Morgunblaðið - 23.04.1995, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 23. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
GRÆNLAND
sfíSLAND/
FÆRKYJAR
Hatton-
Uockall
sléttan.
KANADA
Jýfundna-
land 'z
" vV \
Mikli
-- bank
llunukl
hatturínn
Azoreyjar
STYRKIR
ISLENDINGA
Stór skref hafa veríð stigín í átt að alþjóðleg-
um samningi um veiðar á úthöfunum. Helgi
Agústsson sendiherra, formaður íslensku
sendinefndarinnar á úthafsveiðiráðstefnu
SÞ, segir í viðtali við Pál Þórhallsson að
----------—----------
samningurinn eigi eftir að styrkja stöðu Is-
lendinga varðandi veiðar utan lögsögu okk-
ar, t.d. á úthafskarfa á Reykjaneshrygg og
síld í síldarsmugunni
Norðmenn mótmæltu því að taka ætti sérstakt
tillit til íslands, þar sem byggi hátæknivædd
þjóð með umframveiðigetu.
SLENSKU embættismennimir
sem hafa úthafsveiðimál á
sinni könnu hafa haft í nógu
að snúast að undanfömu.
Fimmta fundi úthafsveiðiráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna í New
York er nýlokið, viðræður við
Norðmenn og Rússa um fiskveiðar
í Barentshafí og veiðar á norsk-
íslenska síldarstofninum eru í upp-
siglingu og að auki þurftu stjórn-
málamennimir sem standa í
stjómarmyndun allar nýjustu upp-
lýsingar til að geta mótað stefnu
nýrrar ríkisstjómar í úthafsveiði-
málum.
Það var loks síðdegis á sumar-
daginn fyrsta 'sem blaðamanni
tókst að ná tali af Helga Ágústs-
syni sendiherra, formanni starfs-
hóps ríkisstjómarinnar um stefnu-
mörkun í úthafsveiðimálum og ís-
lensku sendinefndarinnar á út-
hafsveiðiráðstefnunni. Helgi er
fyrst spurður um stöðuna eftir síð-
asta fund úthafsveiðiráðstefnunn-
ar í New York en hann stóð frá
27. mars til 12. apríl.
„Það voru stigin stór skref á
þessum fundi í átt til samkomu-
lags,“ segir Helgi. „í raun eru
einkum tvö atriði sem enn eru
óleyst. Það er í fyrsta lagi ágrein-
ingur varðandi framkvæmdavald.
Samkvæmt samningsdrögunum er
viðhaldið þeirri reglu þjóðaréttar-
ins að eftirlit með fískveiðiskipum
sé fyrst og fremst í höndum fána-
ríkis, þ.e. þess ríkis sem skip er
skráð í. í 21. gr. samningsdrag-
anna er samt gert ráð fyrir undan-
tekningum, þannig að aðrir, eins
og til dæmis strandríki, geti gripið
í taumana og stöðvað ólöglegar
veiðar ef fánaríkið stendur sig
ekki. Það er mjög mikilvægt að
slíkar undantekningarheimiidir
séu fyrir hendi því menn sjá auð-
vitað að það er undir hælinn lagt
hvort fánaríki muni standa sig í
eftirlitinu. 21. gr. er hins vegar
þymir í augum margra úthafs-
veiðiríkja.
Bjartsýnn á samkomulag
í öðru lagi stendur enn ágrein-
ingur um það hvaða reglur skuli
gilda um umlukt og hálfumlukt
höf. Það er ágreiningur sem snert-
ir okkur íslendinga ekki svo
mjög.“
Það er á Helga að heyra að
hann sé bjartsýnn á að gengið
verði frá samningnum á næsta
fundi úthafsveiðiráðstefnunnar
sem verður haldinn dagana 24.
júlí til 4. ágúst næstkomandi.
Voru þá fréttir um að Evrópusam-
bandið hefði hleypt öllu í bál og
brand orðum auknar? „Evrópu-
sambandið lagði fram miklar
breytingartillögur við drög for-
manns ráðstefnunnar á síðustu
dögunum. Það var auðsýnilega
gert í taktískum tilgangi fyrst og
fremst. Það átti að reyna að hafa
áhrif á formanninn áður en hann
legði fram endurskoðuð samn-
ingsdrög. Það er erfitt að segja
til um hver áhrif þetta áhlaup
Evrópusambandsins hafði,“ segir
Helgi.
í máli hans kemur fram að það
sem hafi unnist á fundinum í New
York núna sé einkum það að drög
formannsins hafí verið slípuð til
og orðið mun skýrari. Við það
hafi minnkað áhyggjur þátttak-
enda af efni samningsins. Einnig
hafí komið fram í lok fundarins
þau merki um að samkomulag
væri í uppsiglingu að ræðutími
manna hefði verið styttur og
greinilegt var að breytingartijlög-
ur voru ekki vel þegnar. „Nýgert
samkomulag Kanada og Evrópu-
sambandsins gefur líka góðar von-
ir,“ segir Helgi.
Stjórnlausar veiðar ganga ekki
„Það er ótvíræður samningsvilji
til staðar hjá flestum ríkjum
heims. Uthafsveiðar voru að sumu
leyti skildar eftir þegar gengið var
frá hafréttarsamningnum. En nú
átta menn sig á því að stjóm-
lausar veiðar á úthafínu ganga
ekki til lengdar og allar þær deilur
sem sprottið hafa á undanförnum
árum um fiskveiðar fyrir utan lög-
sögumörk færa mönnum heim
sanninn um nauðsyn bindandi
samkomuIags,“ segir Helgi.
í formála samningsdraganna
segir líka að stjórnun úthafsveiða
sé víða óviðunandi, sumar auðlind-
ir ofnýttar, fiskiflotar of stórir,
skip sigli undir hentifána til að
komast hjá eftirliti, veiðarfæri séu
ekki nógu kjörhæf, upplýsingar
um veiðar af skornum skammti
og samvinna milli ríkja of lítil. Á
þessu þurfí samningsaðilar að taka
með samkomulagi um vernd físk-
stofna til lengri tíma og um hæfi-
lega nýtingu.
Á grundvelli hafréttarsamningsins
Samningurinn um úthafsveiðar
verður gerður á grundvelli hafrétt-
arsamnings Sameinuðu þjóðanna
sem nú nýlega tók gildi. I honum
eru nefnilega fáar en mikilvægar
grundvallarreglur um veiðar á út-
höfunum sem þarfnast hafa nán-
ari útfærslu eins og reglurnar um
gagnkvæmt tillit og samráð. Út-
hafsveiðisamningurinn varðar
veiðar úr deilistofnum og miklum
fartegundum. Eins og nafnið gefur
til kynna lýtur hann ekki að veið-
um úr stofnum sem eru eingöngu
innan lögsögu ríkja. Deilistofnar
eru þeir fiskstofnar sem veiðast
bæði innan og utan lögsögumarka
ríkis eins og norsk-íslenska síldin,
þorskurinn í Barentshafí, grálúðan
við Nýfundnaland, karfínn á
Reykjaneshrygg og loðnan. Miklar
SPANN
HIN umdeildu hafsvæði í Norður-Atlantshafi
STOÐU