfæraleikarar koma fram á
tónleikum í Seltjarnarneskirkju
fimmtudagskvöld, 30. júní.
Tónleikarnir eru liður í norrænu
lúðrasveitamóti, sem haldið er á
Seltjarnarnesi þessa vikuna undir
kjörorðinu „Ómar fyrir umhverfið"
og sótt er af tónlistarfólki af Sel-
tjarnarnesi og frá vinabæjum þess
í Danmörku, Noregi og Svíþjóð.
Á tónleikunum annað kvöld, sem
hefjast klukkan 20, Ieika lúðra-
meðaltekjur kvenna
séu lægri en karla, þá
búa að baki því marg-
víslegar ástæður, sem
flestar varða félags-
lega stöðu kvenna,
margar eru einstæðar
mæður, aðrar eru gift-
ar og sinna heimilis-
störfum samhliða
starfi sínu á vinnu-
markaði. Þessar að-
stæður eiga hins vegar
ekki við um allar kon-
ur. Félagsleg staða
margra kvenna í dag
er að öllu leyti sam-
bærileg við stöðu karla
og er þeim ekki íjötur um fót við
öflun tekna á vinnumarkaði.
Meðaltekjur iðnaðarmanna, sem
tryggingastærðfræðingar nota í
útreikningum sínum, byggja á
launakönnun frá Kjararannsóknar-
nefnd. Reiknað er út meðaltal 10
fjölmennustu starfsstéttanna í iðn-
aði. Inni í því meðaltali eru bæði
tekjur iðnkarla og iðnkvenna, í við-
komandi starfsstéttum. Iðnkarlar
eru þar að sjálfsögðu miklu fleiri.
í meðaltalinu er þegar búið að
gera ráð fyrir þeim tekjulægri, sem
oft eru konur. Ef að nota á meðal-
talsútreikninginn með þeim hætti
sem tryggingafélögin gera, þá ber
með sömu rökum að hækka meðal-
tekjurnar, þegar karlar eiga í hlut,
því með því að hafa iðnkonur inni
í meðaltalinu, þá er í raun verið
að skerða hlut karlanna, þ.e.a.s.
ef við göngum út frá því að iðnkon-
urnar séu tekjulægri en karlarnir.
Mismunum við uppgjör
skaðabóta milli pilta og
stúlkna, að mati Helga
Birgissonar, á sér enga
stoð í dómsúrlausnum.
Annar möguleiki er að miða við
meðaltekjur karla eingöngu, þegar
piltar eiga í hlut, og meðaltekjur
kvenna eingöngu, þegar stúlkur
eiga í hlut. Slíkt hefur hins vegar
ekki fengið hljómgrunn hér á landi.
Það er því beinlinis órökrétt við
uppgjör slysabóta að gefa sé þær
forsendur, að ungar stúlkur þurfi
að sætta sig við atvinnu að námi
loknu, sem gefí þeim einungis 75%
þeirra launa sem karlar þiggja.
En þetta er ekki aðeins órökrétt
ráðagerð, heldur gengur hún einn-
ig í berhögg við almenn sjónarmið,
alþjóða samninga og ákvæði hér-
lendra laga um jafnrétti karla og
kvenna.
Mér er kunnugt um tvo héraðs-
dóma sem hafa fallið hér á landi,
þar sem reyndi á það ágreinings-
efni hvort miða bæri bætur til
stúlkna við meðaltekjur iðnaðar-
manna eða 75% af meðaltekjum
iðanðarmanna. Er það annars veg-
ar dómur Bæjarþings Reykjavíkur
frá 9. desember 1991, en hins veg-
ar nýlegur dómur Héraðsdóms
Reykjavíkur frá 19. apríl 1994.
