Morgunblaðið - 02.09.1995, Blaðsíða 30

>0 LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Athugasemd vegna opins
bréfs um beinasafn
SUNNUDAGINN
27. ágúst sl. skrifar dr.
Margrét Hermanns-
Auðardóttir fomleifa-
fræðingur opið bréf til
menntamálaráðherra. í
bréfinu lætur hún að
því liggja að verið sé
að eyðileggja fjölþjóða
rannsóknarverkefni í
Þjóðminjasafninu. Ég
leyfi mér að fullyrða
að sú eyðileggingar-
hætta stafar ekki frá
starfsmönnum Þjóð-
minjasafnsins.
Margrét Hermanns-
Auðardóttir gegnir
rannsóknarstöðu við
Sturla
Böðvarsson
Þjóðminjasafn íslands og trúnaðar-
störfum sem varamaður í Þjóð-
minjaráði. Það vekur því athygli að
hún skuli leyfa sér slíkan málflutn-
ing sem fram kemur í grein hennar.
Það er nauðsynlegt að skýra
málið og leiðrétta til þess að koma
í veg fyrir misskilning og leiða
málið í þann farveg sem þjóðminja-
ráð, þjóðminjavörður og safnstjóri
hafa viljað, sem er að rannsókn
megi ljúka með eðlilegum hætti.
8. júní 1993 gaf Þjóðminjasafn
íslands út fréttatilkynningu þar sem
skýrt var frá tveimur rannsóknar-
verkefnum, sem kostuð yrðu af
„Norrænu samstarfsnefndinni í
mannlegum fræðum“, NOS-H. Öðru
verkefninu, „Byggð og tímatal í
Norður-Atlantshafi", stjómaði Mar-
grét Hermanns-Auðardóttir forn-
leifafræðingur. Þetta var samvinnu-
verkefni fornleifafræðinga og eðlis-
fræðinga og skyldi beinast að rann-
sóknum á tímasetningu elstu byggð-
ar í Færeyjum og á íslandi með
venjubundnum aldursgreiningum.
Hinu verkefninu stjómaði dr. Vil-
hjálmur Örn Vilhjálmsson, fomleifa-
fræðingur á Þjóðminjasafni, og fjall-
aði um „Uppmna íslendinga" með
könnun á mannabeinum frá eistu
byggð á íslandi. Skyldi það unnið í
samvinnu við danska og sænska
mannfræðinga. í fyrrgreinda verk-
efninu, þar sem Margrét var verk-
efnisstjóri, tóku einnig þátt tveir
íslendingar, þeir Vilhjálmur Öm og
Páll Theódórsson eðlisfræðingur
auk fjögurra erlendra sérfræðinga.
Samvinna þeirra varð þó skamm-
vinn. 7. september
1993 tilkynnti Margrét
Vilhjálmi í bréfi að hún
viki honum úr verkefn-
inu.
Færeyski þátttak-
andinn og Páll Theó-
dórsson sættu sig ekki
við þessa ákvörðun
Margrétar og endaði
málið með því að þeir
ákváðu að víkja úr
verkefninu.
Þetta þarf að koma .
hér fram vegna þess
að það sýnir þá sam-
starfserfiðleika sem
Margrét hefur átt í
vegna þessa verkefnis
og varðar ekki einungis starfsmenn
Þjóðminjasafnsins.
Fyrrverandi fornleifanefnd hafði
falið Vilhjálmi Emi Vilhjálmssyni
umsjón með beinasafninu en hann
hefur góða þekkingu á mannabein-
um og því eðliiegt að til hans sé
leitað um þau sé þess þörf. Vegna
stöðu mála var hins vegar safn-
stjóra falið að hafa milligöngu um
málið fyrir hönd safnsins og eðlilegt
að safnstjóri ynni það í samvinnu
við þann starfsmann safnsins sem
besta yfírsýn hefur um beinasafnið.
Þegar núverandi þjóðminjaráð kom
að þessu máli hafði það legið niðri
um sinn. 10. nóvember 1994 sam-
þykkti ráðið beiðni Margrétar um
að fá sýni til aldursgreiningar enda
skyldu bein skráð, mynduð og gerð-
ar af þeim afsteypur áður en til
sýnatöku kæmi. Á fundi sem undir-
ritaður átti í nóvember 1994 með
Margréti ásamt þjóðminjaverði og
safnstjóra kom skýrt fram vilji til
þess að greiða götu Margrétar
vegna rannsókna á beinum.
Um sama leyti óskaði Margrét
eftir því við safnstjóra að fara yfir
skýrslur Jóns Steffensens prófess-
ors um beinin og fékk hún þær um
hæl. Eftir að hafa lesið gögn Jóns
sem eru lykillinn að beinasafninu
óskaði hún eftir mun fleiri sýnum.
