Morgunblaðið - 27.06.1995, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Á SÍÐARI hluta árs 1993 ritaði
ég grein í Morgunblaðið þar sem ég
krafðist þess að hafist yrði handa
við framkvæmdir við mislæg gatna-
mót Kringlumýrarbrautar og Miklu-
brautar og á fleiri stöðum. Gatnamót
þessi hafa lengi verið stórkostleg
slysa gildra og þar orðið alvarleg
umferðarslys í hveijum einasta mán-
uði undanfarin ár sem kostað hafa
hundruð milljóna króna. Bæði er þar
um að ræða eignatjón og kostnað í
heilbrigðis- og tryggingakerfinu.
Eignatjón og kostnaður vegna slys-
anna er mælanlegur í krónum. Það
eru hins vegar ekki þjáningar þeirra
sem örkumlast fyrir lífstíð né þján-
ingar aðstandenda þeirra og heldur
ekki raunir aðstandenda þeirra sem
látist hafa.
í fyrrnefndri blaðagrein benti ég
á þá staðreynd að eftir að mislæg
gatnamót höfðu verið gerð á Amar-
neshæð í Garðabæ sem verið hafði
mikil slysagildra, þá hafa ekki orðið
þar umferðarslys að heitið geti. Þar
hafa framkvæmdimar borgað sig
margfaldlega með því að spara gríð-
arlegar fjárhæðir í tryggingabótum
og kostnaði og fjöldi fólks hefur
sloppið við örkuml og dauða. Talið
er að kostnaður við þessar fram-
kvæmdir hafi þannig sparast á að-
eins einu ári.
Mislæg gatnamót á Amameshæð
voru komin á vegaáætlun en frum-
kvæði að því að flýta framkvæmdum
og ljúka þeim í einum áfanga átti
öðrum fremur Garðabær sem lánaði
ríkinu fé þannig að hægt var að ljúka
verkinu á innan við ári í stað þess
að bíða eftir naumt skömmtuðu veg-
afé úr vegasjóði í fimm ár eða svo.
Upp úr greinarskrifum þessum
hófust miklar umræður um vegamál
á höfuðborgarsvæðinu
og var m.a. tekið mynd-
arlega undir sjónarmið
mín um hagkvæmni
breytinga á gatnamót-
um Kringlumýrarbraut-
ar og Miklubrautar á
Stöð 2. Borgarverk-
fræðingsembættið var
hins vegar tilbúið með
teikningar af mislægum
gatnamótum á Höfða-
bakka og breikkun á
Vesturlandsvegi til
austurs ásamt nýjum
umferðarslaufum og
aðreinum.
Eftir mikið japl og
jaml og fuður var svo
ákveðið að hefjast
handa við framkvæmdir á Höfða-
bakka og vegagerðin veitti fé til
þeirra En til þess að mæta útgjöldun-
um þurfti að hækka bensíngjaldið
sérstaklega, sjálfsagt vegna þess að
þessi þjóðvegarframkvæmd er í
Reykjavík. Þar með kom það enn
einu sinni fram að það er miklu harð-
sóttara fyrir Reykvíkinga að fá ríkis-
valdið til þess að setja fé í þjóðvega-
framkvæmdir í borginni heldur en
það er að fá fé til vegaframkvæmda
á landsbyggðinni. Sannleikurinn er
sá að enda þótt að um 80% allrar
bílaumferðar í landinu fari fram í
Reykjavík og tekjur af bensíngjaldi
í vegasjóð komi að stærstum hluta
úr vösum Reykvíkinga, þá renna
aðeins um 10% vegaframkvæmdafjár
til þjóðvega í Reykjavík.
Framkvæmdir við Höfðabakka-
brúna hófust svo á seinnihluta síð-
asta vetrar. Þeim miðar vel áfram
og allt útlit fyrir að þeim ljúki seinni
hluta næsta hausts samkvæmt áætl-
un. Framkvæmdirnar
hafa veitt flölda manns
í borginni vinnu og
dregið úr atvinnuleys-
inu sem hér er land-
lægt, auk þess að þær
munu stórauka öryggi
vegfarenda á þessari
Ieið og án vafa bjarga
mörgum mannslífum.
En það er galli á
gjöf Njarðar
Til þéss að fram-
kvæmdin nái tilgangi
sínum að fullu þarf að
tvöfalda Vesturlands-
veginn til austurs alla
leið að vegamótum hins
nýja Suðurlandsvegar og til vesturs
niður Ártúnsbrekku, yfír Elliðaámar
og alla leið að Skeiðarvogi. Til þess
að það geti tekist vantar að minnsta
kosti 500-600 milljónir króna. Þeir
peningar eru víst ekki til og þess
vegna á að fresta því að ljúka við
verkið í heild eins og það er hannað.
