Morgunblaðið - 28.10.1994, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐALFUMPUR LÍÚ
Kristján Ragnarsson segir að semja verði um sanngjarna skiptingu norsk-íslenska síldarstofnsins
Tilvera þjóðar
byggist á fiski
Morgunblaðið/Sverrir
VIÐ upphaf aðalfundar LÍÚ. Kristján Ragnarsson, formaður og framkvæmdastjóri
LÍÚ, býður Einar Odd Kristjánsson frá Flateyri velkominn til fundar. Á milli þeirra
stendur sjávarútvegsráðherra, Þórsteinn Pálsson.
Afkoma sjávarútvegsins,
ásakanir um slæma umgengni
um auðlindina, þáttur sjávar-
útvegsins í afkomu þjóðarinn-
ar Og andstaða við inngöngu
í ESB var meðal efnis ræðu
Kristjáns Ragnarssonar,
formanns LIÚ
„ÞAÐ hefui' oft borið við í opinberri umræðu
um atvinnumál að æskilegt væri að renna
frekari stoðum undir atvinnulífið en byggja
ekki svo einhliða á sjávarútvegi. Reyndin er
hinsvegar sú að sjávarútvegurinn hefur enn
aukið hlutfall sitt í vöruútflutningi lands-
manna. Hlutfall hans er aftur komið í 80%,
en fór lægst 1984 í 67%, en þá var þorskveið-
in nær tvöfalt meiri en hún er nú. Staða sjávar-
útvegsins er nú veik veik vegna skertra veiði-
heimilda. Raungengi krónunnar er nú lægra
en um langt skeið. Eigi að síður örlar ekki á
neinni nýrri atvinnustarfsemi í iðnaði. Því er
eðlilegt að spurt sé við hvaða aðstæður önnur
atvinnustarfsemi ætti að geta risið, ef ekki
núna. Helst standa upp úr greinar, sem fram-
leiða vörur fyrir sjávarútveginn, eins og veiðar-
færi, vinnslulínur, vogir, fiskkör og fleira,"
sagði Kristján Ragnarsson, formaður LÍU,
m.a. á aðalfundi samtakanna í gær.
Kristján ræddi stöðu atvinnugreinarinnar
nánar og sagði: „Er ekki kominn tími til, að
við áttum okkur á því, að tilvera þessarar
þjóðar byggist á fiskveiðum og þær munu
áfram verða burðarásinn í atvinnulífinu? Það
er því niðurrifsstarf við sjávarútveginn og ís-
lenskt atvinnulíf að klifa á nauðsyn þess að
draga mátt úr sjávarútveginum með nýjum
skattgreiðslum. Nær væri fyrir Alþýðuflokk-
inn, ritstjóra Morgunbiaðsins og forstjóra
Jámblendifélagsins, svo einhveijir séu nefnd-
ir, að ræða hvernig best væri hlúð að þeirri
atvinnustarfsemi sem þjóðin byggir afkomu
sína á. Það er hjákátlegt þegar forstjóri Járn-
blendifélagsins gumar af góðri afkomu og
auglýsir snilld sína við rekstur fyrirtækisins,
en lætur það ósagt að hann fái orkuna, sem
er aðalkostnaðarliður við starfsemina, á rúm-
lega hálfviðri miðað við álverksmiðjuna, sem
greiðir þó mjög lágt raforkuverð. Sjávarútveg-
urinn þarf að greiða mun hærra verð fyrir
orku í fiskvinnsluhúsúm og fískimjölsverk-
smiðjum. Sjávarútvegurinn greiðir þannig nið-
ur raforkuverðið fyrir Járnblendifélagið. Enn
er það víða svo, þrátt fyrir mikla umframorku
í landinu, að ódýrara er að framleiða orku í
skipum við land með notkun innflutts eldsneyt-
is, en að tengja skip við land.“
Koma verður í veg fyrir undanskot
Þá talaði Kristján um ásakanir um undan-
skot frá vigtun og að afla væri hent í sjóinn:
„Ásakanir um, að fiski sé skotið undan vigt
og að fiski sé hent í sjóinn, sem aflaheimildir
eru ekki til fyrir, hafa heyrst í auknum mæli.
