Morgunblaðið - 06.07.1995, Blaðsíða 16

16 FIMMTUDAGUR 6. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
ERLENT
Heildarstefna
í samskiptum ESB
o g Kína mótuð
Brussel. Reuter.
SIR LEON Brittan, yfirmaður utan-
ríkisviðskiptamála í framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins (ESB),
kynnti í gær, miðvikudag, áætlanir
um nýja heildarstefnu ESB gagn-
vart Kína, sem rúma myndi öll þau
tengsl sem nú eru fyrir hendi innan
eins ramma. Tími væri kominn til
að færa hinn vaxandi efnahagslega
risa inn á brautir alþjóðlega viðtek-
inna stjómmála- og viðskiptahátta,
og opna evrópskri framleiðslu leið
inn á hinn risavaxna markað Kína^
veldis.
„Kína er að færast óafturkallan-
lega nær hinu alþjóðlega hagkerfi.
Það er okkar hagur að styðja það
á þeirri leið og gera því kleift að
koma sér þar fyrir með sem fyrir-
hafnarminnstum hætti,“ sagði
Brittan fréttamönnum.
Framkvæmdastjórn ESB bætti
við yfírlýsingu þess efnis, að fyrri
samskipti við Kína hefðu verið af
mjög skomum skammti og hlutuð
sundur, en það muni breytast með
því að koma viðskiptum, efnahags-
legum og pólitískum samskiptum,
mannréttindum og jafnvel tengsl á
vísinda- og menningarsviðinu undir
einn hatt.
Brittan tók fram, að með því að
byggja upp nánari tengsl við Kína
kæmist ESB í betri aðstöðu til að
ýta á um meira pólitískt frelsi og
betur tryggð mannréttindi.
Það yrði að viðurkennast, að í
Kína væri enn ólýðræðislegt, eins-
flokks-stjórnkerfi, sagði Brittan
ennfremur, en hann vildi fyrir-
byggja ásakanir um að Evrópa setti
viðskiptahagsmuni ofar mannrétt-
indum með því að leggja áherzlu á
hve aðkallandi heildstæð, ótvíræð
stefna gagnvart Kína væri.
Viðskipti ESB við Kína hafa auk-
izt stöðugt á síðusta áratug og
námu 3.000 milljörðum króna á síð-
asta ári.
Styðja inngöngu Kína í WTO
Að sögn Brittans styður ESB að
Kína hljóti skjóta inngöngu í Al-
þjóðaviðskiptastofnunina (WTO) og
aðrar alþjóðlegar viðskiptastofnan-
ir. Samningaviðræður um aðild
Kína að WTO hefir lítið miðað fram
að þessu vegna alvarlegs ágreinings
um markaðsaðgang, hina hægfara
þróun í átt til meira fijálræðis í
Kína og skorts á skýrum viðskipta-
reglum.
Reuter
Nyrap og Santer funda
JACQUES Santer, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins, heilsar Poul Nyrup
Rasmussen, forsætisráðherra
Dana, er sá síðarnefndi kom til
fundahalda í höfuðstöðvum
framkvæmdastjórnarinnar í
Brussel. Leiðtogar aðildarríkj-
anna eiga oft fundi með fulltrú-
um framkvæmdastjórnarinnar,
meðal annars um framkvæmd
löggjafar ESB í einstökum ríkj-
um, en þar þykja Danir standa
sig bezt.
Leynifundir ráðherraráðs ESB
Dagblað kærir til
Evrópudómstólsins
Lúxemborg. Reuter.
BREZKA dagblaðið The Guardian
hefur dregið ráðherraráð Evrópu-
sambandsins fyrir Evrópudómstólinn
í Lúxemborg til þess að fá aðgang
að fundarg-erðum ráðsins. Þar til fyr-
ir skemmstu hafá allir fundir ráð-
herraráðsins verið leynileglr og fund-
argerðir ekki gefnar út. Nú er sum-
um umræðum hins vegar sjónvarpað.
Evrópuþingið og ríkisstjórnir Dan-
merkur og Hollands styðja The Guar-
dian í kröfu blaðsins, sem er sú að
dómstóllinn felli úr gildi ákvörðun
ráðherraráðsins um að neita blaða-
manni um fundargerðir ráðsins og
skýrslur um undirbúningsfundi.
