Morgunblaðið - 28.10.1994, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1994 41
BRÉF TIL BLAÐSIIMS
Nokluir orð
um gjaldeyri
Frá Hlyni Antonssyni:
HVAÐ ER gjaldeyrir? Fyrir mörg-
um árum hefði ég sjálfsagt þurft
að hugsa mig um hefði ég fengið
þessa spumingu. Fyrir mér þá, var
gjaldeyrir bara gjaldeyrir, eitthvað
sem maður sótti í bankann þegar
maður var að fara til sólarlanda
eða eitthvert annað út í hinn stóra
heim. Þetta voru bara peningar,
svona eins og okkar eigin, nema
hvað þeir litu auðvitað öðravísi út
og vora úr öðru efhi, minnir mig.
Núna þykist ég vita betur, enda
eldri og þroskaðari en ég var þá,
nema þetta sé allt misskilningur
hjá mér. Fyrir ákaflega löngu var
ekki til gjaldeyrir eins og við þekkj-
um hann núna. A þeim tíma höfðu
menn eingöngu vöruskipti, bæði
sín á milli í sínu landi og eins útáv-
ið. Það var gjaldeyrir þess tíma.
Síðan fóru menn að búa til pen-
inga. Þannig að hægt og bítandi
lögðust þessi vöraskipti af. Menn
greiddu með beinhöðum peningum
fyrir þær vörar sem þeir keyptu.
Auðvitað hefur verið þróun í þessu
eins og öðru en í meginatriðum
er þetta búið að vera eins í langan
tíma. Gjaldeyrir er sem sagt mjög
einfalt fyrirbrigði þegar allt kemur
til alls. Gjaldeyrir eru bara pening-
ar sem við búum til svona eftir
hentugleikum. Síðan ganga þessir
peningar á milli manna og stofn-
ana, innanlands og utan. Ekkert
mál. Eða hvað? Auðvitað gatlþetta
ekkert verið einfalt mál. Hlutimir
þurfa alltaf að vera að minnsta
kosti svolítið flóknir. Gamla vöru-
skiptakerfið er nefnilega enn í fullu
gildi. Það eina sem hefur breyst
er að þegar þú flytur inn kápu frá
útlöndum greiðir þú fyrir hana með
íslenskum krónum, en ekki með
annarri kápu eða lopapeysu eða
hvað það nú er. Eins er það að ef
þú selur til útlanda kápu eða peysu
þá færð þú borgað í þeirri mynt
sem viðskipalandið notar.
„Stresstöskur“
Það er nefnilega misskilningur
að peningar verði bara til eins og
af sjálfum sér. Mér er alveg sama
þótt frægur bankastjóri íslenskur
hafi sagt hið gagnstæða, mér er
líka alveg sama um hvað svokallað-
ir hagfræðingar segja, í meginat-
riðum er þessu þannig farið. Einu
sinni æddu um borgina hárfínir
menn með „stresstöskur" og voru
víst að gera eitthvað mjög merki-
legt. Þeir töldu sig vera að skapa
þjóðinni mikla auðsæld. Þeir trúðu
því víst í fullri einlægni að pening-
arnir yrðu hreinlega til í þessum
„stresstöskum" þeirra. Og þessu
trúðu margir aðrir. En þetta var
bara misskilningur og þessu trúir
enginn lengur. Nú er það auðvitað
svo að ein þjóð getur kannski alveg
komist af án nokkurs gjaldeyris.
Hún verður þá sjálf að framleiða
og framreiða þá hluti sem hún
þarf á að halda eðá vill hafa. Hún
getur ekkert keypt og ekkert flutt
inn því hún á enga peninga. Ef
hún vill eiga peninga verður hún
að afla þeirra úr þeim auðlindum
sem hún hefur yfir að ráða, fram-
leiða eitthvað o.s.frv. alveg eins
og raunar við launþegarnir. Við
launþegamir getum ekki og meg-
um ekki búa til peninga, við verð-
um að afla þeirra með einum eða
öðram hætti.
