Morgunblaðið - 05.11.1994, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
+ Guðrún Auð-
unsdóttir fædd-
ist í Dalsseli undir
Eyjafjöllum hinn
23. september
1903. Hún lést á
sjúkrahúsi Suður-
lands á Selfossi 26.
október siðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru Guð-
laug Helga Hafliða-
dóttir og Auðunn
Ingvason, bóndi og
kaupmaður í Dalss-
eli. Guðrún var elst
tólf alsystkina, en
átti auk þess einn hálfbróður
af fyrr hjónabandi Auðuns.
Systkini hennar er upp komust
voru Ólafur Helgi, f. 1905, Leif-
ur, f. 1907 (látinn), Hafsteinn,
1908, Hálfdan, f. 1911, Mar-
grét, f. 1912 (látin), Valdimar,
f. 1914 (látinn), Konráð, f. 1916,
og Guðrún Ingibjörg, f. 1918
(látin). Hinn 27. maí 1939 gift-
ist Guðrún Ólafi Sveinssyni, f.
30. október 1908, bónda í Stóru-
Mörk. Einkadóttir þeirra er
Áslaug Ólafsdóttir, f. 24. októ-
ÞVÍ lengra sem vegferð.okkar um
lífsins braut teygist, því fleira sam-
ferðafólk er kvatt hinstu kveðju. Nú
hefur kvatt jarðvist sína mágkona
mín, Guðrún Auðunsdóttir skáld-
kona og húsfreyja í Stóru-Mörk und-
ir Vestur-Eyjafjöllum, níutíu og eins
árs að aldri, elst tíu barna hinna
víðkunnu Dalsselshjóna. I formála
ljóðabókar Guðrúnar, „Við fiöllin
blá“, segir séra Sigurður skáldprest-
ur í Holti meðal annars eftirfarandi
um þau Dalsselshjón, foreldra Guð-
rúnar, og æskuheimili: „Auðunn var
umsvifamaður mikill, bjó stóru búi
á þeirra tíma vísu og rak að auki
umfangsmikla verslun. Dalssel lá þá
í þjóðbraut og var jafnan gestkvæmt
hjá Auðuni. Húsfreyja var val-
kvendi, er hvers manns vanda vildi
leysa, Auðunn glaðvær maður, hag-
orður og hnyttinn í svörum, gestris-
inn og veitull ...
í þessum foreldrahúsum ólst Guð-
rún upp í hópi níu systkina. Glað-
vært var á bænum, systkinin söngv-
in og sum hagorð og hændist þang-
að æska nágrennisins. Bókakostur
var allgóður á heimilinu, skáldsögur
íslenskra höfunda og ljóðabækur ís-
lenskra skálda. Þær drakk Guðrún
í sig í bemsku og hefur eflaust num-
ið af þeim tungutak. Á skólagöngu
var ekki mikill kostur í sveitinni á
æskuárum Guðrúnar, aðeins tveir
mánuðir á vetri, en Guðrún átti góða
kennara og varð dijúgt úr stuttu
námi. Sautján ára að aldri fór Guð-
rún fyrst úr föðurgarði, dvaldi þá í
ber 1939, gift Ólafi
Auðunssyni húsa-
smíðameistara frá
Ysta-Skála, f. 13.
júlí 1934 , d. 27.
ágúst 1986. Börn
þeirra eru fjögur:
1) Guðrún, börn
hennar eru Nökkvi
og Áslaug Rún. 2)
Auður, gift Guð-
mundi T. Sigurðs-
syni, börn þeirra
eru Sindri, Ottar og
Hugrún. 3) Ólafur
Haukur, kvæntur
Sigrúnu Konráðs-
dóttur, börn þeirra eru Ólafur
Þór, Hafliði Orn og Alexandra
Ósk. 4) Yngstur er Siguijón
Þorri, unnusta Guðný Gísla-
dóttir. Guðrún og Ólafur
bjuggu í Stóru-Mörk ásamt
Eymundi bróður Ólafs til 1984
er þau fluttu að Kirkjuhvoli í
Hvolhreppi. Tvær ljóðabækur
hafa komið út eftir Guðrúnu: í
föðurgarði fyrrum, 1956, og
Við fjöllin blá, 1982. Útför Guð-
rúnar fer fram frá Stóradais-
kirkju í dag.
