Morgunblaðið - 30.05.1995, Síða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Framtíðin veltur
á símenntun
BÓKMENNTIR
Mcnntamál
GULDTAVLERNE
I GRÆSSET
Skýrsla frá „þankatanki" á vegum
Norrænu ráðherranefndarinnar í
feb. 1995.112 bls.
NORÐURLöNDIN eru býsna
smá en samt sem áður gera
Norðurlandabúar miklar kröfur til
lífsins gæða og samfélagsins. Það
er ekki sjálfgefið að framtíðin verði
Norðurlandabúum jafn hagstæð og
fortíðin. Blikur eru á lofti; pólitísk-
ir sviptivindar smjúga um flesta
afkima jarðarkringlunnar og ör-
ustu efnahagslegu framfarirnar
eiga sér nú stað utan Norðurlanda
og utan Evrópu. Þessar ótryggu
aðstæður gera auknar hæfnikröfur
til fólks á Norðurlöndunum. Ef við
ætlum að halda í við þau ríki sem
örast þróast þarf viðhorfsbreytingu
hjá hveijum og einum.
Gulltöflumar í grasinu nefnist
rit sem gefíð er út af NQrræna
ráðherraráðinu. Um er að ræða
skýrslu um norræna ráðstefnu sem
haldin var í febrúar síðastliðnum
um þörfina fyrir símenntun eða
ævilanga menntun (livslang Iær-
ing) eins og hún er nefnd á grannt-
ungum okkar. í ritstjóm skýrslunn-
ar eru sjö manns hvaðanæva að
af Norðurlöndunum; af íslands
hálfu Valgerður Bjarnadóttir.
Meginþema bókarinnar snýst
um nauðsyn nútímamannsins að
vera tilbúinn til að læra allt sitt
líf. Vinnumarkaðurinn er háður sí-
breytilegum skilyrðum. Ný tækni,
nýjar kröfur og ný lífssýn gera
ómældar kröfur til einstaklinga.
Sá sem skortir sveigjanleika, um-
burðarlyndi og forvitni til þess að
takast á við ný verkefni hvenær
sem er ævinnar, er einfaldlega að
tefla sig út af skákborðinu.
Hagvöxtur er nauðsynlegur til
þess að varðveita velferð Norður-
landanna. En hagvöxtur nútímans
er ekki fyrst og fremst drifinn
áfram af vöruframleiðslu heldur
miklu fremur af nýjum hugmynd-
um. Vettvangurinn er opinn í allar
áttir, heimurinn stefnir í að verða
eitt efnahagskerfí þar sem hæfni
og nýsköpun eru mikilvægustu
samkeppnisþættimir.
Breytingar I atvinnulífínu og
samfélaginu verða æ hraðari. Þær
leiða af sér alls konar ójafnvægi,
einnig á sviði siðferðis og viðtek-
inna reglna.
Þetta allsheijar menningarlega
og samfélagslega ójafnvægi var
rammi ráðstefnunnar og forsenda
skýrslunnar. í skýrslunni er dvalið
við nokkur svið sem öll teljast mikil-
væg í þessu sambandi. Hópurinn
telur mikilvægt að koma af stað
þróunarvinnu á sem flestum svið-
um. Finna þarf nýjar leiðir, lausnir
og aðferðir í símenntun. Hópurinn
telur sérstaklega mikilvægt að efla
L
LISTIR
frumkvæði sem víðast. Heimurinn
er að skreppa saman. Hópurinn
telur mikilvægt að alþjóðlegir
straumar eigi greiðan aðgang að
símenntun en um leið sé nauðsyn-
legt að sérnorræn reynsla breiðist
út til annarra landa. Hópurinn telur
mikilvægt að hæfnikröfur til leið-
toga, hvort sem um er að ræða
forystumenn í atvinnulífínu eða
kennara, verði auknar. Leiðtogar
þurfí ekki síður að endurmenntast
en aðrir. Hópurinn telur brýnt að
ný tæknileg þekking sé betur og
fljótar nýtt. Aðgengi að nýjum
verkháttum verður að bæta. Hóp-
urinn telur töluvert vanta á að '
mismunandi reynsla breiðist út á
skilvirkan og gagnvirkan hátt. Að
lokum telur hópurinn að þörf sé
fyrir skipulega öflun og miðlun
þekkingar um það hvernig fullorðn-
ir læra og hvemig er hægt að skapa
þeim sem hagstæðast námsum-
hverfí.
Það er í sjálfu sér lítill vandi
að taka undir þau sjónarmið sem
hér eru sett fram. Enda er það svo
að símenntun á Norðurlöndum hef-
ur stéraukist undanfarin ár. Bæði
hið opinbera og atvinnulífið hafa
sett rm'kla fjármuni í símenntun.
