Morgunblaðið - 21.05.1995, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
SUNNUDAGUR 21. MAÍ 1995 13
„Grannagys“
MYNPLIST
Mokka-kaffi
SKOPMYNDIR
NORRÆN SAMSÝNING
Opið alla daga til 29. mai.
Aðgangur ókeypis.
í HUGUM margra hafa verið
áhöld um hvort skopmyndin -
karíkatúr - eigi heima í umræðu
um myndlist. Slíkar vangaveltur
eru í raun óþarfar, því myndlistin
hefur óvíða haft meiri áhrif en ein-
mitt í gegnum þennan miðil; þar
sem umfangsmikil og dramatísk
málverk hafa látið menn ósnortna
hefur lítil skopmynd oft verið sú
þúfa, sem velti hlassinu þunga í
sögulegum skilningi. Skopmyndin
er nefnilega beitt vopn, sem getur
venð gífurlega áhrifamikið í hönd-
um þeirra sem kunna með það að
fara.
Norðurlandabúar eru ef til vill
ekki almennt þekktir fyrir kímni,
og einkum hafa hinar norrænu
þjóðir á stundum átt erfitt með að
sjá hið skoplega í eigin fari. Þó
búum við sem aðrir við þá blessun
að meðal okkar er að finna hæfi-
leikaríka einstaklinga, sem bæði
sjá í gegnum sýndarmennskuna
og uppskafningsháttinn, og geta
sett þessa þætti fram með þeim
hætti í skopmynd, að allir ættu að
geta brosað með. Hér er á ferðinni
sýning á örlitlu broti af myndum
fimm norrænna meistara á þessu
sviði.
Eins og Þorri Hringsson bendir
á í inngangi sýningarskrár hefur
hin pólitíska skopmynd nú um
langt skeið verið kjarni þeirra
skopmynda, sem birtast í dagblöð-
um og almenningur hefur mestar
mætur á. Það er því vel við hæfí,
að sýningin „Grannagys" er sett
upp fyrir tilstilli þeirra sem eru oft
bæði í senn, fórnarlömb og áköf-
ustu aðdáendur skopmyndateikn-
ara, stjórnmálamannanna sjálfra.
Sýningin var fyrst opnuð í sam-
bandi við þing Norðurlandaráðs
hér á landi í vetur, og er ætlunin
að hún fari héðan áfram til ann-
arra Norðurlanda fyrir tilstuðlan
ráðsins.
Þeir listamenn sem hafa verið
valdir til þátttöku á sýningunni eru
Kari Suomalainen (Finnlandi),
Ewert Gustav Adolf Karlsson
(EWK, Svíþjóð), Finn Graff (Nor-
egi), Klaus Albrectsen (Danmörku)
og Sigmund Jóhannsson (íslandi).
Þetta eru allt meistarar á sínu
sviði með langan feril að baki, og
þessir fjórir frændur okkar hafa
hlotið fjölda alþjóðlegra viðurkenn-
inga fyrir skopmyndir sínar; Sig-
mund hefur lítið sýnt verk sín er-
lendis, en fyllir þennan flokk með
sóma.
Veggir Mokka eru þaktir mynd-
um þeirra félaga, þannig að gestir
fara nokkuð úr einu í annað við
skoðunina. Það sem þó vekur strax
athygli er hversu persónulegan stíl
hver þeirra hefur þróað, og þar
með hversu vel þeim tekst að draga
fram ólíkar skoplegar hliðar á svip-
uðum málefnum.
Eitt eiga þeir þó allir sameigin-
legt, sem er aðal góðs skopmynda-
teiknara: í hverri mynd má finna
ákveðinn og alvarlegan undirtón
eða þyrni sem vert er að gefa gaum
að. Þannig má lesa aðvörun, gagn-
rýni, virðingarvott eða ábendingu
út úr framsetningunni, hvort sem
viðfangsefnið er nýtt merki fyrir
Norðurlandaráð í ljósi stækkunar
Evrópusambandsins, eðli kosn-
ingaloforða, brottför Kekkonen úr
forsetastóli í Finnlandi, hin eilífa
kafbátaleit Svía í skeijagarðinum
eða forsætisráðherra íslands í hlut-
verki litlu stúlkunnar með eldspýt-
urnar. Slíkur undirtónn er aðal
góðra skopmynda, og greinir þær
méð afgerandi hætti frá hinum,
sem hafa græskulaust gamanið
eitt að markmiði.
