Morgunblaðið - 28.02.1995, Qupperneq 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 28. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Hörður Sigurgestsson, forstjórí Eimskips
Færa á fjármálakerfið
íhendur markaðarins
Milljónir
króna
80.000
60.000
40.000
20.000
° 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994
Miklar breytingar hjá Verðbréfaþingi
Nýtt viðskipta-
kerfi ínotkun
ummittár
Viðskipti á
Verðbréfaþingi
—1986 - 1994
86.503
75.584 -
160 190 523 1-*88 2.463 2.429
HÖRÐUR Sigurgestsson, forstjóri
Eimskips, segir það albrýnasta við-
fangsefnið á fjármagnsmarkaðnum
að koma sem alstærstum hluta fjár-
málakerfisins sem er í eigu ríkisins
úr höndum stjórnmálamanna í hend-
ur markaðarins. „Það gerist ekki
öðruvísi en við sölu ríkisbanka og
breytingum í sjóðakerfí. Það er ótrú-
legt að ekki skuli vera meiri þrýst-
ingur frá kjósendum, viðskiptalífinu
og aðilum úr bankakerfinu á einka-
væðingu í fjármálakerfinu. Nei-
kvæðar hliðar hinnar pólitísku yfir-
stjórnar og ókostir kerfisins ættu
að vera orðnir flestum löngu ljósir,"
sagði Hörður í erindi sínu á ársfundi
Verðbréfaþings í gær.
Hörður viðraði í ræðu sinni skoð-
anir sínar á ýmsum þáttum íjármála-
kerfisins. Hann sagði það óumdeilt
að Verðbréfaþing íslands skipti miklu
máli og nyti trausts. „Það er hvati
og forsenda að þýðingarmiklum við-
skiptum á Qármálamarkaði í dag.
Það er einnig ljóst að mínu mati að
það sem gerst hefur á síðustu tíu
árum er einungis byijunaráfangar.
Verðbréfaþingið þarf að þróast og
ÓNÓGAR markaðsrannsóknir og
pólitísk afskipti eru tvær af helstu
ástæðum þess að ekki hefur tekist
að stofna til orkufreks iðnaðar á
íslandi frá því að Járnblendiverk-
smiðjan á Grundartanga tók til
starfa fyrir um 20 árum, að því að
segir í skýrslu sem Þóroddur Th.
Sigurðsson vélaverkfræðingur hefur
unnið fyrir Aflvaka Reykjavíkur.
„Ljóst er að leitin að orkufrekum
eða orkuháðum iðnaði hefur engan
sýnilegan árangur borið síðustu tvo
áratugina og er ekki sinnt sem
skyldi,“ segir Þóroddur í greinargerð
með athugun sinni á um 60 orkuf-
rekum iðnferlum sem könnuð hafa
verið hér á landi á undanförnum
áratugum. Hann segir einnig að
vegna breytinga á viðhorfi íslend-
inga gagnvart erlendri íjárfestingu
sé ástæða til að breyta um vinnu-
brögð við leitina að erlendum fjár-
festum.
Þóroddur segir að stofnun Mark-
aðsskrifstofu iðnaðarráðuneytisins
og Landsvirkjunar árið 1988 hafí
mun þróast og á sjálfsagt ennþá
nokkuð í land að ná þeirri stöðu sem
verðbréfaþing í minni nágrannalönd-
um hafa eftir áratuga starfsemi."
Hörður sagði hins vegar að Verð-
bréfaþing íslands þyrfti í framtíðinni
betur að skilgreina hlutverk sitt á
verðbréfamarkaði. „Fram til þessa
hefur Verðbréfaþing Iagt áherslu á
viðskiptakerfi og að fyrirtæki upp-
fylli settar reglur. Jafnframt hefur
viss áhersla verið lögð á upplýs-
ingamiðlun frá fyrirtækjum. Verð-
bréfaþingið þarf að vera meira af-
gerandi í umræðunni og hvetja til
meiri breytinga. Mér fínnst að leggja
þurfi meiri áherslu á mikilvægi þess
að gera kröfu til hagnaðar og eiginíj-
ár fyrirtækja sem skráð eru á Verð-
bréfaþingi.“
Verðbréfaþing þarf að ýta frá
sér og svara fyrir sig
Þá sagði Hörður að gera mætti
ráð fyrir að að eðlilegt væri að Verð-
bréfaþingið ræki áróður fyrir breyt-
ingum á ýmsum lögum og reglum
og hefði sjálfstæða skoðun á ýmsum
viðfangsefnum og vandamálum sem
verið tilraun til að koma betra skipu-
lagi á leitina að orkufrekum iðnaði,
en ljóst sé að hún geti ekki annað
markaðsstarfinu með aðeins tveimur
starfsmönnum og ritara; starfs-
mannaljöldi MIL megi ekki vera
undir 5-6 manns.