Hér á landi hefur hlaupið mikill
vöxtur í endur- og eftirmenntun.
Nefna má í þessu sambandi kvöld-
skóla framhaldsskólanna og endur-
menntunarstofnanir háskólans og
iðnaðarins. Þótt telja megi að við
höfum fylgst þokkalega vel með
hér á landi eru víða tækifæri til
enn frekari sóknar í skólakerfinu.
Endurmenntun, eftirmenntun,
símenntun - þessi orð eru oft notuð
um svipaðar hugmyndir þótt ekki
skuli haldið fram að þau nái yfír
sama hugtakið. Ævilöng menntun
(livslang læring / lifelong learning)
er ný samsetning sem virðist í fljótu
bragði hafa sömu kjarnahugmynd
sem er kannski best lýst með orð-
inu símenntun.
Þótt mikill áhugi sé á símennt-
un hér á landi veitir okkur ekki
af því að gera hana markvissari.
Enginn vafi er á því að verið er
að kenna og læra sömu hluti á of
mörgum stöðum meðan tækifæri
til þess að bjóða upp á nýja og
áður óþekkta þekkingu hér á landi
er ekki nýtt. Við þurfum meira en
nokkru sinni að horfa til þekking-
arþróunar í öðrum löndum. Enginn
veit fyrir víst hvers konar þekking
leggur grunninn að efnalegri og
menningarlegri velsæld okkar á
næstu árum. Enginn veit nákvæm-
lega hvers konar tækniþekkingu
við þurfum. Þess vegna er það
rétt sem kemur fram í skýrslunni
að þörfin fyrir að læra að læra
hefur aldrei verið brýnni en um
þessar mundir. Þeir einir lifa af
sem hafa nógu mikla víðsýni,
umburðarlyndi og aðlögunarhæfi-
leika til að nýta tækifærin I sér-
hveiju andstreymi.
Ingi Bogi Bogason.
Norrænir
brunnar
Yfírskrift norrænnar sýningar
er Norrænir brunnar og sendu þátt-
takendur inn tillögur sem eru
tengdar henni. Úr þeim voru valdar
tvær tillögur frá íslenskum þátttak-
endum til nánari útfærslu utanhúss
og þrír erlendir listamenn voru
valdir sérstaklega til að gera úti-
verk. Hinar hugmyndirnar verða
sýndar í sýningarsölum Norræna
hússins.
Alls eru þátttakendur 17 talsins
en þeir eru: Sissel Tolaas, Jukka
Lehtinen,- Gunilla Bandolin, Hulda
Hákon, Daníel Magnússon, Inga
Svala Þórsdóttir, Grétar Reynisson,
Halldór Ásgeirsson, Finna B.
Steinsson, Ásta Ólafsdóttir, Stein-
grímur Eyfjörð, Kristinn Harðar-
son, Mónika Larsen-Dennis, Pekka
Tapio Pyykönen, Björk Sigurðar-
dóttir, Kolbrún Oddsdóttir lands-
lagsarkitekt, Illugi Eysteinsson
arkitekt.
Höfundar þeirra verka sem sýnd
verða utanhúss eru: Sissel Tolaas
frá Noregi, Jukka Lehtinen frá
Finnlandi, Gunilla Bandolin frá
Svíþjóð og Illugi Eysteinsson og
Halldór Ásgeirsson frá íslandi.
í tengslum við sýninguna verða
haldnir fyrirlestrar í Norræna hús-
inu. Fyrirlesarar eru: Heinz-Werner
Lawo listfræðingur, Halldór Björn
Runólfsson listfræðingur og Ingvar
Cronhammar myndlistarmaður.
í Leifsstöð á Keflavíkurflugvelli
verða sýnd verk eftir Finnu B.
Steinsson ög Jukka Lehtinen.
Þess skal getið að Grafíkfélagið
hefur opnað nýjan sýningarsal í
húsakynnum sinum á Tryggvagötu
15, 2. hæð, og mun Kjartan Guð-
jónsson sýna þar grafíkmyndir sem
einnig er liður í þessari norrænu
myndlistaveislu ásamt sýningu
gesta frá Færeyjum, Álandseyjum
og Lapplandi síðar í sumar.
22. júlí verður sýning Gunilla
Bandolin opnuð í Nýlistasafninu og
stendur hún til 6. ágúst og Sissel
Tolaas verður með sýningu á Sólon
íslandus 29. júní til 24. júlí.
Morgunblaðiö/Sigurður H. Þorsteinsson
SKÍRNARFONTURINN eftir Einar Má Guðvarðarson í St.
Jósefskirkju á Jófríðarstöðum í Hafnarfirði.
