Morgunblaðið - 28.02.1995, Side 27

Morgunblaðið - 28.02.1995, Side 27
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. FEBRÚAR 1995 27 AÐSEIMDAR GREINAR SJALFSTYRKING Námskeið í Kripalujóga_ upphæðar sem þá er eftir og sjúkra- trygging 60%. Dæmi: Meðalkostn- aður við komu til sérfræðinga er kr. 3.300. Greiðsluhluti sjúklings að meðaltali kr. 2.040 (62%) en sjúkra- trygging ^reiðir aðeins kr. 1.260 (38%). Koma upphæðirnar fram á sundurliðaðri kvittun sjúklings. Gjöld þessi standa undir öllum kostn- aði við þjónustuna, enda byggja sér- fræðingar yfir sig sjálfir og kosta aðstoðarfólk, aðstöðu, tæki og rekst- ur. Á heilsugæslustöðvum og hjá heimilislæknum greiða sjúklingar 600 kr. fast gjald við hveija komu, óháð raunverulegu verði þjónustunn- ar. Sjálfstætt. starfandi héimilis- læknar annast húsnæðiskostnað sinn sjálfir, en heiisugæslustöðvar eru reistar fyrir ríkisfé. Hefur að- staða fyrir hvern lækni kostað 20 til 40 milljónir hér í þéttbýlinu en víða meira. Ríkið sér um reksturs- kostnað stöðvanna, útbúnað og laun starfsfólks, þar með föst embættis- laun hinna æviráðnu heilsugæslu- lækna. Eins og gerist um ríkisfyrirtæki hefur aldrei verið reiknað út á trú- verðugan hátt hver er raunkostnað- ur við þjónustu heilsugæslustöðva. Sé tekið meðaltal af mismunandi stöðvum og húsnæðiskostnaður meðtalinn, sem óhjákvæmilegt er, fer kostnaður við hveija komu ná- lægt því sem er hjá sérfræðingum. Fastagjald sjúklinga, kr. 600, er samkvæmt því um eða undir 20% af raunkostnaði. Þar eð kostnaður sjúklinga er langmest niðurgreiddur á ríkisrekn- um heilsugæslustöðvum (80% eða meir) því næst hjá sjálfstætt starf- andi heimilislæknum (60%), meðan tryggingarnar greiða minnihluta sérfræðikostnaðar (38%), blasir við að sérfræðiþjónustan er afar ódýr fyrir tryggingarnar okkar; sjúkling- arnir greiða hana mest sjálfir. Tal ráðherrans um „sjálftöku sjúklinga og sérfræðinga“ úr ríkisjötunni er rugl. Stýring trygginganna opinber- um stofnunum í hag gæti hins vegar verið athyglisverð fyrir Samkeppnis- stofnun. Upplýstur sjúklingur leitar alltaf þeirrar heilbrigðisþjónustu sem hann treystir best, allt að því án tillits til efnahags. Þrátt fyrir minnkandi þátttöku trygginga og aukinn eigin kostnað hefur fólk haldið áfram að nota sérfræðiþjónustuna. Virðist hafa skapast jafnvægi við þetta verðlag. Þótt lokanir sjúkrahúsa og verkföll knýi á um þjónustu utan spítala hefur sérfræðikostnaðurinn ekki aukist síðustu árin. Sparnaður með tilvísunum er útilokaður Næðist það óskamarkmið heil- brigðisráðherra að hindra aðgang fólks að sérfæðingum og — fyrst verðstýringin dugir ekki — að þvinga sjúklinga með tilvísunum yfir til heilsugæslustöðvanna blasir við að fyrrnefnd stýring hans á trygging- unum hefur þegar girt fyrir hugsan- legan „sparnað". Kostnaður trygg- inganna myndi aukast. Heilsugæsl- an er þegar yfirhlaðin. Minnst 10.000 manns eru án heimilislækna. Þyrfti því að byggja nýjar heilsu- gæslustöðvar fyrir hundruð milljóna úr þeim ríkissjóði sem alltaf er verið að bjarga. Forsendur flestra aðgerða heilbrigðisráðherra hafa verið þær að brýnt sé að rétta hag ríkisins. Værí það gott mál, kæmu ekki til aðferðirnar. Hver nennir að taka þátt í að borga upp ríkisskuldir ef aðferðin þýðir að við sitjum uppi með enn stærra, frekjulegra og eyðs- lusamara ríki? Höfundur er geðlæknir