Morgunblaðið - 23.07.1995, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
NÝSKÖPUNARSJÓÐUR
námsmanna var stofnaður
þann 30. júní 1992 og er
þetta fjórða sumarið sem
hann er starfræktur.
Markmið sjóðsins er að veita styrki
til rannsóknaverkefna sem nem-
endur vinna að yfir sumartímann
og þykja líkleg til að stuðla að
nýsköpun í atvinnulífinu og/eða í
tiltekinni fræðigrein.
Stúdentaráð Háskóla íslands
átti frumkvæði að stofnun sjóðs-
ins. Unnið var að útfærslu hans í
samvinnu við þáverandi mennta-
málaráðherra í júní 1992. í lok
sama mánaðar ákvað ríkisstjórnin
að veita 10 milljónum króna til
verkefnisins.
Síðan hafa fjárframlög til sjóðs-
ins aukist. í sumar hefur hann
fengið 25 milljónir til ráðstöfunar.
Úr ríkissjóði koma 15 milljónir en
10 milljónir frá Reykjavíkurborg.
Einstaklingar, stofnanir og fyr-
irtæki, sem talið er að hafi sér-
þekkingu á viðkomandi rannsókna-
sviði, geta sótt um styrki hjá Ný-
sköpunarsjóði. Styrkveiting felst í
því að sjóðurinn borgar náms-
manni laun en umsjónaraðili eða
fyrirtæki sér fyrir aðstöðu og efnis-
kostnaði. í fyrstu voru verkefni á
vegum Háskóla íslands í meiri-
hluta, en umsóknir fyrirtækja,
stofnana og annarra skóla og ein-
staklinga verða æ algengari.
Námsmenn taka
sjóðnum vel
Dagur B. Eggertsson lækna-
nemi er umsjónarmaður Nýsköp-
unarsjóðs námsmanna í sumar.
Hann segir að sjóðurinn veiti
námsmönnum einstakt tækifæri til
að vinna að raunhæfum náms-
tengdum verkefnum yfir sumar-
tímann. Auk þess sé mjög dýr-
mætt fyrir þá að tengjast atvinnu-
lífmu og þeim vandamálum sem
þar er verið að kljást við.
„Áhugi á sjóðnum er sífellt að
verða meiri og menn farnir að átta
sig betur á hlutverki hans. Mikil
eftirspum er eftir styrkjum og
komast miklu færri að en vilja.
Það sækja í hann fleiri og mennt-
aðri námsmenn með meiri reynslu
og starfsaldur. Jafnframt því má
sjá fleiri afburðaumsóknir," segir
Dagur.
Fjölbreytt verkefni
AIls bárust 264 umsóknir til
sjóðsins í byijun sumars, en 149
verkefni hlutu styrk. Þau eru afar
íjölbreytt. Sem dæmi mætti nefna
rit um mannréttindi barna, úttekt
á meðferð tilraunadýra á íslandi,
athugun á nýrri gerð hjólbarða-
nagla, möguleika á nýrri aðferð til
meðhöndlunar á krabbameini í
heila, nýtingu lífræns úrgangs á
ferðamannastöðum, athugun á
reglum um upplýsingamiðlun og
viðskipti gegnum tölvur, gerð
ÖRYGGISLJÓSIÐ gæti flýtt fyrir því að sjómaður, sem fellur fyrir borð, finnist í öldurótinu. Mynd-
ina málaði Búi Kristjánsson fyrir Þorstein I. Sigfússon.

NtMSNENH
í nýskopun
Um þessar mundir vinna 160 námsmenn
að 149 rannsóknaverkefnum á vegum Nýsköp-
unarsjóðs námsmanna. Tugir fyrírtækja, fjöldi
stofnana, sveitarfélög og allar deildir Háskóla
Islands tengjast þeim. Ama Schram gerír
grein fyrir sjóðnum og þremur verkefnum sem
hlotið hafa styrk frá honum.
Dagur B. Eggertsson
táknmálsorðabókar og svo mætti
lengi telja.
