Morgunblaðið - 21.02.1995, Page 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
__________________AÐSEMDAR GREINAR____
Ekkí lengnr hjálp til sjálfshjálpar
Nýjar reglur um fjárhagsaðstoð Félagsmálastofnunar Reykjavíkur
Gamlar reglur Nýjar reglur
Aðstoð FR Ráðstöfunar- Aðstoð FR Ráðstöfunar- Hækkun Hækkun Launatekjur,
hámark telgur hámark tekjur á styrk FR ráðstöfunar- kr./mán *
kr./mán. kr./mán. kr./mán. kr./mán. tekna
43.504 43.504 53.596 53.596 23% 23% 64.000
60.906 60.906 96.473 96.473 58% 58% 108.000
65.424 73.957 96.473 105.006 47% 42% 169.00
63.975 82.658 96.473 115.156 51% 39% 189.000
62.525 91.358 96.473 125.306 54% 37% 220.000
135.456 58% 35% 277.000
31.062 56.555 53.596 79.089 73% 40% 85.000
10.904 65.256 53.596 107.948 392% 65% 91.000
0 • 85.010 53.596 138.606 63% 97.000
0 109.868 53.596 163.464 49% 98.000
* Launatekjur, sem nauðsynlegar eru, til að hafa sömu ráðstöfunar-
tekjur og aðstoðarþegi Félagsmálastofnunar.
NÚ ERU til skoðun-
ar í borgarráði nýjar
reglur um fjárhagsað-
stoð Félagsmálastofn-
unar. Reglumar voru
afgreiddar úr félags-
máíaráði í lok janúar
með atkvæðum full-
trúa R-listans en sjálf-
stæðismenn sátu hjá,
þar sem enn var ýmis-
legt óljóst um áhrif
breytinganna, bæði
fyrir borgarsjóð og að-
stoðarþega. Ekki var
vilji til þess hjá meiri-
hlutanum að skoða
málið frekar, þrátt fyr-
ir að í félagsmálaráði hafí komið
fram upplýsingar sem stönguðust
á. Fyrst var fullyrt að breytingam-
ar hefðu lækkun í för með sér, síð-
ar komu fram upplýsingar, sem
bentu til hins gagnstæða. Formaður
félagsmálaráðs hefur fullyrt opin-
berlega að breytingamar muni hafa
um 10% spamað fyrir borgarsjóð í
för með sér, en sú fullyrðing er á
misskilningi og ef til vill óskhyggju
byggð.
Hvað felst í nýju reglunum?
Hinar nýju reglur felast annars
vegar í hækkun grunnlífeyris fyrir
einstaklinga og hjón og hins vegar
í einföldun á kerfinu. Gmnnlífeyrir
hækkar úr 43.500 í 53.600 krónur
á mánuði fyrir einstaklinga og úr
60.900 í 96.500 krónur á mánuði
fyrir hjón. Einföldunin felst aðal-
lega í því að ekki er tekið tillit til
fjölskyldustærðar, né heldur til
húsaleigukostnaðar eins og gert
er í núverandi kerfi. Er hinu al-
menna kerfi ætlað að koma til
móts við það, þ.e.
barnabætur og bama-
bótaauki, meðlag og
mæðralaun mæti
kostnaði við fram-
færslu barna og hinar
nýju húsaleigubætur
komi í stað húsaleigu-
styrks í núverandi
kerfi. Við fyrstu sýn
virðist þetta því harla
gott, en ef betur er að
gáð kemur ýmislegt í
ljós. Ekki tókst að fá
upplýsingar um það
hjá Félagsmálastofn-
un hvaða áhrif breyt-
ingamar hefðu á hag
aðstoðarþega, þ.e. hveijar ráðstöf-
unartekjur þeirra yrðu eftir breyt-
inguna. í eldra kerfinu er það svo
Svíar eru að snúa af
braut ofuraðstoðar.
Guðrún Zoega segir
að reynsla þeirra eigi
að vera okkur
víti til vamaðar.
að allar tekjur, þ.m.t. meðlög,
mæðralaun, barnabætur og barna-
bótaauki, dragast frá svokölluðum
kvarða sem miðað er við.
Ráðstöfunartekjur
hækka allt að 65%
Með nokkurri fyrirhöfn tókst
mér að verða mér úti um þessar
upplýsingar annars staðar og koma
niðurstöðurnar fram í meðfylgjandi
töflu. í töflunni sést að hámarks-
styrkur félagsmálastofnunar
hækkar um tæpan fjórðung ti! ein-
staklinga, 50-60% til hjóna, en
mest til einstæðra foreldra. Ráð-
stöfunartekjur, þegar tekið hefur
verið tillit til annarra bóta, hækka
um 23-65%. Þess ber að geta að
hér er um skattfrjálsar ráðstöfun-
artekjur að ræða, þar sem barna-
bætur, barnabótaauki og meðlög
eru skattfrjáls. Mæðralaun og bæt-
ur félagsmálastofnunar eru skatt-
skyldar, en þar sem þær em undir
skattleysismörkum reiknast ekki
skattur af þeim. Til viðbótar við
þær ráðstöfunartekjur, sem fram
koma í töflunni, koma húsaleigu-
bætur, en þær geta orðið allt að
21 þúsund krónur á mánuði. Þegar
þessar tölur eru skoðaðar er erfitt
að sjá að breytingin geti haft
sparnað í för með sér fyrir borgar-
sjóð, því að auk þess að greiðslur
til einstakra hópa hækka opnast
leið fyrir hópa sem hingað til hafa
ekki átt rétt á aðstoð Félagsmála-
stofnunar, svo sem elli- og örorku-
lífeyrisþega, sem fá sinn lífeyri frá
Tryggingastofnun ríkisins, en þeir
munu geta fengið uppbót á þær
greiðslur hjá Félagsmálastofnun.