Skattsvik
í dag er mjög í tísku að tala um
skattsvikara. Það er ljótt að vera
skattsvikari, það fínnst mér að
minnsta kosti. Það er ljótt vegna
þess að það er svo ósanngjamt
gagnvart þeim sem ekki svíkja
undan skatti, annað hvort vegna
þess að þeir vilja það ekki eða
geta það ekki. En, svona fram
undir þennan tíma, hafa skattsvik
í rauninni ekki skipt þjóðarbúið
neinu máli. Ekki neinu sem nemur
að minnsta kosti. Það eina sem
skeður í skattsvikum er að pening-
ar sem annars hefðu farið til ríkis-
ins fara bara í eitthvað annað.
Þeir era, að mestu leyti að minnsta
kosti, áfram í landinu og í umferð.
Sumir verða auðvitað alveg vit-
lausir yfír því að ríkið skuli ekki
fá þá peninga sem því ber. Eg er
hins vegar tiltölulega rólegur yfir
því mér fínnst ríkið allt of stórt
og það fær bara andskotans nóg.
Því færi betur að fara betur með.
Ég mæli samt ekki með skattsvik-
um því, eins og ég sagði, þau eru
ljót. Hins vegar stendur ákveðin
vá fyrir dyrum einmitt núna.
Gjaldeyrisþurrð
Mér skilst að til standi, ef það
er þá ekki þegar orðið, að gefa
útflutning á gjaldeyri alveg eða
að mestu leyti fijálsan. Þá fyrst
fer nú að verða íjör hjá skattsvik-
urunum. Þá þurfa þeir nefnilega
ekki lengur að fjárfesta í stein-
steypu og öðrum dauðum hlutum,
að ég tali nú ekki um í þessum
vonlausu fyrirtækjum okkar sem
sífellt eru að fara á hausinn. Nú
fara þeir bara með svikapeninginn
beint út, Guð má vita hvert, og
hann má líka vita í hvað þeir eyða
honum. Ef þeir eyða þessum pen-
ingum í til dæmis í fyrirtæki sem
síðan skila okkur aftur peningum
þá er svo sem allt í lagi. Betra að
svo verði en ljótt verður það ef um
verður að ræða auðsöfnun ein- •
stakra manna sem eru við skulum
segja ofná í þjóðfélaginu, og ef
þessir peningar skila sér ekki aft-
ur. Það er nefnilega svo með bless-
aðan gjaldeyrinn, sama hvers
lenskur hann er, hann verður að
vera í jafnvægi ef vel á að vera.
Það er að segja, hver þjóð þarf að
afla og síðan flytja út fyrir svipaða
upphæð og hún flytur inn fyrir.
Ef hún nær því ekki þá tapar hún
fé. Og ef það er gengdarlaust og
heldur áfram hlýtur það að enda
með ósköpum. Það verður gjald-.
eyrisþurrð og trúlega gjaldþrot.
Ég veit ekki hvort ég er með ein-
hveija svakalega svartsýni en
ástæðan fyrir þessum línum er sú
að mér finnst stjómmálamenn
horfa nokkuð kæraleysislega á
þetta mál. Og þeir hafa oft gert
það áður, bæði mál af þessu tagi
og önnur. Nú era stjómmálamenn
auðvitað bara menn eins og við
og margir sjálfsagt ágætismenn?
En mér fínnst ansi oft, svo ég taki
nú bara vægt til orða, eins og þeir
gefi sér ekki tíma til þess að sjá
fyrir endann á málflutningi og
uppátækjum sínum. Þeir eru
kannski með hugsjónir, kannski
bara nokkuð góðar, en gleyma
bara að líta á heildina. Allt sem
gert er, trúlega sama hversu lítið
það er, hefur áhrif á eitthvað ann-
að og annars staðar. Það er mýgr-
útur af dæmum um þetta en ég
nenni ekki að fara í upptalningu.
Kannski skjátlast mér í þessu, mér
hættir stundum til að skjátlast, en
ef ekki þá líst mér ekki á það
maður.
HLYNUR ANTONSSON,
Pósthólf 140,170 Seltjamamesi.
Eftirtaldir hlutu bónusvinning í Sjónvarpsþættinum
o
vinningur
Vinningshafi dró 29"
stereö SONY
sjónvarpstæki.