í umfjöllun sem þessari er nær
útilokað að benda á verk eins öðr-
um fremur, enda ráða málefni
ætíð framsetningu efnisins þó per-
sónulegur stíll marki verk hvers
og eins. Ekki er gerð grein fyrir
forsendum á vali mynda á sýning-
una í lítilli en smekklegri sýningar-
skrá, en hér eru pólitískar myndir
í öndvegi. Það vekur óneitanlega
athygli að svipuð málefni koma við
sögu í verkum allra þessara lista-
manna, og hafa því væntanlega
verið ofarlega á baugi í öllum lönd-
unum. Hér má nefna tengslin við
Evrópusambandið og eðli og fram-
tíð Norðurlandaráðs sem dæmi, en
síðan má finna þarna ýmis „þjóð-
leg“ viðfangsefni, sem hefði verið
ágætt að fá meiri fræðslu um.
Róbert G. Róbertsson hefur ann-
ast uppsetningu og undirbúning
sýningarinnar, og á hún vel við
staðinn. Ritsmíð Þorra Hringsson-
ar í sýningarskrá er afar fróðleg
lesning, þar sem hann fjallar að
nokkru um sögu skopmyndarinnar
og eðli. Þorri telur að skopmyndin
hafi ef til vill misst nokkuð af krafti
sínum á síðari tímum frá því sem
áður var, en bendir á mögulega
skýringu:
„Hins vegar má velta fyrir sér
hvort ástæðan fyrir því að mesti
broddurinn er farinn úr henni sé
ekki einfaldlega sú, að veruleikir.n
sé stöðugt að færast nær heimi
skopmyndarinnar. “
Hver veit. Er rétt að hvetja sem
flesta til að koma við á Mokka til
að skoða hinn pólitíska veruleika
í „Grannagys" frá annarri hlið en
hversdagslega.
Eiríkur Þorláksson
Tónlistardagar í
Fella- og Hólakirkju
Frá Bach til
okkar daga
TÓNLISTARDAGAR hefjast í dag
í Fella- og Hólakirkju og munu
standa til 31. maí. Að sögn Peters
Máté, eins skipuleggjenda daganna,
er ætlunin að reyna að gera slíka
tónlistardaga að árlegum viðburði í
Fella- og Hólakirkju, en ástæðan
fyrir því að hún var valin er sú að
þar er sérlega góður hljómburður.
„Það er raunar svo að fólk sækir
sérstaklega í það að halda tónleika
og taka upp tónlist í kirkjunni, það
er jafnvel eitt evrópskt útgáfufyrir-
tæki að hugsa um að taka upp hljóm-
plötu í kirkjunni." Peter segir enn-
fremur að auk hins góða hljómburð-
ar sé kirkjan mjög vel búin hljóðfær-
um; í henni er sé'rsmíðað 24 radda
orgel af gerðinni Marcussen og mun
það vera eina orgel sinnar tegundar
hér á landi.
Peter segir að á efnisskrá tónlist-
ardaganna séu verk frá ýmsum tím-
um, eða allt frá dögum Bachs til
okkar daga. Peter segir að verkin
hafí verið valin með það fyrir augum
að dagsskráin yrði létt og skemmti-
leg.
Tríó Reykjavíkur mun ríða á vað-
ið á sunnudaginn með verk eftir
Haydn og Mendelssohn, en það skipa
Guðný Guðmundsdóttir á fiðlu,
Gunnar Kvaran á selló og Halldór
Haraldsson á píanó. Þriðjudaginn
23. maí mun Miklós Dalmay píanó-
leikari leika verk eftir Mozart og
Mussorgsky en föstudaginn 26. maí
flytja Elín Ósk Óskarsdóttir sópran
og Jónas Ingimundarson píanóleik-
ari sönglög og aríur eftir íslenska
og erlenda höfunda. Mánudaginn 29.
maí leika svo Martial Nardeau og
Guðrún Birgisdóttir flautuleikarar
ásamt Peter Máté píanóleikara verk
eftir Bach, Bizet og Migot en tónlist-
ardögunum lýkur miðvikudaginn 31.
maí með tónleikum Johns Speights,
baritonsöngvara og Sveinbjargar
Vilhjálmsdóttur píanóleikara. Tón-
leikarnir hefjast allir kl. 21.