Látið reyna á skyldur
ráðherraráðsins
„Með þessum málarekstri verður
í fyrsta sinn látið á það reyna hvort
ráðherraráðinu, valdamesta löggjaf-
arstofnun Evrópu, ber að uppfylla
sömu lagaskyldur um setningu laga
fyrir opnum tjöldum og þjóðþingun-
um ber,“ segir í yfirlýsingu The
Guardian. „Sem stendur eru lögin
sett fyrir Iuktum dyrum og ráðið
neitar jafnvel að láta af hendi út-
drátt úr fundargerðum."
Ráðherraráðið hefur viðurkennt
að ekki sé hægt að leggja blátt bann
við því að birta fundargerðir þess.
Hins vegar neitar ráðið því jafnframt
að slíkt bann sé til. Blaðamaður The
Guardian, og dönsk og hollenzk
stjórnvöld telja sig hafa vísbendingar
um hið gagnstæða. Á meðal krafna
blaðsins við vitnaleiðslur, sem hófust
í Lúxemborg í gær, er að segulbands-
upptökur af ráðsfundi, þar sem fjall-
ar var um umsókn blaðamannsins
um að fá að sjá skjölin sem um ræð-
ir, verði gerðar opinberar.

KÍNVERSK sljórnvöld hvetja hjón til að láta eitt barn nægja og beitt hefur verið mikilli harðneskju
til að draga úr fæðingatiðni. Þeim sem eignast fleiri en eitt barn er refsað.
Heimildarmynd um kvennakúgun og grimmd í Kína
Meybörn svelt til bana í
afkimum barnaheimila
HEIMILDARKVIKMYNDIN „Her-
bergi dauðans" sem tveir breskir
sjónvarpsmenn á vegum bresku
stöðvarinnar Channel Four gerðu
nýlega í Kína um skelfilega meðferð
á nýfæddum stúlkubörnum i landinu
hefur vakið mikla athygli víða um
heim. Myndin hefur þegar verið sýnd
í Svíþjóð í einkareknu stöðinni TV
4 og var ætlunin að norska ríkissjón-
varpið sýndi hana í gærkvöldi. Fjöl-
margir áhorfendur hafa sagt að
hundsa beri kvennaráðstefnuna fyr-
irhuguðu í Kína vegna þeirra kvenn-
akúgunar og mannfyrirlitningar sem
myndin afhjúpi.
Að sögn danskra biaða ætlar
sænski utanríkisráðherrann, Lena
Hjelm-Wallén, að taka þessi mál upp
hjá Evrópusambandinu. Kínversk
stjórnvöld fullyrða að um falsanir
sé að ræða í myndinni og fólk með
„illar hvatir" standi á bak við hana,
að sögn danska blaðsins BT.
Óljóst er hvort myndin verður
sýnd hér landi, Hinrik Bjarnason hjá
ríkissjónvarpinu tjáði Morgunblað-
inu í gær að málið væri í athugun.
Stöð 2 hefur ekki falast eftir mynd-
inni en hyggst kanna málið, að sögn
Þóru Gunnarsdóttur.
„Hafi ég nokkurn tíma séð sjón-
varpsþátt sem ætti að breyta heim-
inum er það núna, sagði gagnrýn-
andi Dagens Nyheter í Svíþjóð,
Gunnel Törnander. Hún sagðist ekki
geta ímyndað sér að nokkur gæti
farið á fyrirhugaða kvennaráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna í Peking í sum-
ar og rætt þar um stöðu kvenna
eftir að hafa séð þessa mynd.
Danska blaðið BT ljallaði einnig um
myndina og hafði eftir Kína-sér-
fræðingnum Göran Malmqvist hjá
sænsku akademíunni að Norður-
landabúar ættu að mótmæla þeirri
óhugnanlegu meðferð á kínverskum
konum og meybörnum sem lýst
væri í myndinni. Slík fjöldamótmæli
myndu án efa gera gagn.
Gamlar hefðir
Til sveita í Kína hefur öldum sam-
an tíðkast meðal fátæklinga að bera
út stúlkubörn þar sem foreldrarnir
höfðu meira gagn af drengjum, þeir
gátu unnið fyrir þeim í ellinni en
stúlkurnar þurfti að gifta burt og
greiða heimanmund.
Þrátt fyrir þetta hefur mannfjölg-
un verið allt of hröð og stjórnvöld
kommúnista í Peking ákváðu árið
1979 að reyna að sporna við henni
með því að heimila hveijum hjónum
að eignast aðeins eitt barn og refsa
þeim sem hlíttu ekki þeirri fyrirskip-
un.
