Morgunblaðið - 20.05.1995, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1995 27
Ljósmyndasafn Reykjavfkur/Magnús Ólafsson
'allið lægra hér á landi“.
sýn.
Mannlíf og
menningar-
verðmæti
SÝNING um gamla Vesturbæinn
verður haldin í Ráðhúsi Reyiya-
víkur frá 19. maí til 11. júní. A
henni verða yfirlitskort, safn
uppdrátta af skipulagi, skjöl af
ýmsu tagi, líkön, ljósmyndir og
texti sem ætlað er að gefa gest-
um mynd af þróunarsögu hverf-
isins.
Að sögn formanns fram-
kvæmdaráðs Vesturbæjarhá-
tíðarinnar, Kristínar Ólafsdótt-
ur, er tilgangurinn með sýning-
unni tvíþættur. Annars vegar að
auka á kynni íbúanna og sam-
kennd og hins vegar að auka
vitund og gleði yfir sögulegum
menningarverðmætum sem fel-
ast í sögunni og íbúunum sjálf-
um.
Ljósmyndasafn Reykjavíkur/Vesturbæjarblaðið
keið fóstra í Drafnarborg og fóstr-
». Drafnarborg er elsta leikskóla-
r yerið rekið barnaheimili í 45 ár.
Morgunblaðið/Júlíus
17-24 áraöku-
menn eiga aðilcl
að þriðjungi slysa
INNLENDUM
VETTVANGI
IUPPLÝSINGUM með
nýútkominni umferðarörygg-
isáætlun til ársins 2001 kem-
ur fram að kostnaður vegna
umferðarslysa er gífurlegur
hérlendis. Þar er vitnað til forkönn-
unar Hagfræðistofnunar Háskóla
íslands um áætlaðan kostnað þar
sem hann er talinn vera yfir 8 millj-
arðar króna á ári. Tryggingafélögin
telja þetta þó alltof varlega áætlað
og halda fram að kostnaður sé á
bilinu 10 til 12 milljarðar króna.
Sjö slys á dag
í upplýsingum frá Vátrygginga-
félagi Islands kemur fram að út-
gjöld tryggingafélaganna vegna
umferðaróhappa sé 5,1 milljarður
króna árlega. Þar segir að ár hvert
verði um 12.500 umferðaróhöpp
sem þýðir að 35 umferðaróhöpp
verða á hverjum dégi alla daga árs-
ins. Árlega verði um 2.500 slys sem
þýða 7 slys á dag alla daga ársins.
Hlutur yngstu ökumannanna í
þessum tölum er stór. í gögnum frá
VÍS segir að 12% tryggingataka séu
á aldrinum 17 til 24 ára en 35%
af ökumönnum í tjónum séu á þess-
um sama aldri og tæplega 40%
tjónagreiðslna komi úr þessum tjón-
um. Sé þess gætt að þessi aldurs-
hópur er Í8,7% af öllum íslending-
um á aldrinum 17 til 70 ára fæst
sú niðurstaða að 18,7% af þeim sem
eru á bílprófsaldri valdi trygginga-
félögunum tæplega 40% af útgjöld-
um þeirra vegna tjóna sem einkabif-
reiðar valdi.
17-24 ára í 34% slysa
Umferðarráð byggir skráningu
sína á umferðarslysum á upplýsing-
um frá lögreglu. I upplýsingum frá
Umferðarráði kemur fram að á síð-
asta ári áttu 1.617 ökumenn, 17
ára og eldri, aðild að slysum. Þar
af er hlutur ökumanna á aldrinum
17 til 24 ára rétt tæp 34%. Það
þýðir að ökumenn á þeim aldri eigi
aðild að rúmlega þriðjungi allra
umferðarslysa.
Ekki hugað að hækkun
bílprófsaldurs
Þær raddir hafa heyrst að nauð-
synlegt sé að hækka ökuprófsaldur-
inn úr 17 árum í 18 ár. Að sögn
Ólafs Walters Stefánssonar, skrif-
stofustjóra í dómsmálaráðuneytinu,
hefur sá möguleiki ekki verið tekjnn
til neinnar alvarlegrar skoðunar í
ráðuneytinu. Það hafi ekki verið
inni í myndinni að hækka aldurinn
áður en ný umferðarlög voru lög-
fest árið 1987 og' ekki hafi reynst
nauðsynlegt að hreyfa við honum
við aðild að EES. Hann segir að
innan EES sé miðað við 18 ár en
aðildarlöndum sé heimilt að miða
við 17 ár. Þá segist hann ekki
muna til þess að fram hafi komið
áskorun frá nokkrum aðila um að
þessu verði breytt.
