Morgunblaðið - 28.10.1994, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
+ Markús Ár-
mann Einars-
son, veðurfræðing-
ur, fæddist í
Reykjavík 5. mars
1939. Hann lést í
Landspítalanum 20.
október sl., 55 ára
að aldri. Foreldrar
hans voru Einar
Þorsteinsson, bú-
fræðingur og fram-
kvæmdasljóri, f.
27.12. 1907 að
Langholti í Hraun-
gerðishreppi, d.
12.7. 1987, og kona
hans Ingibjörg Helgadóttir, f.
2.9. 1905 í Reykjavík, d. 14.4.
1980. Markús var elstur barna
þeirra hjóna, en systur hans eru
þrjár: Elin, Sigríður og Helga.
Eiginkona Markúsar er Hanna
Sesselja Hálfdanardóttir, f.
13.11. 1938. Börn þeirra eru
þrjú. Elstur er Hálfdan Þórir,
verkfræðingur, kvæntur Sól-
eyju Indriðadóttur, en börn
þeirra eru fjögur, Hanna Ses-
selja, Bára Fanney, Árný Þóra
og Margrét Rósa. Næstelst
barna Markúsar og Hönnu er
Ingibjörg, sálfræðingur og
VINUR minn og samstarfsmaður
Markús Ármann Einarsson veður-
fræðingur er látinn langt um aldur
fram eftir langa og harða sjúkdóms-
baráttu.
Að loknu stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík hélt
Markús haustið 1959 til náms við
Háskólann í Ósló og lauk þar emb-
ættisprófí í veðurfræði vorið 1964.
Markús var frábær námsmaður og
fjallaðj prófritgerð hans um sólgeisl-
un á íslandi. Allar götur síðan eða
um þriggja áratuga skeið var aðal-
starfsvettvangur hans á Veðurstofu
íslands.
Á árunum 1964-1967 starfaði
Markús sem veðurfræðingur á flug-
veðurstofu Veðurstofu íslands á
Keflavíkurflugvelli. Hann kom svo
til starfa í Reykjavík þar sem hann
vann í áhaldadeild stofnunarinnar á
árunum 1967-1971, en þar var sér-
svið hans búveðurfræði. Árin 1971-
1974 var Markús deildarstjóri veð-
urfarsdeildar, en frá 1975 hefur
hann verið deildarstjóri veðurspá-
deildar. Við endurskipulagningu
Veðurstofunnar fyrr á þessu ári var
Markús ráðinn forstöðumaður þjón-
ustusviðs stofnunarinnar, en örlögin
hafa nú hagað því svo að hann kem-
ur ekki þar til starfa.
Markús var mikilhæfur og óvenju
atorkusamur starfsmaður og hvar
sem hann lagði hönd á plóginn mark-
aði hann djúp spor eins og m.a. má
sjá af ritstörfum hans. Frá starfi
hans sem búveðurfræðings nefni ég
ritin „Global radiation in Iceland",
1969, og „Evaporation and potential
evapotranspiration in Iceland",
1972. Af sviði veðurfarsfræði má
nefna grundvallarritið „Veðurfar á
íslandi", 1976, og kafla hans „Cli-
mate of Iceland" í ritröðinni „World
Survey of Climatology", 1984. Frá
árum hans í veðurspádeildinni má
t. d. nefna „Könnun á skiptingu ís-
lands í veðurspásvæði“, 1978,
„Breytileiki og einkenni nokkurra
veðurþátta eftir veðurlagi á íslandi",
1983 og „Um gæði úrkomu- og
þurrviðrisspáa", 1984. Ritstörf
Markúsar voru þó engan veginn
bundin við þröngt starfssvið hans
hveiju sinni. Um það vitnar t.d. rit-
stjóm hans á bókinni „Hafísinn",
1969, kennslubók hans „Veður-
fræði“ sem oft hefur verið endur-
prentuð, og hið merka og fallega
fræðslurit hans „Hvemig viðrar?“,
1989, auk fjölda greina í blöðum og
tímaritum um þjóðmál og ýmis veð-
urfræðileg efni.
Of langt yrði hér upp að telja
margháttuð nefndastörf Markúsar
fyrir Veðurstofuna og aðra opinbera
aðila. Ég læt nægja að nefna setu
hans í tækniráði Alþjóðaveðurfræði-
kennari, en yngstur
barnanna er Ár-
mann. Markús lauk
stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í
Reykjavík 1959 og
hélt þá til náms i
veðurfræði við Há-
skóiann í Ósló þar
sem hann lauk emb-
ættisprófi 1964.
