Morgunblaðið - 23.07.1995, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ
26 SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 1995
* -
HALLDORA
SIG URJÓNSDÓTTIR
+ Halldóra Sigur-
jónsdóttir
fæddist í Hafnar-
firði 3. október árið
1908. Hún lést á
Hrafnistu í Reykja-
vík sunnudaginn
16. júlí síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Siguijón
Gunnarsson, smið-
ur og bílsljóri í
Hafnarfirði, og
Jónfríður Halldórs-
dóttir, kona hans.
Sigurjón var fædd-
ur í Gunnarsbæ í
Hafnarfirði og er Gunnarssund
þar í bæ nefnt eftir föður hans.
Jónfríður var frá Grundum í
Kollsvík í Rauðasandshreppi.
Tuttugu og eins árs giftist
Halldóra Haraldi Sveinbjarnar-
syni, síðar stórkaupmanni í
Reykjavík. Þau slitu samvistir
eftir 12 ára hjónaband. Sonur
þeirra er Ingþór Haraldsson,
kaupmaður í Kópavogi. Síðari
eiginmaður Halldóru er OIi J.
Sigmundsson, skipa- og húsa-
smíðameistari á
Isafirði. Þau gengu
í hjónaband árið
1953 og stofnuðu
heimili á Eyrargötu
3 í tvíbýlishúsi sem
Óli hafði byggt á
móti tvíburabróður
sínum, Daníel. Þar
bjuggu þau í 35 ár.
Bamaböm Hall-
dóru era Haraldur,
Daníel, Gréta og
Halldóra Ingþórs-
böra. Barnabarna-
börnin eru Arna
Sigrún og Ingþór
Haraldsböra, Skúli Þór og Óli
Halldór Daníelsbörn og Baldvin
Hugi Gíslason. Árið 1987 fluttu
Halldóra og Óli til Reykjavíkur
þar sem þau höfðu keypt íbúð
í Stóragerði 20. í febrúar á
þessu ári fluttu þau svo í dval-
ar- og hjúkrunarheimilið
Hrafnistu í Reykjavík.
Útför Halldóru fer fram frá
Digraneskirkju á morgun,
mánudaginn 24. júlí, kl. 13.30.
ÉG HAFÐi kviðið því töluvert að
hitta verðandi tengdamóður mína í
fyrsta sinn. Ég var 17 ára og trúlof-
uð einkasyni hennar og hafði ekki
haft tækifæri til að kynnast henni
áður en ég gerði upp hug minn um
lífsförunaut. Ingþór hafði ekki mikið
talað um móður sína. Hann bjó í
húsi föður síns og vann hjá honum
líka, svo það var eðlilegt að fundum
mínum bæri fyrr saman við verðandi
^engdaföður. Mömmu og Óla fyrir
vestan átti ég sem sagt eftir að
kynnast. Svo kom að því einn dag-
inn. Þau komu til Reykjavíkur með
flugvél og við Ingþór fórum að taka
á móti þeim. Þarna voru þau, hann
hávaxinn, grannur og glaðlegur, hún
nokkuð þéttvaxin, fór hægt og bar
með sér fremur kuldalega reisn. Hún
heilsaði mér alúðlega en sýndi hvorki
merki um velþóknun né vanþóknun.
Þannig var Dóra á ytra borði. Hún
hleypti fáum að sér og hún lét ekki
lesa í tilfinningar sínar. En undir
yfirborðinu bjó skaprík kona og
umfram allt viljasterk. Hún reyndist
mér eins og besta móðir og ég reyndi
að vera henni verðug dóttir. Ég virti
hana frá fyrstu stund og því meir
sem aldur færðist yfir okkur báðar
og líf okkar varð nátengdara.
