Morgunblaðið - 21.05.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
_____________FRÉTTIR____________
íslenskur læknir fær viðurkenningu fyrir
rannsóknir í Bretlandi
Tengsl milli ensíms í fylgju
o g fæðingarþyngdar
ÍSLENSKUR læknir,
Rafn Benediktsson,
sem starfar hjá Há-
skólanum í Edinborg,
hlaut í mars sl. verð-
laun (The 1995 Young
Endocrinologist Aw-
ard) fyrir rannsóknir
sínar sem hann kynnti
á árlegu þingi félags
breskra sérfræðinga í
innkirtla- og efna-
skiptasjúkdómum.
Veitt voru tvenn
verðlaun fyrir bestu
rannsóknirnar en alls
bárust nálægt 500
rannsóknir á þingið.
Rafn sagði í samtali við
Morgunblaðið að þetta væri mikils-
verð viðurkenning sem kæmi sér vel.
„Þetta er bæði viðurkenning fyrir.
nýjar hugmyndir og einnig fyrir að-
ferðirnar sem notaðar eru við rann-
sóknina," segir hann. Þeir sem keppa
um verðlaunin senda úrdrátt úr
rannsóknum sem þeir hafa stundað
á þessu sviði til sérstakrar dóm-
nefndar sem velur nokkrar þeirra
úr, en því næst tekur önnur dóm-
nefnd við og ákveður hver hiýtur
verðlaunin eftir að búið er að kynna
rannsóknirnar á þinginu.
Veitt eru 500 punda peningaverð-
laun og auk þess er verðlaunahafa
gefinn kostur á frekari þjálfun í fram-
setningu rannsókna og við stjórnun
rannsóknahópa. Úrdráttur úr rann-
sókn Rafns hefur verið birtur í vís-
indaritinu Joumal og Endocrinology.
Smávaxnir nýburar líklegri til
að geta fengið hjartasjúkdóma
Rannsóknin fjallaði um hlutverk
ákveðins ensíms í fylgjum manna
og tengsl þess við vöxt og þroska í
móðurkviði.
„Ég kom til Edin-
borgar fyrir fimm árum
og hef stundað rann-
sóknir á ensími sem er
útbreitt í líkamanum og
hefur það hlutverk að
halda sykursterum,
sem framleiddir eru í
nýrnahettunum, í skefj-
um. Þessir sykursterar
gegna ýmsum hlutverk-
um en geta verið skað-
legir í of miklu magni.
Ástæða þess að ég hef
rannsakað þetta ensím
í fylgjum er sú, að það
virðist stjóma því
hversu mikið af þessu
ákveðna efni, sykur-
sterum, kemst frá móður yfir til
fósturs, en sýnt hefur verið fram á
að ef mæðrum er gefið of mikið af
þessu efni vaxa fóstur minna heldur
en hjá samanburðarhópum.
Þessi rannsókn er framhaid dýra-
rannsóknar sem ég hef áður birt og
er samhljóða niðurstöðum hennar,
en þær- eru að hægt sé að segja
fyrir um fæðingarþyngd manna eftir
því hversu virkt þetta ensím er í
fylgjum," segir Rafn. Enn sem kom-
ið er em þessar rannsóknir á frum-
stigi að hans sögn og ekki er farið
að nota niðurstöður þeirra í störfum
lækna.
„Það sem vakti áhuga okkar á
að rannsaka þetta var að á seinustu
tíu árum hafa komið fram rannsókn-
ir sem sýna, að þeir sem eru smáir
við fæðingu em miklu líklegri til
þess að fá hjartasjúkdóma en þeir
sem stærri em. Það á ekki eingöngu
við um þá sem eru óeðlilega smáir,
heldur líka þá sem eru minni en al-
gengast er við fæðingu," segir Rafn.
Að hans sögn eru tvær megin-
kenningar uppi um skýringar á þess-
um tengslum. Önnur kenningin
byggist á áðurnefndri dýrarannsókn
sem Rafn og fleiri vísindamenn unnu
að, þar sem í ljós kom að afkvæmi
mæðra, sem höfðu verið gefnir ster-
ar, voru minni en önnur afkvæmi
og þegar þau uxu upp reyndust þau
vera með of háan blóðþrýsting.
„Þess vegna fómm við að leita
að því hvort það gæti verið einhver
munur á virkni þessa ensíms í fylgj-
um í mönnum og dýrum, sem stjórn-
aði því hversu mikið af sterum kæm-
ust í fylgjuna," segir Rafn. Var þessi
hluti rannsókna Rafns og félaga
hans birtur í vísindaritinu Lancet og
hlaut verðlaun (The Young Investi-
gator Award 1992) á árlegu þingi
breskra vísindamanna um háþrýst-
ing árið 1992.
Með þriggja ára styrk til
rannsóknastarfa
Rafn lauk læknanámi á íslandi
árið 1987 og hóf sérnám í lyflækn-
ingum í Skotlandi 1990. Samhliða
rannsóknum við Háskólann í Edin-
borg stundar hann almennar lækn-
ingar við Western General sjúkra-
húsið. Rafn er með þriggja ára styrk
frá breskum sjóði sem gerir honum
kleift að hafa aðstoðarmenn við
rannsóknir sínar í innkirtlafræði en
hann starfar í sérstökum rannsókna-
hópi vísindamanna og lækna sem
hafa að mestu stundað rannsóknir
á ólíkum áhrifum áðurnefnds ensíms
í mismunandi líffærum.
Prófessor C.R.W. Edwards er yfir-
maður þeirrar deildar sem Rafnar
starfar við en Edwards og vísinda-
maður að nafni Paul Stewart sýndu
fyrstir manna fram á hvert væri
hlutverk þessa ensíms og leiddu
einnig í ljós að neysla lakkrís veldur
blóðþrýstingshækkun með því að
hamla virkni ensímsins í nýrum.
Rafn
Benediktsson.
m
SUNNUDAGUR 21. MAÍ 1995 25
ffffIvImI ÍÉi)'V
Islensk viðarsýning og skógardagar
í og við PERLUNA dagana 20. og 21. maí
Opið báða daganna frá kl. 13:00 til 18:00
Meðal efnis:
• Kynning á íslenskum viðartegundum
• Ráðgjöf Landslagsarkitekta
• Umhverfísmál
• Handverk og iðnaðarframleiðsla úr íslenskum
viði, handverksfólk að störfum
• Tæki og búnaður til garð- og skógræktar
✓
• A útisvæði, sögun á bolviði, önnur
grófvinnsla o.fl.
• Kynnisferðir um Öskjuhlíðina þar sem verða
ýmsar uppákomur, harmoníkuleikur o.fl.
Boðið verður upp á kaffíhressingu á leiðinni
Fyrir börnin:
• Ævintýraferðir um Öskjuhiíðina þar sem
kynjaverur álfar og ýmsar ævintýrapersónur
verða á vappi um skóginn. Farið verður í leiki
spilað á hljóðfæri og sungið.
Kynnir sýningarinnar er Pálmi Gestsson leikari.
Hér er um einstakan viðburð að ræða
þar sem eingöngu er til sýnis handverk
og iðnaðarframleiðsla úr íslenskum viði.
SÝNING SEM ENGINN ÆTTIAÐ MISSA AF
AÐGANGUR OKEYPIS