Sú frestun mun þýða tvennt: Hin
nýju mislægu gatnamót munu ekki
að fullu ná tilgangi sínum sem sam-
göngubót og slysavörn. í öðru lagi
mun stöðvun framkvænidanna verða
til þess að atvinnuleysi í borginni
verður meira og verra en nokkru
sinni áður.
Ég samþykki það aldrei að jafn-
mikil þjóðþrifaframkvæmd og hér er
á ferðinni verði geymd að hluta og
það geymt til næsta vors að fram-
lengja veginn alla leið að Suðurlands-
vegamótum og að Skeiðarvogi. Ég
geri þá kröfu fyrir hönd verkafólks
í Reykjavík og út frá öryggissjónarm-
iðum að ekki verði látið hér við sitja
Hefjast þarf handa um
mislæg gatnamót
Kringlumýrarbrautar
og Miklubrautar, segir
Guðmundur J. Guð-
mundsson, en þau eru
hrikaleg slysagildra.
í haust heldur einhendi menn sér
þegar í stað í næsta áfanga og
breikki Vesturlandsveginn um helm-
ing til vesturs niður Ártúnsbrekku
og niður að gatnamótum Skeiðarvog-
ar. Þetta er mikið verk og m.a. þarf
að draga úr halla brekkunnar og
byggja nýjar brýr yfír Elliðaárnar
og til þess vantar að minnsta kosti
250-300 milljónir króna og þær þarf
að taka að láni.
Það er óhætt að lána til þessarar
framkvæmdar. Áhætta fjármagns-
eigenda er engin því að hún er á
vegaáætlun og ríkið hefur skuld-
bundið sig til þess að veija til henn-
ar 6-700 milljónum á ári næstu árin
og gerir það svo framariega sem
staðið verður við vegalög. Lífeyris-
sjóðunum ber aðjána til þessa minnst
300 milljónir. Ég mótmæli því að
þessum framkvæmdum verði frestað
og umferðaröryggi á þessum umferð-
armesta vegarkafla þjóðarinnar allr-
ar verði hundsað.
Áhætta lífeyrissjóðanna er engin,
- nákvæmlega engin. Hins vegar eru
siðferðislegar skyldur þeirra miklar:
Reykjavíkurborg sem þessa dag-
ana er ekki aflögufær og getur ekki
komið að framkvæmdinni eins og
Garðabær gerði á Amameshæð á
sínum tíma. Það geta hins vegar líf-
eyrissjóðimir.
Borgin hefur í 25 ár borgað af
hveijum starfsmanni sínum í lífeyr-
issjóði stéttarfélaganna og gert það
með miklum sóma og skilvíslega.
Ætla nú lífeyrissjóðirnir að neita að
lána fé til þessa máls og koma þar
með í veg fyrir að þessi vöm gegn
atvinnuleysinu sem yfir vofír næsta
vetur nái fram að ganga? Ætla þeir
þar með að hindra aukið umferðarör-
yggi og viðhalda eignatjóni og um-
ferðarslysum sem halda munu áfram
að eiga sér stað á þessum vegark-
afía? Slíkt er verkalýðsfélögum ekki
sæmandi. Ég skora á lífeyrissjóði
verkalýðsfélaganna í Reykjavík að
taka þetta mál upp og afgreiða fljótt
og vel. Nóg verður víst atvinnuleysið
næsta vetur samt.
Geri lífeyrissjóðimir það ekki
skulu þeir ekki halda að yfír þeirra
hlut verði þagað í þessu máli né að
það verði látið óátalið að þeir haldi
áfram að íjárfesta erlendis meðan
þessar framkvæmdir verða að bíða
hér innanlands vegna fjárskorts.
Ég hafði hugsað mér að leggja til
að tryggingafélög lánuðu sem sam-
svaraði eins árs útsvarsgreiðslu til
Reykjavíkur hvert um sig og olíu-
félögin sömuleiðis. Þá komst ég að
því þessi félög greiða ekkert útsvar,
hvorki til bæjarfélaga né til ríkissjóðs
þrátt fýrir hundruða milljóna gróða
hvers félags um sig. Þessari ábend-
ingu er hér með samt komið til þeirra.
Ég mun á næstunni skrifa tvær til
þijár greinar um óhugnanlegar horfur
í atvinnumálum næsta vetur og um
atvinnumál á íslandi almennt. Á með-
an vonast ég til að stjórnir lífeyris-
sjóða í Reykjavík afgreiði þetta mál
og hver veit nema að trygginga- og
olíufélög kíki aðeins í sjóði sína líka,
því að engir hagnast meir en þau á
því að slysum fækki.