Hann réðst þá til
starfa á Veðurstofu
íslands þar sem
hann starfaði jafn-
an síðan, lengst
sem deildarstjóri
veðurspádeildar. Hann flutti
veðurfregnir í Sjónvarpinu í
rúma tvo áratugi. Markús tók
mikinn þátt í félagsmálum og
var m.a. formaður Bandalags
háskólamanna 1972-1974. Hann
tók og virkan þátt í starfi Fram-
sóknarflokksins, átti um árabil
sæti í miðsljóm hans og var
bæjarfulltrúi flokksins í Hafn-
arfirði. Markús sat í rúman
áratug í útvarpsráði og var
varaformaður þess 1983-1991.
Utför hans verður gerð frá
Víðistaðakirkju í Hafnarfirði í
dag.
stofnunarinnar „Commision for
Basic Systems", formennsku hans í
starfshópi Rannsóknaráðs ríkisins
um fjarkönnun, setu hans í íslensku
vatnafræðinefndinni, störf hans í
útvarpsráði 1980-1991 og for-
mennsku hans í útvarpslaganefnd
1981-1982.
í hjáverkum stundaði Markús
kennslu í veðurfræði. Framan af var
það einkum við menntaskóla og á
námskeiðum fyrir flugnema, flug-
menn og flugumferðarstjóra, en frá
árinu 1974 var hann kennari í veður-
fræði og veðurfarsfræði við Háskóla
íslands.
Markús var mikill eljumaður og
fiðla hans hafði marga strengi. Frá
störfum hans á sviði félagsmála
nefni ég að hann átti um skeið sæti
í stjórnum íslendingafélagsins í Ósló,
Félags íslenskra náttúrufræðinga og
Bandalags háskólamanna. Formað-
ur Sambands íslenskra stúdenta er-
Iendis var hann 1964-1965, launar-
áðs BHM 1967-1969, BHM 1972-
1974 og söngsveitarinnar Fíl-
harmoníu 1972-1973.
Á sviði stjórnmálanna gekk Mark-
ús til liðs við Framsóknarflokkinn
og átti sæti í miðstjórn hans á árun-
um 1974-1988. Hann var fyrsti
varaþingmaður flokksins í Reykja-
neskjördæmi 1979-1983 og í bæjar-
stjóm Hafnarfjarðar átti hann sæti
á árunum 1978-1986.
Kunnastur almenningi var Mark-
ús líklega fyrir flutning veðurfregna
í Sjónvarpinu sem hann annaðist um
rúmlega tveggja áratuga skeið.
Minnast má þess að hann flutti einn-
ig fjóra fræðsluþætti um veður í
Sjónvarpinu og hafa þeir verið gefn-
ir út á myndböndum.
Ungur að ámm kvæntist Markús
Hönnu Sesselju Hálfdanardóttur
sem reyndist honum ákaflega sam-
hentur og traustur lífsförunautur.
Markús var heimakær fjölskyldu-
maður og það hefur verið ánægju-
legt að sjá mannvænleg börn þeirra
Hönnu vaxa úr grasi og þroskast.
Þegar miklir erfiðleikar steðja að
reynir mjög á alla fjölskylduna. Með
aðdáun hef ég skynjað styrk og
stuðning Hönnu og bamanna við
Markús í baráttu hans við ofurefli
sjúkdóms.
Margs er að minnast frá löngum
kynnum og góðu samstarfí. Upp í
hugann koma m.a. myndir frá náms-
og kynnisferð sem við Markús fómm
saman til þýsku og hollensku veður-
stofanna á árinu 1967, en í slíkum
ferðum verða kynni oft náin og
mannkostir koma skýrt í ljós. Einna
greinilegast skýtur þó upp í huga
minn myndum af Markúsi þar sem
hann situr við píanóið á gleðistund-
um okkar veðurstofumanna og leik-
MINNINGAR
ur létt og fjörlega af fíngmm fram
hvað sem menn vilja heyra, leiðir
og stjómar söng.
Skarð er nú fýrir skildi á Veður-
stofu íslands. Starfsmenn harma lát
félaga síns og samstarfsmanns og
kveðja hann með söknuði og virð-
ingu.
Við hjónin minnumst með hlýjum
huga vináttu og margra ánægju-
stunda með Markúsi og Hönnu og
vottum henni og börnum þeirra,
tengdadóttur og bamabömum
dýpstu samúð.
Blessuð sé minning hans.
Flosi Hrafn Sigurðsson.
Einn af máttarstólpum Veður-
stofu íslands síðastliðin 30 ár, Mark-
ús Á. Einarsson veðurfræðingur, er
fallinn frá, langt um aldur fram.
