Morgunblaðið - 19.01.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1995 25
LISTIR
Líflending-ar
LÍFLENDINGUM fækkar, en arfleifð sína og
menningu vilja þeir varðveita til síðasta manns.
LIST OO HÖNNUN
Norræna húsið
LJÓSMYNDIR
Opið frá 11 -18 alla daga til 30. jan-
úar. Aðgangur ókeypis.
Á DÖGUNUM var ég sem oftar
staddur í anddyri Norræna hússins
og þá blöstu við mér ljósmyndir,
sem einhvern veginn höfðuðu
óvenju sterkt til mín og hreyfðu við
hjartataugunum, jafnvel löngu áður
en ég uppgötvaði hvers eðlis fram-
kvæmdin var.
Við nánari athugun kom í Ijós,
að hér var verið að veita skoðandan-
um innsýn í líf þjóðar eða kannski
réttara þjóðarbrots í Lettlandi, er
Líflendingar nefnist, og sem býr á
afmörkuðu strandsvæði í norður-
hluta landsins, er einnig nefnist
Kúrland. Og þó Líflendingar séu
svo fáir, að við íslendingar erum
sem stórþjóð í samanburði er svo
er komið, eiga þeir sér 500 ára
gamla sögu á Eystrasaltssvæðinu
og voru í eina tíð um það bil helm-
ingur íbúa Lettlands!
Við þessa vitneskju var athygli
mín fyrir alvöru vakin og ég fór
að rýna betur í myndirnar og sögu
þjóðarinnar.
Á einblöðungi sem frammi liggur
eru ýmsar upplýsingar, og þannig
hefur Líflendingum farið fækkandi
frá miðöldum og umráðasvæði
þeirra að sama skapi minnkað. Við
lok síðustu aldar voru þeir aðeins
um 2.400 og eftir síðari heimstyrj-
öldina voru þeir um 500, en margir
þeirra munu hafa verið fluttir til
Rússlands í stríðinu. Þeir eiga sitt
eigið tungumál líflenzku, sem fellur
undir finnsk-úgrísk mál, skylt eist-
nesku, finnsku og samísku. Þegar
svo er komið eru Líflendingar ein-
ungis um 300, af þeim tala milli
20-30manns líflensku fullkomlega
og er það elsta kynslóðin, en um
100 manns skilja og tala málið að
einhveiju leyti. Unga kynslóðin hef-
ur áhuga á að halda málinu við og
læra það hjá afa og ömmu.
Líflendingar eru fiskveiðiþjóð
eins og Islendingar og nefna sig
strandfólkið og fiskimenn, en þeir
stunda einnig jarðyrkju, halda hús-
dýr, jafnframt því að handverkið er
í hávegum haft, og bátar þeirra
virðast hafa verið listasmíð. Fyrst
og fremst sóttu þeir sjóinn og verzl-
uðu við nágrannaþjóðirnar á Got-
landi og í Skandinavíu. Voru grann-
ir og spengilegir í vext.i og meðal
hávöxnustu íbúa Evrópu, á eftir
Skotum og Norðmönnum. Andlits-
fallið aflangt eða kringluleitt með
útstandandi kinnbein og þeir eru
mestmegnins dökkhærðir. Fáni
þeirra er í grænum, hvítum og blá-
um lit, sem eru græn mögn skógar-
ins, hvítar breiður starandarinnar
og blámi hafsins. Eftir fall Sovét-
ríkjanna og er Lettland lýsti yfir
sjálfstæði sínu, hefur það trúlega
þótt réttlætismál, að þetta menn-
ingarfólk fengi viðurkenningu sem
minnihlutahópur. Og Líflendingar
hafa ekki lagt árar í bát heldur
leggja mikla áherslu á að varðveita
og efla málið, menningu og þjóðar-
vitund. Þannig hefur líflenzka verið
kennd í sérstökum sunnudagsskól-
um frá 1989 og undanfarin tvö ár
hefur verið gefið út
blað á þjóðartung-
unni sem kemur út
mánaðarlega.
Þetta er í ör-
stuttu máli ágrip af
sögu þessa fólks,
og mikið er það
hrífandi hve hinn
fámenni hópur er
meðvitaður um sér-
stöðu sína, og hve
rík áhersla er lögð
á að viðhalda og
auka tilfinningat-
engslin við rætur
menningarinnar.
Hér virðist unga
fólkið halda vöku
sinni og sanna hið fornkveðna
„hvað ungur nemur gamall ternur".
Myndirnar á veggjunum í and-
dyri Norræna hússins afhjúpa
dijúga sögu, fram kemur að ýmis-
legt er líkt með menningu Líflend-
inga og íslendinga og þá helst, að
þeir eru á nýjum tímum þekktastir
fyrir bókmenntir sínar, sem tóku
ekki ,á sig mynd fyrr en eftir 1863.
Svo er það tónlistin, en hins vegar
rekur myndlistin lestina, því að hún
þykir ekki af jafn hagnýtum toga
og hið skrifaða mál né tónlistin, sem
mögulegt er að syngja og dansa
eftir. En auðvitað er menningar-
saga Líflendinga mun eldri og
markast af þjóðfræði og þjóðhátt-
um, - ævintýrum, alþýðusöngvum,
þjóðbúningum, litatilfinningu og
svo framvegis.
Eystrasaltsþjóðirnar eru ekki síð-
ur af norrænum stofni en t.d.
Finnar, og eru Líflendingar fagur
vitsburður þess hve djúpt ræturnar
liggja, og hve einstök og sterk nor-
ræn menning má teljast. Okkur
hinum á þetta að vera hvatning til
að meta norræna arfleifð og norræn
sérkenni.
Allt það sem við eigum einir í
heimi hér...
Bragi Ásgeirsson.
Aldarminning Davíðs Stefánssonar
Afmælistónleik-
ar í Gerðubergi
MENNINGARMIÐSTÖÐIN í
Gerðubergi minnist þess á laugar-
daginn 21. janúar að hundrað ár
eru liðin frá fæðingu ljóðskáldsins
Davíðs Stefánssonar frá Fagra-
skógi.
A tónleikunum sem heijast kl.
17 flytja Elín Ósk Óskarsdóttir
sópran og Þorgeir J. Andrésson
tenór lög við ljóð eftir Davíð við
undirleik Jónasar Ingimundarson-
ar. Valgerður Benediktsdóttir rit-
sjóri hjá útgáfufyrirtækinu Vöku-
Helgafelli flytur inngangsorð og
fléttar inn í dagskrána frásögnum
af skáldinu og ljóðum hans.
Davíð Stefánsson fæddist 21.
janúar 1895 í Fagraskógi við Eyja-
Qörð. Davíð, sem um árabil var
eitt ástsælasta ljóð-
skáld landsins, fékk
snemma áhuga á
ljóðagerð. Ljóðin
hans birtust fyrst í
stað í blöðum og
tímaritum en um
haustið 1919 gaf
hann út sína fyrstu
ljóðabók, Svartar
fjaðrir. Ljóð Davíðs
vöktu strax mikla hrifningu og er
sérstaklega til þess tekið hversu
almennar vinsældir þeirra urðu.
Sama gildir um þær ljóðabækur
sem fylgdu í kjölfarið.
Einfaldleiki einkennir ljóðmál
Davíðs og henta ljóðin vel til söng-
lagagerðar sem í tíð skáldsins var
í mikilli uppsveiflu á
íslandi. íslensk tón-
skáld sömdu lög við
ljóð eftir skáldið sem
einnig náðu miklum
vinsældum og á tón-
leikunum í Gerðu-
bergi flytja lista-
mennirnir lög við ljóð
Davíðs eftir tón-
skáldin Gunnar Sig-
urgeirsson, Jakob
Hallgrímsson, Jór-
unni Viðar, Karl O.
Runólfsson, Markús
Kristjánsson, Pál
ísólfsson, Pétur Sig-
urðsson, Sigfús Hall-
dórsson, Sigurð Þórðarson og Sig-
valda Kaldalóns.
Afmælistónleikarnir eru haldnir
í samvinnu við Borgarbókasafnið,
Ríkisútvarpið og Vöku-Helgafell.
Allir eru velkomnir meðan hús-
rúm leyfir.
Davíð
Stéfánsson
Allt á útsölu
afsiáttur
Nike gallar, áður kr. 8.990, nú kr. 5.990
T.bolir og stuttbuxur á 1-000 kr.
Nike Air skór, allt að60% afsláttur.
10% afsláttur af nýjum vörum.
Allskonar tilboö og viö sehdum ípóstkröfu.
búðin Frísport, Laugavegi 6, sími 623811.
BOSCH
K
Nú er hægt að gera
ótrúlega góð kaup!
Við bjóðum nú í janúar hin glæsilegu
BOSCH raftæki á sérstöku tilboðsverði.
VERÐDÆMI
Ryksuga: 9.975,- kr. (stgr.)
Handryksuga: 2.900,- kr.
Handþeytari: 1.900,- kr.
Kaffivél: 2.500,- kr.
Gufustrokjám: 3.900,- kr.
Strokjám venjul.: 1.900,- kr.
Vöfflujám: 4.900,- kr.
Hraðsuðukanna: 3.900,- kr.
Brauðrist tvöföld: 3.900,- kr.
AIIí heimsþekkt gceðatœki
SMITH &
NORLAND
Nóatúni 4 • Sími 628300
Blab allra landsmanna!
- kjarni málvins!
UTSALA - UTSALA - UTSALA
I
S
Útsalan heldur áfram
Buxur frá 3.500
Peysur frá 1.900
Stakir jakkar frá 5.500
Pils frá 2.500
Blússur frá 1.900
Yfirhafnir frá 8.500
Opið daaleqa frá kl. 9-18 — lauqardaqa frá kl. 10-16
tískuverslun v/Nesveg, Seltja
rnarnesi