„Það er skemmtilegt að fylgjast
með því hvernig vakning hefur
orðið í þeirri hugsun að reyna að
skapa eitthvað nýtt,“ segir Dagur.
„Þeim verkefnum íjölgar sem eru
í grundvallaratriðum hugmyndir
námsmanna og eru þeir duglegir
við að fá mótframlög frá fyrirtækj-
um, sveitarfélögum eða öðrum að-
ilum.“
Hann segir ennfremur að Ný-
sköpunarsjóður hafi fyllt ákveðið
tómarúm sem virðist hafa verið á
markaðnum. Sjóðurinn veiti fjár-
magni til nýjunga og rannsókna
sem áður var ekki sinnt. „Með til-
komu styrkja frá sjóðnum, fá fyrir-
tæki ungan og dugmikinn starfs-
kraft án þess að borga honum laun.
Því virðast þau frekar fara út í að
reyna djarfa og spennandi hluti.“
Framtíð sjóðsins
Ríkisstjórnin segir í stjórnar-
sáttmála að hún ætli að styðja
Nýsköpunarsjóð námsmanna og
auka þátt ungs fólks í rannsóknum
og þróunarstarfi. Að sögn Dags
hafa forsvarsmenn Nýsköpunar-
sjóðs unnið í samvinnu við mennta-
málaráðuneytið að því að efla sjóð-
inn og hafa haft ákveðið frum-
kvæði á því sviði. „Okkur stúdent-
um finnst það ákaflega spennandi
verkefni og bíðum með eftirvænt-
ingu eftir niðurstöðu þeirrar
vinnu.“
Hann segir ennfremur að for-
svarsmenn Nýsköpunarsjóðs hafi
átt gott samstarf við Reykjavíkur-
borg, sem hefur aukið fjárveitingu
til sjóðsins á milli ára. Önnur sveit-
arfélög styrkja sjóðinn ekki beint
í sumar, en nokkur eru með fram-
lög í gegnum einstök verkefni.
Nýsköpunarsmiðja í
Tæknigarði
Nýsköpunarsmiðja er heiti á sam-
starfsverkefni Nýsköpunarsjóðs
námsmanna, Tækniþróunar hf. og
Útflutningsráðs íslands. Hún er
nú starfrækt annað árið í röð.
Markmið Nýsköpunarsmiðjunn-
ar er að koma hugmyndum sem
stuðlað geta að nýsköpun á fram-
leiðslustig. Er það meðal annars
liður í því að láta verkefni á vegum
Nýsköpunarsjóðs ná skrefi lengra.
í sumar urðu fjögur verkefni
fyrir valinu; Teikniforrit til að
hanna einingarhús í þrívídd, saga
íslands á geisladiski, tölvukort,
aðferð til að búa til þrívíddarmynd-
ir af landslagi í tölvum og forrit
til að bæta nýtingu hráefnis við
fiskvinnslu.
Stuðningur Nýsköpunarsmiðj-
unnar ’til verðlaunaverkefnanna
felst í fjárframlagi, vinnuaðstöðu,
markaðsráðgjöf og gerð viðskipta-
áætlunar. í haust mun dómnefnd
endurmeta verkefnin og gera til-
lögu um hver þeirra verði styrkt
áfram.
JÓN Jónsson, þjóðfræði-og sagn-
fræðinemi, vinnur um þessar
mundir að verkefni sem ber heit-
ið Ferðaþjónusta og þjóðmenn-
ing á vegum Nýsköpunarsjóðs
námsmanna. Hugmyndin er sú
að vinna að gerð skýrslu um það
hvernig hægt er að nýta sögu
og þjóðsagnir Strandasýslu við
ferðamannaþjónustu á svæðinu.
Hann segir verkefnið vera anga
af svokallaðri umhverfisvænni
eða grænni ferðamennsku. Ekki
sé ætlunin að búa til neitt nýtt,
heldur nýta það sem til er og
draga gamlar sagnir fram í
sviðsljósið.