LEIKARAR á sviði.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Holdtekin Fullveldisvofa
LEIKUST
Fclagsheimili
Kópavogs
NAFNLAUSI
LEIKHÓPURINN
FULLVELDISVOFAN
Höfundur, leikstjóri, leikmynd: Þór
Steingrímsson. Aðalleikendur: Erl-
ingur Gíslason, Dóra Magnúsdóttir,
Sigríður Sörensdóttir, Ingólfur Sig-
urðsson, Guðbrandur Valdemarsson,
Signrður Jóhannesson.
14. mai.
í ÞESSU leikriti eru ýmsar þær
hörmungar rifjaðar upp sem dundu
á okkar voluðu þjóð á því herrans
ári 1918. Þetta var sannkallað harð-
indaár. Mikið kom ofan af himnum.
Sumarið mátti heita uppstyttulaust
og veturinn var með afbrigðum snjó-
þungur og stórveðrasamur. Frost-
hörkur voru gífurlegar og ekki leið
á löngu þar til hafís varð víðast hvar
landfastur. Snemmvetrar gaus Katla
og olli stórum flóðum, jakaburði og
öskufalli um landið allt. í nóvember-
byijun lagðist „spánska veikin" á
þjóðina og lagði hundruð manna í
gröfina á skömmum tíma.
Við þessar kringumstæður fagnaði
þjóðin fullveldi sínu 1. desember
1918 og söng heita ástarsöngva til
landsins. Nafnlausi leikhópurinn rek-
ur þessa sögu fyrir áhorfendur.
Sögumaður leiðir verkið áfram milli
atriða sem endurspegla ýmsa atburði
þessa örlagaríka árs út frá einstakl-
ingum. Fullveldisvofan, ágætlega
holdtekin í Sigurði Jóhannessyni,
stekkur náföl fram á sviðið öðru
hverju, sjóari kankast á við bónda
og stjórnanda sjálfrennireiðar enda
húmor í þessu leikriti þótt það fjalli
um grafalvarlega atburði.
Erlingur Gíslason leikur Eirík
lækni. Hann sker sig út úr þessum
hópi með atvinnumennsku sinni eins
og við er að búast. Erlingur er svo
afslappaður á sviðinu að maður fær
á tilfinninguna að hann sé einn heima
hjá sér á laugardagsmorgni. Ég hefði
ekki orðið hissa þótt hann hefði tek-
ið upp áhöld og byijað í rólegheitum
að raka sig þarna á sviðinu. Þegar
hann segir frá átakanlegum atburð-
um sést hvernig hann riljar þá upp
í hugskoti sínu, sára.
Nafnlausi leikhópurinn (en í hon-
um er fólk sem hefur lengri reynslu
af því að vera til en flest okkar hinna)
vinnur gott og þarft verk með því
að sýna þetta leikrit. I fyrsta lagi
er fátt sem heldur manni jafnvel
ungum og að stússást í leiklist og í
öðru lagi er hér boðin skemmtan og
ýmiss konar fróðleikur sem snjóað
hefur yfir í fjölmargmiðlunarhríð
aldamótaáratugarins tvöþúsund.
Guðbrandur Gíslason.
Umræðufundur um
nýjungar í prentiðnaði
í kjölfar DRUPA prentsýningarinnar í Diisseidorf ver&ur
haldinn umræ&u- og fræöslufundur í Prenttæknistofnun,
Háaleitisbraut 58—60 mánudaginn 22. maí kl. 16—18.
Á fundinum veröur fjallaö um það helsta sem fyrir augu
og eyru bar á sýningunni og rætt um þær breytingar
sem framundan kunna aö vera í prentiönaöi. M.a. veröa
sýnd myndbönd og margmiölunarefni frá sýningunni, t.d.
um hina byltingarkenndu Idigo prentvél og Agfa
Chromapress tölvuprentvélina.
Nokkrir þeirra sem fóru á sýninguna munu segja skoöun
sína á því sem þeim þótti merkilegast.
Allir sem áhuga hafa eru velkomnir, bæði þeir sem fóru á
sýninguna og þeir sem ekki áttu þess kost.
Breytingar eru greinilega miklar á döfinni og mikilvægt
aö menn reyni aö átta sig á því hvert stefnir, sérstaklega
hvaö varöar þau nýju tækifæri sem mönnum bjóöast í
framtiöinni.
Vinsamlegast skráiö þátttöku í síma 568 0740 á
mánudaginn kl. 9—14.
Prenttælcnistofnun
<§>
■■■
SAMTÖK
IÐNAÐARINS
Sfé/ag
bókagerðar-
manna