Morgunblaðið - 29.06.1995, Qupperneq 34

34 FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
BRANDUR
TÓMASSON
+ Brandur Tóm-
asson fæddist á
Hólmavík 21. sept-
ember 1914. Hann
lést á Hjúkrunar-
heimilinu Skjóli 20.
júní sl. Foreldrar
hans voru Agústa
Lovísa Einarsdótt-
ir, húsfreyja og
kennari, f. 9. ágúst
1879, d. 15. mars
1941, og Tómas
ÍK Brandsson, bóndi
og verslunarmað-
ur, f. 17. mars 1883,
d. 8. júní 1966. Syst-
ur hans eru þær Valgerður, f.
21. maí 1913, Kristín, f. 12. júlí
1916, og Elsa, f. 29. júni 1920.
Allar eru þær búsettar í
Reykjavík. Hinn 12. júlí árið
1942 kvæntist Brandur eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Jónínu
Margréti Gísladóttur af Bergs-
ætt, f. 6. mars 1921, Reykjávík.
Foreldrar hennar voru Grím-
heiður Elín Pálsdóttir, hús-
freyja, f. 30. september 1895,
d. 18. desember 1986, og Gísli
Jóhannsson, iðnaðar- og sjó-
, maður, f. 21. maí 1891, d. 5.
janúar 1978. Þau eignuðust 5
börn: 1) Grímur Hreiðar, skrift-
vélavirki, f. 19. október 1942,
kvæntur Sigríði Ágústsdóttur,
búsett í Reykjavík. Þau eiga
þijú börn. 2) Tómas Jón, bóndi,
f. 5. október 1946, kvæntur
Karen Jónsdóttur, búsett á
Ormsstöðum í Grímsnesi. Þau
eiga þijú börn. 3) Ágústa Lo-
visa, húsfreyja, f. 5. nóvember
1949, gift Wemer Hiimmel,
búsett í Hamborg í Þýskalandi.
Þau eiga þijú böm. 4) Garðar
Páll, tannlæknir, f. 16. júlí 1953,
d. 27. ágúst 1984, var kvæntur
Mnu Gunnarsdóttur. Þau vora
búsett á Hellu á RangárvöIJum.
Þau eignuðust eitt barn. Áður
var hann í sambúð
með Ingveldi Þor-
kelsdóttur. Áttu
þau saman eitt barn
og eitt barnabarn.
5) Guðbrandur
Gísli, fiskeldisfræð-
ingur og nemi í við-
skiptafræði, f. 26.
janúar 1966, búsett-
ur í Reykjavík.
Hann var í sambúð
með Arndísi Pét-
ursdóttur, og eiga
þau saman _ tvö
börn. Stefán Ágúst
Hiimmel, f.30. októ-
ber 1968, verkfræðingur í eðlis-
fræði, ólst upp á heimili móður-
foreldra sinna til sjö ára ald-
urs, búsettur í Hamborg í
Þýskalandi. Hann er kvæntur
Súsanne Hiimmel. Brandur
Iauk burtfararprófi í vélsmíði
frá Iðnskólanum í Reykjavík
árið 1937 og sveinsprófi í sömu
grein ári síðar frá Landssmiðj-
unni. Hann stundaði nám í flug-
virkjun frá Lufthansa í Þýska-
landi og lauk prófi hjá þýska
loftferðaeftirlitinu í Berlín árið
1938. Brandur hóf störf hjá
Flugfélagi Akureyrar síðar
sama ár. Hann tók meistara-
próf í vélvirkjun árið 1941 og
meistarapróf í flugvirkjun árið
1953. Hann var yfirflugvirki
hjá Flugfélagi íslands um 30
ára skeið og vann síðan almenn
flugvirkjastörf hjá Flugfélagi
íslands og síðar Flugleiðum í
18 ár. Hann var sæmdur ridd-
arakrossi hinnar íslensku
Fálkaorðu fyrir flugvirkjastörf
1. janúar árið 1983. Hann hætti
störfum þjá Flugleiðum árið
1986.
Utför Brands Tómassonar
fer fram frá Dómkirkjunni í
Reykjavík í dag, 29. júní, kl.
13.30.