Sú ósk leiddi til þess að starfsmenn
safnsins töldu að leggja þyrfti beiðn-
ina að nýju fyrir þjóðminjaráð eink-
um með það í huga að til stóð að
flytja bein til útlanda þá næstu daga
en til þess þarf leyfí menntamála-
ráðherra samkvæmt þjóðminjalög-
Þjóðminjaráð heimilaði
aldursgreiningu bein-
anna, segir Sturla Böð-
varsson, sem hér svarar
Margéti Hermanns-
Auðardóttur.
um. Þar sem ekki náðist til Margrét-
ar símleiðis greip safnstjóri til þess
ráðs að senda henni orðsendingu
þar sem lagt var til að þjóðminjaráð-
ið fengi málið til umfjölíunar á fundi
12. janúar. Margrét hafði ekki sam-
band við safnið fyrir þann fund en
safnstjóri kynnti málið til þess að
tryggja framgang þess. Þar sam-
þykkti þjóðminjaráð að heimila ald-
ursgreiningu á sýnum úr beinasafn-
inu og ákvað að formaður ráðsins,
þjóðminjavörður og safnstjóri hittu
Margréti til að ræða framkvæmd
og umfang sýnatöku.
Strax að loknum fundi Þjóðminja-
ráðs boðaði Þjóðminjavörður Mar-
gréti símleiðis á fund til þess að til-
kynna afgreiðslu þjóðminjaráðs.
Neitaði hún að koma til þess fundar
og ræða þessi mál frekar og kvaðst
hafa klagað meðferð beinamálsins
til menntamálaráðherra. Komu
þessi viðbrögð mjög á óvart.
Síðar sama dag hitti undirritaður
Margréti af tilviljun í menntamála-
ráðuneytinu og ítrekaði niðurstöður
þjóðminjaráðs. Kvaðst hún ætla að
segja sig frá rannsóknarverkefninu
og því væri ekki meira um það að
tala. í ljósi þeirra viðbragða var sam-
þykktin ekki send skriflega því mál-
ið virtist úr sögunni.
í þessari stuttu grein er ekki efni
til þess að fara orðum um allt það
í bréfí Margrétar sem er fjarri lagi.
Eftirfarandi vil ég þó að lokum
taka fram:
1. Það er ekki rétt að Margréti
sé meinaður aðgangur að beinasafn-
inu. Hún hefur sem starfsmaður
Þjóðminjasafnsins greiðan aðgang
að því. Þjóðminjaráð leggur áherslu
á að fyrir sýnatöku verði bein mæld,
mynduð og af þeim teknar afsteyp-
ur því sýnið hverfur við þá greiningu
sem Margrét mun beita og þess
vegna mikilvægt að halda sýnatöku
í lágmarki því beinasafnið er tak-
markað.
2. Margrét hefur aðgang að fund-
argerðum þjóðminjaráðs eins og
aðrir starfsmenn safnsins. Þær
liggja frammi á skrifstofu þess. I
grein Margrétar kemur fram að hún
hefur lesið fundargerðir þjóðminja-
ráðs og hefur því verið full kunnugt
um afgreiðslu á þeim erindum sem
hún lagði fyrir ráðið.
3. Margrét kvartar undan því að
Dani hafi fengið aðgang að beinun-
um án þess að þurfa leyfi. Hið rétta
er að danskur mannfræðingur vinn-
ur að rannsóknarverkefninu sem í
upphafi var getið. Athugun hans
fólst í skoðun beinanna og mælingu
en hvorki skerðingu þeirra né flutn-
ings úr landi svo sem rannsókn
Margrétar gerði ráð fyrir. Það er
því ósambærilegt og fjarri öllu lagi
að rannsóknaraðilum sé mismunað
og lög brotin eins og Margrét full-
yrðir.
Það er von mín að óþörfum deilum
linni. Og Margrét gangi til verka í
Þjóðminjasafninu með því fólki sem
þar er og vill leiða málið til lykta
svo starf hennar megi bera árangur
og þekking hennar komi fomleifa-
fræðinni að gagni.
Til þess að ljúka málinu af hálfu
þjóðminjaráðs verður samþykkt
ráðsins frá því 12. janúar 1995 send
Margréti Hermanns-Auðardóttur
með formlegum hætti. Jafnframt
verður hún boðuð til fundar í Þjóð-
minjasafninu til þess að fá staðfest-
ingu á þeirri meðferð málsins sem
samþykkt ráðsins gerir ráð fyrir og
á að tryggja eðlilegan framgang
þess.
Höfundur er formaður þjóðminj-
aráðs.
Breytingar á lífeyris-
greiðslum í september
Á HVERJU ári eru greiðslur
Tryggingastofnunar til lífeyrisþega
endurskoðaðar í samræmi við þær
upplýsingar sem fram koma á
skattskýrslum þeirra. Þessi endur-
skoðun fer nú fram 1. september.
Elli- og örorkulífeyrir, tekju-
trygging, heimilisuppbót og fleiri
greiðslur frá Tryggingastofnun eru
háðar tekjum. Hafí orðið breytingar
á tekjum fólks milli ára, getur það
haft áhrif á upphæð bóta, sem
greiddar eru út í september. Þau
áhrif eru mismikil eftir því hvort
um greiðslur úr lífeyrissjóði eða
launagreiðslur er að ræða.
Skil á skattframtali hafa áhrif
Lífeyrisþegar ættu því að fylgjast
Vika á Benidorm
14. sept. frá kr.
