Morgunblaðið - 14.02.1995, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRÚAR 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
*
Islensk tæknimenntun -
Menntun í þágu atvinnuveganna
TVEIR skólar sjá um menntun
verkT og tæknifræðinga, þ.e. verk-
fræðideild Háskóla Islands, sem
útskrifar verkfræðinga, og Tækni-
skóli Íslands, sem útskrifar tækni-
fræðinga. Prófgráða frá þessum
skólum skv. viðurkenningu Evr-
ópusamtaka verk- og tæknifræð-
inga, FEANI, er sú sama eða BS.
Það sem aðskilur verk- og tækni-
fræðinginn er starfsþjálfun tækni-
fræðingsins, sem við upphaf náms
í tæknifræði hefur lágmark
tveggja ára starfsreynslu en nám
verkfræðingsins er fræðilegra.
Nú hafa Verkfræðingafélag ís-
lands og Tæknifræðingafélag ís-
lands sameinast um stefnu í
menntunarmálum tæknifræðinga
og verkfræðinga. Meðal annars
viðurkenna félögin að tæknifræði-
nám og verkfræðinám sé hvort
tveggja af sama meiði. Því sé eðli-
legt að flokka tæknifræðinám sem
námsbraut í verkfræði. Þá ætla
félögin að beita sér fyrir því að
menntastofnanir hér á landi, sem
veita prófgráður í tæknifræði og
verkfræði, skipuleggi námsbrautir
sínar þannig að auðvelt sé fyrir
nemendur að flytjast á milli
menntastofnana.
Þegar fjallað er um íslenska
tæknimenntun á háskólastigi má
ekki einangra umræðuna við
námsbrautir, sem leiða til BS-
gráðu eða MS-gráðu. Þörfin fyrir
styttra starfsmiðað nám (1-2 ára)
er einnig fyrir hendi.
Tækniskóli íslands hefur þá sér-
stöðu í íslenska skólakerfínu að
innan hans er boðið sérhæft undir-
búningsnám á framhaldsskólastigi
fyrir nemendur með sveinspróf í
iðngrein sinni eða aðra starfsþjálf-
un og hyggja á framhaldsnám á
háskólastigi. Nám á háskólastigi
skólans er stutt starfsmiðað nám
(1-2 ára) eða nám, sem -leiðir til
BS-gráðu.
í september á síðasta ári skilaði
nefnd, sem skipuð var af mennta-
málaráðherra til að endurskoða lög
nr. 66/1972 um Tækniskóla ís-
lands áfangaskýrslu. Ein af tillög-
um nefndarinnar er að felldar verði
niður kröfur um starfsreynslu við
upphaf náms í tæknifræði og kom-
ið á aðgreiningu í prófgráðu tækni-
fræðinga, þannig að í heiti próf-
gráðunnar komi fram hvort tækni-
fræðingurinn hefur hlotið verkleg-
an undirbúning eða ekki.
Sé gert ráð fyrir að þessi niður-
staða nefndarinnar verði lögfest
og áðumefndar tillögur TFI og
VFÍ um sameiginlega stefnu í
menntunarmálum tæknifræðinga
og verkfræðinga fái stuðning
stjómvalda er ljóst að eðlilegur
Sorplúgulok
Verö kr.
Laugavegi 29,
s. 24320 og 24321.
bytjunarreitur þeirra,
sem heija tækninám á
háskólastigi, verður
Tækniskóli íslands.
Þannig gæti TÍ tek-
ið á móti nemendum
með iðn- og starfs-
menntun eins og hing-
að til ásamt nemend-
um með stúdentspróf
frá fjölbrauta- og
menntaskólum og
stefna á nám í verk-
og tæknifræði, sem
leiðir . til BS-gráðu.
Þeir nemendur, sem
stefndu á frekari Knstján
framhaldsmenntun Karlsson
færu yfir í verkfræðideild HÍ en búnað.
hlutverk hennar væri að bjóða
framhaldsmenntun, sem leiddi til
MS-gráðu. Þessi endurskipulagn-
ing á námsbraut verk- og tækni-
fræðinga hérlendis mundi skila sér
í markvissari menntun og væntan-
lega minni kosnaði.
Tækniskóli íslands
brautum skólans.