Dóra var listakona í eðli sínu og
ber margur hluturinn sem eftir hana
liggur þess glöggt vitni. Fyrst í stað
beindist handlagni hennar og list-
fengi hennar að saumaskap. Á erfið-
um árum, eftir skilnaðinn við Harald
og á styijaldarárunum þegar fiestir
bjuggu við þröngan kost, vann hún
fyrir sér og syni sínum með sauma-
skap, aðallega við kjólasaum. Metra-
vara var þá skömmtuð, eins og nær
allar nauðsynjavörur og var þá reynt
að gera það besta úr því sem fáan-
legt var. Dóra var sérlega lagin að
gera bæði mikið og fallegt úr litlu.
Seinna, þegar hún bjó við góð efni
á ísafirði, gat hún beint sköpunar-
gleði sinni inn á fleiri brautir. Hún
fór að fást við að mála, bæði vatns-
lita- og olíumálverk. Hún varð sér
úti um mikið af listaverkabókum og
leiðbeiningarbókum um teiknun og
t
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem
sýndu okkur samúð og hlýhug við
andlát og útför ástkærrar móður okkar,
tengdamóður, ömmu og langömmu,
EYGLÓAR
GAMALÍELSDÓTTUR,
Hafnarfirði.
Sérstakar þakkir til starfsfólks á
Hjúkrunarheimilinu Sólvangi fyrir ein-
staklega góða umönnun.
Árni Grétar Finnsson, Sigríður Oliversdóttir,
Anna Finnsdóttir, Trausti Þorsteinsson,
Trausti Finnsson, Stella Gunnarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir til allra þeirra sem
sýndu okkur samúð og hlýhug við and-
lát og útför móður okkar, tengdamóð-
ur, ömmu og Iangömmu,
SÓLGERÐAR MAGNÚSDÓTTUR,
Vogatungu 97,
Kópavogi.
Sigurlaug Halldórsdóttir, Björn Þórhallsson,
Erla Halldórsdóttir, Bertram Möller,
Hadda Halldórsdóttir, Högni Jónsson,
Kolbrún ívarsdóttir, Þór Þórarinsson,
Hekla fvarsdóttir, Sigurður Stefnisson,
barnabörn og barnabarnabörn.
MIIMNINGAR
málun og sótti einnig námskeið í list-
málun. Brátt tóku myndir hennar
að vekja athygli, fyrst þeirra fáu sem
hún leyfði að sjá það sem hún var
að fást við, en fljótlega fór að spyij-
ast út að Dóra málaði fallegar mynd-
ir og fólk fór að falast eftir þeim.
Vinsælastar voru myndirnar sem
hún gerði af gömlum húsum og
naustum, gömlum sjómönnum með
pípu, dyttandi að báti sínum eða sitj-
andi á stampi í ijörukambi. En
blómamyndirnar og vatnslitamynd-
irnar voru margar ekki síðri. Svo fór
að henni bauðst að halda sýningu í
stórri húsgagnaverslun sem þá var
á Isafirði. Sýndi hún einar tuttugu
myndir sem allar seldust. Sköpunar-
gleði Dóru var mikil og hún vildi
prófa fleira. Hún lærði postulínsmál-
un og málun á tré. Hún var fyrst
til þess hér á landi, eftir því sem ég
best veit, að mála á trésleifar sem
urðu mjög eftirsóttar og m.a. seldar
í minjagripaverslunum í Reykjavík
og víðar.
Það er ekki hægt að rifja upp
áhuga Dóru á hvers kyns handa-
vinnu og listsköpun án þess að nefna
mágkonur hennar tvær, en það at-
vikaðist þannig, henni til gleði og
uppörvunar, að þær bjuggu í sama
húsi. Þær voru Anna Björnsdóttir,
uppeldissystir þeirra bræðra, Óla og
Daníels, og Rigmor Ljugberg Sig-
mundsson, kona Daníels. Hennar
naut því miður ekki lengi við, því
hún andaðist aðeins þremur árum
eftir að hún fluttist til íslands og
giftist Daníel, manninum sem hún
hafði kynnst þegar hún sem ung
kona dvaldist á Isafirði um skamman
tíma. Þau höfðu skrifast á allar göt-
ur síðan, hún í Danmörku, þar sem
hún rak eigin ljósmyndastofu, og
hann piparsveinn norður á hinu
kalda íslandi, með slysavarnamál að
hjartans hugðarefni. Hún færði með
sér andblæ rótgróinnar menningar
lista og hið ljúfa danska skaplyndi.
