Morgunblaðið - 16.01.1996, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUD AGUR 16. JANÚAR 1996 35
GREIIMARGERÐ
Athugasemd við grein-
argerð lögmanns
SÍÐASTLIÐINN laugardag fékk
Jón Steinar Gunnlaugsson hæsta-
réttarlögmaður birt það sem hann
vill telja svar við grein minni frá
28. desember á liðnu ári um greiðslu
skaðabóta fyrir líkamstjón. Ekkert
sýnist mér í grein lögmannsins efn-
islega umfram fyrri grein hans frá
liðnu ári um svipað efni, en rök-
leiðslu og efnistök tel ég rétt að
gera athugasemdir við.
Reynt að gera niðurstöðu
athugunar tortryggilega með
fullyrðingu um oftöku iðgjalda
í athugun minni fyrir Samband
íslenskra tryggingafélaga (SÍT) um
áhrif tillagna Gests Jónssonar og
Gunnlaugs Claessen til breytinga á
skaðabótalögum á bótafjárhæðir
fyrir líkamstjón sem lögmaðurinn
vitnar til reiknaði ég m.a. væntan-
lega hækkun bótagreiðslna lögboð-
inna bifreiðatrygginga vegna slysa-
tjóna metið út frá tjónum síðara
árshelmings 1993, og sú hækkun
var svo metin sem hlutfall af ið-
gjöldum ársins 1993.
Megininntak blaðaskrifa lög-
mannsins hefur verið að ekki fáist
með þessu raunhæf mynd af þörf
á hækkun iðgjalda þar sem núver-
andi iðgjöld séu of há, og það svo
nemi nálega einum og hálfum millj-
arði króna á ári! En lítum nú nokkru
nánar á röksemdir lögmannsins fyr-
ir fullyrðingu um oftöku iðgjalda.
Eru tjón minnsta
tryggingafélagsins meiri að
vöxtum en hins stærsta?
Fullyrðingu sína vill lögmaðurinn
rökstyðja með vísan í tölur sem
birtar eru í athugun minni og notar
þær til að halda fram helmingi lægri
fjárhæð fyrir slysatjón ársins en ég
reikna. Tjón þau sem athugun mín
náði til voru við úrvinnslu greind í
þijá flokka, 1) tjón þar sem öllum
greiðslum vegna tjónanna var lokið,
2) tjón þar sem áætlaðar eru frek-
ari greiðslur og starfsmenn tjóna-
deilda. töldu sér fært að skipta
áætlun niður á einstaka bótaþætti
skaðabótalaga og 3) tjón sem ekki
var unnt að skipta með þessum
hætti en fyrir lá fjárhæð áætlunar
og greiðslna.
Nefnir lögmaðurinn einnig til
sögu þrjá flokka tjóna, a) tjón með
varanlegri örorku og/eða miska, b)
önnur tjón, og síðan c) skráð tjón
sem aldrei munu leiða til neinna
bótagreiðslna. Með því nú að tilvilj-
un hefur hagað því svo að í flokki
1 og 2, sem áður voru nefndir, er
nokkurn veginn sá fjöldi tjóna sem
lögmaðurinn getur hugsað sér að
leiða muni til varanlegrar örorku
eða miska ályktar hann að í hinum
þriðja flokknum séu nær eingöngu
tjón úr flokkum hans b og c, og
ennfremur að tjón í fiokki b) séu
svo lítil að engn máli muni skiþta
fyrir tjónakostnað sem heild. Tjón-
kostnaður sé því sem næst að fullu
talinn með tjónum flokks 1 og 2. I
fyrri grein rakti ég ýmis atriði sem
gera þessa staðhæfingu ótrúverð-
uga og verða þau ekki endurtekin
hér.
Hér vil ég hins vegar nefna til
viðbótar atriði sem ég vona að geti
skekið lögmanninn af því villuspori
sem hann hér fylgir. Eins og lýst
var í grein minn frá 28. des. var
það ákvörðun starfsmanna tjóna-
deilda þeirra félaga sem gögn léðu
til athugunarinnar sem réði hvort
tjón þar sem uppgjöri var ekki að
fullu lokið lentu í áðurnefndum 2.
eða 3. flokki. Þar hefur ráðið hvern-
ig áætlanir eru unnar og einnig
hvaða upplýsingar hafa verið skráð-
ar í tölvukerfi félaganna og verið
þannig auðveldlega tiltækar.
