Morgunblaðið - 28.10.1994, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
CDESA'S Þvottavélar
Á FRÁBÆRU VERÐI.
- 850 snúninear á mín.
- Tekur 5 kg. af þvottl.
% Aðeins
47.750 kr.
StaOgreitt.
ac ce m
RnFTfEKJflUERZLUN ISLflNDS tE
Skútuvogi 1,104 Reykjavík,
Sími: 688660 - FAX 680776.
___________AÐSENPAR GREINAR
Hækkun vaxta
af húsnæðislánum
Gagnrýni ráðherra svarað
--------1-----------
BRBh
Heímílí
að heíman í
Kaupmannahöfn
Vandaðar,
ferðamannaíbúðir
miðsvæðis í
Kaupmannahöfn
Verð a mann frá dkr
..L Jf J á dag.
Allar (búðirnar eru með
eldhúsi og baði.
Hafðu samband við
ferðaskrifstofuna þina eða
Sfii £7/'aveJi ícam/ffuwnc
Sími (9045) 33 12 33 30
Fax.(9045) 33 12 31 03
*Werð i mann miðað við 4 (Ibúð (vihu
J
- kjarni málsins!
í VIÐTALI við Morgunblaðið 14.
október sl. gagnrýnir fjármálaráð-
herra stjórnarformann og stjóm
Húsnæðisstofnunar fyrir að hafa
ekki fylgt eftir markmiðum fjárlaga
um útgáfu húsbréfa og unnið hægt
að endurskoðun greiðslumatsins.
Afleiðingarnar hafi orðið þurrð hús-
bréfa og tafir við skipti fasteigna-
veðbréfa fyrir húsbréf. Skal því
svarað.
Aukin umsetning á
fasteignamarkaði
Þegar ríkisstjómin tók af skarið
haustið 1993 um að ná niður vöxt-
um var búið að ganga frá tillögum
um þörf fyrir útgáfu húsbréfa á
árinu 1994. í kjölfarið kom veruleg
hreyfíng á fasteignamarkaðinn og
þörf fyrir útgáfu húsbréfa jókst.
Þegar sl: vor var fjármálaráðherra
ljóst að hratt gekk á heimildir fjár-
laga enda þarf heimild hans hveiju
sinni. Átti ég fundi með þáverandi
félagsmálaráðherra vegna þessa og
því öllum hlutaðeigandi ljóst hvert
stefndi. Þetta kom því fjármálaráð-
herra ekki á óvart og ijarri lagi er
að hann hafi ekki verið látinn vita.
Togstreita ráðherranna
Allt árið 1994 var hins vegar
togstreita og þóf milli félagsmála-
og fjármálaráðherra í hvert sinn
sem samþykkja þurfti útgáfu nýs
húsbréfaflokks. Sem betur fer leyst-

'TERs<~mIZ
-
f.
•»
57'

Sniðnar að þínum þörfum
GULU
S I Ð U R N A R
...í símaskránni
PÓSTUR
OG SlMI
ist sú togstreita jafnan.
Árangur fjármálaráð-
herra varð m.a. sá að
sett var á 0,25%
ábyrgðargjald án þess
að vextir væru hækk-
aðir. Þegar leggja
þurfti síðan fram frum-
varp til fjáraukalaga
til að gefa mætti út
meiri húsbréf var til-
kynnt að ráðherrarnir
hefðu samið um hækk-
un gjaldsins um 0,10%
og hækkun vaxta úr
5% í 5,10%. Var stjórn
Húsnæðisstofnunar
beðin um tillögu þess
efnis 5. október eða löngu eftir
þingbyijun. Það stóð því aldrei á
mér eða stjórn Húsnæðisstofnunar
að láta vita um þörfína fyrir nýjan
húsbréfaflokk og það var ekki orsök
neinna tafa. Ráðherrarnir þurftu
bara að útkljá sínar deilur, hvað
þeir og gerðu.
