Morgunblaðið - 21.01.1995, Qupperneq 32

32 LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ANNA SVALA JOHNSEN
+ Anna Svala
Johnsen, Suður-
garði í Vestmanna-
eyjum, fæddist í
Eyjum 19. október
1917. Hún lést á
Sjúkrahúsi Vest-
mannaeyja 16. jan-
úar síðastliðinn á
78. aldursári. For-
eldrar hennar voru
Margrét Marta
Jónsdóttir og Árni
J. Johnsen kaup-
maður og bóndi í
Suðurgarði. Systk-
^ini Svölu voru Gísli
Johnsen sjómaður og Áslaug
Johnsen kristniboði, bæði látin,
en eftirlifandi systkini hennar
eru Hlöðver Johnsen bjarg-
veiðimaður og vísindamaður af
Guðs náð, Ingibjörg Johnsen
kaupmaður, og Sigfús J.
Johnsen félags-
málafulltrúi. Eftir-
lifandi eiginmaður
Svölu er Ólafur
Þórðarson raf-
virkjameistari,
fæddur í Reykjavík
30. janúar 1911.
Þau voru gift í lið-
lega hálfa öld. Börn
þeirra eru Árni ÓIi,
Jóna og Margrét
Marta og dætur ÓI-
afs af fyrra hjóna-
bandi, Þuríður og
Ásta. Svala vann
margskonar störf
um ævina, en lengst af bjuggu
þau Ólafur í Suðurgarði í Vest-
mannaeyjum. Þar hefur alla tíð
verið einstaklega gestkvæmt.
Útför Svölu fer fram frá
Landakirkju í Vestmannaeyjum
í dag.
*
Tilvera okkar er undarlegt ferðalag.
Við erura gestir og hótel okkar er jörðin.
Einir fara og aðrir koma í dag,
því alltaf bætast nýir hópar í skörðin.
Og til eru ýmsir, sem ferðalag þetta þrá,
en þó eru margir, sem ferðalaginu kvíða.
Og sumum liggur reiðinnar ósköp á,
en aðrir setjast við hótelgluggann og bíða.
(Tómas Guðmundsson)
Anna Svala eða Svala eins og
hún var oftast nefnd barðist árum
saman við sjúkdóm. Að lokum varð
hún að lúta í lægra haldi. Síðustu
vikur og mánuðir voru henni sér-
staklega erfiðir. Þótt líkamlegu
þreki hrakaði smám saman, hélt
hún andlegu atgervi fram undir það
síðasta. Hún var tilbúin að mæta
örlögum sínum, sátt við Guð og
menn.
Svala dvaldi nánast allan sinn
'BÁíiur í Vestmannaeyjum. Heimili
hennar stóð lengst í Suðurgarði,
óðali feðra hennar. Suðurgarður er
fyrir ofan Hraun eins og það heitir
á máli staðarbúa. Þar eru nokkur
bændabýli frá fomu fari, en í dag
er búskapur aflagður þar, ef frá
er talinn tómstundabúskapur.
Frá Suðurgarði er útsýni til-
komumeira en víða annars staðar.
í suðri blasir við Stórhöfði, Suður-
ey, Álsey og fleiri sker og eyjar.
Þaðan sér vel til Surtseyjar og í
norðvestri má sjá m.a. Smáeyjar
og Blátind. í norðri gnæfír Heima-
klettur. Svo mætti áfram telja.
í þessu tilkomumikla umhverfi
bjó Svala með eiginmanni sínum,
Sllafi Þórðarsyni. Þau stunduðu al-
mennan búskap fyrr á árum. Ólafur
var löngum til sjós, einkum á vet-
urna, en auk búskaparins á sumrin
var hann manna ötulastur við
lundaveiðar. Það kom í hlut Svölu
og annars heimafólks í Suðurgarði
að gera lundann að markaðsvöm
eins og það heitir í dag. Hann var
að mestu leyti reyttur, en sá siður
er óðum að Ieggjast af.
í Suðurgarði var mjög gest-
kvæmt. Varla leið sá dagur, að
ekki kæmu þangað fleiri eða færri
gestir. Ég held að Svölu hafi aldrei
liðið betur, en þegar hún hafði
gnægð gesta umhverfis sig. Eldhús-
ið^var hennar ríki - fyrst og síð-
ast. Þótt efnin væru stundum ekki
mikil var alltaf óvenju vel veitt.
