Morgunblaðið - 22.10.1995, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 22. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Lagning Borgarfj arðarbrautar á nýjum stað
Rætt við eigendur
vegna verkhönnunar
STARFSMENN Vegagerðarinnar í
Borgarnesi munu fljótlega hefja
verkhönnun vegna lagningar Borg-
arfjarðarbrautar á nýjum stað en
umhverfísráðherra hefur nú staðfest
áform stofnunarinnar um legu veg-
arins. Birgir Guðmundsson umdæm-
isverkfræðingur segir að vegna
þeirrar vinnu verði teknar upp við-
ræður við landeigendur um endan-
lega ákvörðun um veglínuna.
„Mér fínnst mjög mikilvægt að
niðurstaða varðandi Borgarfjarðar-
braut skuli nú liggja fyrir,“ segir
Ingibjörg Pálmadóttir, heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra, sem er fyrsti
þingmaður Vesturlandskjördæmis.
„Umhverfisráðherra hefur full rök
fyrir úrskurði sínum og bendir á að
frá veðurfarslegu sjónarmiði, og ef
litið er til umferðaröryggis og kostn-
aðar, sé rétt að fara að tillögum
Vegagerðarinnar. Menn hafa nefnt
rök með og á móti, en umhverfisráð-
herra þurfti að höggva á hnútinn
'Og það hefur hann gert.“
Ingibjörg segir að hún myndi
sakna þess ef Jón Kjartansson á
Stóra-Kroppi hætti myndarlegum
búskap sínum. „Það er vissulega
eftirsjá að slíkum mönnum."
Áfram verði leitað sátta
Sturla Böðvarsson,' þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, segir að
ákvörðun umhverfisráðherra hafí
komi sér að nokkru leyti ájóvart.
Segist hann hafa búist við að ráð-
herra myndi skoða málið nánar.
„Ég vona hins vegar að áfram
verði reynt að leita sátta og sam-
komulags við landeigendur og reynt
að koma til móts við fólkið á Stóra-
Kroppi, Runnum og Ásgarði," segir
Sturla.
Birgir Guðmundsson segir að eftir
sé að ákvarða endanlega veglínuna,
til dæmis hjá Stóra-Kroppi. Mögulegt
sé að færa veginn nokkuð frá bænum.
en það hafí í för með sér meiri skerð-
ingu á túnum en þegar vegurinn er
lagður nær flósinu.
Segir hann að Jón Kjartansson,
bóndi á Stóra-Kroppi, geti haft tölu-
vert um þetta að segja. Aðspurður
hvort til greina kæmi að leggja göng
undir veginn til að minnka óhagræði
ábúenda, segir Birgir að það hafi
ekki verið rætt. Segir hann hugsan-
legt að um slíkt gæti orðið sam-
komulag en bendir jafnframt á að
vegna lítillar umferðar yrði með því
gefið erfitt fordæmi því víða væru
kröfur um undirgöng við sveitabæi.
Fyrirhugað er að hefja byggingu
brúa næsta vor og að byija lagningu
vegar þá um haustið. Stefnt væri að
því að vegurinn yrði tilbúinn snemma
sumars 1997, að sögn Birgis.
Dagbók frá Kairó
EFTIR fyrstu kennsluvikuna
kunni ég mér ekki læti, ég
hvorki lagðist í leti né fór
í bæinn. Nú var tímabært að hafa
þvottadag. Á baðinu er sem sé grip-
ur sem ég er viss um að amma
mín hefði talið algert undur, svo
ég nefndi hann Valgerði og hófst
handa.
Það tók hálftíma að hita vatnið
og síðan jós ég því í vélina - hnefa
af þvottadufti, sneri takka og viti
menn: hún hamaðist af stað með
lök, koddaver, tisjört, nærföt og
sokka. Síðan tók við skolumferð
og eftir að hafa undið þvottinn
skellti ég honum á snúrurnar. Að
vísu fyrirfundust engar klemmur,
það gerði minnst til í þessu dægi-
lega ijómalogni.
Svo hlaut þessi myndarlega vim-
húsfrú að stijúka af gólfunum og
þurrka af, skárra væri nú annað.