Ef rétt er, er það með öllu óþolandi og illt,
ef stundarhagsmunir ráða gerðum manna með
þeim hætti. Athæfi af þessum toga verður að
stöðva með öllum tiltækum ráðum, ella náum
við aldrei árangri í að byggja þorskstofninn
upp að nýju, og það er með öllu ótækt gagn-
vart þeim sem fara að settum reglum, að öðr-
um líðist slíkt athæfi.
I þessu sambandi hefur Fiskistofa verið
sökuð um sláka framgöngu og er sú gagnrýni
réttmæt. Aldrei má þó gleymast að athæfið
er okkar og okkar starfsmanna en ekki eftir-
litsaðilans. Markvissri fiskveiðistjórnun verður
ekki náð fram nema með virku eftirliti. Koma
verður í veg fyrir undanskot frá vigt og hug-
myndir sem sjávarútvegsráðherra setti fram
nýlega um samstarf Fjskistofu, lögreglu og
rannsóknaraðila vekja vonir um að tekið verði
rösklega á í því máli.
Erfitt er að koma í veg fyrir að fiski sé hent
í sjóinn, ef það er ásetningur viðkomandi skip-
stjóra. Við viljum ekki að settur verði eftirlits-
maður í hvert skip, enda er það óraunhæft,
þótt dæmi séu um það erlendis. Hvað er þá
til ráða? Rætt hefur verið um að heimila und-
anþágu frá refsingu, ef aflaheimild er búin
og láta andvirði landaðs afla ganga til ein-
hvers góðs málefnis. Ég tel mikla áhættu fel-
ast í slíkri undanþágu. Hætt er við að afla-
heimildir þorsks verði nýttar í upphafi kvóta-
árs og þess ekki gætt að eiga þorskveiðiheim-
ildir vegna meðafla, þegar aðrar tegundir eru
veiddar síðar á fiskveiðiárinu. Með þessu færi
aflinn langt umfram það, sem að var stefnt.
Miklum erfiðleikum er háð að sanna sök í
þessu efni. Ætla ég því að óbeinar aðgerðir
séu heppilegri. í því sambandi tel ég að huga
eigi að því að banna skipi botnfiskveiðar, nema
það eigi ávallt t.d. 10% óveiddra aflaheimilda
sinna í þorski. Þannig missi skip veiðileyfi til
botnfiskveiða, ef það uppfyllir ekki þetta skil-
yrði.
Miklu máli skiptir, að við finnum lausn á
þessu vandamáli, og sláum þannig á þá nei-
kvæðu umræðu, sem fram fer í þjóðfélaginu
um að fiski sé hent í stórum stíl.
Sótt út fyrir lögsöguna
Það er einkar athyglisvert að sjá hvernig
sjávarútvegurinn bregst við erfiðleikum af því
tagi, sem hann hefur mátt þola í niðurskurði
veiðiheimilda. Sótt hefur verið í vaxandi mæli
út fyrir fiskveiðilögsöguna. Veiði á úthafs-
karfa hefur nær þrefaldast, á milli ára eða úr
19 þúsund lestum í 53 þúsund lestir. Þetta
hefði ekki gerst, nema af því að framsýnir
útgerðarmenn hafa keypt skip sem henta til
þessara veiða. Veiddar hafa yerið 35 þúsund
lestir af þorski í Barentshafi. Óvíst er um fram-
tíð þeirra veiða meðan ekki hefur verið samið
um veiðar okkar á þessum slóðum. Ljóst er
að við getum ekki haldið áfram að auka þess-
ar veiðar án þess að það bitni á ábyrgri stjórn-
un veiða úr þessum stofni. Því leggjum við
mikla áherslu á, að samið verði um rétt okkar
til veiða. Jafnframt þarf að semja um sann-
gjarna skiptingu norsk-íslenska síldarstofns-
ins, sem nú hefur hafið göngu sína úr norskri
landhelgi," sagði Kristján Ragnarsson meðal
annars.