Húsnæðisstof nun
beðin um tillögu
Hinn 6. október eða strax og ósk
félagsmálaráðherra um tillögu kom
var haldinn stjómarfundar. Ákvað
stjórnin að afla nauðsynlegra upp-
lýsinga til þess að meta sjálfstætt
hvort og þá hvaða tillögu skyldi
gera. Deildarstjórar stofnunarinnar
og löggiltur endurskoðandi voru
settir í málið. Tíminn var naumur
og símalínur niður í ráðuneyti log-
andi þegar ljóst varð að ég ætlaði
ekki að slá fram tillögu eftir for-
skrift ráðherranna nema forsendur
hennar væru rökstuddar. Það vakti
nefnilega óskipta athygli mína að
tillögur fjármálaráðherra voru ekki
byggðar á neinum upplýsingum eða
gögnum frá Húsnæðisstofnun eða
endurskoðendum hennar og aldrei
leitað ráðgjafar embættis- eða
stjórnarmanna, a.m.k. ekki svo mér
sé kunnugt. Niðurstöður könnunar
okkar lágu fyrir 10. október og
taldi ég og meirihluti stjórnar ekki
komin fram rök fyrir hækkun
ábyrgðargjaldsins. Voru ástæður
þess nokkrar.
Forsendur stjórnar
í fyrsta lagi þar sem afskriftir í
húsbréfakerfinu gáfu ekki tilefni til
þess. Meira en helmingur allra af-
skrifta vegna íbúða sem seldar hafa
verið á nauðungaruppboðum er til-
kominn vegna 6-7% af útlánum.
Útlána þar sem stjórnvöld ákváðu
að tefla á tæpasta vað við veitingu
greiðsluerfiðleikalána og heimiluðu
veðsetningu upp að 75% af bruna-
bótamati. Á sama tíma fengu lán-
þegar fasteignaveðbréfum sínum
skipt fyrir húsbréf sem þeir þurftu
að selja með allt að 25% afföllum.
Gæfuleg greiðluerfiðleikalán það.
í öðru lagi þar sem stjórnin hafði
þegar lagt til hliðar af tekjum Hús-
bréfadeildar á annað hundrað millj-
ónir til að mæta þess-
um yfirvofandi vanda
enda áfram um að
tryggja að ríkissjóður
verði ekki fyrir
skakkaföllum vegna
útgáfu húsbréfa.
I þriðja lagi þar sem
útreikningar bentu
ótvírætt til þess að
þrátt fyrir aukningu
afskrifta virtist ljóst
að 0,25% ábyrgðar-
gjald af hveijum nýj-
um flokki dygði að svo
stöddu samhliða öðrum
ráðstöfunum sem
gerðar höfðu verið.
Þessi rök töldum við gild en vor-
um fullmeðvituð um nauðsyn þess
að fylgjast með þróun mála. Það
var því að vel athuguðu máli að
meiri hluti stjórnar, óháð pólitískum
merkingum, ákvað að gera tillögu
um óbreytta vexti og ábyrgðagjald,
þrátt fyrir að pöntun lægi fyrir um
annað.
Vaxtahækkunin í hús-
næðiskerfinu er van-
hugsuð að mati Magn-
úsar M. Norðdahl, og
til þess fallin að auka
enn meira á greiðslu-
vandræði lánþega.
Vanhugsuð aðgerð
Það réð einnig afstöðu minni, að
ég er ósammála fjármálaráðherra
um að aukin vanskil feli í sér aukna
hættu á afskriftum og því þurfi að
mæta með aðgerð sem feli í sér
hækkun vaxta. Nær væri að lækka
þá vexti sem almenningur getur
ekki greitt og þá sérstaklega drátt-
arvexti sem skila bönkum og lána-
stofnunum hundruðum milljóna í
tekjur á ári og engum hefur dottið
í hug að Iækka þótt ærið tilefni sé
til. Hætta vegna afskrifta ræðst að
mínu mati fyrst og fremst af þeirri
áhættu sem felst í ákvörðun veð-
marka við útlán sem í dag eru að
jafnaði 65% af brunabótamati fast-
eigna. Verðmæti fasteigna hangir
síðan ekki alltaf saman við bruna-
bótamat þeirra, verðlagsforsendur
eftir svæðum geta breyst, veðið
getur rýrnað í vörslu veðeiganda
o.fl. Vanskil eru hins vegar merki
um að lánþegar geti ekki staðið við
skuldbindingar sínar. Þar liggur því
rót vandans og efni lausnarinnar.