HH
M
TALI HJA HEMMA GUMN
m i ðvikudaginn 26. október 1994
O
vinningur
erótiskar ástarsögur
Vinningshafi dró Apple
performa 475 tölvu.
TUNDUR
DUFL
Bókavinningur frá Máli og Menningu
Guðmundur H. Kristinsson Álfabrekku 5, Kópavogur
Vilborg Ólafsdóttir Hrefnugötu 1, Reykjavik
Dagný Gísladóttir Dofra vA/esturlandsveg, Reykjavlk
Helga og Elin Stigahlíð 84, Reykjavik
Jakob Már Harðarson Hjallavegi 46, Reykjavík
Helga Jónsdóttir Hálsaseli 38, Reykjavik
Hulda Gilsdóttir Mostúni 18, Tálknafjörður
Sigurjón Magnússon Hátúni 39, Reykjavik
Bergþór Arnarson Njáisgötu 72, Reykjavík
Erna Pórðardóttir Lyngheiði 18, Hveragerði
Sigurbjörg Stefánsdóttir Hjallahrauni 18, Kópavogur
Kristján Egill Karlsson Safamýri 17, Reykjavik
Sigurbjörg Björnsdóttir Steinholti 16, Vopnafjöröur
Kristín María Smáratúni 18, Selfoss
Svava Guðmundsdóttir Háteigsvegi 19, Reykjavik
Sigrlður Guömundsdóttir Fífuseli 6, Reykjavik
Sigrún Haraldsdóttir Lyngmóum 12, Njarðvík
Sigrlður Steinþórsdóttir Víðigrund 51, Kópavogur
Janina Jaqusiak Háaleitisbraut 46, Reykjavík
Jóhanna Ottesen Lálandi 16, Reykjavlk
Paul R. Smith Heiðvangi 5, Hafnarfjörður
Eva Eövaldsdóttir Grundartanga 31, Mosfellsbær
Kristin Eggertsdóttir Frostafold 20, Reykjavik
Stefán Hjartarson Logafold 162, Reykjavik
Klara Guðrún Guðmundsdóttir Mosabaröi 12, Hafnarfjöröur
Hrafnhildur Vala Grímsdóttir Fjarðarási 15, Reykjavík
Óskar Kemp Stigahlið 22, Reykjavlk
Arnheiður Rós Asgeirsdóttir Brekkubyggð 61, Reykjavlk
Konráð Valsson Túngötu 42, Reykjavik
Ásgeir Sigurbjörnsson Reykjavegi 84, Mosfellsbær
íþróttataska frá Happdrættí Háskóla tslands
Guðlaug Jónsdóttir Flúðaseli 52, Reykjavík
Guðbjörg Elva Þverholti 5, Mosfellsbær
Sigtryggur Þorsteinsson Hjallahrauni 6, Hafnarfjörður
Björn Húnbogi Sveinsson Varmalandi 11, Reykholt
Einar Skaftason Faxabraut 33, Keflavík
Rúnar Tryggvason Vegghömrum 25, Reykjavik
Eggert Bogason Arnartanga 9, Mosfellsbær
Ragnar Ásmundsson Grundarlundi 7
Hallgrímur Helgason Víðimel 35, Reykjavík
Einar Már Hjartarson Háaleitisbraut 54, Reykjavík
Eva Ösp Arnarsdóttir Lindargötu 40, Reykjavík
Karl Ó Karlsson Klukkubergi 19, Hafnarfjörður
Jóhann Þórisson Lálandi 16, Reykjavík
Jón G. Valdimarsson Brekkustíg 15, Reykjavík
Jóhannes Viggósson Eskihvammi 2, Kópavogur
Margrét Thorsteinsdóttir Skúlagötu 58, Reykjavík
Kristín Magnúsdóttir Goðheimum 16, Reykjavík
Guðrún Steingrímsdóttir Ásgarðsvegi 16
Sólveig Antonsdóttir Goðabæ 18, Dalvík
Óttar Guðlaugsson Æsufelli 2, Reykjavík
Gunnhildur Sigurjónsdóttir Norðurvegi 37, Hrísey
Hans Christiansen Hringbraut 69, Reykjavík
Jana Maren Valsdóttir Sunnubraut 48, Kópavogur