Svala var þeirrar gerðar að vilja
ávallt vera veitandi en ekki þiggj-
andi. Svala var ein þeirra Vest-
mannaeyinga, sem gat ekki hugsað
sér tilveruna utan Eyjanna, sem
höfðu fóstrað hana frá blautu
barnsbeini.
Að leiðarlokum þakka ég Svölu
samfylgd langa og góða. Sér í lagi,
auk alls annars, þakka ég henni
fyrir að ganga bömum okkar Ástu
í ömmustað á þann veg, sem best
gat orðið.
Ég sendi tengdaföður mínum,
Ólafi Þórðarsyni, okkar innilegustu
samúðarkveðjur, einnig börnum
hans og öðrum aðstandendum
þeirra.
Eyjólfur Pálsson.
Amma í Suðó er dáin.
Einhvem veginn getur maður
aldrei undirbúið sig undir svona
hluti og þetta verður alltaf jafn
mikið áfall, þó svo maður hafi vitað
hvert stefndi í nokkum tima. Það
er svo erfitt að sætta sig við það
að eiga aldrei eftir að sjá hana
ömmu aftur. Ég sem átti eftir að
gera svo marga hluti með henni.
Ég átti heima hjá ömmu og afa
í Suðó fyrstu mánuði ævi minnar
því þá bjuggu mamma og pabbi
þar. Ég get nú ekki sagt að ég
muni eftir mér þá, en hef svo marg-
oft heyrt söguna af því þegar amma
tók mig í fangið og gaf mér hafra-
seyði, eftir að ég hafði verið
mömmu erfið og grátið óskaplega
og þegar ég fékk hafraseyðið hætti
ég að gráta og horfði á ömmu með
slíkum ánægju- og vellíðunarsvip
og vissi að þarna væri komin fyrsta
vinkona mín í heiminum. Síðan hef-
ur hafraseyði verið allra meina bót
hjá mér og við amma bestu vinkon-
ur. Síðan stækkaði ég eins og ger-
ist og gengur og fór að muna eftir
mér, alltaf með annan fótinn í Suð-
urgarði. í gosinu, en þá var ég
þriggja ára, fluttum við eins og
aðrir Eyjamenn uppá fastalandið.
Síðan um sumarið þegar mamma
og pabbi fóru til baka var ég of
lítil til þess að fá að fara með þeim
og þá tók amma mig að sér og ég
var hjá henni í Reykjavík þangað
til okkur var óhætt að fara til Eyja
+
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi
og langafi,
ÁRNI KRISTJÁNSSON,
Furulundi 8d,
Akureyri,
verður jarðsunginn frá Akureyrarkirkju
mánudaginn 23. janúar nk. kl. 13.30.
Þeim, sem vildu minnast hans, er bent
á líknarstofnanir.
Björk Árnadóttir, Sigurður Vatnsdal,
Ingibjörg Árnadóttir, Freysteinn Bjarnason,
Jóna Árnadóttir, Kristján Gunnarsson,
Kristján Árnason, Anna Jónasdóttir,
Þuríður F. Árnadóttir, Valdemar Valdemarsson,
Heiðbjört E. Árnadóttir, Sigurður M. Þórðarson,
Sigurbjörn Árnason, Guðrún Ottósdóttir,
Halla Árnadóttir,
Svala D. Árnadóttir, Trausti Þ. Sigurðsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
þannig að það má segja að það
hafi verið fýrsta skiptið sem ég
flutti að heiman. Þegar ég var lítil
tók ég stundum frekjuköst og neit-
aði að fara á leikskólann á morgn-
ana þegar mamma og pabbi áttu
að fara í vinnu, þá voru það saman-
tekin ráð hjá pabba og ömmu að
fara með mig upp í Suðurgarð án
þess að mamma vissi og þar dund-
uðum við amma okkur saman við
hina ýmsu hluti, svo oft hefur amma
bjargað mér. Amma skúraði í mörg
ár Gagnfræðaskólann í Eyjum og
ég man hvað það var mikið sport
að fá að fara með henni að skúra,
sem ég fékk nú líka ansi oft. Þegar
ég lít til baka, á ég svo margar
minningar frá ömmu í Suðó því þar
var ég eitthvað á hveijum einasta
degi. Þar var maður að reyta lunda,
í fýlnum, í slátri, hjálpa ömmu að
sauma sængur, fá að gista, þurrka
af í stofunni, baka kleinur og svo
líka bara til þess að spjalla við
ömmu og afa. Það var alltaf svo
gott að tala við ömmu, hún var oft
svo nýtískuleg og skildi okkur
krakkana, barnabörnin, oft betur
en foreldrarnir og við gátum klagað
í hana þegar okkur þótti þau púkó.