Þekking á þessu ytra
umhverfi getur gefið
vísbendingu um
hvernig skólinn ætti
að haga sinni innri
skipulagningu.
Tækniskóli íslands
hefur frá stofnun sinni
tengst beint ákveðn-
um atvinnuvegum
meira en öðrum, þ.e.
öllum iðnaði, sjávarút-
vegi og heilbrigðis-
stofnunum. Tengsl við
aðrar greinar hafa
verið minni, t.d. versl-
un, þjónustu og land-
Innra skipulag TÍ
í tengslum við starf nefndar,
sem vinnur að endurskoðun laga
um Tækniskóla íslands hefur inn-
an skólans verið unnið að tillögum
að stefnumótun fyrir skólann.
Starfshópur kennara skólans hefur
skilgreint markmið Tækniskólans:
• Að safna og miðla til nemenda
innlendri og erlendri tækni- og
sérþekkingu.
• Að safna og miðla til nemenda
þekkingu á þörfum og möguleikum
íslensks atvinnulífs.
• Að veita sérhæfða undirbún-
ingsmenntun, sem tryggi að
reynsla og þekking í iðnnámi og
öðru starfsnámi nýtist við náms-
brautir skólans.
• Að tryggja það að nemendur
fáist við hagnýt verkefni, sem
tengjast atvinnulífi.
• Að laga sig að breytingum,
þörfum og möguleikum þjóðfélags-
ins og vera fljótur að tileinka sér
nýja tækni.
• Að annast símenntun á sérsvið-
um skólans.
• Að hafa ætíð á að skipa hæfu
starfsfólki og bestu aðstöðu sem
völ er á til að tryggja gæði þeirrar
þjónustu sem veitt er.
Viðurkennt er að stjórnskipulag
fyrirtækis og/eða stofnunar verður
að taka mið af stefnumótun þess
og markmiðum. Undirritaður telur
að hið hefðbundna stjórnskipulag
verk- og tæknimenntunnar á há-
skólastigi sé að mestu gengið sér
til húðar, þ.e. deildaskipting, sem
miðast við einstakar faggreinar og
er í dag bæði innan verkfræðideild-
ar HÍ og TÍ.
Hin öra þróun tölvutækninnar
hefur valdið bylfingu í störfum
tæknimanna. Þessi þróun ásamt
þörf fyrirtækja og stofnana at-
vinnulífsins fyrir starfsfólk með
þverfaglega menntun hefði átt að
kalla á breytingar á innra skipu-
lagi þeirra.
Þegar tekið er tillit til hugmynda
að markmiðum skólans hér að ofan
er Ijóst að skoða þarf ytra um-
hverfi skólans þegar ákveða skal
innra skipulag hans.
Ytra umhverfi
Skóli sem ætlar að mennta
stjómendur og sérfræðinga fyrir
fyrirtæki og stofnanir atvinnuveg-
anna verður í innri skipulagi sínu
að taka mið af því hvemig þessi
fyrirtæki og stofnanir eru skipu-
lögð og hvernig samtök þeirra eru
byggð upp. Þetta er nauðsynlegt
til að skapa markviss tengsl sem
skólinn verður að hafa við aðila
atvinnuveganna þannig að þarfir
þeirra fyrir menntun starfsmanna
náist að endurspeglast í náms-
Sameiginlegt öllum þessum at-
vinnuvegum er þörfín fyrir starfs-
fólk með annars vegar sérhæfða
tækni- og fagmenntun og hins
vegar starfsfólk með þverfaglega
tækni- og stjórnunarmenntun. Til
þess að hægt sé að fullnægja þess-
um þörfum þarf innan kennslu-
sviðs skólans að safna og miðla til
nemenda innlendri og erlendri
tækni- og fagþekkingu ásamt
þekkingu á þörfum og möguleikum
íslensks atvinnulífs. Þannig er um
tvíþætta ábyrgð stjómenda á
kennslusviði að ræða. í núverandi
skipulagi skólans er þessi ábyrgð
á einni hendi fyrir hveija sér-
greinadeild, þ.e. deildarstjóra við-
komandi deildar.
