Morgunblaðið - 21.09.1995, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
HJALTI
ÞORS TEINSSON
+ Hjalti Þor-
steinsson var
fæddur á Hamri í
Svarfaðardal 26.
nóvember 1914.
Hann lést á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á
Akureyri 14. sept-
ember sl. Foreldrar
hans voru hjónin
Þorsteinn Antons-
son frá Hamri, út-
vegsmaður, f. 27.7.
1886, d. 15.1. 1957,
og Kristrún S. Frið-
bjömsdóttir frá
Efstakoti, f. 21.7.
1891, d. 2.12. 1972. Systkini
Hjalta voru Skafti Þorsteins-
son, f. 26.11 1914, d. 3.8. 1991,
Freyja, f. 9.8.1916, d. 7.1.1990,
Þómnn Ingunn, f. 18.7. 1926.
Hinn 26. nóvember 1940
kvæntist Hjalti eftirlifandi eig-
inkonu sinni, Kristínu Aðalheiði
Jóhannsdóttur frá Dalvík, f. 6.
september 1917. Eignuðust þau
þijár dætur: 1) Rannveigu,
kennara, f. 23.9.1942, gift Karli
Geirmundssyni _ hljómlistar-
manni, búsett á ísafirði, þeirra
börn em Hjalti, kvæntur Sig-
ríði Lám Gunnlaugsdóttur,
Rúnar Óli, sambýl-
iskona Nanný Araa
Guðmundsdóttir,
og Smári. 2) Anna
Bára, kennari, f.
21.10. 1947, gift
Trausta Þorsteins-
syni fræðslustjóra,
búsett á Dalvík,
þeirra börn em
Kristín, sambýlis-
maður Magnús
Gíslason, Helga
Rún, sambýlismað-
ur Jóhann G. Jó-
hannson, Valur og
Steinþór. 3) Kristr-
ún, kennari, f. 18.4.1953, henn-
ar maður er Óskar S. Einarsson
skólastjóri, búsett í Kópavogi,
þeirra börn Guðrún Anna,
Kristín Edda og Adda Valdís.
Baraabörn Hjalta em Gísli
Rúnar Magnússon, Regína Rún-
arsdóttir og Rannveig Hjalta-
dóttir.
Hjalti starfaði við netagerð á
Dalvík og var einn eigandi
Netagerðar Dalvíkíkur hf.
Utför Hjalta Þorsteinssonar
verður gerð frá Dalvíkurkirkju
i dag og hefst athöfnin kl.
13.30.
Um heiðar nætur er hugur á ferli
í himnanna stjömuborg.
Ejarfur gengur hver maður að morgni
móts við gleði og sorg.
Vel mega þeir sínum örlögum una,
sem afla til skeiðar og hnífs
og finna, jafnvel forsælumegin,
fegurð hins mikla lífs.
(D. Stefánsson)
Það var að morgni 14. september
síðastliðinn, sem lífsgöngu Hjalta
Þorsteinssonar lauk. Þau tímamörk,
að morgni dags, voru að öllu leyti
í takt við hans lífsmunstur, hann
tók alla tíð daginn snemma. Starfs-
orka hans fór þverrandi, en þrátt
fyrir það vann Hjalti við iðngrein
sína til hinstu stundar. Þó ekki
leyndi sér að sumrinu í lífi hans var
tekið að halla, og haust á næsta
leiti. En líf hans og störf geymum
við samferðamenn hans í minning-
unni.
Erfidrykkjur
Glæsileg kaffi-
hlaðborð, fallegir
salir og mjög
góð þjónusta
Upplýsingar
í síma 5050 925
og 562 7575
FLUGLEIÐIR
ÍIÓTEL LOFTLEIBIR
Þótt sölni grösin græn frá vori
glói hrím á blaði og steinum
gróðurilm úr gengnu spori
geymum við í hugans leynum.
(B. Daníelsson)
Því er nú þannig farið hjá flestum
í hinni hörðu lífsbaráttu, að fremur
lítill tími er aflögu að hugsa um líf-
ið og tilveruna. Þó gerist það oft
þegar samferðamenn hverfa á
braut, þá er eins og gefist oftast
góð og hljóðlát stund, sem fær
mann til að hugsa og láta hugann
reika um líf og störf þess sem geng-
inn er á vit feðra sinna. Við slík
tímamót sækja á hugann minningar
um liðnar samverustundir með þeim
sem kvaddur er og þá um leið minn-
ingar um sín nánustu ættmenni sem
horfin eru yfir landamæri lífs og
dauða.
Hjalti Þorsteinsson var á 81. ald-
ursári er hann lést. Hann á því að
baki langan starfsdag, við hin ýmsu
störf. Foreldrar hans, Kristrún og
Þorsteinn, hófu búskap á Hamri,
fæðingarár Hjalta, og voru frum-
burðir þeirra tvíburarnir Skafti og
Hjalti. Þeir bræður voru ekki fyrir-
ferðarmiklir við komu sína í þennan
heim, en þrátt fyrir smæð sína döfn-
uðu þeir bræður vel og urðu þeir
með þreknari mönnum á sínu blóma-
skeiði. Annálað var hversu líkir í
útliti þeir tvíburabræður voru, og
iðulega villtist fólk á þeim. Þá voru
þeir bræður með afbrigðum sam-
rýndir og samstíga um flesta hluti
hins daglega lífs. Skafti lést 3. ág-
úst 1991 og má fullvíst telja, að nú
hafi þeir Efstakotsbræður náð sam-
an að nýju, og orðið fagnaðarfundir
með þeim.
Árið 1920 flyst Hjalti með for-
eldrum sínum að Efstakoti á Upsa-
strönd, þar sem þeir taka að mestu
við búi af foreldrum Kristrúnar
Minnismerki úr steini
Steinn er kjörið efni í allskonar minnismerki. Veitum
alla faglega ráðgjöf varðandi hverskonar minnismerki.
móður hans, þeim Hólmfríði Sveins-
dóttur og Friðbimi Gunnarssyni út-
vegsbónda. Hugur Hjalta Þorsteins-
sonar stóð snemma til sjávar og
ekki að undra, þar sem Þorsteinn
faðir hans var mikill sjósóknari og
aflamaður og einn af fyrstu vélbáta-
formönnum hér á Dalvík í byijun
aldarinnar. Þannig var líka tíðar-
andinn á þessum árum hér við Bögg-
visstaðarsand, allt snérist um sjóinn
og það sem hann gaf af sér. Hjalti
fór ungur að árum að fylgja föður
sínum á sjóinn. Þó aldrei í ríkum
mæli. Hann fór bæði til síldveiða á
sumrin og haustin og þorskveiða á
vorin. En það átti þó ekki fyrir hon-
um að liggja, að stunda á sjóinn og
gera sjómennsku að sínu ævistarfi.
Sjóveikin kom í veg fyrir það. Hann
var með afbrigðum sjóveikur og
fylgdi sú veiki honum ætíð. Frá
Efstakoti var töluverður útvegur á
þeirra tíma mælikvarða. Snerist því
daglegt amstur meðal annars um
veiðarfæri, gerð þeirra og viðhald.
Netagerð er að sjálfsögðu mikilvæg-
ur þáttur í höfuðatvinnuegi okkar,
sjávarútveginum. Það var því á
þessum tímum sem Hjalti komst í
snertingu við þessa atvinnugrein,
sem síðar varð lífsstarf hans. Árið
1964 stofnsetti Hjalti Netagerð
Dalvíkur hf., ásamt Skafta bróður
sínum og fjórum öðrum mönnum.
Ásamt netagerð lagði Hjalti gjörva
hönd á hin ýmsu störf um dagana
og famaðist vel við hvert það verk,
sem hann gekk að. Um langan tíma
var hann sýningarmaður kvikmynda
á Dalvík eða allt frá tímabili þöglu
myndanna. Hann var félagi í sam-
tökum sýningamanna. Ófáar voru
ferðir hans fram til dala til símavið-
gerða. Hjalti var ætíð reiðubúinn
að fara slíkar ferðir þegar símalínur
slitnuðu vegna snjóa og vondra
veðra. Fram á Böggvisstaðardal og
upp á Grímubrekkur voru þau svæði
sem Hjalti var oftast kvaddur til.
Þá voru skíðin dregin fram eða
snjórinn kjagaður á tveimur jafn-
fljótum. Oft voru þessar ferðir mikl-
ar svaðiifarir og reyndi þá á þrek
og þor viðgerðarmannsins. Ungir
að árum lærðu þeir Efstakotsbræð-
ur sund og urðu þeir annálaðir sund-
garpar. Þrátt fyrir frumstæð skil-
yrði við sundnámið, þ.e. í tjörnunum
í Böggvisstaðarhólum, komu úr röð-
um unglinga á Dalvík margir góðir
sundmenn. Það er ekki vafamál að
bygging Sundskála Svarfdæla árið
1929 var að mestu leyti að þakka
því unga fólki, sem á þessum árum
sýndi slíkan dugnað og áræði við
sundnámið við áðumefndar aðstæð-
ur. Með Kristni Jónssyni sundkenn-
ara var Hjalti einn hinna vösku
stráka sem stofnuðu „Sveit Brim-
bátsins" á Dalvík laust fyrir árið
1940. Sveit þessi var ætíð viðbúin
til starfa þegar brimaði við Böggvis-
staðarsand. I róðrarsveit þessa völd-
ust þrek- og kjarkmiklir ungir menn,
sem undir stjóm Kristins veittu sjó-
mönnum og fjölskyldum þeirra ör-
yggistilfinningu á þessum hafnleys-
isárum Dalvíkinga. Sennilega er
þetta ein fyrsta björugnarsveit, sem
stofnsett var á vegum SVFÍ. Nú em
flestir þessir fullhugar af Brimbátn-
um gengnir á vit feðra sinna, þar
sem þeir sigla lygnari sjó en þeir
þurftu að kljást við forðum.
Hjalti tók lengi þátt í félagsmál-
um hér á Dalvík. Einkum á vegum
Slysavamafélagsins og Ungmanna-
félagsins. 26. nóvember 1940
kvæntist Hjalti Þorsteinsson konu
sinni Kristínu Jóhannsdóttur. Krist-
ín er Dalvíkingur, dóttir Önnu Júl-
íusdóttur, Hallssonar frá Hverhóli í
Skfðadal og Jóhanns Jónssonar,
Sigfússonar frá Gmnd í Svarfaðar-
dal. Mikið ástríki hefur verið með
þeim hjónum alla tíð. Dætur þeirra
hafa í ríkum mæli notið þess og
hefur fjölskyldan verið afar sam-
heldin. Hjalti og Kristín hafa átt
heimili að Bjarkarbraut 15 á Dalvík
en árið 1950 byggðu þau það hús
og ber þar allt húshald gott vitni
um dugnað og snyrtimennsku þeirra
hjóna. Hjalti kom til dyranna eins
og hann var klæddur, sagði sína
meiningu á hlutum þegar svo bar
undir. Hann var víðlesinn og stálm-
innugur á allt sem hann las og var
gaman að eiga við hann orðastað
um hina og þessa staði á landinu,
hvort sem þeir vom til fjalla eða
út við sjávarsíðuna. Með Hjalta Þor-
steinssyni er genginn góður og nýt-
ur þegn þessa bæjar. Hann var
mikill atorkumaður að öllum þeim
verkum er hann gekk og var vin-
sæll meðal samferðarmanna.
Að lokum vil ég svo kveðja Hjalta
Þorsteinsson, frænda minn og sam-
starfsmann í hartnær fjóra áratugi,
hinstu kveðju. Meðeigendur hans
að Netagerð Dalvíkur þakka honum
samfylgdina og um leið bið ég góð-
an Guð að líta til með og styrkja
Kristínu eiginkonu hans, dætur,
tengdasyni og bamaböm. Við Ragn-
heiður og synir okkar vottum þeim
dýpstu samúð okkar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Július Kristjánsson.
Eimpípan blístrar í síðasta sinn;
sé ég, að komin er skilnaðarstund.
Hugstola sleppi ég hendinni þinni.
Handtakið siitnar, sem þakkaði kynni,
samvistir allar og síðasta fund.
Sálimar tengjast við tillitið hinsta
taug,’ sem að slítur ei Qarlægðin blá.
Brenna í hjartnanna helgidóm innsta
hugljúfar minningar
samverustundunum frá.
(Erla)
Nú þegar upp er mnnin skilnað-
arstund leita minningar á hugann
um einstakan mann. Minningar um
þann sem hafði yfirbragð og fram-
göngu hins heilsteypta og trausta
manns. Þann sem var svo trúr yfir
því sem honum var falið. Mann sem
var svo ríkur af ástúð og umhyggju
gagnvart fyölskyldu sinni og því
samfélagi sem hann óx upp með og
í hugum margra varð ímynd þess
máttarstólpa sem engar holskeflur
fá bugað. Það er mikilvægt hveiju
samfélagi að eiga slíka menn og
hverjum einstaklingi dýrmætt að fá
að alast upp með slíkum mönnum.
Hjalti Þorsteinsson var fæddur
að Hamri í Svarfaðardal, sonur
hjónanna Kristrúnar Friðbjömsdótt-
ur frá Efstakoti á Upsaströnd og
Þorsteins Antonssonar frá Hamri.
Hann var tvíburi við Skafta en þeg-
ar þeir fæddust vom þeir svo litlir
að þeim var vart hugað líf. En föðu-
ramma þeirra, Freyja Þorsteinsdótt-
ir, sem gat sér gott orð fyrir smá-
skammtalækningar, sá um að þessir
agnarsmáu hvítvoðungar fengju þá
aðhlynningu sem þeim var nauðsyn-
leg og brátt döfnuðu þeir og kom-
ust vel á legg. Því var við bragðið
hversu líkir þeir bræður vora og
allt þeirra lífsmunstur svipað. Svo
nánir vora þeir að ekki verður um
annan rætt án þess hins sé getið.
Ungir að áram fluttu þeir með
foreldram sínum í Efstakot, þar sem
Þorsteinn, faðir þeirra, hóf búskap
ásamt tengdaforeldram sínum jafn-
framt því sem hann stundaði sjó og
var aflasæll skipstjóri. Á þeim áram
komust böm og unglingar ekki und-
an því að taka þátt í lífsbaráttu fjöl-
skyldunnar og fékk HjaJti því ungur
að kynnast margbreytilegum störf-
um til sjós og lands. Efstakotsmenn
vora þekktir fyrir útveg sinn og var
móðurafi Hjalta, Friðbjöm Gunnars-
son, snjall netagerðarmaður og vann
gjarnan við þau störf sín í baðstof-
unni í Efstakoti. Bræðumir Hjalti
og Skafti fengu því snemma að
kynnast handbragðinu við veiðar-
færagerðina og lá því beint við að
þeir gerðu netagerð að ævistarfi
sínu. Árið 1947 gerðustþeir bræður
hluthafar i netagerðarifyrirtækinu
Netjamenn hf. og síðar Netagerð
Dalvíkur hf. en þar starfaði Hjalti
allt til dauðadags. Á síldarárunum
var vinnudagurinn langur og lítill
tími gafst til hvfldar. Þá kom sér
vel það jafnvægi hugans sem ein-
kenndi þá bræður og gerði þeim
kleift að ná stuttum hvfldadúram
sem öðram reyndist ókleift.
Hjalti og Skafti vora þrekmenn
miklir og vfluðu ekki fyrir sér
margskonar volk og vosbúð sem
gjarnan fylgdi sjómennskunni, hvort
sem var á sjó eða í landi. Ekki var
svo bátur settur á flot á Dalvík að
þeir bræður væra ekki viðstaddir
sjósetninguna og stóðu þá gjaman
í sjó upp undir axlir. Kunnu þeir
vel til slíkra verka alvanir ýmiss
konar vosbúð í vinnu við Slippinn á
Dalvík þar sem faðir þeirra var
slippstjóri á fjórða áratug aldarinn-
ar. Þeir vora annálaðir sundmenn
og þreyttu ýmsar þolraunir í íþrótt-
inni í ísköldum sjónum og þótti sjálf-
sagt að þeir væra þátttakendur á
vormótum sem haldin vora við
Sundskálann í Svarfaðardal eða í
stakkasundi á sjómannadag. Þrek
þeirra kom einnig oft í góðar þarfir
því gott var til þeirra að leita ef á
aðstoð þurfti að halda. Margar ferð-
ir fór Hjalti á trakk ef flytja þurfti
lækni eða ljósmóður í ófæra eða
slæmu veðri milli bæja og öll vora
þau störf unnin af þeirri þegnskyldu
gagnvart samborguram sem hans
kynslóð var innrætt. Hjalti varð
einnig ötull liðsmaður Slysavamafé-
lagsins eftir að það var stofnað á
Dalvík.
Hjalti hafði yndi af bóklestri og
eikum vora íslendingasögur í uppá-
haldi hjá honum og ýmiss konar
æviminningar, einkum minningar
sjómanna eða þeirra sem starfað
höfðu við sjóinn eða drýgt hetjudáð-
ir. Skömmu fyrir andlát sitt lauk
Hjalti við lestur Grettissögu og var
það ekki fyrsta sinni sem hann las
þá sögu. Fomaldarhetjumar vora
honum hugstæðar og vitnaði hann
oft til þeirra. Hann hafði einstakan
orðaforða og mörg orðatiltæki
kenndi hann mér sem ég hef hvergi
heyrt annars staðar. Mislíkaði hon-
um gat hann orðið þungorður en
aldrei erfði hann misklíð við menn.
Hjalti hafði mjög ákveðna sýn á
þjóðmálum og fór ekki dult með
stjórnmálaskoðanir sínar. Hann
fylgdi alla tíð Sjálfstæðisflokknum
að málum og taldi hann Ólaf Thors
og Bjama Benediktsson emhveija
mestu stjómmálasköranga íslands-
sögunnar.
Árið 1940 kvæntist Hjalti eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Kristínu Aðal-
heiði Jóhannsdóttur frá Dalvík.
Reistu þau hús sitt á Dalvík og eign-
uðust þijár dætur. Fjölskyldan var
Hjalta afar hjartkær. Hann var
ástríkur eiginmaður og hinn um-
hyggjusamasti faðir heimilis síns,
bama og bamabarna. Þrátt fyrir
annríki og oft langan vinnudag tókst
honum að finna sér tíma til að taka
þátt í leik þeirra og störfum. Hann
var einkar barngóður og hændust
böm að honum því alltaf var stutt
í spaugið og þá var hann tilbúinn
til að taka þátt í ærslum þeirra en
jafnframt tryggði hann að enginn
gæti farið sér að voða. Allar frí-
stundir Hjalta fóra í að hlúa að
heimiiinu, mála, smíða, endurbæta,
rækta og afla matar. Margan mat-
arbitann sendi hann bömum og
systkinum sínum, hangikjöt, fisk og
garðávexti. Sjálfur hafði hann alist
upp í stórflölskyldu og þótti mikil-
vægt að rækta tengsl við sitt fólk.
Ástúð og umhyggja einkenndu öll
samskipti hans við sitt fólk án þess
þó að um væri að ræða afskipta-
semi. Hann kunni skil á þeirri
grönnu línu sem þar liggur á milli.
Nú á þessari skilnaðarstund ber
margt að þakka. Þakklátastur er
ég forsjóninni fyrir að verða þeirrar
gæfu aðnjótandi að fá að kynnast
Hjalta Þorsteinssyni og eignast
hann fyrir tengdaföður og ástríkan
handleiðara. Margar stundimar átt-
um við saman við smíðar eða önnur
störf við húsbyggingu mina eða
endurbætur og lagfæringar á Bjark-
arbraut 15. Ævinlega var Hjalti til-
búinn til að rétta hjálparhönd, hvort
sem var um helgar eða virka daga.
Það var aðeins einn dagur helgari
en aðrir og var það föstudagurinn
Iangi. Þann dag vann hann ekki.
Hjalti var trúrækinn maður og þesi
dagur skipaði ákveðinn sess í hans
huga. Ég fræddist af honum um
lífshætti fólks á upphafsáram Dal-
víkur og margar sögumar sagði
hann mér af smáhrekkjum sem
unglingar skemmtu sér við á upp-
vaxtaráram hans og öðram spaugi-
legum atvikum. Þá fann ég hvað
stutt hafði verið í prakkarann í hon-
um sjálfum. Hann hafði unun af því