Ein hugmyndin er sú að setja
upp sýningu um galdra og
galdramenn á Ströndum.Til
dæmis á galdrastöfum, níðstöng-
um, og þeim töfragripum sem
menn áttu að hafa notað, eins
og náttúrusteinum. En sam-
kvæmt þjóðsögum og gömlum
handritum var galdur framinn
með söng, þulum, rúnum og
ýmsu atferli og búnaði til dæmis
galdrastöfum. „Strandamenn
hafa ávallt haft það orð á sér
að þeir séu göldróttir og sér-
Galdrasýning
á Ströndum?
kennilegir á marg-
an hátt. Þeir eiga
mikið til af sögum
og sögnum um það.
Til dæmis áttu þeir
að geta séð þjófa
birtast í vatnsyfir-
borði í döllum og
stömpum," segir
Jón og bendir jafn-
framt á að merki
sýslunnar sé galdra-
stafur, svonefndur
ægishjálmur. En
hann átti að vernda
heimamenn fyrir
óvinum.
„Þá var mikið um
galdraofsóknir á
Jón Jónsson
Vestfjörðum á 17.
öld og voru þrír
menn brenndir á báli
í Trékyllisvík. Á
þeim slóðum væri til
dæmis hægt að
merkja gönguleiðir
um söguslóðir.“ Jón
segir ennfremur að
galdrahugmyndin sé
komin nokkuð af
stað og ljóst þyki að
hægt sé að fram-
kvæma hana.
„Auk þess er hug-
myndin sú að halda
margar litlar sýning-
ar víða um sýsluna í
nágrenni gistihúsa
og annarra viðkomustaða ferða-
langa og nýta um leið þá sali sem
fyrir eru.“
Tröllið sem varð
að kletti
Annar flötur á verkefninu er
að finna leið til að koma upplýs-
ingum um sögu ogþjóðsagnir
sýslunnar á framfæri við ferða-
menn. „Sem dæmi mætti taka
klett í fjörunni sem er ekkert
merkilegur í sjálfu sér, en verð-
ur það ef ferðamenn vita að
þetta er tröllið sem ætlaði að
grafa Vestfjarðarkjálkann frá
Islandi. Þá eru ýmsar gönguleið-
ir í sýslunni sem þarf að tengja
sögunni og náttúrufyrirbærum.
Bæklingar eru að mörgu leyti
ágæt lausn, en það þarf að vinna
vandlega að þeim upplýsingum
sem þar kæmu fram,“ segir Jón.
Hann segir einnig að mögu-
Iegt sé að virkja áhugaleikfélög
og sönghópa í Strandasýslu til
þess standa fyrir skemmtunum
og menningarlegum uppákom-
um þessu tengdar.
Hugmyndin að verkefninu
kom upphaflega frá Jóni og fór
hann með hana fyrir héraðs-
nefnd Strandasýslu. Hún ákvað
að styrkja verkefnið, á móts við
Nýsköpunarsjóð, með því að
leggja til laun og aðstöðu. Jón
vinnur einnig í samráði við
Ferðamálasamtök Vestfjarða,
þjóðminjavörð og fleiri aðila. Þá
er ætlun hans að vinna sem allra
mest í samráði við heimamenn,
en umsjónarmaður verkefnisins
er Stefán Gíslason, sveitarstjóri
Hólmavíkurhrepps og fram-
kvæmdasljóri héraðsnefndar.
Sjálfur er Jón fæddur og
uppalinn norður í Strandasýslu
og segist að vissu leyti njóta
góðs af því. „Þrátt fyrir það er
nauðsynlegt fyrir mig að seljast
yfir sögubækur og þjóðsögur og
kynna mér það sem um þetta
hefur verið skrifað," segir Jón.
Hann segir að verkefnið tengi
saman þau fræði sem hann
stundi í Háskólanum og ferða-
mannaþjónustu. „Það er von mín
að hugmyndirnar, sem ég mun
útfæra nánar í sumar, dagi ekki
upp í skýrslunni, heldur verði
að veruleika í framtíðinni,“ segir
Jón að lokum.
>
I
I
ft
í
I
í'
í
l
\
(
4-