Dóru og Rigmor féll strax vel sam-
an, án þess að þær gerðust nokkurn
tíma kaffisetukerlingar hver hjá
annarri. Rigmor var margt til lista
lagt og var ákaflega flink í höndum
og báðar voru þær haldnar söfnunar-
áráttu á hinum ólíklegustu hlutum.
Anna hafði haldið heimili fyrir
Daníel þangað til Rigmor kom en
fékk þá litla íbúð á neðstu hæð húss-
ins. Hún var Dóru alla tíð ákaflega
góð. Varla leið sá dagur að hún liti
ekki inn í smá spjall. Hún var fá-
dæma mikil hannyrðakona og undu
þær löngum stundum við að búa til
ails kyns fallega hluti sem þær gáfu
ómælt til aðstandenda, á basara
kvenfélaganna og til Slysavarnafé-
lagsins.
Dóra gekk í kvenfélagið Hlíf fljót-
lega eftir að hún fluttist til ísafjarð-
ar en hún sóttist annars ekki mikið
eftir því að blanda geði við bæjarbúa
að fyrra bragði. En sem eiginkona
Óla hlaut hún oft að mæta á manna-
mót því Óli var félagslyndur, vin-
sæll og mikils metinn af öllum sem
til hans þekktu og á stað, ekki stærri
en ísafjörður, má segja að allir þekki
til allra.
Heimili þeirra var jafnan opið fyr-
ir gestum og gangandi um lengri
eða skemmri tíma. Gerðist það
ósjaldan að Óli færði heim ókunnugt
Blómastofa
FriÖfinns
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öll kvöld
til ki. 22,-einnlg um helgar.
Skreytingar við öll tllefni.
Gjafavörur.
fólk sem á vegi hans varð. Ferða-
langa, erlenda og innlenda, sem hon-
um fannst áhugavert að kynnast,
eða voru í einhvers konar reiðileysi
eða vandræðum. Hann naut þess að
liðsinna fólki og alltaf tók Dóra á
móti hveijum sem var af gestrisni
og alúð. Barnabörnin dvöldu hjá
þeim sumarlangt ár eftir ár og systk-
inabörn Dóru sömuleiðis. Þau voru
bæði miklir veitendur og lögðu sig
fram um að láta gestum sínum líða
vel. Þegar ég var hjá þeim með börn-
in, sem gerðist oft meðan þau voru
lítil - gjarnan í tvær til þijár vikur
að sumri, þá fékk ég ekki svo mikið
sem þurrka upp leirtau. Ég sinnti
börnunum mínum og tók til eftir
þau, annað fékk ég tæpast að gera.
Þær eru óskaplega notaiegar minn-
ingarnar sem ég á frá Isafirði á
þessum árum.
Þegar Dóra var um miðjan aldur
veiktist hún alvarlega. Hún greindist
með krabbamein í móðurlífi og átti
í langri og harðri baráttu við þann
illvíga sjúkdóm. Hún bar sigur af
hólmi í það sinn og ég tel að þar
hafi hjálpað mikið til hið jákvæða
hugarfar hennar, viljastyrkur og ein-
dreginn ásetningur um að láta sér
batna. Anna mágkona hennar reynd-
ist henni alveg einstaklega vel á
þessum erfiða tíma og var henni
ómetanleg hjálp. Að öðru leyti er
óhætt að segja að Dóra hafi notið
góðrar heilsu fram á allra síðustu
ár. En jafnvel þó að eitthvað amaði
að þá talaði hún aldrei um það.
Manni fannst stundum nóg um
hversu hörð hún var af sér og
ókvartsár.
Dóra bar aldur sinn ákaflega vel,
virtist lengst af mörgum árum yngri
en hún var í raun. Hún klæddi sig
þannig og bar sig af svo mikilli reisn
að manni hætti oft til að gleyma
aldri hennar. Hún kom manni iðu-
lega á óvart með ótrúlega góðu
minni sínu og yfirsýn yfir nútíð og
fortíð. Hún naut þeirrar gæfu að
halda skýrri hugsun fram á allra
síðustu stund.