38.432*
Tryggðu þér síðustu sætin til Benidorm í sumar á ótrúlegum
kjörum. Fallegt íbúðarhótel í hjarta Benidorm, Flamingo
Benidorm sem margir farþegar okkar hafa gist á. Stór og
fallegur garður, veitingastaður, móttaka, allar íbúðir með
einu svefnherbergi, stofu, eldhúsi, baði og svölum.
Bókaðu strax, þetta eru síðustu sætin.
Verð 38.430
m.v. hjón með
2 börn, 2-11 ára.
kr.
r 'fót/f ,,
/ ■ ' ■ ■!
jS ! r'j
Verð
44.560 kr.
m.v. 2 í íbúð, 14. sept.
Skattar innifaldir.
HEIMSFERÐIR
Austurstræti 17,2. hæð. Sími 562 460Ö,
vel með breytingum á
upphæð almanna-
tryggingabóta í sept-
ember. Ef greiðslur frá
Tryggingastofnun
hafa lækkað án þess
að tekjur lífeyrisþega
hafí hækkað, getur
ástæðan verið rangt
útfyllt skattframtal eða
áætlaðar tekjur.
Skattstjóri áætlar
tekjur á þá, sem ekki
hafa skiþað inn skatt-
skýrslu. Áætlaðar tekj-
ur eru yfirleitt háar og
því geta greiðslur frá
Tryggi ngastofn u n
lækkað til þeirra lífeyr-
isþega, sem ekki hafa skilað inn
skattskýrslu.
Tryggingastofnun hefur ekki
upplýsingar um hvaða lífeyrisþegar
eru með áætlaðar tekjur frá skatt-
stjóra. Hafi lífeyrisgreiðslur frá al-
mannatryggingum lækkað vegna
Ef greiðslur frá Trygg-
ingastofnun hafa lækk-
að án þess að tekjur líf-
eyrisþega hafi hækkað,
segir Svala Jónsdóttir,
getur ástæðan verið
rangt útfyllt
skattaframtal eða áætl-
aðar tekjur.
áætlaðra tekna, er hægt að leiðrétta
það um leið og staðfest afrit af
skattskýrslu hefur borist Trygg-
ingastofnun eða umboðsmönnum
hennar. Afritið er hægt að fá hjá
skattstjóra, eftir að skattskýrslu
hefur verið skilað.
Ef skattskýrsla lífeyrisþega hefur
verið rangt útfyllt, getur það einnig
haft áhrif á greiðslur frá Trygginga-
stofnun. Nokkuð hefur verið um að
lífeyrisþegar setji tekjur frá al-
mannatryggingum og lífeyrissjóð-
um í rangan reit á framtalinu, sem
hefur áhrif á útreikning bóta-
greiðslna. Þeir lífeyris-
þegar, sem telja sig
hafa fengið ranga bó-
taupphæð nú í septem-
ber, ættu því að hafa
samband við lífeyris-
deild- Tryggingastofn-
unar eða umboð hennar
um land allt.
Þess ber að gæta að
í júlí og ágúst voru
greiddar uppbætur á
tekjutryggingu, heimil-
isuppbót og sérstaka
heimilisuppbót. Upp-
hæðir þessara bóta-
_ Svala _ flokka eru því lægri í
Jónsdóttir september en í júlí og
ágúst, eða þær sömu
og í júní. Upphæðir bóta almanna-
trygginga eru birtar reglulega á
peningamarkaðssíðu Morgunblaðs-
ins og á dagbókarsíðu Tímans.
Bensínstyrkur verður
staðgreiðsluskyldur
Þeir sem fá greiddan bensínstyrk
frá Tryggingastofnun, þurfa að
greiða staðgreiðsluskatt af styrkn-
um frá 1. september, en skattur
af bensínstyrk var áður greiddur
eftir á.
Bensínstyrkurinn er greiddur
vegna reksturs bifreiðar sem elli-
eða örorkulífeyrisþega er brýn
nauðsyn að hafa vegna hreyfihöml-
unar. Bensínstyrkur var utan stað-
greiðslukerfisins, sem olli ýmsu
óhagræði. Sumir lífeyrisþegar áttu
í erfiðleikum með að greiða þennan
skatt eftir á, enda voru og eru flest-
ar aðrar greiðslur Tryggingastofn-
unar til lífeyrisþega staðgreiðslu-
skyldar. Nú hefur undanþága frá
staðgreiðsluskyldu bensínstyrks
verið afnumin með reglugerð frá
ijármálaráðuneytinu.
Rétt er að benda þeim lífeyris-
þegum, sem njóta bensínstyrks, á
að láta skipta skattkorti sínu hjá
skattstjóra eða ríkisskattstjóra, ef
þeir eiga ónýttan persónuafslátt
sem hægt væri að nýta hjá Trygg-
ingastofnun. Skattstjóri sér um að
skipta skattkortum og skiptingu
þeirra má alltaf breyta aftur, ef
aðstæður breytast.
Höfundur er deildarstjóri fræðslu-
og útgáfudeildar.