Morgunblaðið - 16.07.1995, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 1995 13
veitanna í Bosníu, í veg fyrir að
Bosníu-Serbar legðu bæinn undir
sig. Um leið var fyrsta griðasvæð-
ið myndað.
„Við verðum að koma í veg fyr-
ir meiriháttar harmleik hér. Ég
mun vera hér á meðal þessa fólks
þar til sá dagur rennur upp að
öryggi þess hefur verið tryggt,“
sagði Morillon í mars 1993.
Morillon gerði sitt besta, en hans
hlutverki í Bosníu er löngu lokið
og nú er svo komið að segja má
að Sameinuðu þjóðirnar séu farnar
að aðstoða við „þjóðernishreinsan-
irnar" með því að aðstoða við flutn-
inga Serba á flóttafólki.
Leiðtogi serbneska hersins,
Ratko Mladic, hefur hins vegar
verið við stjórnvöl hans frá því í
maí 1992. Mladic er þeirrar hyggju
að sjálfstæði Króatíu marki endur-
reisn þeirrar áráttu Þjóðverja að
vilja stjórna Evrópu og það á
kostnað Serba. Faðir Mladic féll í
umsátri um fæðingarborg Antes
Eavelics, leiðtoga króatískra fas-
ista, í heimsstyijöldinni síðari.
Heimsstyijöldin setti mark sitt á
Mladic, sem þykir einstaklega
snjall og hugrakkur í orrustu. En
hann er óútreiknanlegur, fyrirlítur
stjórnmálamenn og ber sennilega
ábyrgð á fjölda stríðsglæpa. Og
nú hefur Mladic gert orð Morillons
að engu.
Vesturveldin eiga ekki margra
kosta völ í þessari stöðu. Samein-
Bandaríkjamenn hafa heldur
ekki sýnt Frökkum mikinn stuðn-
ing. Bill Clinton Bandaríkjaforseti
lýsti yfir því á fimmtudag að stuðn-'
ingur sinn við friðargæslusveitirnar
væri enn óskiptur, en gaf enga vís-
bendingu um að hann væri reiðubú-
inn til að senda landher til Bosníu
nema til að aðstoða við brottför
friðargæslusveitanna.
Atburðir síðustu viku hafa gefið
þeim byr undir báða vængi, sem
vilja að sveitir SÞ hverfi á braut.
Þar fer fremst Bob Dole, einn helsti
leiðtogi repúblikana og andstæðing-
ur Clintons. Dole heldur því fram
að geti Sameinuðu þjóðirnar ekki
varið múhameðstrúarmenn í Bosníu
verði að aflétta vopnasölubanninu
og leyfa þeim að veijasigsjálfir.
Dole hyggst leggja fram frumvarp
um að Bandaríkjamenn hætti þátt-
töku í banninu þvert gegn vilja for-
setans og gæti jafnvel orðið af því
í þessari viku.
Gerist það verður friðargæslu-
sveitunum ekki lengur vært í Bosn-
íu. Þess vegna myndi brottför þeirra
fylgja því að Bandaríkjamenn færu
að láta Bosníuher vopn í hendur.
Eins og áður sagði hefur Bosníu-
her yfirburði yfir Bosníu-Serba í
mannafla. Serbarnir eru dreifðir um
næstum því þijá fjórðu hluta Bos-
níu og eiga erfitt með að veijast.
Yfirburðir þeirra eru mestir í vopn-
um; skriðdrekum og stórskotaliði.
Her stjórnarinnar í Sarajevo gæti
FLÓTTAKONA frá Srebrenica grætur vegna þess að maður henn-
ar er horfinn. Myndin var tekin í flóttamannabúðum griðasvæðis
Sameinuðu þjóðanna í Tuzla á föstudag.
uðu þjóðirnar hafa tæplega 30
þúsund friðargæsluliða i Bosníu,
en það er eitt að gæta friðar og
annað að koma honum á. Eigi að
mæta Bosníu-Serbum af aukinni
hörku kemur til kasta hins svokall-
aða hraðliðs Belga, Breta, Frakka,
Hollendinga og Þjóðveija. En
þessu hraðliði er sömuleiðis ætlað
að standa vörð um friðargæslu-
sveitirnar verði ákveðið að kveðja
þær á braut.