Höfundur er formaður
verkamannafélagsins
Dagsbrúnar.
Frábær fjárfestingarkostur
Orðsending til lífeyrissjóða, trygginga- og olíufélaga
Guðmundur J.
Guðmundsson
OLIVIA KOBALT
er komið
Einnig mörg önnur postulínsstell á verði sem kemur á óvart.
Væntanleg brúðhjón og aðstandendur þeirra:
Kynnið ykkur sumarleik Silfurbúðarinnar „Heppin brúShión" og óskalista brúðhjónanna.
<§> SILFURBÚÐIN
Kringlunni 8-12 - Sími 568-9066
Mál er að mæla,
Hrólfur sæll!
MAÐUR að nafni
Helgi Hálfdanarson
hefur verið að skrifa
greinar í Morgunblaðið
um náttúru karla og
kvenna og heldur því
fram, að ekki megi
dæma kynferði manna
af ytri gerð þeirra einni
saman. Hans kenning
er sú, að þótt margar
konur séu sem betur fer
kvenlegar bæði að lík-
amsbyggingu og nátt-
úru, hafi aðrar að vísu
sköpulag kvenna en
náttúru karla og sæki
í karlmannleg störf, til
að mynda atvinnurekst-
ur, alþingissetu ogjafnvel prestskap.
Af sama tagi er það, að ekki er allt
sem sýnist með þá- sem bera utan á
sér einkennismerki karlmanna. Sum-
ir þeirra eru í raun óttalegar kerling-
ar og skulum við ekki hafa fleiri orð
um það dapurlega mál.
Þessi kenning þykir mér skemmti-
leg og dettur ekki í hug að þrátta
um hana. Lagalegar hugmyndir eiga
erindi á mannamót hvort sem nokkuð
vit er í þeim eða ekki, alveg eins og
falleg ljóska lífgar alltaf upp á tilver-
una! Þegar ég las vangaveltur Helga
rifjaðist til að mynda upp fyrir mér
sniðug kenning um lögun jarðarinnar
sem er alveg jafn góð og kyneðlis-
kenningin. Þar er því hafnað að jörð-
in sé flöt og fullyrt að jörðin sú kúla
og að við göngum innan í henni.
Sönnunin er sú að skórnir okkar
slitna fyrst á hæl og tá vegna þess
að við göngum innan í kúlunni, en
ef við gengjum á flatri jörð myndi
sólinn allur slitna jafnt og gengjum
við utan á kúlunni myndu þeir auðvit-
að fyrst slitna' á ilinni! Svona geta
hlutimir legið í augum uppi þegar
búið er að koma orðum að þeim,
rétt eins og í greinum Helga.
Þegar ég hafði með-
tekið boðskapinn um
karleðli alþingiskvenna
fór ég sjálfur að hugsa
á svipuðum nótum, rétt
eins og eldur kveikir
eld. Það er nú ekki ein-
leikið með þennan
Helga Hálfdanarson,
hugsaði ég, hann getur
nú verið tvöfaldur í roð-
inu. Hann mun til dæm-
is eiga sér tvífara sem
heitir Hrólfur Sveinsson
og líka skrifar greinar
í blöðin. Þeir eru víst
mikið skyldir í holdinu,
Hrólfur og Helgi, en
afskaplega ólíkir í and-
anum. Og í þeim svifum rann upp
fyrir mér ljós, hvemig allt er í pott-
inn búið með þá félaga og kenningar
Helga.
Byijum á eftimafni hans, Hálfdan-
arson. Svipað nafn er þekkt sem
örnefni við Ólafsijörð og heitir þar
Hálfdanarhurð og þar „mundi gengt
í fjöllin" segir í kvæði eftir Jón Helga-
son. Prófessor Þórhallur Vilmundar-
son hefur hins vegar leitt að því rök,
að hér sé um afbökun að ræða og
örnefnið heiti með réttu Hálfnaðar-
urð, enda séu menn þar miðja vegu
milli áfangastaða. Á sama hátt er
Hálfdanarson auðvitað afbökun úr
orðinu Hálfnaðarson eða Hálfur Son-
ur, sem vísar til að hér er á ferð
maður gæddur ríku kveneðli, eins
konar spegilmynd af alþingiskonu.
Helga-nafnið er síðan valið þannig
að í þremur föllum af fjórum birtist
það í kvenlegri mynd sem Helga, en
aðeins í nafnhætti tekur það á sig
hina karllegu mynd, Helgi. Nafnið
Helgi Hálfdanarson er því greinilega
höfundamafn manns sem skilur
glöggt að hann er samansettur úr
tveimur þáttum, karllegum og kven-
legum.
Freyr Þórarinsson