Strax að loknu veðurfræðinámi í
Noregi 1964 hóf hann störf á Veður-
stofunni og starfaði þar óslitið til
dauðadags. Fyrst sem veðurfræðing-
ur á Keflavíkurflugvelli, síðar sem
sérfræðingur í búveðurfræði, þá
deildarstjóri veðurfarsdeildar Veður-
stofunnar, en frá 1975 sem deildar-
stjóri spádeildar. Markús var ham-
hleypa til verka, vandvirkur og ná-
kvæmur, og dreg ég í efa að þær
hafi verið margar stundirnar sem
honum féll verk úr hendi. Eftir hann
liggja fjölmargar greinar og ritverk
á sviði veðurfræðinnar, kennslu-
bækur og fræðsluþættir í sjónvarpi
og á engan er hallað þótt því sé
haldið fram, að hann hafí lagt fram
stærri skerf til veðurfræðinnar og
veðurþekkingar landsmanna en
nokkur annar íslendingur. Hann tók
virkan þátt í ýmiss konar félags-
störfum og stjórnmálum, kenndi
veðurfræði bæði við Háskóla íslands
og víðar, annaðist veðurfregnir í rík-
issjónvarpinu í rúm 20 ár, sat í út-
varpsráði um langt skeið, auk ýmissa
annarra starfa.
Ég hitti Markús fyrst fyrir 20
árum, þegar ég hafði fengið þá hug-
mynd að fara að læra veðurfræði
og leitaði til hans um upplýsingar
um veðurfræðinám. Tók hann mér
ljúflega og hvatti mig eindregið til
að hrinda í framkvæmd þessum
áformum mínum. Fyrir það er ég
honum þakklátur.
Þegar ég síðar kynntist Markúsi,
einkum eftir að ég hóf störf í veð-
urspádeild, reyndi ég hann sem
ákveðinn, skipulagðan og rökfastan
mann. Þótt skoaðnir okkar væru
stundum ólíkar reyndi ég Markús
aldrei að öðru en drengskap og mikl-
um heiðarleika.
Markús barðist langri og hetju-
legri baráttu við erfíðan sjúkdóm,
sem fyrst lét á sér kræla fyrir 12
árum. Með aðstoð læknavísindanna
og miklum baráttuanda tókst honum
að hafa betur lengur en oftast ger-
ist við þessar aðstæður. En enginn
má sköpum renna.
Að leiðarlokum vil ég fyrir hönd
Veðurstofunnar þakka Markúsi fyrir
trygga og mikla þjónustu í þrjá ára-
tugi. Persónulega þakka ég honum
kynnin og samstarfið og votta ást-
vinum hans samúð mína.
Magnús Jónsson.
Leiðir okkar Markúsar Á. Einars-
sonar lágu fyrst saman haustið 1955
í þriðja bekk Menntaskólans í
Reykjavík. Þótt hópurinn væri sund-
urleitur og hingað og þangað af
landinu hristumst við bærilega sam-
an í upphafí þessa fjögorra ára
ferðalags til stúdentsprófs.
Markús skar sig nokkuð úr hópn-
um. Virtist eldri og þroskaðri. Þá
var honum það til lista lagt að vera
músíkant, snjall píanóleikari sem
hélt uppi stemmningu á bekkjarsam-
komum og í eftirminnilegum Sels-
ferðum.
Við stúdentspróf skiljast gjarnan
leiðir — um sinn að minnsta kosti.
Markús hélt til Noregs, nam þar
veðurfræði og kom að því búnu til
starfa á Veðurstofu íslands.
Aftur lágu leiðir okkar saman hjá
nýstofnsettu sjónvarpi þar sem oft
gafst tækifæri til að spjalla saman
mínúturnar áður en útsending hófst.
Sjónvarpsáhorfendur fengu örugg-
lega mjög raunsanna mynd af Mark-
úsi, enda sjónvarpið óvæginn miðill.
Rólegur og yfirvegaður. Frásögn öll
og framsetning skýr og skilmerkileg.
MARKUS A.
EINARSSON
Lengst lágu þó leiðir okkar Mark-
úsar Á. Einarssonar saman í út-
varpsráði eða langt til í áratug.
Lengst af vorum við þar sessunautar
á fundum ráðsins tvisvar í viku. Mér
er ljúft að minnast þess að enda
þótt við sætum þar kjörnir fulltrúar
sitt hvors flokksins áttum við sam-
stöðu um velflest mál og skipti þá
engu hvort flokkar okkar áttu sam-
fylgd í þjóðmálum á Alþingi eður
ei. Andstætt því sem margir halda
og einkum þeir sem minnst til þekkja
er útvarpsráð nefnilega ekki skipað
pólitískum gæslumönnum heldur
fólki sem hefur hag stofnunarinnar
að leiðarljósi og hefur metnað fyrir
hennar hönd.