Reykjavík um skeið hjá góðu og
myndarlegu fólki, nam þar heimilis-
stjórn og háttu prúðra manna,
kynntist menntuðu fólki, las og
þroskaðist. Það var hennar fram-
haldsskóli."
Nú á kveðjustund rifjast það upp
þegar ég kom fyrst austur undir
Eyjafjöll á þeim merkisdegi þegar
hið mikla mannvirki Markarfljótsbrú
var vígð sunnudaginn 1. júlí 1934.
Það kom því ekki í minn hlut að
kynnast Markarfljóti sem farartál-
manúm viðsjála, óbeisluðum, því ég
varð þess aðnjótandi ofanfrá brúar-
gólfi að sjá straumþunga fljótsins
klofna á styrkum stoðum nývirkis-
ins. Á þeim merkisdegi var skartað
í Rangárþingi því besta sem þá var
tiltækt í orðsins og tónsins list á
landsins mælikvarða. Um níu árum
síðar naut ég fjölfegurðar Eyjafjalla
undir suðurhlíðum þeirra er ég var
í för með Vestmannakórnum á leið
til Víkur í Mýrdal.
í þriðja sinn er ég kominn austur
undir Eyjafjöll á fögrum sumardegi
1950 og nú sem gestur Leifs Auð-
unssonar í foreldrahúsum hans í
Dalsseli. Þar býr þá enn Auðunn
faðir Leifs og systkina hans. Hann
er þá kominn á níunda tug ára sinna
og hefur verið ekkjumaður í um átta
ár. Hinn aldni héraðshöfðingi kemur
gestinum svo fyrir sjónir: Hann er
hár maður vexti, silfurhærður, með
fyrirmennsku í svip og hátterni.
Þijú systkini Leifs eru þar enn í
foreldrahúsum og halda heimili með
föður sínum: Konráð verkstjóri ut-
anhúss og systurnar Margrét og_
Guðrún Ingibjörg (Donna) innan-
húss. Þær byggja enn í smáu og
stóru á þeim grunni sem mannkosta-
konan móðir þeirra hafði lagt. Ég
varð þess aðnjótandi að kynnast hinu
víðþekkta Dalsselsheimili. Urðu það
örlagaspor á lífsbrautargöngu.
Á haustdögum sama árs var þar
eystra talinn ávinningur að ég legði
liðveislu til styrktar þeim grunni er
þá var þar nýlagður til eflingar fjór-
rödduðum kirkjusöng. Þar kynntist
ég eyfellsku mannlífi í heiðarleik
vinnuskyldunnar og nýtingar tóm-
stunda í uppbyggjandi samfagnaði.
Þá kynntist ég séra Sigurði Ein-
arssyni skáldpresti og mælskusnill-
ingi í Holti, konu hans og heimili.
Ég spurði hann hver væri galdur
þess að flytja orðræður af munni
fram og hann svaraði að hans að-
ferð væri að orðtaka bækur við lest-
ur þeirra og eignast með því ógrynni
orða er tiltæk væru því efni er flytja
skyldi.
Ég kynntist einnig menningar-
heimilinu Stóru-Mörk. Þar skipaði
Guðrún eldri frá Dalsseli rausnar-
og mannkostasæti húsfreyjunnar og
maður hennar Ólafur Sveinsson
skipaði sæti hins hörkuduglega góð-
bónda er nýtti sér alla kosti og
möguleika jarðarinnar í farsælu
eignarsamfélagi við ljúfmennið Ey-
mund eldri bróður sinn. Voru þeir
bræður komnir af sterkum bænda-
stofni í uppsveitum Rangárþings
sem og velkunnum borgfirskum
kennimönnum í föðurætt. I móður-
ætt voru þeir í ættferli Þorsteins
skálds Erlingssonar.
Á heimili þeirra Guðrúnar í Stóru-
Mörk dvaldi hin greinda og fróða
móðir Ólafs og systkina hans Guð-
leif Guðmundsdóttir í ekkjudómi til
æviloka umvafin hlýju og umhyggju
frá tengdadóttur og bömum sínum.
Ólafur bóndi var mikill félags-
hyggjumaður og gegndi fjölmörgum
trúnaðarstörfum fyrir sveit sína.
Fyrr en varði var ég tengdur
Dalsselssystkinum venslaböndum,
þar með urðu böm mín og eiginkonu
minnar Guðrúnar Ingibjargar barna-
böm hinna víðkunnu Dalsselshjóna.