Þegar halla fór undan og líkams-
heilsan fór að gefa sig kom glöggt
í ljós hversu miklu andlegu þreki hún
var gædd. Á tveimur árum gekkst
hún undir tvær stórar skurðaðgerð-
ir. Sumarið 1993 fundu læknar ber
í öðru bijósti hennar og sú ákvörðun
var tekin eftir það að bæði bijóstin
skyldu fjarlægð. Það var mikið álag
fyrir 84 ára gamla konu. Dóra tók
því á sinn einkennandi hátt. Úr því
að þetta þurfti að gerast, þá var
ekki annað en að taka því og vanlíð-
an sinni hélt hún leyndri. Þann 23.
júní sl. veiktist hún enn og var þá
flutt á bráðavakt Landspítalans með
miklar iðrakvalir. Um miðnætti
þessa Jónsmessunótt var gerð á
henni önnur stór skurðaðgerð. Ri-
stillinn var ijarlægður að hluta þar
sem hann var mikið skemmdur, auk
þess sem í honum fannst krabba-
meinsæxli. Það er í sjálfu sér ótrú-
legt að hún skyldi lifa af þá miklu
aðgerð, en lífsþrekið var enn til stað-
ar. Hún var þakklát fyrir það sem
vel hafði verið fyrir hana gert og
fyrir góða umönnun á spítalanum
og það að hún skyldi vera laus við
kvalirnar. Að æðrast eða kvarta kom
ekki til greina. Hún yfirvann áhrif
hinna sterku verkjalyfja, sem slævt
• höfðu skilningarvit hennar um
stund, og náði aftur fullkomnu valdi
á hugsun sinni og tali. Á tíunda
degi eftir uppskurðinn var hún send
heim af spítalanum. Eftir það var
sem lífslöngunina þryti. Nú beindist
hugur hennar að því einu að bíða í
æðruleysi eftir því að fá að sofna
og vakna ekki aftur. „Mér finnst svo
gott að sofa mikið, þá eru dagarnir
fljótari að líða,“ sagði hún við Grétu
sonardóttur sína aðeins fáum dögum
fyrir andlátið. Hún fékk að fara
þannig. Hún. hafði skiþst á orðum
við Óla, manninn sinn, sem sat hjá
henni eftir hádegið sunnudaginn 16.
júlí. Síðan lokaði hún augunum og
opnaði þau ekki aftur. Hún var sofn-
uð.
Ég bið Guð að blessa og styrkja
Óla í veikindum hans, söknuði og
sorg og einnig okkur hin sem höfðu
fengið að vera henni samferða í líf-
inu og njóta ástríkis hennar og kynn-
ast hennar stórbrotna persónuleika.
Með kærleiks- og saknaðarkveðju,
Þorbjörg Daníelsdóttir.
Amma Dóra skipaði stóran sess í
lífi okkar systkina þótt hún byggi
lengst af á ísafirði, enda fengum
við að vera hjá henni og Óla sumar
eftir sumar við leik og síðar störf í
Björk. Þau minntu líka á sig um
hver jól með stórri sendingu sem
jafnan var beðið með mikilli óþreyju.
Það var ekki ónýtt fyrir litlar
stelpur, eins og okkur Halldóru, að
komast í dótið hennar ömmu. Hún
átti svo marga fallega hluti, sem hún
leyfði okkur að leika með. Það var
helst að hún vildi hafa auga með
okkur þegar við fórum inn í „málara-
herbergið". Þar var hún með trönur
og fullt af litlum túpum með olíulit-
um og þar bjó hún til fallegar mynd-
ir af blómum og húsum og köllum.
Svo var alltaf farið í bíltúr á
sunnudögum, oft út í Súðavík eða
yfir á Flateyri. Og þegar Halldóra
var í vist hjá móðurbróður okkar í
Bolungarvík lét amma sig hafa það
að keyra Óshlíðina nokkrum sinnum.