í útvarpsráði var Markús Á. Ein-
arsson tillögugóður og glöggur, en
gat verið fastur fyrir ef því var að
skipta. Það kom alloft í hans hlut
að stjórna fundum ráðsins meðan
hann gegndi þar varaformennsku
og reyndist hann þar sem annars
staðar sanngjarn og ærlegur í hví-
vetna.
Að leiðarlokum eru mér efst í
huga góðar minningar um Markús
úr menntaskóla jafnt sem samstarfi
fullorðinsáranna. Nú hefur fækkað
um góðan liðsmann í stúdentaliðinu
frá MR 1959, en með okkur geym-
ast minningar um góðan dreng.
Við skólasystkinin vottum eigin-
konu hans og fíölskyldu allri innilega
samúð.
Guð blessi minningu Markúsar
Á. Einarssonar.
Eiður Guðnason.
Við bekkjarfélagar Markúsar úr
menntaskóla minnumst hans hvorki
sem íþróttamanns né stjórnmála-
manns og þaðan af síður sem fræði-
manns. Fyrir okkur var hann fyrst
og fremst góður félagi og músikant.
Við vorum söngbekkurinn mikli. í
skólakómum voru oftast engir úr
öðrum bekkjum. X bekkjar kvartett-
inn undir stjóm Markúsar var á
heimsmælikvarða að okkar mati.
„Vita nostra brevis est“ var sung-
ið af innlifun. Þetta var auðvitað
brandari. Lífíð var rétt að byrja.
Markús kom víða við. Hann var
orðinn atvinnumaður í tónlist fyrir
stúdentspróf. Þá spilaði hann fyrir
kvöldverðargesti í Þjóðleikhúskjall-
aranum, einum fínasta veitingastað
bæjarins, dempaða og kúltíveraða
dinnermúsík. Og Markús studdi
Ómar fyrstu skrefín sem var ekkert
grín, vegna þess hvað Ómar var
ólagviss á þessum ámm, nýkominn
úr mútum og nýr í skemmtanabrans-
anum.
Markús var alltaf ómissandi við
allt samkomuhald bekkjarfélaganna.
Hann og Hanna hafa alltaf verið
fastir punktar.
En það var ekki fyrr en á 25 ára
afmælinu sem Markús varð einn af
stelpunum. Við höfðum verið að
undirbúa skemmtiatriði fyrir árshá-
tíð Kvenstúdentafélagsins og vorum
komnar með nokkuð góðan ramma,
og enn betra innihald. En það vant-
aði bæði stíl og glæsileika. Þetta var
allt svolítið kauðslegt þar til við
báðum Markús um hjálp. Um leið
og hann settist við píanóið og gaf
tóninn, féll allt í ljúfa löð.
Á sjálfri árshátíðinni varð það
skemmtiatriði út af fyrir sig þegar
aðrir hátíðargestir voru að uppgötva
að „lægða“fræðingurinn úr Sjón-
varpinu hefði getað Iétt þessari þjóð
lund með tónlistargáfu sinni og
glæsilegu spilvérki.
Á 30 ára afmælinu sýndi Markús
enn eina hlið á sér, þegar við heim-
sóttum kirkjuna í Saurbæ á Hval-
fíarðarströnd, og hann settist við
orgelið. Það er ógleymanlegt. Það
kom sem sagt í ljós að hann hafði
í laumi verið að æfa sig á kirkjuorg-
el og læra á fótspil.
Ég er viss um að mér leyfist fyr-
ir hönd alls bekkjarins, að þakka
fyrir að hafa kynnst góðum manni.
Hildur Bjarnadóttir.
Laugardagskvöld. Ford-vörubíll-
inn hans pabba, módel 1946, rennur
Ijúflega upp Hverfísgötubrekkuna í
átt að Þjóðleikhúsinu. Þetta er alvég
eins og það var fyrir 35 árum, nema
hvað við erum orðnir 35 árum eldri.
Þetta er skemmtilegt. Við látum
spaugsyrðin fljúga og hlökkum til
að taka enn eina rispu saman á
skemmtun í Leikhúskjallaranum.