Til fróðleiks er enn fremur sýnt
hvaða launatekjur fólk þarf að
hafa til að vera jafnt sett og fólk
á bótum samkvæmt hinum nýju
reglum. Er þá tekið tillit til húsa-
leigubóta og kostnaðar við barna-
gæslu. Er reiknað með að í fjöl-
skyldum með eitt til þrjú börn þurfi
að greiða barnagæslu fyrir eitt
barn, en fyrir tvö börn í fjögurra
barna fjölskyldum.
Aðstoð verður ekki lengur
hjálp til sjálfshjálpar
Hin hliðin á málinu er sú sem
snýr að almenningi og skattgreið-
endum. Þegar hinar ýmsu bætur
eru orðnar svo háar að það geti
Guðrún Zoega
verið hag'stæðara að vera á bótum
felldu. Aður hefur komið fram að
ástæða er til að óttast að skjólstæð-
ingum Félagsmálastofnunar muni
fjölga við breytinguna. Því hefur
verið haldið fram að sá ótti sé
ástæðulaus, það leiti enginn til Fé-
lagsmálastofnunar að gamni sínu.
Það kann að vera rétt. Ég tel hins
vegar að þegar fólk er komið inn í
kerfið hljóti það að vega og meta
hvort það borgi sig að vinna utan
heimilis og í mörgum tilvikum
kemst það að þeirri niðurstöðu að
það er verr sett í sinnu en á fullum
bótum frá Félagsmálastofnun, þar
sem það fylgir því margvíslegur
kostnaður að stunda vinnu utan
heimilis. Þetta kemur skýrt fram i
töflunni. Aðstoðin miðar því ekki
lengur að þvi að hjálpa fólki til
sjálfshjálpar, heldur er hætta á að
það festist í kerfínu, þar sem eng-
inn hvati er lengur til að komast
út úr því.
Reynsla Svía
Á Norðurlöndunum hefur vel-
ferðarkerfið verið mjög þróað. Þar
eru skattar jafnframt með því
hæsta sem þekkist. Svíar eru nú
að reyna að snúa af braut þeirrar
ofuraðstoðar sem kerfið hefur veitt,
þar sem fjárhagur ríkisins þolir það
ekki og skattgreiðendur eru að slig-
ast undan byrðunum. Við eigum
að láta reynslu þeirra vera okkur
víti til varnaðar í staðinn fyrir að
reyna að elta þá uppi á einhverri
leið sem þeir að fenginni reynslu
er nú að snúa af.
Eins og áður sagði eru hinar
nýju reglur til skoðunar í borgar-
ráði. Ég hef trú á því að sú skoðun
muni leiða til þess að þær verði
endurskoðaðar og færðar til skyn-
samlegri vegar og eru sjálfstæðis-
menn i borgarstjórn reiðubúnir til
að taka þátt í þeirri endurskoðun.
Höfundur er borgarfulltrúi fyrir
Sjálfstæðisflokkinn ogsiturí
félagsmálaráði.
LAUNAMUNUR
kynjanna vex með
aukinni menntun. Til-
tölulega litlu munar á
launum karla og
kvenna, sem hafa að-
eins grunnskóla-
menntun. Laun
kvenna með fram-
haldsskólamenntun
nema hins vegar að-
eins 78% af launum
karla með sambæri-
lega menntun og há-
skólamenntaðar konur
hafa aðeins 64% af
launum háskóla-
menntaðra karla.
Þetta eru m.a. niður-
stöður könnunar Félagsvísinda-
stofnunar um launamyndun og
kynbundinn launamun, sem kynnt-
ar voru á dögunum.
Varð einhver hissa? Hér er þó
bara á ferðinni enn ein sönnun
þess, sem allir máttu vita, að konur
eru aðeins rúmlega hálfdrættingar
í launum á við karlmenn. í heild
eru tekjur kvenna á Islandi aðeins
um 50% af tekjum karla skv. riti
Hagstofu íslands, Konur og karlar
1994. Hvað þurfum við margar
kannanir, þar til sann-
leikanum er trúað og
eitthvað gert í málinu?
Eða skortir eitthvað á
viljann?