Meðan ég þeyttist með skrúbb
yfir gólfin, raulaðio ég: elif - be -
Elif - be -
te - þe -
gym - ha
Jóhanna Kristjóns-
dóttur dvelur nú í
Egyptalandi og nemur
arabísku
te - þe - gym - ha - hra - del - ðel -
ra - lin - sin - shín - sad - dod - ta
- ða - æin - reim - fa - kof - kef -
lem - min - nún - he - va - je. Að
vísu varð ég að hagræða a - b -
c- laginu og bæta inn íslenskum
orðum. En þarna voru þeir komnir
allir arabísku bókstafirnir og fyrsta
stílabókin að verða útskrifuð.
Ég húgsaði með mér, þegar ég
fór í kaffipásu, að ég kynni ekki
bara starfrófið heldur gæti ég
myndað einfaldar setningar, þó
svo þær séu nú ekki flóknar. Fyr-
ir viku hefði ég ekki getað stunið
upp vísdómi á borð við: A1 kursi,
we al ard fírúrfa la gúlvis, í stof-
unni eru stóll og borð og þaðan
af síður: A1 barrat sjei, al kúúb
we al millaka fi madbakk, teketill-
inn, bollinn og teskeiðin eru í eld-
húsinu.
Og síðast en ekki síst það sem
var réttnefni um mig á þessum
góða þvottadegi: Heðihi al sa’afhia
fi hammem bi sa’bún, þessi blaða-
kona er á baðherberginu með sápu.
Einfalt? Ojæja, ég læt það allt
vera.
En „ana giddan saida“, ég hef
það stórfínt.
Formaður Rjúpnaverndarfélagsins
Skotveiði hefur
umtalsverð áhrif
á fækkun rjúpu
l| j úpnavemdarfélag-
ið var stofnað á
Húsavík árið 1991.
í félaginu em um 60
manns, einkum úr Þing-
eyjarsýslum, enda ijúpur
mörgum Þingeyingum
kærar þar sem þingeysku
lyngheiðarnar eru helstu
uppeldisstöðvar ijúpunnar
hér á landi. Einn helsti
hvatamaður að stofnun
félagsins var Héðinn Ól-
afsson á Fjöllum í Keldu:
hverfí sem nú er látinn. í
stjórn félagsins em auk
Atla þeir Tryggvi Stefáns-
son á Hallgilsstöðum í
Fnjóskadal og Indriði Ket-
ilsson á Ytra-Fjalli í Aðal-
dal.
„Þegar félagið var stofn-
að var tjúpnastofninn í
mikilli lægð, meiri lægð en
menn töldu sig áður hafa séð og
höfðu því margir vemlegar áhyggj-
ur. Við vorum að velta þessu fyrir
okkur, m.a. að skoða hvort ein-
hveijar þær breytingar hefðu orðið
frá því á fyrri hluta aldarinnar
þegar mikið var um ijúpu sem
hefðu leitt til fækkunar í stofninum.
Það em auðvitað margar skýringar
á þessari fækkun, en við teljum að
skotveiðin hafí þar umtalsverð
áhrif,“ sagði Atli.
Hver eru helstu markmið félagsins
og hvernig fer starfsemin fram?
„Við komum á sínum tíma fram
með þá tillögu að gerð yrði tilraun
með að friða ijúpuna í þijú ár.
Við sendum þá tillögu til umhverf-
isráðherra og í framahaldi af henni
og öðrum þrýstingi var veiðitíma-
bilið stytt um einn mánuð haustið
1993. Við teljum að það hafí haft
áhrif og á Náttúrufræðistofnun
telja menn að þessi friðun hafí
bjargað einhverjum fugli.
Við fylgjumst vel með því sem
er að gerast í þessum málum bæði
hér heima og í útlöndum. Við höf-
um til dæmis fengið af því fregnir
að í Noregi séu menn áhyggjufull-
ir og telji að of mikið sé skotið
af henni þar. Veiðar hafa óumdeil-
anlega áhrif á stofnana, það hefur
áhrif á þorskstofninn ef mikið er
veitt og það sama gildir um ijúp-
una. Okkur þykir sem það hafi
verið blásið mikið út að veiðar
hafi engin áhrif og munum reyna
að koma okkar sjónarmiðum í þeim
efnum á framfæri."