BRANDUR ólst upp á Hólmavík
og gekk þar í alþýðuskóla. Hann
hóf nám í vélsmíði í Landssmiðj-
unni í Reykjavík 1932 og sótti jafn-
framt iðnskóla en þaðan lauk hann
burtfararprófi 25. apríl 1936 og
sveinsprófi í vélsmíði eftir fjögurra
ára nám 5. febrúar 1937. Hann
hóf nám í flugvirkjun hjá Luft-
hansa í Þýskalandi 16. júlí 1937
og lauk flugvirkjaprófi hjá þýska
loftferðaeftirlitinu í Berlín 18. ág-
úst 1938. Fór hann þá til Kaup-
mannahafnar á loftskeytaskóla, en
hætti eftir tveggja mánaða nám
vegna vöntunar á flugvirkja til
starfa hér heima.
Hann hóf störf hjá Flugfélagi
Akureyrar 21. desember 1938. Þá
var flugstarfsemi á íslandi ennþá
nánast á tilraunastigi, mjög erfið
og öryggisleysið grúfðí yfir starf-
seminni á allan hátt, eins og Brand-
ur lýsti sjálfur ástandinu á þeim
tíma. Þá höfðu aðeins þrír íslend-
ingar lært flugvirkjun og starfað
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
JÓHANNES TH. JÓNSSON,
fyrverandi skipstjóri
á Bjarma II,
sem lést í Dalbæ, dvalarheimili aldraðra á Dalvík, 23. júní, verður
jarðsunginn frá Dalvíkurkirkju föstudaginn 30. júní kl. 13.30.
Hrönn Kristjánsdóttir,
Anna Baldvina Jóhannesdóttir, Skarphéðinn Pétursson,
Guðlaug Baldvinsdóttir, Hákon Óli Guðmundsson,
Birna Blöndal, Birgir Össurarson,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Útför móður okkar, tengdamóður og
ömmu,
ELÍNAR SIGURÐARDÓTTUR,
Víðihlíð,
Gindavík,
áður Suðurgötu 14,
ferfram frá Keflavíkurkirkju föstudaginn
30. júní kl. 14.00.
Blóm vinsamlegast afþökkuð, en þeim,
sem vildu minnast hennar, er bent á
líknarfélög.
Gunnar Skarphéðinsson, Ragnhildur Gunnlaugsdóttir,
Héðinn Skarphéðinsson, Bergþóra G. Bergsteinsdóttir,
Njáll Skarphéðinsson, Þóra Helgadóttir,
Elín Skarphéðinsdóttir, Gylfi Björnsson
og barnabörn.
við hana hér heima, en snúið sér
að öðrum störfum eftir að starfsemi
Flugfélagsins lagðist niður 1931.
Það kom því í hlut Brands að endur-
reisa og móta starfsemina í við-
haldi og viðgerðum farþegaflugvéla
á íslandi. Undirstöðumenntun
Brands í vélvirkjun og staðgóð
menntun og reynsla í viðhaldi og
endurnýjun hreyfla hjá Lufthansa
kom að góðum notum í störfum
hjá Flugfélaginu. Brandur minntist
þess þó með þakklæti í huga hve
gott var að leita til Gunnars Jónas-
sonar (flugvirkja frá 1929) fyrstu
árin þegar óhöpp bar að höndum.
Aukin flugstarfsemi kallaði á
fleiri menntaða flugvirkja og átti
Brandur dijúgan þátt í því að velja
og leiðbeina mönnum til náms.
Eftir að flugvélvirkjun varð löggild
iðngrein 1952 tók Brandur til náms
fyrir hönd Flugfélags íslands yfir
30 nema í flugvélavirkjun. Brandur
tók út meistarabréf í vélvirkjun 17.
september 1941 og meistarabréf í
flugvélavirkjun 11. desember 1953.
Hann var yfirflugvélavirki hjá
Flugfélagi íslands um 30 ára skeið
og vann síðan almenn flugvirkja-
störf hjá Flugfélagi íslands og síð-
ar Flugleiðum í 18 ár. Brandur var
sæmdur riddarakrossi hinnar ís-
lensku Fálkaorðu fyrir flugvirkja-
störf 1. janúar 1983. Hann hætti
störfum hjá Flugleiðum í ársbyrjun
1986 vegna aldursákvæða.
