Morgunblaðið - 27.06.1995, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚNÍ 1995 43
BREF TIL BLAÐSINS
Frá Auðuni Braga Sveinssyni:
SUMIR SEGJA, að samskipti fólks
séu æ meir að taka á sig form
kaldra viðskipta. Séu að verða
ópersónuleg og köld. Sumir kenna
hraða og tímaskorti um þetta, allir
þurfi að flýta sér, og þess vegna
séu samskipti og jafnvel kveðjur
ópersónulegar og flausturslegar.
Hverjir kannast ekki við kveðj-
urnar: halló, hæ, bæ, sjáumst! Ein-
hvern tíma voru þó kveðjurnar:
sæll og blessaður, komdu sæll,
heill og sæll, vertu sæll, taldar
sjálfsagðar. Voru þær kannski of
langar og óþægilegar í meðförum?
Getur verið, að ensk tunga hafi
haft þarna sín áhrif?
Virðing fyrir öðrum er talin vera
á fallanda fæti. Allt er lagt upp
úr því að skara e!d að sinni köku,
varðveita réttindi sín, láta ekki
halla á sig, njóta ekki lakari kjara
en aðrir. Hörð markaðssetning.
Viðmiðunin er þá kannski stundum
ekki rökræn. Ýmislegt getur þar
ráðið ferðinni, eins og menntun,
hagsýni og dugnaður. Fjárþörf
fólks fer vaxandi, kröfurnar auk-
ast hröðum skrefum.
Nýlega las ég viðtal við einn
þekktasta æskulýðsleiðtoga þessa
lands, Hermann Ragnar Stefáns-
son, danskennara og útvarpsmann.
Ef til vill hefur þetta viðtal kveikt
hjá mér áhuga á að skrifa þessar
línur. Hermann Ragnar hefur í
sumar umsjón með námskeiðum
fyrir börn í Reykjavík, á aldrinum
5 til 11 ára. Þar er þeim margt
kennt, en tvennt finnst mér mest
um vert, sem þarna er lögð áhersla
á. Hermann segir, að börnunum
sé kennt þetta hefðbundna: að
þakka fyrir sig og taka tillit til
annarra í hópnum. Þá er lögð
áhersla á að taka tillit til þeirra,
sem eldri eru, tala ekki of hátt,
en vera samt frjálsleg og skemmti-
leg og láta sér líða vel.
Hermanni finnst íslensk börn
vera afskaplega óöguð. Þetta gild-
Um sam-
skipti
fólks
ir um skóla, heimili og félagslíf.
Hermann minntist á, að allt of
mörg börn kynnu ekki að þakka
fyrir sig. Þetta er áberandi van-
kunnátta. En er það börnunum að
kenna að svona skuli vera? Nei,
það held ég ekki. Þeir, sem áttu
að kenna þeim þetta, hafa því
miður brugðist. Ég hef sjálfur
reynt þetta, þegar ég færði börnum
gjafír, sem þau tóku við, án þess
að segja eitt einasta orð í þakkar-
skyni. Það var ekki fyrr en ég
benti foreldrum barnanna á, að
mér hefði ekki verið þakkað með
einu orði, að viðkomandi börn
þökkuðu mér með orðum, sem þó
voru mælt af munni fram, án þess
að hugur fylgdi máli.
Þegar talað er um lítinn aga í
skólum til að mynda, gleymist oft,
að skólinn er hluti af samfélagi,
sem er afskaplega óagað. Þess
sjást afar víða merki. Hver kann-
ast ekki við öll verkföllin og hótan-
ir um verkföll, verði ekki samið
um svo og svo hátt kaup innan
skamms tíma? Að nokkru á þetta
raunar rætur sínar að rekja til
þess, að aðgerðir einar virðast
duga, en orð ekki. Orð eru nefni-
lega að missa vægi sitt, að verða
úrelt í samskiptum vinnuveitenda
og vinnuþiggjenda, svo og margra
annarra. Hver tekur lengur mark
á orðum einum saman nú orðið?
Sagt er, að þögnin segi ekkert.
En þar er ég ekki sammála. Hún
segir meira um fólk en flest ann-
að. Segjum til dæmis, að við send-
um einhveija sendingu til fólks,
sem við þekkjum. Vonandi kemst
þessi sending á leiðarenda með
greiðum og öruggum póstsam-
göngum. En þegar við fáum engin
viðbrögð frá þiggjandanum, er það
til marks um, að ekki hafi þótt
nema sjálfsagt að taka við þessu.