í myndinni kemur fram að konur
hafa verið neyddar til að láta eyða
fóstri, jafnvel á níunda mánuði og
er þá stundum dælt eitri í fóstrið
áður en það er tekið með keisara-
skurði. Konan er síðan gerð óftjó.
Þessi fjölskyldustefna hefur enn orð-
ið til að auka útburð barna, um
milljón meybörn eru nú borin út
árlega, oft eru þau einfaidlega skilin
eftir á götum úti. Mun meira er nú
af ungum körlum en konum í Kína
vegna þessa háttalags.
Að sögn Dagens Nyheter voru það
þau Kate Blewett og Brian Woods
hjá Channel Four sem fengu leyfi
til að ferðast víða í fimm héruðum
Kína, alls um 1.000 kílómetra leið,
og munu þau hafa sagst vera ferða-
menn með mikinn áhuga á barna-
verndarmálum. Myndavélinni tókst
þeim að leyna fyrir embættismönn-
um og heimsóttu fjölmörg barna-
heimili, sum á mjög afskekktum
stöðum.
Látin deyja drottni sínum
Sum börnin hafna á bamaheimil-
um. Sýnt er hvernig börnin, nær
eingöngu stúlkur, eru bundin föst á
bamusstólum allan daginn, gat er á
setunni og fata undir fyrir saur og
þvag. Kærulaust og menntunar-
snautt starfsfólk sér um að „gæta“
barnanna, þrengslin og hitasvækjan
eru ólýsanleg, sjúkdómar af ýmsu
tagi verða mörgum að aldurtila.
Á einu heimilinu fann sjónvarps-
fólkið blinda stúlku, grindhoraða af
vannæringu sem hafði verið látin
dvelja ein í dimmu herbergi í viku
til að deyja þar drottni sínum. Hún
lést nokrum dögum eftir að Blewtt
og Woods voru þarna á ferð.
Reiði á N-frlandi vegna lausnar morðingja unglingsstúlku
Mótmælum linnir ekki
Belfast, Dyflinni. Reuter.
MÓTMÆLI héldu áfram á Norður-
írlandi aðfaranótt gærdagsins í kjöl-
far þess að Bretar leystu fallhlíf-
arhermanninn Lee Clegg úr haldi
en hann hefur aðeins afplánað tvö
ár af lffstíðarfangelsisdómi.
Þegar Clegg var sleppt á mánu-
dag brutust út óeirðir í Belfast og
Londonderry, sem stóðu fram á
morgun. Ungmenni létu áskoranir
katólskra stjómmálamanna sem
vind um eyru þjóta, vörpuðu bensín-
sprengjum, rændu bifreiðum og
kveiktu í þeim og réðust á lögreglu-
stöðvar í Belfast.
Cahal Daly, kardináli katólsku
kirkjunnar á öllu írlandi, sagði á
þriðjudag að breska stjórnin hefði
gert sig seka um „gróft tillitsleysi“
með því að láta Clegg lausan og
ætti að sýna katólikkum og mót-
mælendum, sem hefðu sogast inn í
hringiðu hryðjuverka á Norður-
írlandi á undanfömum aldarfjórð-
ungi, sömu mildi.
Clegg skaut 17 ára stúlku til
bana er bifreið, sem hún var far-
þegi í, var ekið gegnum vegatálma
fyrir fimm ámm. Clegg var dæmdur
fyrir morð, en John Major, forsætis-
ráðherra Bretlands, sagði að hann
hefði ekki skotið stúlkuna að yfir-
lögðu ráði og því ætti að milda refs-
ingu hans.
Deilt um þúsund fanga
Mótmælin hafa. beint sviðsljósinu
að tæplega þúsund föngum úr röð-
um katólikka og mótmælenda, sem
vom dæmdir fyrir allt frá íkveikjum
til morða.
Föngunum hefur verið eignaður
hluti heiðursins af að fá skoðana-
bræður sína utan fangelsismúranna
til að leggja niður vopn. Þegar frið-
ur komst á væntu þess ýmsir að
þessir fangar yrðu smátt og smátt
látnir lausir til vitnis um nýja tíma
í málefnum Norður-írlands, en
bresk stjórnvöld hafa staðið fast við
yfirlýsingar sínar um að slíkt komi
ekki til greina; hér sé um „ótínda
glæpamenn" að ræða.
Lýðveldissinnar segja að Bretar
eigi að láta hina „pólitísku" fanga
lausa til þess að koma í veg fyrir
að friðarviðræðurnar um framtíð
Norður-írlands renni ekki út í
sandinn.