Sjávarútvegsráðherra segir að aldrei hafi verið farið eftir ráðgjöf fiskifræðinga
Segir álitaefni að stöðva
fjölgun fullvinnsluskipa
ÞORSTEINN Pálsson, sjávarútvegsráðherra, segir að það geti verið álita-
efni nú að stöðva frekari fjölgun fullvinnsluskipa í ljósi þess hve þorsk-
afli hefur minnkað. Hann segir ennfremur að það kunni að orka tvímælis
að kröfur til þessara skipa um útbúnað og fullnýtingu hráefnis séu raun-
hæfar í öllum tilvikum. Þetta kom
aðalfundi LÍÚ í gær.
Fram kom hjá sjávarútvegsráð-
herra að veiði fullvinnsluskipanna í
landhelginni hefði minnkað í fyrra
og útlit væri fyrir að svo yrði einnig
í ár. „Þeir hafa hins vegar sótt af
krafti í stofna utan Iandhelginnar og
eru á þann veg forsendan fyrir því
að við getum nýtt okkur þá mögu-
leika sem fyrir hendi eru í þeim efn-
um,“ sagði Þorsteinn. Hann sagði
að um leið gæfist meira svigrúm
fyrir önnur skip til veiða innan land-
helginnar.
Stjórnun utan landhelgi
Þorsteinn ræddi síðan um úthafs-
veiðar og helztu hagsmuni okkar á
því sviði. „Á úthafsveiðiráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna hafa Islending-
ar verið í forystuhópi strandríkja þar
sem knúið hefur verið á um að sett-
ar yrðu reglur um stjómum veiða
utan lögsögumarka. Vonandi heyra
stjómlausar óábyrgar veiðar brátt
fram í ræðu Þorsteins Pálssonar á
sögunni til,“ sagði Þorsteinn.
Hann nefndi úthafskarfann á
Reykjaneshrygg og sagði eðlilegt að
ísland og Grænland tækju höndum
saman og hefðu forystu um nýtingu
úr þeim stofni. Með svipuðum hætti
væri eðlilegt að við ásamt Norðmönn-
um, Rússum og Færeyingum tækjum
að okkur stjórnun á veiðum úr norsk-
íslenzka síldarstofninum. Það væri
engum vafa undirorpið að ríkustu
hagsmunir okkar að því er varðaði
veiðar utan landhelgi væru í því
fólgnir að skynsamleg stjómun
næðist um veiði úr þessum tveimur
stofnum og hlutur okkar yrði sem
mestur í því sambandi.
Ekki farið að ráðum
„Því er æði oft haldið fram að
reynslan hafi sýnt að ráð fiskifræð-
inga hafí dugað skammt og stjóm
fiskveiða að litlu haldi koniíð. Hnign-
un þorskstofnsins á að vera sann-
indamerki þessarar kenningar. Og
síðan á brjóstvitið eitt og óskhyggjan
að ráða ferð,“ sagði Þorsteinn. „Hér
er verið að hafa endaskipti á hlutun-
um. Sannleikurinn er sá að við höfum
aldrei farið eftir ráðgjöf fískifræð-
inga varðandi ákvörðun heildarafla
og við höfum ofaní kaupið í of lang-
an tíma búið við götótt fískveiði-
stjómunarkerfi. Kjarni málsins er sá
að það hefur aldrei á það reynt hverj-
um árangri það skilaði, varðandi
uppbyggingu þorskstofnsins, að hlíta
ráðum vísindanna.
Á öðrum sviðum sjósóknar sjáum
við þó góðan árangur. í því sam-
bandi bendi ég einkum og sér í lagi
á uppbyggingu síldarstofnsins.