Þess nutu þau í mörgu: Húsnæðis í
Reykjavík í frumbemsku, sumardv-
alar í Fljótshlíð og Stóru-Mörk.
Ógleymanlegt og heillandi var að
renna í hlað Stóru-Merkur. Þá kom
Guðrún húsfreyja út og fagnaði
komu okkar á áhrifamikinn hátt.
Enn er í fersku minni þegar ég brá
mér norður fyrir túngarð Merkur-
bæja, á meðan elsta og yngsta Dalss-
elssystir áttu góða samvemstund,
og naut þar hins áhrifaríka fjalla-
faðms að baki friðsællar Fljótshlíð-
arinnar ásamt hinum lágværa vatna-
kliði frá lifandi straumflæði er Iiðað-
ist milli hinna dökku eyrarfláka og
gáfu þar með risavöxnum myndfleti
dulúð og magnþrunginn kraft.
Það var mikil lífsfylling að fara
með börn okkar ung í Merkurheim-
sókn, niður á eyramar og týna upp
litríka smásteina sem straumflæðið
hafði slípað; koma svo heim að há-
degisborði á neðstu hæð hins traust-
byggða steinhúss og setjast þar að
hlaðborði sem húsfreyjan mágkona
mín byggði upp dag hvern fyrir
heimilisfólk, gesti og gangandi allan
ársins hring. Umhverfis matborðið
mikla ríkti fijálsyrt tal og notaleg
stemmning.
Það var með ólíkindum að hús-
freyjan, matmóðirin mikla, sem gaf
svo ríkulega af sjálfri sér í þágu
hins kröfuharða búskapar í háönn á
heyskapartíð, gat samtímis byggt
upp ljóðræn hugverk, römmuð inn í
braglistaferil að erfðagjöf stórættar
sinnar.
Guðrún Auðunsdóttir var í föður-
ætt af skáldmæltum forfeðrum og
-mæðrum komin. Til marks um það
voru Samúel Pálsson langafi hennar
og Jónas listaskáldið góða í jöfnum
ættliðum frá bræðrunum séra Agli
á Útskálum og séra Hallgrími á
Grenjaðarstað Eldjárnssonum en í
móðurætt átti hún ættir að rekja til
Þórðar biskups Þórðarsonar. Guðrún
var heilsteyptur og gjöfull persónu-
leiki og gaf ríkulega af sjálfri sér,
sem húsfreyja í afbragðs heimilis-
haldi og í ljúfum hugverkum öðrum
til yndis. Hún naut þess sem mörgum
er ekki ljóst að eiga aðeins það sem
maður gefur.
Guðrún var gædd hugþekkri frá-
sagnarhæfni og frábæru minni sem
hún hélt til háaldurs síns. Hún mundi
gamla Dalsselsbæinn sem þar stóð
áður en húsið reis, sem byggt var
1907 svo sem fram kemur í ljóði
hennar „Hinsta minning":
Frá liðnum stundum geymi ég ennþá ylinn
þann eim ég kenni, reyk frá lágum hlóðum.
Er sólin gyllti gömlu bæjarþilin
á grænni þekju prúðir flflar spruttu
og litlir fætur löbbuðu og duttu
í Ieik og sorg i vemd af englum góðum.
Úr ljóði Guðrúnar „Heimabyggð":
Þar veltur úthafsaldan upp að sandi
og ósinn breiðir faðminn spegilskyggn,
hinn bratti gnúpur skrýddur skýjabandi
skoðar í vatnsins dýpi sína tign.
Þar una býlin smá við brekkurætur
og breiður elfur klífur gráan sand,
í fjallsins greipum fossinn hlær og grætur
og flytur ljóðin um vort kæra land.
Með innilegri þökk fyrir vensla-
tryggð, vináttu og ljúf samskipti á
lífstíðarbraut.
Konráð Bjarnason.
Hún Gunna frænka er dáin,
eflaust hvíldinni fegin. Hún var elst
Dalselssystkinanna og henni fánnst
skrítið að bæði eiginmaður og mörg
yngri systkina sinna skyldu fara á
undan sér.