Amma var líka snillingur á sauma-
vélina og ófáar flíkurnar sem hún
saumaði á mig. Fallega kjóla, úlp-
ur, buxur, jakka og fleira og fleira
og alltaf var vandvirknin í fyrirrúmi
og flíkurnar betri en út úr búð.
Enda lundasængurnar hennar
landsfrægar. Amma var fyrirmynd-
ar húsmóðir í alla staði og ég vona
bara að ég hafi náð að tileinka mér
eitthvað af vinnubrögðum hennar.
Það var oft sagt að við amma vær-
um líkar og af því er ég mjög stolt.
Mamma segir að ég hafi erft flest
hennar skapgerðareinkenni fram
hjá sér. Við vorum báðar stjórnsam-
ar, pínulítið frekar og sérstaklega
óþolinmóðar og vildum að hlutimir
gerðust strax. Báðar hrifnar að
„trixum", gulli og glingri. Okkur
kom þess vegna alltaf vel saman
og áttum gott með að vinna saman.
Nú á síðustu áram var ég sérlegur
naglalakkmeistari hennar ömmu og
leiddist mér það ekki og tók virkan
þátt í snyrtimálum hennar því á
seinni árum varð hún svo mikil
„puntudúkka" og átti mikið af fal-
legum fötum og skartgripum. Að
lokum langar mig að minnast á eitt
atvik sem lýsir ömmu mjög vel. Það
var þegar við Gulli keyptum íbúðina
okkar. Þá voru ættingjar og vinir
að koma og skoða og færa okkur
um leið innflutningsgjafir, sem okk-
ur þótti mjög vænt um. En amma
fór með okkur í Bónus og keypti
þar matvörur í þvílíku magni að
skáparnir hjá okkur voru fullir í
fleiri mánuði. Sjálfsagt var ekki
hægt að gefa okkur betri innflutn-
ingsgjöf. Það vissi hún.
Ég kem til með að sakna hennar
ömmu mjög mikið, sakna þess að
fara í Suðó_ og segja henni nýjustu
fréttimar. Ég veit að hún er ánægð
þar sem hún er núna og ég veit að
hún fylgist með mér hvar sem hún
er. Ég veit að hún á eftir að veita
mér styrk þegar erfiðleikar steðja
að og vera hjá mér þegar gleðiat-
burðir eiga sér stað. Svo ég ætla
að brosa til hennar. Alltaf.
Dröfn.
Það er laugardagskvöld og við
systkinin gistum nóttina í Suður-
garði hjá afa og ömmu. Amma tek-
ur á móti okkur og strax finnum
við hlýjuna sem fylgir alltaf því að
koma í Suðurgarð. Við setjumst
niður í eldhúsinu fyrir framan
gömlu olíueldavélina og byijum að
tala um það merkilegasta sem verið
hefur að gerast í lífi okkar að und-
anförnu. Amma situr og hlustar,
en bíður líka tækifæris á að segja
okkur sínar skemmtilegu sögur frá
hennar yngri árum. Eftir góða
stund spyr hún svo áhyggjufull -
erað þið búin að borða? Við vorum
auðvitað búin að því en vissum vel
að amma mundi ekki láta þar við
sitja. Kökur, brauð, kex og annað
góðgæti fyllti eldhúsborðið á
skömmum tíma og öll fundum við
pláss fyrir einn bita í viðbót. Eftir
að gengið hafði verið frá settumst
við aftur og nú var lagður kapall
langt fram á kvöld. Amma kunni
öragglega alla þá kapla sem til eru,
eða það héldum við allavega. Kvöld-
ið leið og amma fór og bjó um okk-
ur í Möggu herbergi, eins og við
kölluðum það. Eftir að við höfðum
háttað settist amma hjá okkur og
kenndi okkur bænirnar, öll lágum
við þar saman og fóram með faðir-
vorið.