Við gerðum þetta síðast, að rifía upp
gamla góða daga, árið 1983 þegar
við fórum á gamla NSU-Prinsinum
vestur í Háskólabíó á aldarafmæli
Framtíðarinnar, málfundarfélags
MR. Þar endurtókum við skemmtiat-
riðið sem við fluttum saman 25 árum
fyrr, á árshátíð Framtíðarinnar og
75 ára afmæli hennar, 1958. Það
snöggsoðna uppátæki tveggja
menntaskólastráka var upphafíð á
samstarfí okkar og vináttu sem ent-
ist alla tíð, þótt leiðir skildu hálfu
öðru ári síðar þegar Markús fór til
náms í veðurfræði í Noregi og ég
varð eftir, undirleikaralaus í bili
heima á klakanum. Samstarf okkar,
sem stóð frá marz 1958 til vors
1959, var ævintýri tveggja ungiing-
spilta sem stukku allt í einu inn í
skemmtanabransann og þeystu á
gamla vörubílnum hans pabba milli
skemmtistaða, á alls fíörutíu
skemmtanir á útmánuðum 1959.
Það var ekki hægt að hugsa sér
betri félaga en Markús, svo ljúfan
og skemmtilegan; alltaf sallarólegur
og pottþéttur í undirspilinu. Hann
hafði léttan áslátt og þýðan stíl, sem
endurspeglaði persónuleika manns-
ins sem sló á nóturnar.
Það var margt brallað á þessum
mestu ævintýradögum, sem við
höfðum lifað fram að því, og orðin
skuggi, vandamál eða leiðindi voru
ekki til í orðaforða okkar, hvað þá
að það hallaði nokkum tíma orðinu
á milli okkar. Hann var gull að
manni, greindur og glaðlyndur og
lífið og lífsstarfið blasti við honum.
Ég lít á þennan aldavin minn þar
sem hann situr við hlið mér í bílnum
á leið upp Hverfísgötubrekkuna, rétt
eins og fyrir 35 árum. Mikið er gam-
an að rifía þetta enn einu sinni upp.
Það eru rétt tíu ár síðan við gerðum
það síðast, á skemmtun í Broadway.
Hann lítur ótrúlega vel út, miðað
við þann erfiða sjúkdóm sem hann
hefur glímt við af mikilli hreysti og
þrautseigju í meira en áratug. Ég
trúi þessu varla; þetta hlýtur að
vera draumur. Nei, þetta er veru-
leiki, þetta er svo skýrt. - En það
varir aðeins augnablik. Myndin verð-
ur óskýrari, og fyrr en varir er ég
vaknaður, undrandi og hrærður. Mig
hefur aldrei fyrr dreymt svo skýrt
látinn mann. Markús lést fyrirtveim-
ur dögum og þótt ég frétti það ekki
fyrr en daginn eftir, kom hann sterk-
lega upp í huga minn á ferð um
Vestfirði daginn sem hann dó. Ég
ligg stundarkorn og íhuga, hve björt
minningin um þennan vin minn var,
og hvað þessi sterka tilkoma hans
til mín, í dauðanum og eftir hann,
segir mikið um þau góðu áhrif sem
hann hafði með persónuleika sínum
á þá, sem voru svo lánsamir að kynn-
ast honum á sama hátt og ég. Fyrir
það er ég þakklátur og sendi að-
standendum hans og vinum hugheil-
ar samúðarkveðjur.
Ómar Þ. Ragnarsson.
Markús hefur kvatt okkur,
þrautagöngu hans er lokið. Mörg ár.
„Allir vegir Drottins eru elska og
trúfesti...“ (Sálm. 25,10.) Nei, bíddu
hæg! Hví lætur Guð slíkar þjáningar
yfír mennina ganga ef allir vegir
hans eru elska og trúfesti? Svarið
er einfalt fyrir þá sem hafa reynt
að skilja boðskap kristinnar trúar.
Guð lætur ekki slíkar þjáningar yfír
mennina ganga, þær eru ekki frá
honum komnar. En hver er hann þá
þessi Guð sem við munum öll, hvert
og eitt einasta okkar, hrópa á í ör-
væntingu þegar ekkert annað er
eftir? Kafli í bókinni „Haustdreifar"
eftir dr. Sigurbjörn Einarsson færir
okkur nær sannleikanum um það.
Hann heitir „Sorgin og Guð“. Hug-
leiðingar dr. Sigurbjarnar eru vel til
þess fallnar að dýpka skilning
manna á kristinni trú. Þær eru ómet-
anlegt framlag sem gerir allan lestur
Bíblíunnar auðveldari.
Ég hafði ekki hugsað mér að rekja
ættir Markúsar vinar míns og ekki
ætla ég heldur að þylja upp allar
þær nefndir og ráð sem hann hefur
setið í eða greinar og rit sem eftir
hann liggja. Það gera aðrir betur
en ég. Fyrir mér var Markús fyrst
og fremst vinnufélagi, einn af öð-
lingum Veðurstofunnar. Hann var