í hugmynd að nýju skipuriti er
þessari ábyrgð skipt upp. Kennslu-
deildir bera ábyrgð á námsbrautum
og að samsetning þeirra endur-
spegli þarfir og möguleika íslensks
atvinnulífs en fagstjórnir á söfnun
og miðlun tækni- og fagþekkingar
til nemenda á mismunandi náms-
brautum. Þetta fyrirkomulag gef-
ur síðan aukna möguleika á sam-
nýtingu kennsludeilda á námsá-
föngum og skipulagi nýrra náms-
Tækniskóli íslands hef-
ur frá stofnun sinni,
segir Kristján Karls-
son, tengst ákveðnum
atvinnuvegum meira en
öðrum.
brauta með þverfaglegu yfir-
bragði.
Iðnaðartæknideild: Markmið
þessarar deildar væri menntun
nemenda á námsbrautum, sem
settar væru saman með þarfir fyr-
irtækja innan Samtaka iðnaðarins
o.fl. fyrir tæknimenn og stjórnend-
ur í huga. Núverandi námsbrautir
í byggingariðnfræði, byggingar-
tæknifræði, véliðnfræði, véltækni-
fræði ásamt námsbraut í iðnaðar-
tæknifræði væru innan þessarar
deildar. Þróun þessara námsbrauta
ásamt skipulagningu nýrra væri í
samstarfi við Samtökin.
Útvegstæknideild: Markmið
deildarinnar væri menntun nem-
enda á námsbrautum, sem settar
væru saman með þarfir fyrirtækja
Landssambands íslenskra útvegs-
manna, Samtök fiskvinnslustöðva
o.fl. fyrir tæknimenn og stjórnend-
ur í huga. Núverandi nám í útvegs-
tækni væri innan þessarar deildar.
Þróun námsbrautarinnar og athug-
un á þörfinni fyrir menntun í út-
vegstæknifræði væri í samstarfi
við áðurnefnd samtök útvegsins.
Heilbrigðistæknideild: Markmið
deildarinnar væri menntun nem-
enda á námsbrautum, sem settar
væru saman með þarfir stofnana
í heilsugæslu fyrir stjórnendur og
sérhæfða tæknimenn í huga. Nú-
verandi námsbrautir í röntgen-
tækni og meinatækni væru innan
deildarinnar. Þá yrði þörfin á ann-
arri menntun innan heilbrigðis-
tækninnar athuguð í samstarfi við
heilbrigðisstofnanir og Heilbrigðis-
tæknifélag Islands. Skv. skilgrein-
ingu félagsins er heilbrigðistækni
heiti á sviði sem varðar tækni sem
notuð er við og tengist líf- og lækn-
isfræði. Þar má telja tæknilegan
bakgrunn, menntun, þróun, hönn-
un, smíði, framleiðslu, viðskipti,
notkun og viðhald á ýmsum bún-
aði sem tengjast þeim greinum.
Þróun og beiting aðferða, skipulag
og stjórnun slíkrar starfsemi heyr-
ir einnig undir sviðið.
Markmið ofangreinda deilda eru
miðuð við þarfir viðkomandi at-
vinnugreina og námsbrautir þeirra
þverfaglegar eða sérhæfðar, allt
eftir þörfum greinarinnar. Náms-
brautir seinni tveggja tæknideild-
anna eru meira sérhæfðar innan
síns fags, þ.e. rekstrartækni og
raftækni. Vænta má að nemendur
með prófgráðu þaðan gætu gengið
í störf í fyrirtækjum og/eða stofn-
unum nánast allra atvinnugreina
vegna þarfa þeirra á starfsfólki
með menntun í þessum fögum.
Rekstrartæknideild: Markmið
deildarinnar væri menntun nem-
enda á námsbrautum með þarfir
flestra atvinnugreina fyrir sérhæft
starfsfólk og stjórnendur á sviði
rekstratækni, þ.e. framleiðslu-,
markaðs- og annarra viðskipta-
faga, í huga. Núverandi námsbraut
í iðnrekstrarfræði og útflutnings-
markaðsfræði væri innan deildar-
innar.
Raftæknideiid: Markmið
deildarinnar væri menntun nem-
enda á námsbrautum með þarfir
flestra atvinnugreina fyrir sérhæft
starfsfólk og stjórnendur á sviði
raftækni í huga. Stórauka þarf
hlut tölvu- og upplýsingatækni á
námsbrautum deildarinnar ásamt
kennslu í hugbúnaðargerð.
