Morgunblaðið - 14.02.1995, Síða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Skörð í röðum Þjóðvaka eftir lands-
fund og deilur um sjávarútvegsmál
Utgöngumenn
ræða sérframboð
áReykjanesi
Liðsandinn hjá Þjóðvaka er ekki upp á það
bezta eftir landsfund flokksins, skrífar Ólaf-
ur Þ. Stephensen. Framboðslistar eru þó
byrjaðir að líta dagsins ljós, en á Reylqa-
nesi hótar lítill hópur klofningi.
SKÖRÐ eru komin í raðir Þjóðvaka
eftir fyrsta landsfund flokksins fyrir
hálfum mánuði. Lyktir landsfundar-
ins, þar sem hópur fundarmanna
gekk út vegna óánægju með vinnu-
brögð, hafa sett svip sinn á starfið
síðan, að sögm viðmælenda Morgun-
blaðsins. Jafnframt hafa niðurstöður
skoðanakannana, sem sýna að
stuðningur við Þjóðvaka hefur dalað
að nýju, ekki haft góð áhrif á liðs-
andann.
Þynnist í fylkingunum
A meðal þeirra, sem hafa yfírgef-
ið Þjóðvaka eftir landsfundinn, er
Þórunn Sveinbjömsdóttir, formaður
Starfsmannafélagsins Sóknar, sem
hefur tekið sæti á framboðslista
Alþýðuflokksins í Reykjavík. Jón frá
Pálmholti, formaður Leigjendasam-
takanna, hefur sömuleiðis sagt sig
úr flokknum. „Ég get ekki eytt mín-
um tíma í vinnubrögð eins og þama
vom viðhöfð," segir Jón.
Jóhannes Gunnarsson, formaður
Neytendasamtakanna, hefur jafn-
framt hætt þátttöku í starfi Þjóð-
vaka. Þá hafa fleiri einstakl-
ingar, sem forystumenn
Þjóðvaka bundu vonir við
að myndu styðja flokkinn,
misst áhugann. Þeirra á
meðal em Ásta B. Þor-
steinsdóttir, formaður
Þroskahjálpar, og fram-
sóknarmennimir Asta R. Jóhannes-
dóttir og Helgi Pétursson.
Loks hafa einstaklingar, sem von-
azt var til að tækju sæti ofarlega á
listum Þjóðvaka, ekki gefið kost á
sér til þess. Þar á meðal er Jón
Sæmundur Sigurjónsson, fyrrver-
andi þingmaður Alþýðuflokksins, og
Ragnheiður Jónasdóttir, fyrrverandi
formaður kjördæmisráðs Alþýðu-
bandalagsins á Suðurlandi, sem
hyggst ekki taka efsta sætið á listan-
um. Þetta fólk styður þó Þjóðvaka
áfram.
Harðar deilur
á Reykjanesi
Þrátt fyrir margvísleg vonbrigði
miðar uppstillingu á framboðslista
Þjóðvaka nokkuð, samkvæmt upp-
lýsingum Morgunblaðsins. Fram-
boðslistinn í Norðurlandskjördæmi
eystra Iiggur þegar fyrir og skipa
efstu sætin þau Svanfríður Jónas-
dóttir, varaformaður Þjóðvaka og
fyrrverandi varaformaður Alþýðu-
bandalagsins, og Vilhjálmur Ingi
Ámason, formaður Neytendafélags
Akureyrar og nágrennis.
Tvö efstu sæti framboðslistans í
Reykjaneskjördæmi vom samþykkt
á 18 manna fundi Þjóðvaka í kjör-
dæminu síðastliðinn laugardag, eftir
harðar deilur. Þessar deilur tengdust
ágreiningi um sjávarútvegsmál frá
því á landsfundinum. Hópur manna
gekk þá út, þar á meðal nokkrir
Suðumesjamenn, sem haft hafa uppi
tillögur um að skipta fiskimiðum í
grunn- og djúpslóð, þar sem smábát-
ar sætu einir að grunnslóðinni, og
um byggðakvóta. Þessi hópur vildi
ekki sætta sig við Ágúst Einarsson,
ritara Þjóðvaka, í efsta sæti fram-
boðslistans á Reykjanesi.
Þegar Ágúst, sem var fundar-
stjóri á uppstillingarfundinum í
Reykjaneskjördæmi, gerði tillögu
um sjálfan sig, kom fram tillaga um
Jón Sæmund Sigurjónsson og fékk
hún sex atkvæði, en Ágúst hlaut
tólf atkvæði í fyrsta sætið. Jón
Sæmundur segir að það hafi átt að
vera öllum ljóst að hann hafí ekki
gefíð kost á sér, og ekki hafí verið
ætlun sín að efna til neinna átaka
vtó Ágúst.
í öðru sætinu á Reykjanesi er
Lilja Á. Guðmundsdóttir kennari.