Uppistaða hraðliðsins er breskir
og franskir hermenn. Bretar eru
hins vegar sýnu tregari til að blása
til sóknar, en Frakkar, sem segja
að hraðliðið muni skipta sköpum
um framtíð Bosníu.
náð upp þeim mun verði banninu
aflétt eða það sniðgengið og þar
með yfirburðum í átökunum.
(Saudi-Arabar hafa til dæmis boðist
til að kaupa austur-evrópsk vopn
handa trúbræðrum sínum þannig
að Bosníuher þyrfti ekki mikla þjálf-
un til að geta beitt þeim.)
Hættan við að aflétta banninu
nú þegar er hins vegar sú að Bos-
níuher yrði varnarlaus á meðan
hann væri að brynja sig.
Áætlun NATO um að flytja frið-
argæslusveitirnar á braut ef til þess
kemur gerir ráð fyrir því að notað-
ir verði 25 þúsund bandarískir her-
menn. Bandarískum þingmönnuir
gest ekki alls kostar að þeirri hug-
mynd, en hún virðist þó njóta stuðn-
ings verði tilgangur og markmið
slíkrar íhlutunar Bandaríkjahers
rækilega skilgreint og takmarkað
við það eitt að koma friðargæslulið-
inu á braut. Ekkert er bandarískum
ráðamönnum jafn lítt að skapi og
að sogast inn í átök undir óljósum
formerkjum, þar sem engin lausn
er í sjónmáli og engin samstaða er
um það hver sú lausn eigi að vera.
Brottflutningur friðargæslulið-
anna og afnám vopnasölubannsins
myndi hins vegar gera Bandaríkja-
menn að bandamönnum bosnískra
stjórnvalda. Þar með væri búið að
draga Bandaríkjamenn inn í stríðið
nauðuga viljuga (eða „ameríkanis-
era stríðið“ svo notuð séu orð Warr-
ens Christophers).
í þeirri stöðu mætti allt eins bú-
ast við því að Rússar, sem nú þeg-
ar styðja Serba í öryggisráði Sam-
einuðu þjóðanna og mótmæltu til
dæmis harðlega loftárásum NATO
til varnar Srebrenica, hugsi sér til
hreyfings.
Verði ákveðið að flytja friðar-
gæslusveitirnar á braut má búast
við að það verði gert áður en haust-
ar til að koma í veg fyrir að þær
þurfi að hafa vetursetu í Bosníu.
En það er annað, sem torveldar
brottför friðargæslusveitanna.
Hvað sem um frammistöðu þeirra
í Srebrenica má segja, hafa þær
komið í veg fyrir miklar hörmungar
í Sarajevo. Hverfi friðargæslusveit-
irnar á braut verða sjónvarpsvélarn-
ar eftir og þá getur umheimurinn
fylgst með afleiðingunum í beinni
útsendingu.
Einn er sá kostur, sem minnst
hefur verið ræddur. Hann er sá að
friðargæslusveitirnar gegni sama
hlutverki áfram. Falli griðasvæðin
munu þær eiga auðveldara með að
veija Sarajevo og halda í horfinu
þar til einhver lausn finnst. Slíkt
kann að taka lengri tíma, en það
myndi kosta minni blóðsúthellingar.
Eitt er hins vegar víst: það er
nóg komið af loforðum, sem ekki
er hægt að standa við.
® Heimildir: Dailv Telegraph, Financial Timcs,
International Heralci Tribune, The New
Republic, Reuter, Die Zeit og The Fall of Yu-
goslavia eftir Misha Glenny, fréttamann BBC.
Ef þú vilt gefa brúöhjónum góöa og nytsamlega
gjöf þá eigum viö PHILIPS heimilistæki í miklu úrvali
PHILIPS framleiöir mjög góö og umfram allt falleg
heimilistæki, sem prýöa hvert heimili.
Heimilistæki hf
Umboðsmenn um land allt.
með Max
Max utanhússmálningin er þrælsterk akrylmálning frá Jotun.
— Max er með 7% gljáa sem gerir það að verkum að óhreinindin festast
síður í henni.
— Max er vatnsþynnanleg og því sérlega þægileg í notkun.
— Max er fáanleg í hundruðum litatóna.
— Max er árangur áratuga þróunarstarfs og hefur reynst
einkar vel á Islandi.
Max utanhússmálningin situr sem fastast og verndar verðmæti. HUSASMIÐJAN
Skútuvogi 16, Reykjavik, sími 568 7710
Helluhrauni 16, Hafnarfirði, sími 565 0100
Það sést strax
að húsið er málað