Nýir kirkjumunir
vígðir í Hafnarfirði
í ST. JÓSEFSKIRKJU á Jó-
fríðarstöðum í Hafnarfirði
voru vígðir lektari og skírn-
arfontur sunnudaginn 21. maí
sl. Það var sóknarpresturinn
sr. Hjalti Þorkelsson sem
vígði þessa muni og kynnti
þá og höfund þeirra í mess-
unni. Myndhöggvarinn sem
gerði þessa muni er Einar Már
Guðvarðarson, innfæddur
Hafnfirðingur, og kona hans
er einnig myndhöggvari, Sús-
anna Christiansen.
Munir þessir eru úr ítölsk-
um marmara og einnig tvær
vígvatnslaugar í anddyri
kirkjunnar sem Einar hefur
höggvið. Vann hann þessi
verk í Pietra Santa, sem er
norðvestur af Florens i Tosc-
ana-héraði á Ítalíu. Þar er í
raun steinmarkaður heimsins
til þessara hluta og margar
vinnustofur. Vann Einar verk-
ið í Sem-vinnustofunni sem er
vel þekkt meðal myndhöggv-
ara.
Munirnir eru unnir í Bottic-
ini-marmara sem er sama
efni og er í altari kirkjunnar.
Þetta efni gefur mjög mjúka
áferð og tiifinningu. Þykir
formið sem valið hefur verið
sérstaklega einfalt og fallegt
í áferð.
12 ár erlendis
Einar lauk námi frá Mynd-
og handmenntadeild Kenn-
araháskóla íslands og nam
síðan kvikmyndafræði og
kvikmyndun í Danmörku og
Bandaríkjunum. Hann var svo
í 5 ára námi í höggmyndalist
í Mani á Grikklandi.
Eftir tólf ár erlendis eru
þau hjón nú sest að á Ljósak-
lifi í Hafnarfirði. Spurður um
framtíðaráform sagði Einar:
„Svo lengi sem nóg ertil af
grjóti er nóg að gera.“
Morðingi
endurvakinn
KVIKMYNDIB
Bíðhöllin
FYLGSNIÐ „HIDEAWAY"
★ ★
Leikstjóri: Brett Leonard. Byggð á
sögu eftir Dean R. Koontz. Aðal-
hlutverk: Jeff Goldblum, Christine
Lahti og Alicia Silverstone. TriStar
Pictures. 1995.
í SPENNUTRYLLINUM Fylg-
snið leikur Jeff Goldblum mann
sem lætur lífíð í bílslysi en vaknar
til lífsins í höndum lækna tveimur
stundum síðar. Allt virðist í
himnalagi nema hann fer uppúr
þurru að sjá sýnir þar sem ungar
stúlkur eru myrtar á hinn hrotta-
legasta hátt og veit ekki hvort
hann sjálfur er að verki eða hvort
hann er vitni að morðum í gegnum
nýfengna skyggnigáfu.
Myndin er lengst af bærileg
afþreying byggð á einni af sögum
spennusagnahöfundarins Dean R.
Koontz. Hann notfærir sér gamal-
kunnug stef úr hryllingshefðinni
eins og skyggnigáfu og uppvakn-
ingu og hnýtir saman við klassíska
sögu um baráttu góðs og ihs sem
nær út yfir gröf og dauða. í mið-
punkti er dæmigerð amerísk fjöl-
skylda, sem enn er í sárum eftir
að hafa misst yngsta barnið í slysi,
og leikstjóranum, Brett Leonard,
tekst lengst framanaf að byggja
upp dágóða spennu áður en bless-
uð ameríska fjölskylduvæmnin
nær yfírhöndinni í endalokunum.
Blandað er inní söguna tölvugraf-
ík sem sýnir okkur bak við dauð-
ans dyr og teiknar á filmuna öfl
góðs og ills svo við fáum þau séð
berum augum. Allt er það ágæt-
lega unnið en þetta eru brellur sem
gera tæpa söguna enn óraunsærri.
Jeff Goldblum notar mikið fín-
legar handahreyfíngar til að lýsa
angist heimilisföðurins og er
ágætlega ringlaður á öllu saman.
Christine Lahti er ofur elskuleg
eiginkona hans, sem botnar lítið
í eiginmanninum og Alicia Silvers-
tone er eldri dóttir þeirra, sem
veit ekki meir en er dugleg við
að koma sér í hendur morðingjans.
Fylgsnið hefur marga góða
þætti spennumyndar og nær
stundum að bregða áhorfandanum
en gengur á endanum of langt
þegar kemur að hinu yfirskilvit-
lega og missir tökin á sögunni í
lokin.
Arnaldur Indriðason