Að sögn Atla er vitað að ijúpna-
stofninn sveiflast ævin- ________
Iega til, en nú séu
sveiflurnar svo langt
niður á við að eldri
menn reki ekki minni
til þess að svo mikil —
lægð hafði áður verið í stofninum.
Auk skotveiðanna hafi ýmis ytri
skilyrði eflaust einnig haft áhrif,
m.a. breytingar á veður- og
gróðurfari, samkeppni um ijúpuna
hafí aukist til mikilla muna og þá
hafi maðurinn yfir mun öflugri
tækjum að ráða nú en á fytri hluta
aldarinnar, m.a. vélsleðum og
íjallabílum sem beri hann hratt
yfir stór svæði.
Hvað vita menn um veiðar hér
áður fyrr?
„Við höfum verið að segja frá
því að fyrr á öldinni unnu menn
fyrir sér með því að veiða ijúpur.
Þær voru útflutningsvara á árum
áður, einkum seldar til Bretlands.
Það þótti fundið fé að ganga til
ijúpna daglega og var mikið bjarg-
ræði. Ég hef heyrt af því sögur
að ötulustu veiðimennirnir gátu
keypt sér bíla fyrir ijúpnapeninga.
Rétt fyrir miðja öldina voru krakk-
Atli Vigfússon
► Atli Vigfússon er fæddur á
Húsavík árið 1956 og ólst upp
á Laxamýri í Aðaldal þar sem
hann býr nú. Atli lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum við
Tjörnina árið 1976 og B.ed-
prófi frá Kennaraháskóla ís-
lands árið 1981. Hann hefur
stundað frönskunám í Mont-
pellier og í útlendingadeiid Sor-
bonne í París 1985-86. Þá stund-
aði hann nám við lýðháskólann
Sánga-Saby í Stokkhólmi með
styrk frá sænsku bændasamtök-
unum veturinn 1989-90. Atli
kenndi við Hafralækjarskóla í
Aðaldal 1982-85 og frönsku við
Framhaldsskólann á Húsavík
1989-90. Hann var formaður
Búnaðarsambands Suður-Þing-
eyjarsýslu 1992-95. Atli er félagi
í Rithöfundasambandi Islands
og hefur gefið út fjórar
barnabækur. Hann er formaður
Rjúpnaverndarfélagsins.
ar á bæjum sendir út til að tína
ijúpur' sem flogið höfðu á símalín-
ur, en af þeim var nóg.
Eitt haustið á fýrri hluta aldar-
innar voru lagðar inn um 80 þús-
und ijúpur í Kaupfélag Þingeyinga
á Húsavík, en sú tala nálgast það
mjög sem veiðimenn á öllu landinu
eru að skjóta um þessar mundir,
en það er um 100 þúsund rjúpur
árlega. Þegar menn horfa til þessa
tíma er ekki undarlegt að þeir
spyrji sig hvað hafí orðið til þess
að þessar breiður séu horfnar. Það
má vera að ein skýringin sé sú að
----------------- ijúpan var friðuð á
Höfum vakið stríðsárunum en á þeim
tima rjolgaði henm
mjög mikið. Það styður
þá kenningu okkar að
friðun hafí áhrif.
Þú talar um að samkeppni um
ijúpuna hafí aukist.
„Já hún hefur gert það á síð-
ustu árum, það er ekki bara mað-
urinn sem er á eftir henni. Ég
nefni fálkann í þessu sambandi,
öll viljum við að honum fjölgi og
þá verður hann að hafa æti. Refur
verður friðaður í nokkrum sveitar-
félögum á næstunni, en hann étur
mikið af ijúpu og loks get ég nefnt
nýjan landnema, sílamáfínn. Hon-
um hefur íjölgað mikið hér á landi
en hann étur mikið af ijúpu.“
Hvað er framundan hjá Rjúpna-
verndarfélaginu?
„Það eru engar stórar aðgerðir
á döfinni nú á næstunni. Við höfum
komið þessari umræðu af stað og
vakið menn til umhugsunar. Þessi
umræða hefur ýtt við skotveiði-
mönnum sem sýna þessu sporti
aukna virðingu og því ber að
fagna.“
menn til um-
hugsunar