Orðrétt segir í skýrslunni: „Stjórn
leitarinnar að orkufrekum iðnferlum
hefur að mestu verið í umsjá pólití-
skra nefnda sem hafa fengið litlu
áorkað. Aðal ástæðan fyrir litlum
árangri þessara nefnda sýnist vera
að lítil áhersla hefur verið lögð á
nauðsynlega öflun upplýsinga um
markaðsmál þeirra orkufreku iðn-
ferla sem kynnu að henta íslenskum
aðstæðum."
Síðar segir: „Þá hefur því verið
haldið fram með nokkrum rökum
að kísilmálmverksmiðja og nýtt álver
væru nú starfandi hér á landi ef sjón-
armið byggðastefnunnar hefðu ekki
komið í veg fyrir að þau yrðu
byggð.“
I skýrslunni segir að efling á þeirri
starfsemi sem MIL sé ætlað að
lytu að verðbréfamarkaðnum.
„Verðbréfaþingið þarf að vera meiri
talsmaður markaðarins og vinna að
hagsmunum hans gegn ýmsum þeim
aðilum sem vinna í andstöðu við
hann. Spurning er einnig hvort Verð-
bréfaþingið þurfi ekki vegna sjálfs-
stæðis síns að vera ákveðnara í að
ýta frá sér og svara fyrir sig. Ég
hef t.d. talið áhugavert að Verð-
bréfaþingið hefði svarað skýrt og
skorinort ótvíræðum ásökunum sem
stjórnarmenn þingsins urðu fyrir í
desember síðastliðnum þegar til
umfjöllunar var mat á skilyrðum
fyrir skráningu hlutabréfa á þinginu.
Ég tel mjög Iíklegt að það ætti að
vera hlutverk Verðbréfaþingsins að
taka þátt í miðlun til erlendra aðila
upplýsingum um verðbréfamarkað hér
á landi og eftir atvikum hafa frum-
kvæði að því. Ekki er ólíklegt að til
þess komi að erlendir aðilar vilji í ein-
hveijum mæli ijárfesta hér á hluta-
bréfamarkaði og æskilegt væri því
að Verðbréfaþingið skapaði sér ímynd
hjá erlendum fjármálafyrirtækjum
sem sjálfstæður aðili sem nyti trausts
á markaðnum."
stunda sé þjóðarnauðsyn og að í
athugasemdunum felist ekki gagn-
rýni á núverandi starfsmenn MIL.
I formála að könnuninni segir
Ragnar Kjartansson, framkvæmda-
stjóri Aflvaka Reykjavíkur árlegt
ráðstöfunarfé MIL sé aðeins um 30
milljónir, sem sé tæplega 5% árlegs
kostnaðar við íjárfestingu í vannýtt-
um orkuframkvæmdum um þessar
mundir og aðeins um 0,2% af rúm-
Iega 14 milljarða króna virkunar-
kostnað Blöndu. Heildarfjárfesting í
orkuverum hafi verið um 98 milljarð-
ar í árslok 1993 og samfélagslegur
kostnaður við fjárfestingu í vannýtt-
um orkuframkvæmdum skipti
hundruðum milljónum á ári.
Ragnar segir að þessar athuga-
semdir feli ekki í sér gagnrýni á
forsendur fjárfestingar í Blöndu-
virkjun á sínum tíma, en ’nins vegar
þyki „brýnt að hvetja til endurmats
á þeim knöppu íjárveitingum sem
standa undir markaðsrannsóknum
og markaðssetningu orkufreks iðn-
aðar á íslandi".
STEFNT er að því að taka í notkun
nýtt viðskiptakerfi hjá Verðbréfa-
þingi íslands um mitt þetta ár. Nú-
verandi kerfí annar ekki lengur álag-
inu sem fylgir viðskiptum og ekki
hefur náðst að afla og dreifa á viðun-
andi hátt upplýsingum um viðskipti
utan þings með bréf skráð á þing-
inu. Fyrir vikið er markaðurinn ekki
eins sýnilegur, að því er fram kom
í ræðu Eiríks Guðnasonar, formanns
stjórnar Verðbréfaþings, á ársfundi
þingsins í gær.