Flugvirkjafélag íslands þakkar
þessum látna frumheija og ágæta
félaga góða leiðsögn og samstarf
og vottar eftirlifandi eiginkonu og
öðrum aðstandendum dýpstu sam-
úð.
F.h. Flugvirkjafélagsins,
Oddur Ármann Pálsson.
Einn af brautiyðjendum flugs á
íslandi, Brandur Tómasson, fyrr-
verandi yfírflugvirki Flugfélags ís-
lands, er kvaddur í dag.
Leiðir okkar lágu fyrst saman
fyrir 40 árum og samstarf okkar
varð náið nokkrum árum síðar, er
verksvið deilda okkar skaraðist og
við höfðum reglulega vinnufundi
vikulega um árabil.
Mér hlýnar um hjartarætumar
er ég hugsa til þess tíma og sé fyr-
ir mér þegar Brandur birtist í flug-
umsjón, til að minna mig á að fund-
artími væri kominn, en fundimir
voru haldnir á skrifstofu hans niður
í flugskýli, því að þar var meira
næði. Hann birtist hljóðlega, nánast
feiminn, bjartur yfirlitum, svip-
hreinn og kíminn á svipinn. Góð-
mennskan skein út úr öllu hans
fasi og strax á göngu okkar niður
að flugskýli, var hann farinn að
tala um hugðarefni sitt, framfarir
í flugmálum á íslandi, þessi leiftr-
andi hugur með stór framtíðará-
form, nýr flugvöllur á Álftanesi,
nýjar flugvélar, nýjar byggingar. I
huganum langt á undan okkur yngri
mönnunum. Svo gat hann verið svo-
lítið fom í háttum og vildi halda í
alla góða, þjóðlega siði og var þá
umræðan á öðmm nótum, sérstak-
lega þegar hann var að vinna í trill-
unni sinni og naut útivemnnar.
Brandur hafði lifað tímana
tvenna og samræmdi vel þau mann-
gildi sem þarf til að tengja það liðna
við tækni nútímans án þess að
skaða neinn. Hann naut trausts
samstarfsmanna sinna, var úr-
ræðagóður og natinn við að láta
hlutina ganga upp, við oft lítil efni
og erfiðar aðstæður, einkum á
fyrstu ámm flugsins. Á heimili
hans ríkti einstakur andi, blíð og
ástrík eiginkona, dugleg börn og
sérstök ró yfír húsbóndanum, þó
að hann væri með þennan vakandi
huga að leggja á ráðin um framfar-
ir og nýjungar.
Með þessum orðum kveð ég vin
minn Brand Tómasson. Guð blessi
eftirlifandi eiginkonu og afkomend-
ur þeirra.
Guðmundur Snorrason.
Brandur Tómasson, fyrrverandi
yfirflugvirki hjá Flugfélagi íslands
og síðar Flugleiðum, er látinn.
Hann ýtti úr vör þeim þætti flug-
sögunnar er lýtur að viðhaldi og
viðgerðum auk þess að vera alhliða
ráðgjafi um ýmis málefni íslenskra
flugmála. Það var gæfa íslensku
þjóðarinnar að slíkir menn sem
Brandur tóku að sér að móta þann
vettvang. Þegar litið er til baka í
rúmlega 50 ára sögu flugs á ís-
landi má sjá hvílíku Grettistaki
þessir frumheijar lyftu. Brandur
bar gæfu til þess að hafa við hlið
sér úrvalsmenn sem hann mat mik-
ils og voru nemendur hans. íslensk-
ir flugvirkjar hafa borið vitni um
góða handleiðslu hans, enda eru
þeir vel metnir og eftirsóttir fag-
menn á heimsmælikvarða. Frum-
heijum íslenskrar flugsögu, flug-
virkjum, flugmönnum og framsýn-
um mönnum, er það fyrst og fremst
að þakka að við erum ekki lengur
langt frá öðrum þjóðum. Brandur
markaði djúp spor í flugmál okkar
sem við búum að um ókomna fram-
tíð. Nú hefur hann ýtt úr vör í
hinsta sinn og votta ég aðstandend-
um hans dýpstu samúð mína, hafi
hann þökk fyrir gifturíka vegferð.