Ástæða er til þess að horfa á slíkan
árangur. Og við megum ekki loka
augunum fyrir dapurri reynslu ann-
arra þjóða. Kanadamenn settu sér
til að mynda verðug markmið en
náðu ekki að framfylgja þeim með
þeirri afleiðingu að þorskstofninn
hefur gjörsamlega hrunið og algjört
veiðibann var því óumflýjanlegt.
Meðan umræðan snýst um það
hvort að mark eigi að taka á vísind-
unum eða ekki er lítii von til þess
að við náum árangri. Því miður hef-
ur ekki verið nægjaniegur skilningur
á Alþingi fyrir ábyrgð í þessum efn-
um. Á miklu veltur því að ábyrg við-
horf um nýtingu helstu fiskistofna
festi rætur í atvinnugreininni sjálfri.
Ég þykist hafa orðið var við hug-
arfarsbreytingu í þessu efni meðal
sjómanna og útvegsmanna. Víst er
að samtök ykkar hafa sýnt lofsverða
ábyrgð í afstöðu til þessara mála.
En hér þarf eigi að síður víðtækari
almennan skilning til þess að skapa
pólitískar forsendur fyrir skynsam-
legri nýtingarstefnu með langtíma-
hagsmuni í huga,“ sagði Þorsteinn.
Umgengni um fiskimiðin
Sjávarútvegsráðherra ræddi um
umgengni um fiskimiðin. „Útilokað
er að skella skolleyrum við þeim
tröllasögum af slæmri umgengni sem
sagðar hafa verið að undanförnu,
hvort heldur þær eru sannar eða
lognar. Ábyrgð útvegsmanna og
sjómanna er mikil í þessum efnum.
A herðum stjórnvalda hvíla einnig
þungar skyldur. En ábyrgðinni verð-
ur aldrei létt af útvegsmönnum og
sjómönnum,“ sagði Þorsteinn.
Prófkjör sjálfstæðismanna
Rödd Reykjavíkur á Alþingi
MARKÚS ÖRN ANTONSSON í 4. SÆTIÐ
Vilja
banna
flottroll
FJÖLMARGAR tillögur bárust aðal-
fundi LÍÚ frá einstökum útvegs-
mannafélögum þar á meðal frá Ut-
vegsmannafélagi Suðurnesja sem
skorar á LÍÚ að beita sér fyrir því
við stjómvöld að þau láti rannsaka
hvers vegna klak þorsks hafi mis-
heppnast árum saman.
Félagið vill fá svör við því hvort
um einstök veiðarfæri sé að sakast
eða hvort það sé mengun sjávar eða
annað í náttúrunni sem valdi.
Útvegsbændafélag Vestmanna-
eyja skoraði á sjávarútvegsráðherra
að afnema refsingu útgerða með
upptöku á 10-20% af afla sem seldur
er ferskur á erlendum mörkuðum.
Bann á hrygningarsvæðum
Fimm tillögur bárust frá Útgerð-
armannafélagi Þorlákshafnar, þ.á.m.
um bann við fískveiðum með flott-
rolli innan íslensku fískveiðilögsög-
unnar og um svæðabundið veiðibann
á hrygningarsvæðum þorsks á þeim
tíma sem aðalhrygning fer fram í
stað páskastopps. Ennfremur vill fé-
Iagið að loðnuskipum verði gert skylt
að skila aftur þeim þorskígildistonn-
um sem þeim var úthlutað vegna
loðnubrests til þeirra sem skerðing-
arnar máttu þola.
Frá Útvegsmannafélagi Aust-
fjarða kom tillaga um breytingar á
lögum um stjórn fiskveiða í þá veru
að loðnuskipum verði heimilt að veiða
allt að 5% umfrám úthlutað aflamark
viðkomandi loðnuvertóðar sem drag-
ist frá veiðiheimild næstu vertíð á
eftir. Félagið telur að með þessu sé
líklegt að takast mætti að fara nær
úthlutuðu aflamarki á hverri loðnu-
vertíð.