Þegar hækkun ábyrgðargjaldsins
felur í sér hækkun vaxta og gild
rök eru ekki færð fram fyrir hækk-
un þess get ég ekki samþykkt að
leggja þeirri aðgerð lið þegar ljóst
er að almenningur getur ekki stað-
ið undir núgildandi vöxtum. Eg tel
Magnús M. Norðdahl
vaxtahækkunina því vanhugsaða
og til þess eins fallna að auka enn
meira á vandræði lánþega. Næg eru
þau fyrir og það skiptir í mínum
huga engu máli hvort um er að
ræða litla hækkun eða stóra.
Greiðslumatið
Ráðherrann gagnrýnir mig einn-
ig fyrir sleifarlag við endurskoðun
greiðslumatsins og segir það ekki
hafa verið tilbúið fyrr en seint.
Honum mátti vera kunnugt að
breytt greiðslumat var samþykkt í
stjórn hinn 15. september. Síðar
komu fram enn frekari tilmæli um
breytingar á greiðslumatinu sem
sýndu svo botnlausa vanþekkingu
á uppbyggingu þess að stjórnin sá
enga ástæðu til þess að taka tillit
til þeirra. Hins vegar var hlutfalli
ætlaðrar greiðslugetu breytt og það
lækkað m.a. til þess að sína ýtrustu
varúð vegna aukinna vanskila.
Stjórn stofnunarinnar hefur ekki
og mun ekki standa í vegi fyrir
skynsamlegum og vel grunduðum
hugmyndum sem leiða til þess að
húsbréfakerfíð þjóni betur þeim til-
gangi sem það á að gera. Hann er
sá að gera almenningi kleift að
kaupa íbúðarhúsnæði án þess að
axla drápsklyfjar stuttra lána með
okurvöxtum. Við komum því ekki
í veg fyrir að ráðherra legði fram
frumvarp til fjáraukalaga þegar í
upphafi þings. Meðferð frumvarps-
ins tekur tíma, gefa þarf út reglu-
gerð, prenta bréfin o.fl. Nægur tími
var því til að ganga frá nýju
greiðslumati nema því aðeins að
nota ætti fjárlagavaldið til þess að
knýja fram breytingar í húsbréfa-
kerfinu, hugsanlega sem þátt í
einkavæðingu þess, en það virðist
mér hafa verið tilgangurinn.
Að standa við fjárlög
Fjármálaráðherra gagnrýnir mig
einig fyrir að sjá ekki til þess að
útgáfa húsbréfa verði innan marka
fjárlaga fyrir árið 1994. Þessi gagn-
rýni á ekki rétt á sér. Húsbréfakerf-
ið er byggt upp sem markaðskerfi
og skylt að lögum að skipta fast-
"eignaveðbréfum fyrir húsbréf hafi
löglega verið staðið að öllum undir-
búningi. Stofnunin hefur ekkert að
segja um hvort eða hve mikil fast-
eignaviðskipti eiga sér stað séu
skilyrði laganna uppfyllt. Við höfum
sem betur fer aflagt miðstýringu í
því efni og ég tel varhugavert.að
fara af þeirri braut og reikna með
að fjármálaráðherra sé mér sam-
mála þar um. Aukin umsvif á fast-
eignamarkaði þurfa og ekki að vera
neikvæð. Almenningur er í auknum
mæli að minnka við sig húsnæði
og greiða upp eldri og óhagstæðari
lán, allt til þess að aðlaga sig skert-
um tekjum og minni greiðslugetu.
Það er jákvæð þróun sem ég tel
rétt að hamla ekki gegn.
Lokaorð
Ég vil að lokum segja að ég tel
að ég og aðrir stjórnarmenn í Hús-
næðisstofnun, sem kjörnir erum
beint af Alþingi, eigum að vinna
starf okkar af trúnaði, eftir bestu
samvisku og á grundvelli þeirra
upplýsinga og gagna sem við met-
um gild. Óski ráðherrar tillagna fá
þeir þær en þeir panta ekki efni
þeirra fyrirfram. Önnur vinnubrögð
eru ekki sæmandi.
Höfundur er stjórnnrformnður
Húsnæðisstofnunar.
Prófkiör siálfstæðismanna Revkianesi
X Kjósum
s s
Arna Ragnar Arnason
í 2.-3. sæti
Traustur fulltrúi okkar á Alþingi
Helstu baráttumál Árna á þingi:
V\
Jafn atkvæðisréttur allra landsmanna
Oflug neytendavitund og frjáls samkeppni
V Aukin uinhverfisvernd
V Aukin atvinnutækifæri
Nýting íslenskra auðlinda og íslensks vinnuafls
V