Við lát Gunnu leitar hugurinn til
baka inn í eldhúsið í Stóru-Mörk,
þar sem ég sit á rauða kassanum
við hliðina á kolaeldavélinni og
mala kaffi. Húsfreyjan stendur við
eldavélina, pikkar í flatkökur og
snýr þeim í gríð og erg. Einkadóttir-
in hnoðar við eldhúsborðið. Þær
hlæja og spjalla um nýjustu fréttirn-
ar í sveitinni, og ég, borgarbarnið,
hlýði hugfangin á þær mæðgur og
drekk í mig hvert ort. Þvílík frá-
sagnarlist. Hún gleymist engum
sem á hafa hlýtt.
Seinna hugsaði ég oft um það
hvort Ijóðin hennar hafi orðið til
yfir flatkökubakstrinum, eða þegar
hún gekk um hlaðið og heilsaði
maríuerlunni sem kom daglega að
eldhúsglugganum. Eða þegar hún
strauk fingxirgómunum um blöð
tijánna sem hún hafði ræktað og
fegruðu brekkuna. Eða þegar hún
lá í baðstofunni með spenntar greip-
ar á bijósti sér og tærnar hreyfðust
fram og til baka án sýnilegrar
ástæðu. Eða kannski þegar hún stóð
við gluggann í kvistherbergi þeirra
hjóna og fléttaði hár sitt og horfði
út til fjallanna sinna.
Geysilega var ég sjálf hreykin af
að vera orðin þátttakandi í þulunni
hennar, Krakkarnir í Mörk, sem
lýsir svo vel daglegum önnum á
þessum tíma.
Það verður seint þakkað að hafa
fengið að upplifa og taka þátt í
daglegum störfum í Stóru-Mörk.
Og geta miðlað þannig af eigin
þekkingu til afkomanda sinna
hvernig var að vinna án rafmagns
eða nægjanlegs vatns, og án margra
þeirra hluta sem við teljum svo sjálf-
sagða í dag.
Elsku Áslaug og fjölskylda, guð
blessi ykkur cg styrki.
Guð blessi minningu Gunnu
frænku og hafi hún þökk fyrir allt.
Kristjana og fjölskylda.
Fjalls af brúnum falla í þröng
fossar kristaltærir.
Kvaka fuglar kvöldin löng,
kylja laufin bærir.
Þessi vísa er úr kvæði sem hefur
yfirskriftina Útsýni frá Dalseli. Höf-
undur þessa ljóðs er sú kona sem
við kveðjum í dag. Þetta Dalsel sem
við er átt er sveitabær undir Eyja-
flöllum. Þar er Guðrún Auðunsdóttir
fædd í september 1903. Hún og
maður hennar, Ólafur frændi minn
bjuggu h.v. í Stóru-Mörk í sömu
sveit í rúmlega 40 ár. Þar hófust
kynni mín af Guðrúnu sem vöruðu
meðan bæði lifðu. Lífshlaup Guðrún-
ar Auðunsdóttur var ekki margbrot-
ið, búandi í sömu sveit allt sitt líf.
í heimilinu í Mörk var Guðleif,
tengdamóðir Guðrúnar, sem vissu-
___________________MIMIMIIMGAR
GUÐRÚN A UÐUNSDÓTTIR
SIGURÐUR MAGNI
MARSELLÍUSSON
+ Sigurður Magni
Marsellíusson
fæddist á Isafirði
7. júní 1940. Hann
lést á Landspítalan-
um 30. október síð-
astliðinn. Foreldrar
Sigurðar voru Al-
berta Albertsdóttir,
f. 11.2. 1899, d.
24.2.1987, og Mars-
ellíus og S.G. Bern-
harðssonj skipa-
smiður, Isafirði, f.
16.7. 1897, d. 2.2.
1977. Systkini Sig-
urðar eru: Jónína
Jóhanna Kristjánsdóttir, f. 5.
júní 1922; Stefanía Áslaug
Kristjánsdóttir, f. 30. maí 1923;
Krislján Sveinn Kristjánsson,
f. 30. júlí 1924; Guðmundur Jón
Dan Marsellíusson, f. 26. októ-
ber 1927, d. 22. febrúar 1994;
Kristín Marsellíusdóttir, f. 30.
september 1928; Sigríður
Guðný Marsellíusdóttir, f. 27.
september 1929, d.
23. janúar 1930;
Helga Þuríður
Marsellíusdóttir, f.