Um það sjónarmið tryggingafélag-
anna að miða bæri bætur til
stúlkna við 75% af meðaltekjum
iðnaðarmanna segir svo í fyrri
dóminum:
„Sú aðferð tryggingafræðinga
að ætla stúlkum 75% af tekjum
pilta kann að styðjast við saman-'
burð á tekjum karla og kvenna á
undanförnum árum. Sá mismunur
verður ekki útskýrður með öðru
en kynferði og ekki með mislöng-
um vinnutíma. Samkvæmt 1. gr.
laga 28/1991, sbr. áður 1. gr. laga
65/1985, er markmið jafnrétti-
slaga að koma ájafnrétti og jafnri
stöðu karla og kvenna á öllum
sviðum. Áðurnefnd aðferð virðist
fela í sér óleyfílega ráðagerð um
að ákvæði jafnréttislaga muni ekki
ná tilgangi sínum, hvorki í bráð
né lengd. Ekki verður talið líklegra
að framtíðartekjur stefnanda verði
fremur 75% af meðaltekjum laun-
þega en jafn háar þeim.“
Stúlkunni voru síðan dæmdar
bætur miðað við óskertar tekjur
iðnaðarmanna. Þessi niðurstaða er
svo rökrétt og sannfærandi að það
tryggingarfélag sem í hlut átti sá
ekki ástæðu til að áfrýja henni til
Hæstaréttar og greiddi stúlkunni
bætur í samræmi við dóminn.
í síðari dóminum sem ég nefndi
og kveðinn er upp af sama dóm-
ara, er komist að nákvæmlega
sömu niðurstöðu og í fyrri dómin-
um.
Þær ungu stúlkur sem eiga j
óuppgerðar bætur vegna slysa
þegar skaðabótalög tóku gildi hér
á landi 1. júlí 1993, eiga rétt á
að við ákvörðun bóta til þeirra
verði tekið mið af óskertum meðal-
tekjum iðnaðarmanna, eins og gert
er þegar piltar eiga í hlut. Sú mis-
munun milli pilta og stúlkna sem
allt of lengi hefur viðgengist hér
á landi á sér enga stoð í dómsúr-
lausnum, að því er séð verður.
Höfundur er <
héraðsdómslögmaður.
sveitirnar hver fyrir sig.
Á efnisskránni eru: „Tribute to
Irwing Berlin“, Hnoturbijóturinn
eftir Tschaikowsky í flutningi
Lúðraveitar Seltjarnarness,
Slavdnic Dances eftir Dvorak, First
Flute eftir Alfred Reed og Orpheus
i underverdenen eftir Jacques Of-
fenbach í flutningi Merlen Concert
Band. Kullabandet flytur m.a.
syrpu af nokkrum lögum hljóm-
sveitarinnar Abba, valin lög úr
söngleiknum Grease o.fl.
AUGLÝSING
UM INNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ *) Á KR. 10.000,00
1977- 2.fl. 1978- 2.fl. 1979- 2.fl. 10.09.94 -10.09.95 10.09.94-10.09.95 15.09.94-15.09.95 kr. 1.054.663,40 kr. 673.778,50 kr. 439.259,90
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ *) Á KR. 10.000,00
1985-1.fl.A 1985- 1 .fl.B 1986- 1 .fl.A 3 ár 1986-1 .fl.A 4 ár 1986-1 .fl.A 6 ár 1986-1 .fl.B 1986-2.ÍI.A 4 ár 1986- 2.ÍI.A 6 ár 1987- 1 .fl.A 2 ár 1987-1 .fl.A 4 ár 1989-2.ÍI.D 5 ár 10.07.94- 10.01.95 10.07.94- 10.01.95 10.07.94- 10.01.95 10.07.94- 10.01.95 10.07.94- 10.01.95 10.07.94- 10.01.95 01.07.94 - 01.01.95 01.07.94-01.01.95 10.07.94- 10.01.95 10.07.94- 10.01.95 10.07.94 kr. 63.478,80 kr. 33.379,70**) kr. 43.755,10 kr. 49.251,40 kr. 51.214,30 kr. 24.618,80**) kr. 40.935,90 kr. 42.484,10 kr. 34.410,30 kr. 34.410,30 kr. 17.691,60
*)lnnlausnarverð er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og verðbætur.
**)Við innlausn fylgi ógjaldfallnir vaxtamiðar spariskírteinis.
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs fer fram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggja þar jafnframt frammi
nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, júní 1994.
SEÐLABANKI ÍSLANDS