„Tæknivandamál þingsins torveld-
ar þannig aðilum eins og Reuter eða
Streng hf. að veita þá þjónustu að
fá gögn frá Verðbréfaþingi íslands
og miðla þeim til umheimsins. Þetta
ástand er að sjálfsögðu óviðunandi,"
sagði Eiríkur.
Stjórn þingsins ákvað einnig á síð-
asta ári að auglýsa stöðu fram-
kvæmdastjóra Verðbréfaþings á
miðju þessu ári en leita eftir því við
Tómas Örn Kristinsson að hann
gegndi því starfi þangað til. Einnig
var ákveðið að semja við Seðlabank-
ann um aðstöðu fyrir þingið út þetta
ár en finna því nýtt aðsetur um
næstu áramót. Eiríkur sagði að gera
yrði ráð fyrir að þessar breytingar
hefðu í för með sér fjölgun í starfsl-
iði þingsins. „Með því að flytja aðset-
ur þingsins er áréttuð sú staðreynd
að þingið er sjálfstæð stofnun en
ekki deild í Seðlabankanum, eins og
sumir kynnu að halda.“
Viðskiptavenjur gætu mótast
um yfirtökutilboð
Eiríkur vék einnig í ræðu sinni að
því hlutverki Verðbréfaþings að móta
góðar viðskiptavenjur án þess að til
kæmu boð eða bönn frá löggjafanum.
„í mörgum löndum gilda sérstök lög
eða reglur um yfírtöku hlutafélaga.
Hér á landi hefur Alþingi ályktað
að undirbúa skuli slíkar reglur. En
þess eru dæmi að um yfírtöku séu
vissar siðareglur í heiðri hafðar þótt
ekki séu ákvæði bundin í lög. Reynsl-
an sýnir að margir smáir hluthafar
eru óvirkir, þ.e.a.s. nýta ekki atkvæð-
isrétt sinn á hluthafafundum. Því
geta yfírráð í félagi náðst með mun
minni hlut en 50%. Þegar einhveijum
hefur tekist að ná í ráðandi hlutdeild
í hlutafélagi t.d. með því að gera
nokkrum hluthöfum hagstætt tilboð
í þeirra hlutabréf gæti hann gert
öðrum hluthöfum smánartilboð og
eignast þannig allt hlutaféð. Reglur
um yfirtöku miðast við að afstýra
svona óréttlæti. Samkvæmt bresku
siðareglunum skal sá sem eignast
svo mikinn hlut í félagi að hans heild-
areign kemst yfir 30%, bjóða öðrum
hluthöfum að kaupa þeirra hlutabréf
á ekki lægra verði en því hæsta sem
hann greiddi undangengna 12 mán-
uði fyrir þannig hlutabréf. Það er
fleira sem athuga þarf í sambandi
við yfirtökutilboð. Full ástæða er til
að fram séu lagðar greinargóðar
upplýsingar svo hluthöfum gefist
kostur á að meta tilboðið. Sé eitt
félaga að reyna að taka annað yfir
er brýnt að hluthöfum beggja félag-
anna séu tryggðar upplýsingar og
helst umsögn óháðra fagmanna.
Þyki mönnum eðlilegt að svona regl-
ur gildi hér á landi er ekkert því til
fyrirstöðu að þær mótist þótt löggjaf-
inn hafi ekki látið þær til sín taka.“
Pólitísk afskipti af markaðssetningu stóriðju gagnrýnd
Leit að orkufrekum
iðnaði vanrækt
it
i
|
t
í
1
:
»
f
i
l
í
Isabelle van Keulen
Hijómsveitarstjóri: Osmo Vdnskd
Einleikari: Isabelle van Keulen
Efnisskrá
W. A. Mozart: Fiðlukonsert nr. 5
Jón Leifs: Sögusinfónían
Sögusinfónía Jóns Leifs verður hljóðrituð
í samvinnu við BIS.
s
Osmo Vánská £ I
Miðasala
áfmé'36% £&3o5
og viá innganginn við upphaf tónleika. Greiðslukortaþjónusta.
á innrömmuSum
speglum og
jósmyndarömmum.
- •
Innrömmun Sigurjóns,
Fákafeni 11, sími 31788.
1
I
I
:
I
r
: