Morgunblaðið - 21.09.1995, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 1995
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Forseta bæjarstjórnar Hafnarfiarðar og fjármálastjóra stefnt
Deilt um hvort bæjar-
ábyrgð fylgi skulda-
bréfi Hyrningarsteins
Láðist að geta
ítaka Land-
græðslunnar
REYNT er að ná sáttum milli manna
vegna deilna um hver eigi rétt á
að nytja fjögurra hektara tún í
Sauðlauksdal. Ljóst er að taka þarf
upp samning sem ráðuneytið gerði
við héraðsnefnd Barðastrandarpróf-
astdæmis um leigu á umræddri jörð,
þar sem í samningnum láðist að
geta þess að Landgræðslan hefði
ítök í jörðinni.
Bóndinn á Hnjóti í Örlygshöfn
kærði til lögreglu þegar slegið var
°g heyjað af 'túni, sem hann hefur
nytjað frá 1984, samkvæmt samn-
ingi hans við Landgræðslu ríkisins.
Prófastdæmið hefur hins vegar leigt
jörðina undanfarin 3 ár og heimilaði
öðrum að nýta umrætt tún í ár.
Hjalti Zóphóníasson, skrifstofu-
stjóri í dóms- og kirkjumálaráðu-
neytinu, sagði að mistök hefðu ver-
ið gérð þegar jörðin var leigð til
prófastdæmisins. í samningnum
væri kveðið á um að prófastdæmið
leigði jörðina með öllum gögnum
og gæðum, en láðst hefði að geta
þess að Landgræðslan hefði ítök í
jörðinni. Samninginn, sem væri til
tíu ára, þyrfti því að taka upp.
Bóndinn á Hnjóti hefur farið fram
á bætur vegna heysins, sem hann
missti vegna nytja annars á túninu.
Hjalti sagði að ekki hefði verið tek-
in formleg ákvörðun um þá kröfu.
FRIÐRIK Sophusson íjármálaráð-
herra segir að á næstu dögum
muni fara fram viðræður milli fjár-
málaráðuneytisins og samgöngu-
ráðuneytisins um uppsögn svokall-
aðra lokaðra aksturssamninga, sem
gera ráð fyrir meira en 2.000 kíló-
metra akstri einkabíls á ári, og
upptöku á greiðslu kílómetragjalds
í staðinn.
Halldór Blöndal samgönguráð-
herra sagði í Morgunblaðinu í gær
að breyting á aksturssamningum
starfsmanna stofnana ráðuneytis
hans gætu haft kostnaðarauka í
för með sér.
„Við erum að vinna eftir línum
frá Alþingi og Ríkisendurskoðun,
sem ríkisstjórnin samþykkti,“ sagði
Friðrik í samtali við Morgunblaðið.
„Það hefur gengið hægar en við
Stórlöxum
sleppt í
Reynisvatni
LAXINN HF.íLaxalónií
Reykjavík, í samvinnu við
Stofnfisk hf., sleppti í gær
nokkrum eldislöxum í Reynis-
vatn fyrir ofan Reykjavík. Alls
var 15 löxum sleppt í vatnið
og er sá stærsti heil 30 pund.
Laxarnir hafa verið í eldi hjá
Stofnfiski í Höfnum í allt að
þrjú ár en þar hefur fyrirtæk-
ið unnið þróunarstarf frá ár-
inu 1987, við að finna heil-
brigðan og hraustan íslenskan
láxastofn í hafbeit. Víst er að
margir veiðimenn hafa áhuga
á því að ná þeim stóra, en að
auki er regnbogasilungur og
bleikja í Reynisvatni. Fyrir um
hálfum mánuði var 35 eldislöx-
um sleppt í vatnið og í gær
höfðu 17 náðst á land, sá
stærsti 15 pund. Alls hafa
veiðst um 8.600 fiskar í Reyn-
isvatni á árinu, þar af um 2.000
í dorgveiði í vetur og er um
95% aflans regnbogasilimgur.
A myndinni er Vigfús Jó-
hannsson, framkvæmdastjóri
Stofnfisks hf., með risalax í
fanginu.
vildum að breyta samningunum,
enda er málið flókið og samning-
arnir mjög misjafnir. Okkur þykir
hins vegar eðlilegt að reynt sé að
fara svipaðar leiðir sem víðast í
kerfinu. Við væntum þess að það
náist niðurstaða í viðræðum á milli
fjármálaráðuneytisins og sam-
gönguráðuneytisins alveg á næst-
unni.“
Eitthvað að ef nýjar reglur
eru óhagkvæmar
Aðspurður um þá fullyrðingu
samgönguráðherra, að nýjar reglur
yrðu óhagkvæmari fyrir ríkið en
núverandi fyrirkomulag, sagði
Friðrik að ef svo væri, hefði eitt-
hvað verið að í núverandi kerfi. Það
hefði átt að miðast við áætlaðan
raunverulegan akstur.
LÖGMÁÐUR VSÍ telur að
bæjarábyrgð hafi fýlgt bréf-
inu. Guðmundur Benedikts-
son bæjarlögmaður Hafnarfjarðar
segir að bæjarstjóm hafi aldrei sam-
þykkt að veita bæjarábyrgð fyrir
bréfínu, en samkvæmt sveitar-
stjórnarlögum getur enginn nema
viðkomandi sveitarstjórn veitt bæj-
arábyrgð.
Ekki rætt í bæjarstjórn
eða bæjarráði
Að sögn Guðmundar kom bæjar-
ábyrgð végna bréfsins aldrei til tals
í bæjarráði eða í bæjarstjórn
Hafnarfjarðar og engar samþykktir
bæjaryfirvalda eru fyrir hendi.
„Hvorki bæjarstjóri, fjármálastjóri
eða nokkur annar embættismaður
getur skuldbundið bæjarsjóð án
samþykktar bæjarstjómar,“ sagði
hann.
„Bæjarstórn verður að samþykkja
einfalda bæjarábyrgð. Þetta kemur
fram í 89. gr. sveitarstjórnarlaga
og er ófrávíkjanleg regla. Bæjar-
ábyrgðin er því ekki fyrir hendi.“
Keypt vegna bæjarábyrgðar
Þórarinn V. Þórarinsson fram-
kvæmdastjóri VSÍ, sagði í frétt í
Morgunblaðiriu 8. janúar sl. að VSÍ
hafí keypt bréfín í febrúar 1993.
Bréfíð hafí verið gefíð út af Hyrn-
ingarsteini sem skuldara til Hag-
virkis-Kletts hf. og að bæjarsjóður
hafí gengist í ábyrgð fyrir því ef
kæmi til vanskila. I kjölfar gjald-
þrots Hagvirkis-Kletts hafí þótt var-
legra að fá það staðfest að bæjar-
ábyrgð Hafnarfjarðar stæðist. Þór-
arinn sagði að bréfið hafi verið keypt
í trausti þess að svo væri.
Skuldabréfið er áð' fjárhæð 8
millj. og gefið út af Hymingarsteini
í desember 1993 til Hagvirkis-
Kletts hf., til greiðslu á hlutafjárlof-
orðum starfsmanna fyrirtækisins í
framhaldi af éndurskipulagningu í
kjölfar nauðasamninga. Handsal hf.
sá um sölu bréfsins til VSÍ pg því
fylgdi yfirlýsing undirrituð af fjár-
málastjóra Hafnaríjarðarbæjar,
ijármálastjóra Hagvirkis-Kletts og
starfsmanni Handsals. Þar segir að
bæjarsjóður samþykki að
greiðslum samkvæmt
verksamningi muni verða
varið til að greiða niður
bréfið.
Verksamninginn undir-
ritaði Ingvar Viktorsson þáverandi
bæjarstjóri en þar er samið um að
Hagvirki-Klettiir taki að sér að
hanna og byggja dælu- og hreinsi-
stöðvar í Hafnarfirði. Tekið er fram
að komi til vanskila muni bæjarsjóð-
ur sjá til þess að bréfíð verði greitt
upp og þá jafnframt hafa rétt á að
nýta sér bréfíð á móti áðurnefndum
verksamningi.
Heimilt að taka út greiðslur
Þorsteinn Steinsson ljármála-
stjóri Hafnarfjarðarbæjar segir, að
yfirlýsingin sem fylgi skuldabréfí
Hyrningarsteins hf., snúist um að
Hagvirki-Klettur hf. heimili bæjar-
sjóði að taka greiðslur út úr reikn-
ingum vegna verks sem fyrirtækið
ætlaði að vinna samkvæmt verk-
samningi dagsettum 28. jan. 1994.
„Hins vegar vann Hagvirki-Klettur
aldrei þetta verk vegna þess að áður
en til þess kom varð fyrirtækið
gjaldþrota," sagði hann. „Og þar
með reyndi aldrei á þátt bæjarsjóðs
Hafnarfjarðar í málinu. Svo einfalt
er það.“
Þegar Þorsteinn var spurður
hvort yfirlýsingin hafi verið gerð til
að auðvelda sölu bréfsins sagði hann
að vel mætti vera að Hagvirki-Klett-
Deila er risin milli
Vinnuveitendasam-
----:-----------------
bands Islands og Hafn-
arfjarðarbæjar um
hvort bæjarsjóði beri að
greiða skuldabréf út-
gefnu af Hyrningar-
steini hf., félagi sem
starfsmenn fyrrum
Hagvirkis-Kletts hf.,
stofnuðu. Kristín
Gunnarsdóttir kynnti
sér málavexti.
ur hf. hafi notað hana sem sölu-
hvata. Hann vissi það ekki og hefði
ekki haft með sölu bréfsins að gera.
Þorsteinn skrifar úndir yfírlýsing-
una og sagði hann að það hafi hann
gert til að staðfesta að hann myndi
sjá um að greiðslur út úr verksamn-
ingnum gengju til niðurgreiðslu á
viðkomandi skuldabréfí. „Hagvirki-
Klettur hefur væntanlega búið hana
til,“ sagði hann þegar hann var
spurður hver hafí ákveðið að semja
yfirlýsinguna.
„Síðan skoða ég hana og tel ekk-
ert athugavert við að skrifa undir
yfirlýsinguna vegna þess að eini til-
gangur hennar var að færa greiðsl-
ur, sem áttu að fara til Hagvirkis-
Kletts, til greiðslu á þessu skulda-
bréfí.“
Þorsteinn sagði að 'ekkert óeðli-
legt væri við að bærinn samþykkti
að sjá um að taka greiðslur út úr
verkum sem eru á vegum bæjarins.
Um var að ræða verksamning fyrir
um 300 milljónir með virðisauka-
skatti og upphæð bréfsins ekki há
miðað við verksamninginn. „Það er
hins vegar merkilegt að verkið var
ekki hafíð á öllum þessum mánuð-
um. Samningurinn var gerður í jan-
úar, yfirlýsingin í febrúar,
en fram að október, þegar
fyrirtækíð varð gjald-
þrota, var ekkert unnið,“
sagði hann. „Tilgangur-
inn með minni undirskrift
var enginn annar en að sjá um að
taka peninga út úr verkinu fyrir
Hagvirki-Klett og færa þá til niður-
greiðlsu á umræddu skuldabréfi og
sjá um að Hagvirki-Klettur fengi
þá ekki. Hagvirki-Klettur var í raun
að biðja mig um þennan gjörning
og heimila mér það því í raun má
ég ekki greiða peninga sem fyrir-
tæki á til einhvers annars án heim-
ilda.“
Enginn kaupandi
Pálmi Sigmarsson hjá Handsali
hf. sá um sölu bréfa Hyrningar-
steins og sagði hann að skuldabréf-
ið hafí fyrst verið boðið til sölu áður
en yfirlýsingin frá Hafnarfjarðarbæ
kom til. „Það var ekki hægt að finna
kaupanda að bréfi með nánast eng-
um tryggingum nema þessa hlutafé-
lags. Þá bauð Hafnarfjarðarbær
fram þessa greiðsluyfírlýsingu, sem
ábyrgðargreiðsluyfirlýsingu til þess
að hægt væri að selja bréfín.“ Sagði
hann að orðið „ábyrgðar“ hafí verið
bætt framan við orðið „Yfírlýsing“.
-„Þetta var gert til að tengja sam-
an bréfið og yfirlýsinguna eftir á,“
sagði Pálmi. „Og var gert hjá okkur
í samráði við Þorstein Steinsson hjá
Hafnarfjarðarbæ og þeim var sent
afrit.“ Pálmi sagði að yfirskrift
bréfsins skipti ekki máli heldur efni
yfirlýsingarinnar varðandi mögu-
leika á sölu bréfsins og um það
væri deilt hvort þar væri um
greiðsluábyrgð skilyrta á móti verk-
samningi eða hvort hún sé óskilyrt
greiðsluábyrgð.
„VSÍ fékk yfirlýsinguna til sín
áður en hún var undirrituð til að
meta hana og tók síðan ákvörðun
eftir það. Kaupandinn í þessu tilviki
er sérfróður um þessi mál og gerði
meira að segja orðalagsbreytingar
á henni þannig að hann var að taka
afstöðu sjálfur til þess sem hann
var að kaupa. Við vorum á þeirri
skoðun að þessi yfírlýsing jafngilti
greiðsluábyrgð Hafnaríjarðarbæj-
ar.“
Pálmi benti á að á móti yfirlýsing- |
unni átti að vera verksamningur og
samkvæmt samningi átti verkið
löngu að vera komið af stað. „Þann-
ig að menn héldu að þarna ætti
Hafnarfjarðarbær inni töluverða
upphæð sem þeir hefðu getað notað
til að greiða niður þetta skulda-
bréf,“ sagði hann. „Ef þetta hefði
verið greiðsluávísun, eins og Hafn- |
arfjarðarbær hefur viljað halda
fram, hefði verið allt annað form á '
þessari yfirlýsingu. Þá hefði hún j
verið greiðsluávísun og ávísað inn
á reikning sem væri til ráðstöfunar.
Það var ekki þannig að við værum
að villa um fyrir einum eða neinum
enda er VSÍ ekki að stefna okkur
heldur Hafnaríjarðarbæ."
Yfirlýsing Guðmundar Árna
Um mitt ár 1993 hafði Hagvirki- j
Klettur hf. leitað nauðasamninga
sem leiddi til þess að viðskiptaaðilar
brejdtu 32,6 milljóna króna inneign )
í hlutafé, starfsmenn lögðu til 20
milljónir, aðrar 20 milljónir komu
frá fyrrum eigendum og fyrirtækj-
um á þeirra vegum, 15 milljónir frá
sænska fyrirtækinu NCC í formi
hlutabréfa í Hagtaki og 6 milljónir
frá öðrum. í erindi Hagvirkis-Kletts
hf. til bæjarráðs í lok júní er vitnað
til yfirlýsingar Guðmundar Arna (
Stefánssonar bæjarstjóra frá 3. maí
1993, en hún er stíluð til þess er |
málið varðar. )
Þar kemur fram að viðræður hafi
staðið yfir við fyrirtækið sem aðal-
verktaka við gerð skolpdælustöðva
og útrása fyrir Hafnaríjarðarbæ.
Jafnframt að stefnt sé að, ljúka við-
ræðunum ef nauðasamningar verða
staðfestir. Heildarkostnaður við
verkið sé á bilinu 250 til 300 milljón-
ir. Einnig séu hafnar viðræður um j
möguleika á viðbótarsamningi um
gatnagerð í Mosahlíð. Þá segir: „Til
að liðka fyrir greiðslum í reiðufé }
vegna nauðasamninga kemur til
álita að skilyrðum uppfylltum, að
fyrirframgreiðsla verði innt af hendi
í einu eða öðru formi. Sú greiðsla
gæti tengst nýstofnuðu félagi
starfsmanna Hagvirkis/Kletts,
Hyrningarsteini, sem og félögum
tengdum fyrri eigendum."
í sama erindi Hagvirkis-Kletts til )
bæjarráðs er óskað eftir 30 millj- j
fyrirframgreiðslu inn á verksamn-
inginn og/eða ábyrgð á 12,5 millj. »
króna skuldabréfí vegna hlutaijár-
loforða starfsmanna. Jafnframt er
Iagt til að baktrygging bæjarsjóðs
verði greiðslubinding úr núverandi
og væntanlegum samningum, veð í
hlutabréfum Hagtaks, allsheijarveð
í þeim tækjum og áhöldum sem
verða eftir í eigu Hagvirkis-Kletts,
tryggingarbréf, útgefnu og sam- )
þykktu af stjóm Hyrningarsteins |
og loks tryggingavíxill, útgefinn af
Verkfræðiþjónustu Jóhanns G. »
Bergþórssonar.
Uppsögn aksturssamninga ríkisstarfsmanna
Viðræður fjár-
mála- og* sam-
gönguráðuneytis
Yfirlýsingin
auðveldaði
sölu bréfsins