Það er erfitt að hugsa til þess
að hún amma sé ekki hérna hjá
okkur lengur. Svala í Suðó, eins og
flestir þekktu hana, var ólýsanleg
kona sem enginn gat annað en elsk-
að. í dag hlýjum við okkur með
minningunum um ömmu og þær
skemmtilegu stundir sem við systk-
inin eyddum á heimili afa og ömmu
í Suðurgarði. Það er erfitt að segja
bless við konu sem hefur gefið svo
mikið frá sér og skilur hún eftir
stórt hol í hjarta okkar systkina sem
aldrei neinn annar mun fýlla. Af
ömmu höfum við systkinin öll marg-
ar skemmtilegar sögur en það er
kannski minnisstæðast hversu mik-
inn áhuga hún hafði á íþróttum.
Það var til dæmis alveg vonlaust
að reyna að koma í heimsókn eða
hringja þegar „strákarnir hennar“
í íslenska landsliðinu í handknatt-
leik vora í sjónvarpinu. Áhugi henn-
ar á knattspymu var ekki minni
og við bræðurnir fengum oft spark
í rassinn þegar illa gekk hjá okkur.
Það var samt aldrei okkur að kenna
ef við töpuðum því þá vildi alltaf
svo til að dómarinn var alveg of-
boðslega lélegur eða hitt liðið ein-
staklega heppið. Þegar svo elsti
bróðirinn sem lengi hafði spilað með
knattspyrnuliði ÍBV, flutti til höfuð-
borgarinnar og fór að spila með
knattspyrnuliði þar, sóttist amma
ætíð eftir jafntefli þegar hann spil-
aði gegn ÍBV, því ÍBV var alltaf
hennar lið en ekki vildi hún að son-
arsonurinn biði lægri hlut.
En það eru ekki bara við systkin-
in sem fengum að njóta þeirrar
hlýju sem streymdi frá afa og ömmu
í Suðó, vegna þess að ekki var það
óalgengt að vinir okkar systkinanna
byijuðu einnig að kalla Óla og Svölu
í Suðó afa og ömmu og sóttust eft-
ir heimsóknum þangað.
Svo þegar við systkinin uxum
úr grasi og fundum okkur maka,
var tekið á móti þeim eins og þau
hefðu ætíð verið í fjölskyldunni. Ber
þeim saman um að hlýlegra og
yndislegra fólk en afa og ömmu í
Suðó sé ekki hægt að finna og allt-
af var sóst eftir heimsóknum í Suð-
urgarð.
Við eigum öll eftir að sakna
ömmu Svölu og Suðurgarður verður
aldrei sá sami án hennar. Samt vit-
um við að ekki myndi hún vilja að
við værum döpur, heldur yrðum
sterk því þannig var hún alla tíð
og það kenndi hún okkur.
Þó ég sé látinn, harmið mig
ekki með tárum. Hugsið ekki
um dauðann með harmi og ótta.
Ég er svo nærri að hvert eitt
ykkar tár snertir mig og kvelur
þótt látna mig haldið. En þegar
þið hlæið og syngið með glöðum
hug, sál mín lyftist upp í mót
til ljóssins. Verið glöð og þakk-
lát fyrir allt sem lífið gefur, og
ég, þótt látinn sé, tek þátt í gleði
ykkar yfir lífinu.
(Óþekktur höfundur.)
Við biðjum Guð að styrkja elsku
afa okkar á þessum erfiðu stundum
og vitum um leið að þar sem hann
fer er amma ekki langt frá.
Óli, Guðrún og börn,
Jóhann og Amy,
Anna Svala.
Nú er hún elsku langamma kom-
in til himna þar sem Guð og allir
englarnir eru eins góðir við hana
og hún var við mig. Þar sem ég
bý með pabba og mömmu í útlönd-
um gátum við ekki verið mikið sam-
an en samt fylgist amma langa
náið með mér. Svo þegar við komum
heim um jólin fór ég auðvitað til
hennar og við töluðum mikið saman
á okkar eigin tungumáli. Svo þegar
ég kvaddi langömmu á spítalanum
þá hélt ég fast í hana og kyssti
hana, á minn hátt, á allt andlitið.
En núna er langamma orðin engill
og þá getur hún farið hvert sem
hún vill og ég veit að hún á eftir
að sitja yfir rúminu mínu í útlöndum
og passa mig þegar mig dreymir
illa. Bless, elsku langamma, og
biddu Guð um að hjálpa langafa
núna þegar honum jíður illa.