Afgreiðslu annarra en tveggja efstu
sætanna var hins vegar frestað til
miðvikudags.
Hreyfing óánægða fólksins?
Fyrsti stjómarfundur Þjóðvaka
var haldinn á sunnudag. Þar var enn
deilt um sjávarútvegsmálin, og nú
um það hvaða meðferð tillaga sex-
menninganna, sem vísað var til
stjómar á landsfundinum, ætti að
fá. Jóhanna Sigurðardóttir, formað-
ur Þjóðvaka, lagði til að ágreiningn-
um yrði vísað til nefndar, sem hefði
tíma fram að næsta landsfundi Þjóð-
vaka — þ.e. heilt ár — til
að skila tillögum. Jafnframt
var samþykkt „nánari útlist-
un“ á sjávarútvegsstefnu
Þjóðvaka hvað varðar smá-
bátaveiðar til að reyna að
sætta andstæð sjónarmið.
Þessi afgreiðsla var sam-
þykkt með öllum greiddum atkvæð-
um gegn tveimur, en nokkrir sátu
hjá.
Útgöngumennirnir svokölluðu
vilja þó ekki allir una þessari niður-
stöðu, þeirra á meðal Kristján Pét-
ursson og Njáll Harðarson. Þeir
reyna nú að knýja á um breytingar
á sjávarútvegsstefnunni fyrir kosn-
ingar með því að láta að því liggja,
að farið verði í sérframboð á Reykja-
nesi, fái þeir ekki sitt fram. Einstak-
lingar úr þessum hópi vilja meina
að sérframboðslisti sé nánast tilbú-
inn í skúffu.
Deilumar í Reykjaneskjördæmi
þykja bera nokkum keim af því að
menn, sem aldrei hafa rekizt sér-
staklega vel í flokki annars staðar,
séu ekki frekar tilbúnir að gera
málamiðlanír í Þjóðvaka. Þetta ýtir
líklega undir nafngiftina, sem gár-
ungamir eru famir að nota um
flokkinn: „Þjóðvaki — hreyfing
óánægða fólksins."
í flestum öðmm kjördæmum em
listar ekki fastákveðnir, en ákveðin
nöfn nefnd í efstu sætin. Á Vestur-
landi er rætt um Runólf Ágústsson,
lektor við Samvinnuháskólann og
fyrrum alþýðubandalagsmann, á
VestQörðum um Sigurð Pétursson,
sagnfræðing og fyrrverandi formann
Sambands ungra jafnaðarmanna, á
Norðurlandi vestra um Svein Allan
Morthens, fyrrverandi formann kjör-
dæmisráðs Alþýðubandalagsins, og
á Suðurlandi um Þorstein Hjartarson
skólastjóra. í Reykjavík er að sjálf-
sögðu gert ráð fyrir að Jóhanna Sig-
urðardóttir ieiði listann. Á Austur-
landi mun hins vegar ganga einna
verst að koma saman lista og skipan
efsta sætisins er lítið farin að skýr-
ast, samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins.
FRETTIR
Björgnðust naumlega úr snjóflóði í Hraunsgili í Hnífsdal
SÆMUNDUR Guðmundsson við rætur snjóflóðsins úr Hraunsgili
Morgunblaiið/Úlfar Ágústsaon

•asr*
ísafirði. Morgunblaðið.
TVEIR piltar, 16 og 17 ára,
voru hætt komnir í snjóflóði
sem féll úr Hraunsgili í Hnífs-
dal á sunnudag. Snarræði
þeirra og snerpa vélsleðanna
semþeir voru á hefur ef til
vill bjargað lífi þeirra. Báðir
meiddust, en hvorugur er mikið
slasaður. Annar sleðinn er tal-
inn nánast ónýtur.
Ólafur Agnarsson, sextán
ára frá ísafirði, og Sæmundur
Guðmundsson, sautján ára frá
Lambadal í Dýrafirði, voru ný-
komnir út i Hnífsdal frá
Isafirði, að sögn Sæmundar.
Veður var gott og ekkert benti
til að snjóflóð gætu fallið eða
hefðu verið að falla í dalnum.
Þeir keyrðu upp á malarhrygg,
neðanvert við svokallað
Hraunsgil vestanvert í Dalnum,
rétt innan við húsin, sem yfir-
gefin voru í janúar.
Þeir fóru stutta ferð upp í
gilið, en stönsuðu svo á hryggn-
Flóðið rann
við fætur
okkar
um, drápu á vél sleðanna og
voru að ræða hvert skyldi
halda.
Ólafur hafði farið af sínum
sleða og var að draga hann til
á skíðunum, þegar þeir sáu
snjóinn byrja að brotna við
fæturna og snjóbolta koma rúll-
andi niður hlíðina.