V ísdómsly killinn
dugir ekki
Fyrir nokkrum
árum voru konur ein-
dregið hvattar til að
mennta sig, það væri
lykilatriðið til þess að
ná körlum í launum
og öðlast efnahagslegt
sjálfstæði. Konur
trúðu þessu og hafa
fúslega lagt á sig æ
meira nám og jafnvel
unnið kappsamlega að því að fá
lengra nám til ýmissa hefðbund-
inna kvennastarfa. En þegar þær
koma út á vinnumarkaðinn með
vísdómslykilinn í höndum er ein-
faldlega búið að skipta um skrá.
Viðhorfín láta ekki að sér hæða.
Það er allt í lagi með jafnréttið,
bara að það fari ekki út í öfgar,
sagði karlinn!
Efnahagslegt sjálfstæði kvenna
er grundvallaratriði í baráttunni
fyrir frelsi kvenna til að velja lífí
sínu farveg svo sem hugur þeirra
stendur til. Kvenfrelsi verður ekki
náð nema leiðréttur verði sá launa-
munur, sem er milli karla og
kvenna í landinu. Hefðbundin
kjarabarátta innan verkalýðshreyf-
ipgarinnar hefur skilað konum of
litlum árangri og kjör kvenna hefta
möguleika þeirra til að stjóma eig-
in lífí. Engar alvarlegar tilraunir
hafa verið gerðar til að stokka upp
launakerfið og koma á réttlátri
tekjuskiptingu. Menn vilja engu
raska og bera við, að svona hafí
þetta verið frá örófi alda. Viðhorf
vinnuveitenda og verkalýðsforystu
einkennist af íhaldssemi og efna-
hagslegt sjálfstæði kvenna virðist
ekki vera þeirra höfuðverkur.
Konur vilja -
en vilja karlar?
Kvennalistinn hafnar því, að
konur þurfí að leita orsakanna í
eigin garði. Konur hafa gert sitt
og meira en það. Þær hafa flykkst
út á vinnumarkaðinn og staðið
undir hagvexti síðustu ára hér á
landi. Þær hafa axlað sífellt meiri
ábyrgð á vinnumarkaði og í félags-
störfum til viðbótar við alla ólaun-
uðu vinnuna á heimilunum, sem er
Kvennalistinn telur
algjöra uppstokkun
launakerfísins nauðsyn-
lega. Kristín Halldórs-
dóttir telur fyrsta
skrefíð að framkvæma
ókynbundið starfsmat.
til fárra fiska metin nema í minn-
ingargreinum. Ástandið er fullkom-
lega óþolandi. Konur hafa löngu
sýnt, að þær þora, vilja og geta.
En þora karlar? Eða vilja þeir ekki?
Kvennalistinn telur algjöra upp-
stokkun launakerfisins nauðsyn-
lega til að bæta stöðu kvenna.
Fyrsta skrefíð er að láta fara fram
ókynbundið starfsmat og nýta við
það reynslu annarra þjóða, sem
hafa náð athyglisverðum árangri í
því að jafna launamun kynjanna.
Ennfremur þarf að endurskoða
gildandi lög um vinnumarkaðinn í
þeim tilgangi að tryggja jafnan
rétt kynjanna. Það er óþolandi, að
vinnumarkaðurinn komist upp með
að mismuna kynjunum.
Þjóðarsátt um
stórbætt kjör kvenna
Launakerfi ríkisins er handó-
nýtt og þarfnast gagngerðra end-
urbóta. Sérstaklega þarf að hækka
lægstu laun og jafna launamun
kynjanna. Eins og fram kemur í
könnun Félagsvísindastofnunar er
algengt að ríkisstarfsmenn fái
hluta launa sinna í ýmsum auka-
greiðslum og karlar njóta slíkra
greiðslna í mun ríkari mæli en
konur. Launakerfið þarf að ein-
falda, auka hlut umsaminna
grunnlauna, draga úr eða afnema
með öllu aukagreiðslur af ýmsu
tagi og endurskoða röðun í launa-
flokka. Ennfremur er brýnt að
fara að vinna að styttingu vinnu-
tímans, t.d. í 6 stundir á dag,
Vinnuveitendur mundu hagnast á
því ekki síður en launafólk og fjöl-
skyldurnar þó allra mest.
Sagt er, að ekki sé svigrúm fyr-
ir miklar launahækkanir. Rang-
lætið í garð kvenna hrópar þó á
okkur. Ef ekki er innistæða fyrir
því að hækka laun kvenna til jafns
við laun karla, þá verða karlarnir
bara að láta af sínu. Það verður
þá bara að lækka laun karla ef
þjóðin hefur ekki efni á þessu öðru
vísi. Ef til vill er það niðurstaðan,
sem komið gæti út úr ókynbundnu
starfsmati.
Kvennalistinn vill þjóðarsátt um
stórbætt kjör kvenna. Er einhver á
móti því?
Höfundur skipar 1. sæti á
framboðslista Kvennalistans í
Reykjaneskjördæmi.
Hver skíptí um skrá?
Kristín
Halldórsdóttir
nn í framtíðina með Novell NetWare 4.1
N O V E L L
NetWare
Mest selda netstýrikerfið
í heiminum í dag.
NetWare frá Novell.
ra Tæknival
Skeifunni 17 - Sími 568-1665 - Fax 568-0664