í Reykjavík. Hann er fyrrverandi stjórnarmaður í heiibrigðisnefnd og Sjúkrasamlagi Reykjavíkur. Viðskiptafrelsi í heilbrigðisþjónustu FYRRIHLUTI HUGMYND heilbrigðisráðherra að þvinga tilvísunarskyldu að nýju uppá almenning og lækna „til að spara ríkinu" 100 milljónir hefur ekki vakið fögnuð. Hugmyndin skerðir tryggingarétt fólks og frelsi til að treysta skynsemi sinni og leita læknisþjónustu að eigin vali. Fjár- hagsforsendur eru vafasamar svo að ekki sé meira sagt. En hvað sem þeim líður er hér grundvallarmál sem varðar það hvort enn muni aukast hér ríkisrekstur í heilbrigðisþjónustu með tilheyrandi óhagkvæmni og of- stjórn eða hvort vænta megi eðli- legri viðskiptahátta á þessu sviði þjóðlífsins sem öðrum. Erlendar fyrirmyndir Á fundi sem heilbrigðisráðherra hélt með sérfræðingum til kynningar málinu 5. janúar sl. tilkynnti hann hver valdið hefði — nefnilega hann sjálfur. Hefði hann tveggja ára gamla heimild Alþingis til að setja tilvísanaskyldu á. Kvaðst hafa bless- un frá Alþjóða heilbrigðis- mála- stofnuninni (WHO) og greindi frá fundi með heilbrigðisráðherrum Vestur-Evrópulanda. Vitnaði hann mjög til hugmynda Virginíu nokk- urrar Bottomley, heilbrigðisráðherra Breta, sem takmarkaði þjónustu sér- fræðinga með því að láta heimilis- lækna hafa tiltekinn kvóta til að skammta fólki möguleika á þjónustu sérfræðinga. Ekki leist fundarmönnum á áformin. Sáu engan sparnað en kostnað fyrir alla, dýra útþenslu heilsugæslunnar, tímasóun sjúklinga og lækna, aukaferðir, sjálfræð- issviptingu almennings og óvirðingu við heimilislækna, þar sem nú yrði fólk þvingað til þeirra. Aðspurður um fjárhagslegar forsendur tilvís- anaskyldu. átti ráðherra þau svör helst að vitna i hina bresku frú. Taldi hugmyndir hennar bestar þeirra sem hann vissi um. Læknar töldu núverandi þjónustu- kerfi utan sjúkrahúsa þokkalegt, ódýrt og miðað við önnur lönd lík- lega eitt hið besta. Er sama hvert litið er. Menn þekkja til dæmis að heilbrigðisþjónusta í Bretlandi er mjög með tvennum hætti eftir því hvort efnafólk eða aðrir eiga í hlut — hvort fólk þarf að notast við hið opinbera kerfi eða ekki. Viðtal hjá breskum heimilislækni er að meðal- tali 6 mínútur. Getur hver ímyndað sér gæði við þær aðstæður og mögu- leika læknis með almenna menntun til þess að dæma hvort kosta skuli til áliti sérfræðings með kvótann að leiðarljósi. Tryggingar eða ríkiseinokun og skömmtun Ráðherra minntist ekki orði á hugtakið sjúkratryggingar einstakl- inga, en talaði því meir um „fé ríkis- ins“. Lækna kallaði hann ríkisstarfs- menn hvort sem þeir væru sjálf- stætt starfandi eða ekki. Sjúklinga þiggj- endur skattfjár. Læknar þekkja úr lífeðlisfræðinni að vöðvi er ekki íjölgáfað líffæri. Eina svar hans við hvaða áreiti sem er er átak — samdráttur. Sé vöðvinn látinn í friði slakar hann á ef hann er heilbrigður. Sé hann skaðaður orðinn og vinni vitlaust vegna þess, heldur samdrátt- ur áfram unz vöðvinn örmagnast. Þegar ein- okunarkerfi vill ná meiri árangri notar það sína einu aðferð að auka einokun- ina, herða tökin. Girða fyrir frelsi, loka leiðum, „koma böndum á“. Það er stefnan hér linnulaust. Einokunaraðstaða er hættulegt fyrirkomulag. Hún nærir hroka og stjórnlyndi og rýrir gæði allrar þjón- Læknar geta aldrei átt sjúklinga, segir Ingólfur S. Sveinsson, né haft umráðarétt Ingólfur S, Sveinsson yfir