Erla Alexandra Ólafsdóttir.
Það era gullvæg sannindi að lífið
heldur áfram og maður kemur í
manns stað, en það er jafn satt að
það kemur enginn í staðinn fyrir
hana Svölu í Suðurgarði. Hún var
einstaklega öflugur persónuleiki,
dugnaðarforkur, heiðarleg fram í
fingurgóma, stórhuga í allri skoðun,
tryggðatröll og herforingi ef því var
að skipta. Hún var verkamaður alla
ævi og það átti enginn inni hjá
henni, svo miklu skilaði hún hvort
sem um var að ræða móðurhlut-
verkið, uppeldið á vinum og vanda-
mönnum, búskap, lundareytingu,
flatkökubakstur, sjómennsku
snemma á öldinni, sængursaum eða
skúringar um langt árabil í skólum
Vestmannaeyja.
Hennar heimavöllur var Suður-
garður fyrir ofan Hraun. Suður-
garður Svölu og Óla er veröld út
af fyrir sig. Hún móðursystir mín
var ankeri sem ólíkasta fólk laðað-
ist að, féll fyrir persónutöfram
hennar, hreinskiptni og stíl og ekki
er hann Óli annarrar gerðar. Þau
áttu bæði fióð og fjöru í lífínu, hún
þessi öfluga heimavera, hann sigld-
ur um öll heimsins höf með víðsýni
og ríka réttlætiskennd og samúð
þeim til handa sem minnst máttu
sín. Það hvessti oft við eldhúsborðið
í Suðurgarði þegar gestkvæmt var
og spjallið í hámarki, hvessti í
mannlífstöktunum eins og það
hvessti stundum á Stórhöfða eilítið
sunnar á Heimaey. Það eru mikil
hlunnindi að hafa hlotið í Suður-
garði skólun og dekur í hálfa öld.
Anna Svala Johnsen og Ólafur
Þórðarson í Suðurgarði eru í
margra hugum eins konar mann-
lífslandslag sem enginn vill missa,
en nú er hún elsku Svala mín horf-
in þessum heimi. Hún var svo sterk
allt til enda, svo yfirveguð og örugg
þótt glíman væri hörð og hún vissi
að hveiju dró. Hún hafði mestar
áhyggjur af því þegar við hittumst
undir það síðasta að hún ætti eftir
að sauma lundafiðurkodda fyrir
mig. Þetta var henni líkt, sem bar
endalausan kærleik til síns fólks.
Við höfðum stundum orð á því peyj-
arnir þegar Áslaug móðursystir mín
var trúboði í Afríku að við sem
heima sátum hlytum að fá vegabréf
til himnaríkis þegar þar að kæmi
út á hana frænku okkar í Afríku,
því öllum í ættinni veitti ekki af,
öllum nema Svölu, hún ætti svo
mikið inni.
Suðið í sólóeldavélinni í gamla
eldhúsinu í Suðurgarði, eldhúsinn-
réttingin frá byijun aldarinnar,
gamli eldhúsdívaninn hans langafa,
Svala og ÓIi og allt þeirra lið, það
er umhverfi og stemmning sem
enginn komst hjá að verða snortinn
af og það var sama hvort þar litu
inn sjómenn, verkamenn, ráðherrar,
fræðingar og lærðir menn. Allir
féllu fyrir anda hússins, andrúmi
húsráðenda og alla langaði til að
koma þangað aftur. í eldhúsinu í
Suðurgarði voru allir jafningjar.
Nú verður ekki lengur kleinuilm-
urinn hjá henni Svölu minni úr pott-
inum á sólóvélinni, flatkökuilmur
eða ilmurinn frá fyl í suðu, en Óli
heldur áfram að bregða sér á gólfið
upp úr þurra og taka eins og tutt-
ugu armbeygjur án þess að blása
úr nös, 84 ára gamall maðurinn,
því lífíð heldur áfram og andi Svölu
og stemmning mun alla tíð fylgja
okkur sem áttum hana að. Svala
og Óli hafa notið þess vel hve böm
þeirra og afkomendur ræktuðu
sambandið við þau, hlýhug og hjálp-
semi, Addi Óli, Jóna, Magga, Dússý
og Ásta, ekki síst þegar árin fóru
að færast yfir og hjálparhönd var
vel þegin. Það var alltaf nóg til af
öllu í Suðurgarði. .