Þarna er anginn af því að kunna
sig ekki, þakka ekki fyrir neitt, sem
tekið er á móti. Nú þekkjum við
þetta fólk betur eftir en áður.
Fræg er sagan af gömlu kon-
unni, sem fannst hálfrotuð í íbúð
sinni, þegar lögreglan komst inn í
íbúð hennar. Átti þessi kona engin
börn eða afkomendur? Vel hefði
mátt álykta þannig. En þannig var
málið eigi vaxið. Konan átti mörg
börn, en þau bara heimsóttu hana
aldrei. Og þá gerðu ekki aðrir það.
Hún var fullkomlega gleymd, en
væntanlega ekki aurarnir, sem hún
hafði önglað saman á langri ævi.
Því miður er þessu oft þannig far-
ið, sem ég hefi lýst. Hið sama er
að segja, þegar eldra fólk segist
vera lasið og þreytt, að þá telur
unga fólkið að einungis sé um sál-
sýki að ræða. Það er því líkast að
veikindi og dauði finnist ekki í
orðabók ungs fólks. Aðeins hækk-
andi aldur mun sannfæra það um,
að þetta hvort tveggja er til í raun
og veru.
Sagt er, að fólki sem komið er
yfir fimmtugt, gangi fremur illa
að fá störf. Má það undarlegt heita,
því að ekki getur betri né stað-
fastari vinnukraft en einmitt þenn-
an aldurshóp. Þetta fólk er sjaldan
fjarverandi, vegna þess að það er
ekki lengur á brunaskeiði kyn-
þroskans. Það vaknar á réttum
tíma, það krefst þess ekki, að það
sé vakið, því að ábyrgðartilfínning
þess er vakandi. Ekki skal þó allt
ungt fólk dregið í sama dilkinn,
hvað þetta varðar. Með þökk fyrir
birtinguna.
AUÐUNN BRAGISVEINSSON,
Hjarðarhaga 28, Reykjavík.
*
Oskhyggjan o g alvaran
Önundur
Asgeirsson
í
| Frá Önundi Ásgeirssyni:
NÝ RÍKISSTJÓRN og ný fiskistefna
breytir sýnilega engu í skipulagi
þorskveiðanna, nema kannski því,
að nú á ekki leng-
ur að senda trillu-
karla í nýja fang-
elsið á Litla-
Hrauni, svo sem
áður stóð til. For-
maður þeirra
þakkar innvirðu-
lega hinum mis-
kunnsömu stjórn-
völdum fyrir líkn-
ina. Á einvalds-
tímunum var þetta nefnt að kyssa
á vöndinn, og áttu þegnarnir þá allra
mildilegast að krjúpa á bæði knén,
eins og menn sýnast kunna enn. Það
þótti mikill hetjuskapur, ef íslend-
ingur kraup aðeins á annað hnéð,
en stóð á rétti sínum með hinum
fætinum. Islendingar eru eins og
Rússar, þeir lúffa ef einhver finnst
til að lumbra á þeim í nafni stjórn-
valda.
Framsal kvóta
Eftir mikið og óvænt hlaup af
hrygningarþorski á vertíðinni, hefur
Hafró fallið frá frekari niðurskurði
á þorskkvótanum og lagt til að hann
verði óbreyttur fyrir næsta ár, þ.e.
150.000 tonn, og ráðherra á eflaust
eftir að hækka í 165.000 tonn, eins
og í fyrra. Þetta er minna en helm-
ingur þess magns sem veitt var í
miðri kreppunni árið 1934, en til-
kostnaðurinn er geigvænlegur. Hlut-
verk stjórnendanna ætti að vera að
stjórna því, að þetta litla magn
þorsks verði veitt á sem hagkvæm-
astan hátt, og með sem minnstum
tilkostnaði. Það myndi teljst skyn-
samleg hagræðing. En það fer lítið
fyrir henni. Haldið skal áfram að
úthluta mestum hluta þorskkvót-
anna til úthafstogara, sem síðan
selja þá til minni skipa, sem stunda
veiðar a grunnslóðinni og vantar
kvóta. Árlegur leigukvóti á 165.000
tonnum, reiknaður á 80 kr/kg nem-
ur 13.200 milljónum króna, en eng-
inn veit hversu mikið af kvótum er
framselt eða selt milli skipa eða út-
gerða. Þetta er mesta spilling í sögu
íslenzks samfélags. Enginn alþingis-
maður hefur heldur spurt eftir þessu,
enda eru þeir allir samsekir og bera
ábyrgð á kerfinu. Ef einhver fyndist
réttlátur meðal þeirra, væri hann
fyrir löngu búinn að spyija þessarar
spurningar. En enginn hinna 63ja
hefir komið til að upplýsa umbjóð-
endur sína um stærð eða umfang
spillingarinnar.