Blessuð sé minning Brands Tóm-
assonar.
Aðalsteinn Dalmann Októsson.
Nú kveðja vinirnir hver af öðr-
um. Samferðamennirnir sýnast á
faraldsfæti og skyldi engan undra,
þegar litið er til baka um langan
veg. Við, sem eftir lifum, mörg
komin á efri ár, lítum með trega-
blöndnum hug til horfmna daga,
til horfinna vina og samferða-
manna og til „gömlu góðu ár-
anna“, þegar allt lék í lyndi og
vorsól lífsins brann sem heitast á
vöngum.
íslensk flugsaga er ekki löng og
frumheijarnir ekki „allir“ enn, en
fer nú ört fækkandi. Enn eru hér
menn ofar moldu, sem sáu fyrstu
flugvél landsmanna hefja sig upp
í blámann frá Vatnsmýrinni sumar-
ið 1919, og Reykvíkingar stóðu á
öndinni af undrun og hrifningu.
Það var mikill þróttur, ævintýraþrá
og þjóðlegt stolt, sem hvatti unga
sem aldna á fyrrihluta aldarinnar
og fram eftir árum, til þess að taka
virkan þátt í uppbyggingu flugsam-
gangna í landinu á fjölmörgum
sviðum. Samtök áhugasamra frum-
heija áttu dijúgan þátt í hversu
vel_ tókst til.
I dag verður einn þessarra frum-
heija, Brandur Tómasson fyrrv.
yfirflugvirki, borinn til hinstu hvílu
hér í borg. Hann helgaði fluginu
alla starfsævina, meira en hálfa
öld. Hann var listrænn og fjölfróð-
ur hugvitsmaður, hafði jafnan ráð
undir hveiju rifi og lá aldrei á liði
sínu, ekki síst þegar aðstoðar var
þörf í nauð og einhver átti um sárt
að binda. Ég finn til vanmáttar
þegar ég reyni að skrifa stutta
minningu um þennan látna vin
minn, manninn, sem ég frá fyrstu
dögum flugmannsstarfsins bar svo
mikið traust til. Hann, sem var svo
samviskusamur og trúr í sínu
vandasama og ábyrgðarmikla
starfi, að ég var þess ávallt full-
viss, að frá öllu væri tryggilega
gengið og fyllsta öryggis gætt, svo
að mér famaðist vel flugið á erfið-
um tímum styijaldaráranna. En
þegar árin liðu og við öðluðumst
langfleygar flugvélar, sem fluttu
marga tugi manna yfír höfin í vá-
lyndu veðri vetrarlægðanna, átti
hann stundum andvökunætur,
ábyrgðartilfinningu átti hann ríku-
lega. En oft var hann sá eini sem
hafði áhyggjur, okkur leið jafnan
vel í vel búnum og traustum far-
kostum. Þökk sé árvekni og hæfni
hans og þeirra, sem með honum
unnu.
Brandur var fæddur og uppalinn
á Hólmavík. Foreldramir báðirlist-
rænir, hún skáldmælt, uppalin á
miklu menningarheimili að Tindum
í Króksfirði og faðirinn greindur
bóndi og verslunarskólagenginn.
Hann var tónlistarunnandi og lék
á hljóðfæri. Séra Matthias Joc-
humsson, þjóðskáldið góða, segir í
endurminningum sínum, er hann
árið 1913 fór síðustu ferðina til
æskustöðvanna við Breiðaijörð,
ásamt syninum Steingrími lækni
og Árna Þorvaldssyni kennara, að
er þeir komu að Tindum í Króks-
firði, þar sem Einar bróðir skálds-
ins bjó, hafi hvorki hann né sonur-
inn Árnór verið heima og að dóttir-
in Ágústa hafí gifst til Hólmavík-
ur, „efnilegum og listhæfum
manni“. Sá var Tómas faðir
Brands. Séra Matthías segir enn-
fremur að bróðurdóttirin Ágústa
hafi verið „skáldmælt vel“ og skyldi
enginn efa að þjóðskáldið hafi ekki
farið nærri um það. Tómas Brands-
son og flest hans fólk hafði til að
bera mikla tónlistarhæfileika. Tóm-
as var kirkjuorganisti ogsöngmað-
ur góður. Hann var um árabil af-
greiðslumaður flugfélagsins á
Hólmavík og starfaði um skeið hjá
sama félagi hér í Reykjavík. Var
mjög kært með þeim feðgunum.