Henni var annars í nöp við þá leið
og fór ekki oftar en hún nauðsyn-
lega þurfti.
Eftir að amma og Óli fluttu suður
kynntist ég þeim sem fullorðin
manneskja. Þá var lærdómsríkt að
fylgjast með þeim því þau voru góð
fyrirmynd. Elska þeirra og nær-
gætni hvort við annað var aðdáun-
ar- og eftirtektarverð. Mér birtist
hún til dæmis þegar amma var á
spítalanum í júní og ég kom að heim-
sækja hana. Þá var Óli hjá henni
með systurdóttur sinni á leiðinni út
og hann búinn að kyssa ömmu bless.
En vegna þess að þau dokuðu við í
smá stund eftir að ég kom varð
hann að kveðja hana aftur. Hann
stoppaði því við rúmgaflinn og sendi
henni fingurkoss. Astúðin og um-
hyggjusemin streymdu frá honum.
Amma tók okkur alltaf opnum
örmum og hafði ánægju af heim-
sóknum allt til loka. Hún og Óli tóku
Gísia, sambýlismanni mínum, ein-
staklega vel og þá ekki síður Bald-
vini Huga, syni okkar. Við erum
þakklát fyrir stundirnar með ömmu
og biðjum þeim blessunar, henni og
Óla, sem saknar konunnar, sem
hann elskaði. Gréta.
„Fasteignasala," sagði Arna Sig-
rún, fimm ára gömul dóttir mín,
hikandi einhveiju sinni þegar við
vorum úti að keyra. „Hvað segirðu,"
spurði ég. „Fasteignasala“, sagði
sagði hún öruggari, „ég las það á
skiltinu þarna.“ „Jæja góða,“ sagði
ég, „en þú kannt ekki að lesa.“ „Jú,
amma Dóra kenndi mér það,“ sagði
sú stutta kotroskin. Og ég sá þær
fyrir mér sitjandi saman, Örnu að
stauta og ömmu Dóru að leiðbeina
henni, þolinmóða en ákveðna. Án
þess að minnast á það hafði hún
kennt henni að lesa á meðan hún
leit eftir henni á meðan ég og Har-
aldur pábbi hennar vorum í vinnu.
En þannig var Halldóra Siguijóns-
dóttir. Hún hafði ekki hátt um það
sem hún gerði fyrir aðra, hvort sem
það var að kenna langömmubarninu
sínu að lesa eða rétta sínum nán-
ustu hjálparhönd. „Æ, það tekur því
ekki að minnast á það,“ sagði hún
þegar henni var þakkað fyrir greiða.
Eg kynntist henni ekkert að ráði
fyrr en þau ÓIi fluttust frá ísafirði
í Stóragerði 20 í Reykjavík fyrir
u.þ.b. 8 árum, en þá tóku þau mér
bæði strax opnum örmum.
Alltaf var gott að koma í Stóra-
gerðið, amma bauð mér í eldhúsið í
kaffi og kökur á meðan Óli fékk sér
síðdegisblund í sófanum í stofunni.
Og svo átti hún yfirleitt eitthvert
góðgæti handa langömmubörnum,
Örnu Sigrúnu og Ingþóri.
Hún hafði þann einstaka hæfi-
leika að geta sett sig í spor miklu
yngra fólks sem hefur annan þanka-
gang og sér lífið í öðru ljósi en fólk
af hennar kynslóð. Hún átti það til
að setja ofan í við mig ef henni þótti
ástæða til, en hún gerði það þannig
að ekki var hægt að taka því illa.
Með Halldóru Siguijónsdóttur er
gengin mikilhæf kona. Hún var al-
varleg og ákveðin, gædd miklum
viljastyrk, ákaflega réttsýn og fór
aldrei með fleipur.
Arna Sigrún og Ingþór kveðja
langömmu sína með söknuði og biðj-
um^við hinn mikla mátt um styrk
til Óla í hans miklu sorg.
Guðlaug Sigurðardóttir.