Viðhorfin grundvallaratriði
Sigurður Helgason, starfsmaður
Umferðarráðs, segir aðspurður um
það hvort honum finnist að hækka
ætti bílprófsaldurinn að það myndi
ekki hafa þau stóru áhrif sem menn
vildu sjá í þessu sambandi. Ljóst
sé að fyrstu árin eftir
bílpróf reynist ungum
ökumönnum erfiðust og
margir þeirra fari af stað
út í umferðina með ónóga
þjálfun.
„Ég held að grundvallaratriðin í
þessari umræðu séu í fyrsta lagi
þjálfun og í öðru lagi viðhorfin sem
ungmennin fara af stað með út í
umferðina. Þetta tvennt skiptir
mestu máli. Viðhorfin eru grund-
völlur þess sem þau gera og hvern-
ig. Ef við gætum fengið meiri tíma
í að byggja upp viðhorf - í gegnum
ökukennslu og almennt í þjóðfélag-
inu - stæðum við betur að vígi.
Það eru engin ný sann-
indi að umferðin tekur
stóran toll í slysum og
óhöppum. Oft verður
skaðinn ekki metinn til
fjár en þær upphæðir
sem eru metnar eru gíf-
urlega háar. Gréta Ing-
þórsdóttir kannáði hlut
yngstu ökumannanna í
slysum og eignatjónum.
Eg tel reyndar að þetta sé hluti af
agavandamáli þjóðarinnar en það
kemur sterkar í ljós á þessum vett-
vangi en annars staðar," segir Sig-
urður.
Fjárfesting sem borgar sig
Sigurður segir að starfsmenn
Umferðarráðs hafi í áróðursstarfi
sínu beint athyglinni sérstaklega að
ungum ökumönnum á undanförnum
tveimur árum. „Við leggjum gríðar-
lega mikla áherslu á þennan aldurs-
flokk. Ef ég mætti beina orðum mín-
um til foreldra þá hvet ég þá til að
láta börnin sín taka frekar fleiri öku-
tíma en færri. Sú fjárfesting marg-
borgar sig og dregur úr áhættu á
að hlutir gerist sem ekki verða aftur
teknir.“
Sigurður sagði að stöðugt væri
verið að reyna að bæta ökupróf en
gallinn við þau væri sá að þar væri
fyrst og fremst verið að prófa það
sem viðkomandi gerði á þeirri stundu.
Ökumaðurinn gæti verið farinn að
keyra eins og vitleysingur eftir einn
eða hálfan dag. „Ef við gætum próf-
að meira viðhorf til umferðar og ef
hægt væri að finna mælikvarða á
það, þá væri það æskilegast," sagði
Sigurður.
Sigurður sagðist sjá jákvæða þró-
un í þá átt að hlutdeild yngstu öku-
mannanna í slysum hefði heldur ver-
ið að minnka síðustu tvö
ár. Það væri vissulega stór
áfangi því í gegnum tíðina
hefði þetta verið sá hluti
af heildinni sem erfiðast
hefði verið að fækka slys-
um hjá. „Inn í þetta kemur kannski
líka að stór hluti þessara unglinga
er alinn upp við notkun bílbelta og
ég er sannfærður um að það er
áhrifavaldur. Ég er spenntur að fylgj-
ast með hvernig þeim kynslóðum
reiðir af í umferðinni sem alla tíð
hafa verið í barnabílstólum og belt-
um,“ sagði Sigurður Helgason.
Síðastliðið haust var tekin sú
ákvörðun að hefja fundaherferð með
ungu fólki sem lið í fyrirbyggjandi
starfi til að koma í veg fyrir hvers
konar slys og óhöpp. Fundirnir fóru
fram í samstarfi við lögreglu, SEM-
samtökin og áhugafólk um umferðar-
öryggismál undir yfirskriftinni Akst-
ur á eigin ábyrgð. Á þeim var fjallað
um skelfilegar afleiðingar umferðar-
slysa, samskipti lögreglunnar og
ungra ökumanna, tryggingamál og
viðhorf ungmenna til bílsins og um-
ferðarinnar. Auk þess voru sýnd
myndbönd með viðtölum við fórn-
arlömb umferðarslysa. Hátt á annað
þúsund ungmenna hafa sótt fundina
í vetur og verður þeim haldið áfram
í sumar.