Styrkur við úthafsveiðar
Það liggur nú ljóst fyrir, að upp-
sveiflan í hagvexti síðasta árs stafaði
af því, að djúpveiðiskipunum var beitt
á úthafinu, á Reykjaneshrygg og í
Smugunni. Þessar veiðar voru styrkt-
ar með úthlutun á þorskkvótum til
þeirra, sem útgerðirnar síðan seldu
þurfandi, væntanlega á leigukvóta-
verði 80 kr/kg. Þetta er mesti styrk-
ur við úthafsveiðar, sem kunnugt er
um hjá nokkurinni þjóð, og hann er
skipulagður með samþykki Alþingis.
Styrkir eða niðurgreiðslur annarra
þjóða við úthafsveiðar er hégóminn
einn miðað við þessi ósköp. Enginn
fylgist heldur með því, að rétt sé fram
talið um sölurnar á kvótunum.
Þótt Hafró hafl fallið frá niður-
skurði þorskkvótanna í 120.000 tonn
næsta veiðiár, ættu menn ekki að
gleyma því strax, að í ár er 9. árið
sem hrygning þorsksins misferst —
eða tekst hún kannski nú í kuldanum?
Menn ættu ekki heldur að gleyma
aðvörunum Sigfúsar Schopa í Morg-
unblaðinu 14. desember sl., um að
þorskurinn sé í útrýmingarhættu.
Það gæti reynzt óvarlegt að treysta
óskhyggju fiskiráðherrans um að eft-
ir næsta ár sé óhætt að hækka kvót-
ana upp í 200.000 tonn, en fyrir
þeirri skoðun hefir hann engin rök
enn. Að baki hennar liggur aðeins
sú tilraun til blekkingar, að allt sé í
lagi með að úthluta kvótum til út-
gerða, sem ekki þurfa á honum að
halda, og stinga andvirði þeirra í
vasann.
Ef menn vilja halda áfram að
auka hagvöxt í samfélaginu, þá
ættu þeir að hætta að úthluta kvót-
um til djúpveiðiskipa og nota þá til
að gefa vistvænar veiðar fijálsar í
fískilögsögunni. Þetta myndi fljótt
skila samfélaginu ríkulegum ávexti.
ÖNUNDUR ÁSGEIRSSON
fyrrverandi forstjóri Olís.
Auðvitað
snúast
tryggingar
um fólk!
Frá Stefáni Þorleifssyni:
FYRIR nokkrum árum sást í ís-
lenskum skemmtiþætti átriði þar
sem maður nokkur hafði lent í því
að bárujárnsplata kom inn um
stofuglugga hans. Þessi plata eyði-
lagði.það sem í stofunni var svo
maðurinn leitaði til síns trygginga-
félags. Þar var honum sagt að
þetta fengist ekki bætt ... en ef
platan hefði farið út um gluggann
þá væri allt í góðum höndum.
Þetta þótti undirrituðum fyndið
sakir fáránleikans. Þetta er ekki
fyndið lengur.
Málfríður Þorleifsdóttir fær
engar bætur vegna þess að drátt-
arvélin var víst ekki á ferð. Ef það
hefði verið keyrt á hana og yfir
þá hefði tryggingín dugað vel.
Bændur, vaknið af dvala og
skoðið ykkar tryggingar, athugið
hvort bárujárnsplatan sé líklegri
til að fara inn um gluggann eða
út. Bændur, vekjið ykkar stéttar-
samband.
Tryggingarfélagið kallar til sér-
fræðinga utan úr heimi til aðstoð-
ar við þetta mál. Þetta er prófmál
og það væri ferlegt fyrir félagið
að þurfa að borga bætur út og
suður. Lögfræðingur félagsins
segir umfjöllunina um sitt félag
ósanngjarna og óréttmæta.
Hvar er að finna sanngirni í
þessu máli og hveijum ferst að
tala um sanngirni? Sá dónaskapur
að auglýsa að tryggingar snúist
um fólk er ástæða minna skrifa
því í hvert sinn sem þessi setning
hefur heyrst þá hefur komið
óþægilegur stingur í hjarta
margra. Auðvitað snúast trygg-
ingar um fólk!
STEFÁN ÞORLEIFSSON,
Selfossi.
HJ0LATJAKKAR
HVERGI BETRA VERÐ!