Sæmundur sem sat á sínum
sleða ræsti þegar vélina með
rafstartinu og ók af stað beint
undan flóðinu. Hann segist hafa
verið búinn að keyra smáspöl
þegar flóðið, eða höggbylgja
þess, kastaði honum fram af
sleðanum, sleðinn fór síðan yfir
hann og hélt áfram niður á
túnið í Hrauni.
Hann fékk tungu af flóðinu
yfir sig án þess að festast í því
eða hljóta af skaða. Hann er
marinn á nokkrum stöðum og
fann til verks í baki daginn
eftir, en telur að þeir áverkar
hafi verið af því að fá sleðann
yfir sig.
Barst með flóðinu
Ólafur varð seinni til, þar
sem hann var að færa sleðann
til. Honum tókst þó að ræsa
hann og komast af stað, en
hélt inn með malarhryggnum.
Þar náði flóðið sleðanum og
hreif þá með sér um nokkurn
veg með þeim afleiðingum að
sleðinn stórskemmdist og Ólaf-
ur hlaut viðbeinsbrot, auk
mars.Hann dvaldi á sjúkrahús-
inu á Isafirði um nóttina, en
fékk að fara heim í gær.
Kjör karla og kvenna í einkafyrirtækium og opinberum stofnunum
Launamunur kynja vex
með aukinni menntun
Dagvinnulaun starl aukagreiðslum á kl Meðaltal þeirra sem eru í f m m J sstét lukku ullu stai ta að stunc •fi viðbi 1 - Ke ættum Kr./ klst. k 1000 rlar
! / 900
dl / 800 & ~ir\r\
II * 1 7 \T" 700
II J ^— K( 600 >nur
( ^ r 500
400
// / / / / /j i #/ 300 f
TÖLUVERÐUR munur er á launum
karla og kvenna I Qórum einkafyrir-
tækjum og flórum ríkisfyrirtækjum,
samkvæmt könnun sem unnin er af
Félagsvísindastofnun fyrir skrifstofu
jafnréttismáJa og vex munurinn með
aukinni menntun. Þannig er ekki
munur á launum karla og kvenna
sem ekkert nám hafa stundað að
loknum grunnskóla, en konur með
framhaldsskólamenntun eru með
78% af launum karla með sambæri-
lega menntun og konur með háskóla-
menntun eru með 64% af launum
karla með háskólamenntun. Miðað
er við dagvinnulaun að viðbættum
aukagreiðslum.
Ekki skiptir máli hvort um opin-
bera stofnun eða fyrirtæki í einka-
eigu var að ræða, þvi í báðum tilfell-
um voru karlar með framhaldsskóla-
eða háskólamenntun með hærri laun
en konur með sambærilega menntun.
Þá kemur fram að það hefur meiri
launahækkun í för með sér fyrir
karla en konur að starfa sem sér-
fræðingar eða stjómendur. Hins veg-
ar kemur fram að ekki er munur á
launum karla og kvenna þegar um
er að ræða verkafólk, starfsfólk í
sérhæfðum iðnaðarstörfum, þjón-
ustu- og afgreiðslustörfum og skrif-
stofufólk. Karlar í hópi sérhæfðs
starfsfólks, sérfræðinga, stjórnenda
og embættismanna hærri laun en
konur í sömu starfsstéttum.
11% munur
Þá kemur fram að konur eru með
11% lægri dagvinnulaun og auka-
greiðslur á klukkustund en karlar
þegar tekið hefur verið tillit til starfs-
stéttar, menntunar, starfsaldurs, ald-
urs, flölda yfirvinnutíma, inntaks
starfs og fjölda sem vinnur í sama
herbergi.
Þessir þættir hafa mun meiri áhrif
á laun karla en kvenna því þeir skýra
80% af breytileika launa þeirra en
einungis 66% af breytileika í launum
kvenna. Mest áhrif á laun karla hef-
ur menntun. Karlar sem lokið hafa
grunnskólanámi eru með 15% lægri
laun en karlar sem lokið hafa fram-
halddskólanámi og laun karla sem
lokið hafa háskólanámi eru 16%
hærri en laun þeirra sem lokið hafa
framhaldsskólanámi.
Mest áhrif á laun kvenna hefur
það hvort þær vinna hjá opinberri
stofnun eða einkafyrirtæki, en konur
sem störfuðu hjá einkafyrirtækjun-
um voru með 35% hærri laun en
konur hjá opinberum stofnununum
þegar miðað er við sambærilegt starf
og sambærilega menntun.
Eins og fyrr sagði náði könnunin
til fjögurra einkafyrirtækja og fjög-
urra opmberra stofnana. Fyrirtækin
voru ekki valin af handahófi og þvi
er ekki hægt að alhæfa út frá niður-
stöðum könnunarinnar. Fyrirtækin
eru mismunandi að stærð en fjöldi
starfsfólks var á bilinu 80-300. í
þremur stofnunum og fyrirtækjum
var svörun á 60-75%, en alls var
dreift 1.250 spumingalistum og
bárust svör frá 685 eða um það bil
55%.
>