í umferðaröryggisáætlun segir að
ungir ökumenn, sem hafi litla reynslu
og taki oft mikla áhættu, séu gjarnir
á að ofmeta eigin getu í umferðinni.
Ýmsar tillögur eru settar fram sem
snúa beint að ungum ökumönnum,
m.a. um breytt ökunám. Þar segir
að ökunám til undirbúnings akstri
einkabifreiða sé þýðingarmest þar
sem yfir 90% einstaklinga úr hveijum
árgangi taki ökupróf á aldrinum 17
til 19 ára og langflestir þeirra taki
ökuprófið á 18. aldursári.
Á það er bent að fail á prófi í
akstri bifreiðar var á árinu 1994 lítið
eitt innan við 2% og sé það hækkun
úr 1% árin 1993 og 1992. Næst-
lægsta fallprósenta sé í
Noregi þar sem hún er
17%. „Af þessu má ráða
að prófkröfur á íslandi séu
vægar (verkleg próf).“
Um upplýsinga- og
áróðursherferðir segir m.a. að þær
séu árangursríkar aðferðir í um-
ferðaröryggisstarfi. „Segja má að
góður árangur hafi náðst í því að fá
ökumenn til að nota öryggisbúnað í
bifreiðum. Leggja þarf ríka áherslu
á að ná til þess hóps sem ekki notar
öryggisbúnað því að það er mikill
áhættuhópur. Afleiðingarnar verða
oftar en ekki mjög alvarlegar. Stefna
mætti að áróðursherferð og átaks-
verkefnum sem taka sérstaklega á
ökumanninum og vitund hans um
eigin ábyrgð," segir í áætluninni.
Síðan eru taldir upp nokkrir áherslu-
þættir sem þurfi að hafa forgang og
það er fyrst nefnt að auka þurfi upp-
lýsingamiðlun til ungra ökumanna,
17 til 19 ára.
í Stanz, riti sem VÍS hefur gefíð
út og ætlað er ungum ökumönnum,
eru viðtöl við nokkur ungmenni semv
lent hafa í alvarlegum slysum og
bíða þess aldrei bætur, ýmist á lík-
ama eða sál eða hvoru tveggja. í
frásögnum þeirra kemur oft fram að
mörgum ungum mönnum finnist flott
að aka hratt og nota ekki öryggis-
belti. Einn viðmælenda orðaði það
svona: „Við vorum allt of miklir
gæjar til að nota bílbelti - enda bara
hræðslupúkar sem notuðu þau.“ Eft-
ir á sjá þau hins vegar hvað þetta
viðhorf er rangt og sjá eftir því sem
ekki verður aftur tekið.
Hæst slysatíðni meðal
15-19 ára
Brynjólfur Mogensen, yfirlæknir á
slysa- og bæklunarlækningadeilö
Borgarspítalans, hefur tekið saman
upplýsingar um faraldsfræði slasaðra
í umferðarslysum í Reykjavík 1974
til 1993 og gerði hann grein fýrir
athugunum sínum á Skurðlækna-
þingi á síðasta ári. Þar kom fram
að umferðarslys eru helsta
orsök bæklunar og ótíma-
bærs dauða og hæst tíðni
slasaðra fyrir bæði kyn er
í aldurshópnum 15-19 ára
eða 43,3/1000 fyrir karla
og 30/1000 fyrir konur. Aldurs-
hópurinn 20-24 ára kemur þar næst
á eftir. „Það merkilega við umferðar-
slys er að mannlegi þátturinn er alls-
ráðandi og aðalorsökin, því biluð bif-
reið á sárasjaldan sök á því hvernig
fór. Það yrði farsælast ef hægt væri
að beisla mannlega þáttinn þannig
að meiri aðgát væri höfð í umferð-
inni,“ segir Brynjólfur í lokaorðum
erindis síns.
Sumum fínnst
f lott að nota
ekki belti
Sjö slys á
hverjum degi
ársins