CML hjólatjakkamir
eru úrvalsvara
á fínu verði.
Þeir eru á einföldum ^
eða tvöföldum
mjúkum hjólum,
sem ekki skaða gólf.
Verð frá
kr. 35.990
Hringás hf.
Smiðjuvegi 4a, s. 567 7878.
Bílamarkadurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut
Kopavogi, simi
567-1800
Löggild bílasala
Toyota Corlolla 1,6 GLi ’93, 5 g., ek. 23
þ. km., rafm. í rúðum o.fl. V. 1.190 þús.
Grand Cherokee Limited V-8 ’94, græns-
ans., sjálfsk., ek. aðeins 9 þ. km., leður-
innr., álfelgur, geislasp., einn með öllu.
Sem nýr. V. 4.550 þús.
MMC Colt GLi ’93, blágrænn, 5 g., ek.
46 þ. km. V. 1.040 þús.
Nissan Sunny 2000 GTi ’92, rauður, 5
g., ek. 55 þ. km., sóllúga, álfelgur, rafm.
í öllu, ABS o.fl. V. 1.230 þús.
Suzuki Vitara JXi '92, hvítur, 5 g., ek.
aðeins 26 þ. km., fallegur jeppi. V. 1.530
þús.
Ford Bronco II '87, 5 g., ek. 80 þ. míkjr.
Óvenju gott eintak. V. 870 þús.
Toyota 4Runner SR5 EFi '85, sjálfsk., ek.
120 þ. km., 35" dekk, sóllúga, loftk., 5:71
hlutföll. V. 1.080 þús.
Toyota Carina XL II ’91, 5 g., ek. 75 þ.
km. V. 930 þús.
Lada Safir '91, 4 g., ek. aöeins 28 þ. km.
V. 270 þús.
Subaru Legacy 2,0 Artic Edition '92, 5
g., ek. 62 þ. km. Þarfnast lagf. á útliti.
V. 1.490 þús.
Subaru Justy J-12 4x4 '91, 5 dyra, 5 g.,
ek. 51 þ. km. V. 740 þús. Sk. á dýrari bíl.
Renault Clio 1,4 RT '91, 5 dyra, svartur,
5 g., ek. 47 þ. km., rafm. í rúðum o.fl. V.
740 þús.
Toyota 4Runner diesel Turbo '94, 5 g.,
ek. aðeins 13 þ. km., sóllúga, rafm. í rúð-
um o.fl. Sem nýr. V. 3.150 þús.
MMC Tredia 4x4 Sedan '87, 5 g., ek. 129
þ. km., mikið endurnýjaður, nýskoðaður.
V. 360 þús.
Honda Accord 2.0 EX '87, sjálfsk., ek.
155 þ. km. (langkeyrsla), rafm. í rúðum
o.fl. Fallegur bíll. V. 650 þús. Sk. ód.
M. Benz 190E '93, sjálfsk., ek. aðeins 29
þ. km., sóllúga o.fl. V. 2.550 þús.
Daihatsu Feroza EL '90, 5 g., ek. 114 þ.
km. Tilboðsverö 850 þús.
Mercury Topaz 4x4 '88, rauður, sjálfsk.,
ek. 86 þ. km., dráttarkúla, tveir dekkja
gangar, einn eigandi. Toppeintak. V. 690
þús. stgr.
MMC Colt GLi '92, 5 g., ek. 51 þ. km.
V. 840 þús.
Nissan Sunny 1.6 SLX Sedan '90, 5 g.,
ek. 71 þ. km. V. 660 þús.
Toyota Corolla Touring XL '91, 5 g., ek.
78 þ. km. V. 1.050 þús.
Cherokee Limited '89, sjálfsk., ek. aðeins
64 þ. km., leðurinnr. o.fl. Toppeintak. V.
1.890 þús.
MMC Lancer GLXi 4x4 Station '93, 5 g.
ek. 61 þ. km., álfelgur, rafm. í öllu. V. 1.450
þús.
Chevrolet Blazer S-10 Thao '86, sjálfsk.
ek. 75 þ. mílur. Góður jeppi. Tilboðsverð
730 þús.
MMC Pajero langur bensín '90, V-6, 5
g., ek. aðeins 68 þ. km. 31“ dekk, álfelg-
ur. V. 1.850 þús. Sk. ód.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
Gagnasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan,
hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni tibbirtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari þar að lútandi.
Tilboð d blússum
25% afsláttur
Gildir frá 27.júní-l.júlí
TISKUVERSLUN
Kringlunni 8-12 sími: 553 3300