þeim. ustu. Gildir einu hvort um ræðir verslun (sbr. einokunarkaupmenn áður fyrr og síðar fræga einokun kaupfélaga víða í dreifbýli), fræðslu- starfsemi eða heilbrigðisþjónustu. Jafnvel núverandi fyrirkomulag reynist stundum einokunarfyrir- komulag. Fólk úti á landi á oft erf- itt með að sannfæra lækna sína um að ástæða sé að leita sérfræðings. Sama gildir hér syðra, samanber ijölda blaðagreina, m.a. ágæta grein Heiðrúnar Sverrisdóttúr í Mbl. 28. janúar. Ég er ekki eini sérfræðingur- inn sem fæ til mín vanrækta sjúkl- inga, sem stynja því upp eins og strokufangar hvort megi sleppa því að senda hið hefðbundna læknabréf til heimilislæknisins. Hann hafi með úrtölum komið í veg fyrir það lengi að leitað yrði sérfræðings. Slík tilvik þekkja allir. Þau eru undantekningar en of mörg samt. Flestir heimilis- læknar eru ágætis læknar og ágæt- is menn, en tilvísanaskylda myndi réttlæta möguleg mistök af þessu tagi efnaminna og einurðarminna fólki í óhag. Sjúklingar eiga sig sjálfir. Þeir eiga þær upplýsingar sem um þá íjalla og tryggingar sínar líka. Læknar geta aldrei átt sjúklinga né haft umráðarétt yfir þeim. Hins veg- ar mega bændur eiga búfé, eyrna- merkja sér það og halda því hjá sér í girðingum. Þarna er munur á. íslendingar eiga merka sögu um sjúkratryggingar. Þær voru lengst af ábyrgar og persónubundnar. Þær hafa aldrei verið lagðar niður þótt sjúkrasamlögin okkar góðu hyrfu endanlega í ríkishítina árið 1990. Margt fólk veit enn vel hvað trygg- ingarréttur er þótt heil- brigðisráðherra viti það ekki. Hins vegar veit enginn hvað hann greiðir fyrir tryggingu sína í ríkiseinokunar- fyrirkomulagi okkar. Þrátt fyrir að trygging- ar okkar eru nú geymd- ar á óheppilegasta stað í landinu, þ.e. í ríkis- sjóði, og þrátt fyrir svo kauðalega stýringu heilbrigðisráðuneytisins á tryggingunum síðustu 25 ár, að þær eru varla skiljanlegar lengur venjulegu fólki, þá eigum við sjúkratryggingar enn. Hlutdræg verð- stýring trygginga Nú þegar er í gangi kröftug verð- stýring sjúkratrygginga á þann veg að síðari ár greiða sjúklingar úr eig- in vasa meirihluta kostnaðar við þjónustu hjá sérfræðingum, um 62%, á heilsugæslustöðvum greiða þeir um eða undir 20% raunkostnaðar, en hjá sjálfstætt starfandi heimilis- læknum 40%. í sérfræðiþjónustunni ákvarðast greiðsluhluti sjúklings með formúlu sem kallast hlutfallsgreiðsla. Sjúkl- ingur greiðir sjálfur fyrstu 1200 krónurnar af heildarkostnaði við þjónústu, en auk þess 40% þeirrar Kolbrún Óladóttlr Námskeiðin henta fólki á öllum aldri, engin reynsla eða þekking á jóga nauðsynleg. Upplýsingar og skráning hjá jógastöðinni YOGA STUDIO, Bæjarhrauni 22, Hafnarfirði, sími 651441, milli kl. 10.00 og 12.00 og 18.00 og 20.00 alla virka daga, einnig símsvari. Bæjarhrauni 22, Hafnarfirði, sfmi 651441 TUDOR rafgeymar í öll farartæki Allar stæröir - Langbestu verðin Umboðsmenn um land allt. Bíldshöfða 12 - sími 587 6810 Kripalujóga stuðlar að m.a.: • Vekja andlegan og líkamlegan styrk. • Ná árangri í námi og starfi. • Losna undan spennu og áhyggjum. Næstu námskeið: Byrjendanámskeið 7.-30. mars þri./fim. kl. 16.30-18.00 (8 skipti). Leiðb. Ragnheiður Óladóttir, jógakennari. Byrjendanámskeið 8. mars - 3. apríl mán./mið. kl. 20-21.30 (8 skipti). Leiðb. Ásmundur Gunnlaugsson. Ásmundur Gunnlaugsson l

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.