Morgunblaðið - 20.05.1995, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 20. MAÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÞINGFORSETIOG
STAÐA ALÞINGIS
+
OLAFUR G. Einarsson, forseti Alþingis, gerði stöðu
Alþingis og þingmanna að sérstöku umræðuefni í
þingsetningarræðu sinni á miðvikudag.
A undanförnum árum hafa þingmenn haft' vaxandi
áhyggjur af því, að virðing Alþingis sem stofnunar fari
þverrandi meðal þjóðarinnar. Má af ræðu þingforseta skilja,
að hann telji þingmenn sjálfa að hluta eiga sök á þessari
stöðu: „Landsmenn hafa átt þess kost að fylgjast með dag-
legum störfum í þessum sal um tíma. Það er tii bóta en
ég get ekki leynt þeirri skoðun minni að þingstörfin hafi
ekki tekið mið af þeim miklu breytingum, sem orðið hafa
á mörgum sviðum þjóðlífsins, í ijölmiðlum, boðskiptum og
margvíslegri tæknivæðingu.
Umræðuhefðin hér á Alþingi á með öðru þátt í veikri
stöðu þess gagnvart framkvæmdavaldinu og áliti almenn-
ings. Það er mjög mikilvægt að Alþingi rífi sig upp úr því
fari sem það hefur lent í á undanförnum árum. Almenning-
ur, sem nú fylgist með störfum okkar daglega, gerir ríkar
kröfur um vitrænan málflutning, snarpar umræður og til-
þrif á Alþingi. Þess vegna verðum við að setja strangar
reglur um umræður og gera meiri kröfur til sjálfra okkar
en verið hefur um sinn. Of mikill tími fer í umræður utan
dagskrárinnar, eða athugasemdir um fundarstjórn forseta,
eins og það heitir nú. Agaleysi af þessu tagi má laga með
góðri samvinnu þingmanna, ráðherra og forseta.“
Margt í þessari greiningu þingforseta á við rök að styðj-
ast. Málþóf og ómerkilegar hártoganir undir því yfirskini
að verið sé að ræða „þingsköp“ eru komin út yfir allan
þjófabálk og síst af öllu til þess fallin að auka virðingu
Alþingis. Það væri vissulega skref í rétta átt ef þingmenn
litu í eigin barm og endurskoðuðu þá umræðuhefð, er þeir
hafa tamið sér til þessa.
Bent hefur verið á að önnur hugsanleg skýring á því,
að Alþingi njóti ekki sömu virðingar og áður sé að alþing-
ismenn hafi dregist aftur úr hvað launakjör varðar. Kom
fram í ræðu þingforseta að hann teldi bágan húsakost og
launakjör vera farin að skaða þingið. „Það verður að búa
svo um hnútana að hveijum þeim, sem kjörinn er til setu
á Alþingi, standi til boða starfsumhverfi sem almennt tíðk-
ast í stofnunum og fyrirtækjum. Hér er með öðrum orðum
um sjálfsvirðingu Alþingis að tefla . . . Ég hlýt jafnframt
í þessu sambandi að hvetja til að launamál og starfskjör
alþingismanna verði tekin til endurskoðunar. Því miður er
það svo að það eru útbreiddar ranghugmyndir í þjóðfélag-
inu um launakjör þingmanna. Sannleikurinn er sá, að marg-
ir þeirra sem kjörnir eru til setu á Alþingi lækka við það
í launum. Ég hef áhyggjur af Alþingi sem stofnun, ef launa-
kjör o g starfsaðstaða fælir þá frá þátttöku í stjórnmálastörf-
um, sem fengur væri að fá á Alþingi. Hér eins og víðar
er vandratað meðalhófið en á þessu máli er nauðsynlegt
að taka.“
Forseti Alþingis gerði einnig að umtalsefni að skilin
milli löggjafarvalds og framkvæmdavalds væru ekki nógu
skörp: „Þess vegna leggja nú ýmsir áherslu á að alþingis-
menn sitji ekki í stjórnum og ráðum utan þingsins, telja
það ekki samræmast góðum stjórnarháttum og aðgreiningu
löggjafarvalds og framkvæmdavalds. Þó þykir sumum eðli-
legt, að alþingismenn séu jafnframt ráðherrar, æðstu menn
framkvæmdavaldsins. Það hlýtur þó að vera álitamál," sagði
Ólafur G. Einarsson.
Á undanförnum árum hafa mikil framfaraskref verið
stigin í þeim efnum að aðskilja framkvæmda- og dómsvald.
í mörgum nágrannaríkjum okkar er sú regla við lýði að
þingmenn afsali sér þingsæti sínu.^taki þeir sæti í ríkis-
stjórn. Það er vissulega umhugsunarefni hvort taka beri
upp svipaðar reglur hér á landi til að greina betur á milli
löggjafar- og framkvæmdavalds.
Forseti Alþingis benti í þessari fyrstu ræðu sinni á margt,
sem betur mætti fara í störfum þingsins og þeirri starfsað-
stöðu sem þingmönnum er búin. Flest það sem hann nefndi
hefur áður verið til umræðu en lítið orðið úr aðgerðum til
úrbóta. Það er nauðsynlegt, að þingmenn ræði þessi mál
af skynsemi og íhugi hvaða breytingar þeir telja hyggileg-
ar á starfsháttum sínum.
Þingmenn ættu einnig að hafa þau orð forseta hugföst,
að það eru „þingmenn sjálfir sem mest áhrif hafa á hver
ímynd Alþingis er í augum þjóðarinnar“. Það er hins vegar
að sama skapi eðlilegt, að þjóðin búi Alþingi þau skilyrði
að hæfir einstaklingar hiki ekki við að gefa kost á sér til
starfa þar og að starfsaðstaða þeirra sé viðunandi.
GAMLI VESTURBÆRINN
EDINBORGARVERSLUNIN kynnir útsölu á götum úti undir yfirskriftinni: „Aldrei hafa prísar f
Auglýsingin stendur við Tjarnargötu, Vonarstræti og Suðurgata sjást í bak
LJósmyndasafn Reykjavíkur/Óskar Gíslason
BARNASKEMMTUN á Landakotstúni 17. júní árið 1954. Á tíu ára afmæli lýðveldisins voru barnaskemmt-
anir haldnar á níu stöðum víðs vegar um borgina.
Ljósmyndasafn Reykjavíkur/Úr safni Elliheimilisins Grundar
GISLI Sigurbjörnsson, forstjóri Elliheimilisins Grundar, sem lést 7. BRYNDÍS Zoega var um áratugas
janúar 1994, þótti hagsýnn maður og kaupir hér nagla af börnum. aði þijár kynslóðir Vesturbæing;
bygging í Reykjavík en þar hefui