Það stóðu listfengir og traustir
stofnar að Brandi Tómassyni í báð-
ar ættir og bar hann þess glöggan
vott, svo og um þjóðlegt og vandað
uppeldi. Ungur að árum fór hann
til náms í vélsmíði hjá Landssmiðj-
unni í Reykjavík, stundaði samhliða
nám hjá Iðnskólanum og lauk burt-
fararprófi þaðan árið 1936 og
sveinsprófi í vélsmíði 1937. Um
mitt sama ár brá hann sér til Þýska-
lands og hóf nám í flugvirkjun hjá
þýska flugfélaginu Lufthansa.
Hann var skarpur, vel undirbúinn
og lauk flugvirkjaprófi hjá þýska
loftferðaeftirlitinu í Berlín i ágúst-
mánuði 1938. Um þessar mundir
hafði Agnar Kofoed Hansen flug-
maður, síðar flugmálastjóri, hvatt
til stofnunar flugfélags og með til-
stuðlan nokkurra framsýnna Akur-
eyringa var Flugfélag Akureyrar
stofnað og keypt til landsins sjó-
flugvél af gerðinni Waco IKS-7,
sem aðeins gat flutt 4 farþega þeg-
ar best lét. Agnar hvatti hinn unga
og nýútskrifaða flugvirkja til þess
að koma heim og annast eftirlit og
viðhald flugvélarinnar. Brandur
kom heim til þessa starfs í árslok
1938. Okkar fyrstu kynni eru mér
vel minnisstæð, enda vorum við
nokkrir ungir flugáhugamenn á
Akureyri, sem sífellt vorum til stað-
ar þegar flugvélin var að koma eða
fara. Við fræddumst um margt af
Brandi, sem var í senn fróður og
viðfeldinn maður. Eftir að Flugfé-
lag Íslands hf. var stofnað og sam-
einað Flugfélagi Akureyrar, varð
Brandur yfirflugvirki félagsins og
hélt því starfi í full 30 ár. Hann
starfaði síðan sem flugvirki hjá
Flugleiðum til starfsloka vegna ald-
urs, árið 1986. Hann hafði því
unnið þessi vandasömu störf í tæpa
hálfa öld og fylgdist vel með fram-
vindunni til starfsloka.
Ég tel að það hafi verið mikið
lán að Brandur Tómasson valdist
til þessa starfs hjá Flugfélagi ís-
lands. Meðan á styijöldinni stóð,
var ekki auðvelt að afla varahluta
og tækja fyrir flugvélar félagsins.
Kom sér þá oft vel hve hugvitsam-
ur og fær Brandur var. Hann lag-
færði og smíðaði hina flóknustu
hluti, sem síðan reyndust traustir
og öruggir. Báru flugmennirnir
jafnan mikið traust til Brands og
þeirra, sem undir hans stjórn unnu.
Brandur hafði áhuga á öllu sem til
framfara og bættra samgangna
horfði, á vegum loftsins. Honum
var snemma ljóst að framtíð
Reykjavíkurflugvallar var hæpin
og því brýnt að leita framtíðar-
lausnar í næsta nágrenni höfuð-
borgarinnar. Á þeim árum var upp-
bygging íbúðarhúsnæðis á Álfta-
nesi ekki hafin að ráði, þannig, að
skipuleggja hefði mátt þar framtíð-
arflugvöll fyrir innanlandsflugið.
Dr. Hellman, finnskur sérfræðing-
ur um gerð flugvalla, sém leitað
var álits hjá, var þessu mjög fylgj-
andi, hann var sérfræðingur á veg-
um alþjóða flugmálastofnunarinn-
ar. Það var Brandi og öðrum
áhugamönnum um þessi mál, mikil
vonbrigði þegar horfið var frá þeim
áformum.
Brandur var áræðinn og mikill
kjarkmaður. Ógleymanleg er flug-
ferð, er við vorum tveir íslendingar
í breskri herflugvél árið 1944, sem
laskaðist í kastvindum og skothríð