Frumgreinadeild: Markmið deild-
arinnar er að veita nemendum með
starfsþjálfun lokapróf frá iðnskól-
um eða öðrum starfsmenntaskólum
nauðsynlega undirbúningsmennt-
un, sem tryggi að reynsla þeirra
og þekking nýtist þeim við náms-
brautir í tæknideildum skólans.
Að lokum skal lögð áherslu á
þá skoðun að íslensk tæknimennt-
un verði að laga sig að þörfum og
möguleikum íslensk atvinnulífs.
Höfundur er raforkutæknifræð-
ingur og lektor við Tækniskóla
íslands.
Leikskólauppeldi -
foreldrauppeldi
STUNDUM hefur
verið litið svo á að leik-
skólarnir séu í sam-
keppni við heimilin um
börnin. Að leikskól-
unum sé ætlað að koma
í staðinn fyrir heimilin.
Þarna er að mínu álfti
um misskilning að
ræða, misskilning sem
orsakast af skorti á
þekkingu á mismun
ieikskólauppeldis og
foreldrauppeldis.
Það er óumdeilanlegt
að foreldrar eru aðal-
uppalendur barna sinna
og bera meginábyrgð á
uppeldi þeirra. Engin
uppeldis- eða mennta-
stofnun kemur þar í staðinn. Þeir
sam rannsaka gæði leikskólauppeld-
is hafa komist að því að ein af for-
sendunum fyrir gæðum er að leik-
skólinn viðurkenni og vinni út frá
því að foreldrar eru aðaluppalendur
bama sinna.
Leikskóli er ekki skylda, heldur
val foreldra. Leikskólauppeldi er
viðbót við uppeldi heimilisins. Heim-
ili og leikskóli bæta hvort annað
upp. Hvorugt getur komið í stað
hins. Ýmsa þætti uppeldisins eru
foreldrar einir færir um að veita
og leikskólinn aðra. Við getum tek-
Sesselja
Hauksdóttir
ið tilfinningaþroska
barnsins sem dæmi.
Foreldrar gefa barninu
tilfinningalegt grund-
vallaröryggi og öllu
máli skiptir hvernig
þar tekst til. Leikskól-
inn er oft fyrsta skref
barnsins út í hinn stóra
heim. Þar þarf það að
standa á eigin fótum.
Það veltur á miklu
hvernig þessi fyrsta
reynsla barnsins er,
hvort barnið sýnir
áframhaldandi trúnað-
artraust eða verður
hrætt og óöruggt.
Stundum er sagt að
foreldrar varpi uppeld-
isábyrgð sinni yfir á leikskólana. Ég
Leikskóli er ekki
skylda, segir Sesselja
Hauksdóttir, held-
ur valforeldra.
tel að þarna sé um misskilning að
ræða. Foreldrar vilja börnum sínum
það besta og hætta örugglega ekki
að sinna þeim þó þau fari í leik-
skóla. Leikskólinn býður börnum upp
á umhverfi og viðfangsefni sem oft
er erfítt að koma við á heimilum.
Leikskólinn og búnaður hans er mið-
aður við börnin. Leikskólinn býður
bömunum upp á jafningjanám.
Margir fræðimenn fullyrða að barn
geti ekki áunnið sér raunverulegan
siðgæðisþroska nema í samskiptum
við jafningja.
Leikskólauppeldi byggist á sér-
stökum uppeldisaðferðum og sér-
stakri hugmyndafræði. Leik-
skólauppeldi er annarskonar upp-
eldi en það uppeldi sem foreldrar
veita og er mikilvæg viðbót við
það.
í annarri grein laga um leikskóla
segir: „Leikskólinn skal í samráði
við foreldra veita börnum á leik-
skólaaldri uppeldi og menntun."
Þarna er lögð áhersla á góða sam-
vinnu leikskólans og foreldra.
Leikskólakennarar eru sérfræð-
ingar þjóðfélagsins hvað varðar hið
sérstaka leikskólauppeldi og þroska-
feril leikskólabarna. Foreldrar eru
sérfræðingar í sínum eigin börnum.
Þegar þessir sérfræðingar leggja
saman ætti útkoman að verða góð.
Höfundur er Ieikskólakennari og
starfarsem leikskólafulltrúi í
Kópavogi.