24. nóvember
1930; Kristinn
Marselliusson, f.
13. mars 1932, d.
16. október 1932;
Högni Marsellíus-
son, f. 14. október
1933; Bettý Mars-
ellíusdóttir, f. 18.
desember 1935;
Þröstur Marsell-
íusson, f. 16. sept-
ember 1937; Mess-
iana Marsellíusdóttir, f. 18. maí
1942. Hinn 25. maí 1963 kvænt-
ist Sigurður eftirlifandi eigin-
konu sinni, Guðrúnu Lilju
Kristjánsdóttur frá Litla-Bæ í
Ogurhreppi. Börn þeirra eru
Þórhildur, f. 31.3. 1963, sam-
býlismaður Snorri Jónsson;
Kristján Guðni, f. 21.12. 1964,
eiginkona Anna Gunnarsdóttir,
sonur þeirra Daníel Örn, f. 2.8.
1992. Sigurður starfaði alla tíð
i Skipasmíðastöðinni á ísafirði.
Útför hans fer fram frá fsa-
fjarðarkapellu í dag.
Sérhver stund að sama kvöldi líður,
sorg og gleði er ráðinn dagur hver,
sama nótt við sólarlag oss bíður,
sama lending, hvar sem fley vort ber.
Einn er guð oss öllum sami faðir,
einn vor himinn, þegar lýkur för, ■
söm, er þiýtur ár og aldaraðir,
eilífs við hans náðarskör.
Forsjón pðs, en hvorki hryggð né kæti,
hverja stund oss leiðir sigri nær.
Hvort sem grund eða grýtt er undir fæti,
guð oss þrótt hvern dag að kvöldi ljær.
Hvar sem stormar æða og öldur rísa,
ein er rödd, sem mælir ljúfum hreim.
Sömu stjörnur veg öllum vísa,
veg að einu marki, - heim.
(Þýð. L.G.)
Kæri bróðir.
Nú ert þú farinn, annar bróðir-
inn á sama árinu. Eftir stutt en
erfið veikindi hefur þú fengið hvíld.
Stórt skarð er höggvið í stóra fjöl-
skyldu. Þú varst næstyngstur af
okkur systkinunum, en enginn
ræður sínum næturstað, það er
einn sem ræður.
Við þökkum þér samveruna,
hlýjuna og vináttuna. Eftir sitja
minningar um.góðan bróður.
Við sendum Lilju, Þórhildi,
Snorra, Kristjáni, Önnu og litla
Daníel Erni innilegar samúðar-
kveðjur. Guð styrki þau á erfíðum
tíma og blessi minningu Sigga.
Messíana, Þröstur, Bettý,
Högni, Hejga, Kristín,
Krislján, Áslaug og Jónína.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
(V. Briem)
Elsku Siggi, við eigum eftir að
sakna þín yfír kaffíbollanum á
Austurveginum. Þegar þú kvaddir
okkur fyrir rétt rúmri viku í eldhús-
inu á efri hæðinni, hvarflaði það
ekki að okkur að við ættum ekki
eftir að sjá þig aftur.
Minningin um góðan dreng mun
lifa í hugum okkar allra. Blessuð
sé minning þín.
Helga, Þórður, Finnur,
Áslaug, Magnús, Helga
og Rakel.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna,
guð þerri tregatárin strið.
(V. Briem)
Okkur systkinin langar að skrifa
nokkur minningarorð um látinn
vin sem var giftur föðursystur
okkar. Við áttum margar góðar
stundir með Sigga og gátum alltaf
leitað til hans ef eitthvað bjátaði
á. Við vorum alltaf velkomin á
heimili þeirra, og áttum margar
góðar stundir með honum þar.
Þegar við vorum börn ríkti mikil
eftirvænting þegar farið var á ísa-
fjörð, því þá var iðulega farið í
heimsókn til þeirra. Og alltaf færð-
ist bros yfír andlit ókkar þegar
þau komu í heimsókn til okkar í
sveitina.
Við viljum með þessum fátæk-
legu orðum þakka fyrir að hafa
fengið að kynnast jafn góðum
manni og Siggi var.
Elsku Lilja, Þórhildur, Kristján
og aðrir aðstandendur, Guð gefi
ykkur styrk á sorgarstundu um
alla framtíð.
Hafdís, Arnþór, Guðrún
og Ragnar, Hvítanesi.