Ólafur Leósson Heiðmörk 12, Hveragerði
Anna Siguröardóttir Hjallalandi 20, Reykjavík
Bíóferð fyrirtvo
HASKOLABIO
Laufey Skúladóttir Mýrum 19, Patreksfjörður
Ingunn Björnsdóttir Vegghömrum 11, Reykjavík
Margrét Lárusdóttir Grenilundi 11, Garðabær
Arngrímur Kristjánsson Hagaflöt 10, Reykjavlk
Árni Sighvatsson Byggðarenda 19, Reykjavik
Svanhvít Sigurðardóttir Álfaheiði 84, Hafnarfjörður
Iris Grettisdóttir Eyjabakka 9, Reykjavík
Árdís Jónmundsdóttir Hrafnsstöðum, Dalvik
Gunnar Emilsson Snorrabraut 61, Reykjavík
Ólöf Huld Matthíasdóttir Heiðargerði 3, Húsavik
Sigrún Elsa Bjarnadóttir Bergstaðastræti 31a, Reykjavík
Tómas Garöarson Akurgerði 17, Akureyri
Elin Svavarsdóttir Blönduhlíð 22, Reykjavik
Aðalsteinn Gíslason Framnesvegi 55, Reykjavík
Stefán Páll Kristjánsson Ásvegi 25, Vestmannaeyjar
o
vinningur
Vinningshafi dró
utanlandsferð fyrir tvo
með Ferðaskrifstofu Stúdenta.
.
' . • ■
iSfótísnitbl
Laxness
yaldar tilvituanir úr
skáldverkum Halldórs Laxness
Bókavinningur frá Vöku HelgafelH
Bára Emilsdóttir, Flúöaseli 14, Reykjavík
Gyða Jósepsdóttir Lómabraut 4, Vopnafjörður
Jakob Hrafnsson, Skipholti 10, Reykjavík
Sigurlaug Pálsdóttir Lautasmára 37, Kópavogur
Magnús Albertsson Grýtubakka 26, Reykjavík
Guöbjört Erlendsdóttir Espilundi 13, Reykjavík
Þorsteinn Þ. Bjarnason Laugarnesvegi 102, Reykjavík
Marta María Hofteigi^8, Reykjavík
Oscar Clausen Álfatúni 11, Kópavogur
Valgerður Andersen Hásteinsvegi 6, Vestmannaeyjar
Gyða Ingólfsdóttir Bláskógum 9, Egilstaðir
Guðni Stefánsson Laugavegi 46a, Reykjavík
ólafur Axel Jónsson Aflagranda 35, Reykjavík
Kristín Jónsdóttir Bláhömrum 21, Reykjavík
Þórunn B. Þorvaldsdóttir Vesturfold 17. Reykjavík
Jóhanna Axelsdóttir Grundarstíg 5a, Reykjavík
Sigurður Brynjólfsson Álakvísl 102, Reykjavík
Valgeir Matthíasson Tunguseli 10, Reykjavík
Svava Guðmundsdóttir Háteigsvegi 19, Reykjavík
Karla Sigurðardóttir Skjólvangi 8, Hafnarfjörður
Snæbjörn Kristjánsson Æsufelli 4, Reykjavík
Arnar Þorvarðarson Baughóli 18, Reykjavík
Haukur Ársælsson Hrauntungu 81, Kópavogur
María Kristín Jónsdóttir Birkigrund 28, Kópavogur
Jónína Jóhannesdóttir Blönduhlíð 22, Reykjavík
Bjarnlaug Helga Hnjúkaseli 8, Reykjavík
Ragnhildur Tómasdóttir Hörðalandi 12, Reykjavík
Sígrún Pétursdóttir Orrahólum 7, Reykjavík
Guðlaug Ársælsdóttir Logafold 175, Reykjavik
Siguröur Halldórsson Skeiðarvogi 15, Reykjavík
Vinninga má sækja eftir helgi á aöalskrifstofu Happdrættis Háskóla íslands Tjarnargötu 4, 101 Reykjavík
eöa til umboösmanna úti á landi. Vinningshafar hafi meöferöis persónuskilriki.
ÞJÓÐARÁTAK
FYRIR
ÞJÓÐBÓKASAFN
m