Hversu stóran hluta ófullgerðra
tjóna sinna félögin greindu niður á
einstaka bótaliði er mjög mismun-
andi. Þannig eru t.d. öll tjón
minnsta félagsins sem þátt tók í
könnuninni í flokki 1
eða 2, og eru þau fleiri
en tjón stærsta félags-
ins í þessum flokkum.
Væru nú hugleiðingar
lögmannsins á rökum
reistar ættu því heild-
artjón minnsta félags-
ins að verða hærri en
heildartjón þess
stærsta, en á trygg-
ingastofni félaganna
er um fimmfaldur
stærðarmunur!
Rökleiðsla lög-
mannsins leiðir til nið-
urstöðu sem ekki fær
staðist, og þegar svo
er háttað hlýtur að
vera gengið út frá röngum forsend-
um eða að villur leynist í rökleiðsl-
unni, nema hvort tveggja sé. Full-
yrðingar lögmannsins um að lesa
megi úr hinum ívitnuðu tölum að
slysatjón séu stórlega ofmetin af
tryggingafélögum falla því um
sjálfar sig, og þar með rökfærsla
hans fyrir fullyrðingu um oftöku
iðgjalda.
Spurningar lögmannsins
Lögmaðurinn varpar fram í máli
sínu nokkrum spumingum sem ber-
sýnilega er ætlað að styðja frekar
við þá rökleiðslu sem rakin er að
framan. Sýnt hefur verið fram á
að sú röksemdafærsla er á misskiln-
ingi byggð, og er honum eða öðrum
því varla mjög brýnt að fá svör við
þeim spurningalista. Auk þess er
lögmanninum kunnugt að um er
að ræða trúnaðargögn sem mér er
að sjálfsögðu ekki heimilt að nýta
til annarrar úrvinnslu en þeirrar
sem mér vom falin þau í hendur til.
Um nefnara og teljara
í skrifi sínu birtir lögmaðurinn
eftirfarandi tilvitnun i grein mína
en þar sagði m.a. um athugun SÍT:
„Ekki var ætlunin að leggja mat á
hvort iðgjöld bifreiðatrygginga
væm nægjanleg til að standa undir
tjónum greinarinnar og kostnaði
eða hvort eitthvað væri þar um-
fram, enda gáfu gögn
sem aflað var ekki for-
sendur til þess.“ Auk
tjónagreiðslna þarf af
iðgjaldatekjum að
greiða rekstrarkostnað,
auk þess hagnaðar sem
búist er við af heilbrigð-
um rekstri. Atriði sem
ræður miklu um hve há
iðgjöld þurfa að vera er
hversu miklum vaxta-
tekjum er unnt að gera
ráð fyrir, sem ræðst af
greiðsluhraða tjóna auk
vaxtastigs. Um engin
þessi atriði var aflað
upplýsinga. Af þeim
sökum gáfu gögnin ekki
forsendur til mats á iðgjöldum, enda
ekki að því stefnt, heldur talið
nægilegt og eðlilegt í þessu sam-
hengi að miða við krafin iðgjöld.
í grein lögmannsins segir svo:
„I útreikningum Bjarna var gert ráð
fyrir að tjónakostnaður á ári vegna
líkamstjóna næmi 2.600 milljónum
og hækkunarþörfin á iðgjöldunum
(30%) var miðuð við þá fjárhæð.
Hér er Bjarni að segja að hann viti
ekki um réttmæti grunntölunnar
2.600 milljóna. Þar með er ljóst að
„mat“ hans á þörfinni fyrir hækkun
iðgjalda er einskis virði.“
Okunnar eru mér þær reikni- eða
rökfræðireglur sem lögmaðurinn
beitir hér. Til að finna hækkun
tjónakostnaðar sem hlutfall iðgjalds
þarf fyrst að reikna íjárhæð vænt-
anlegrar hækkunar. Það var gert
út frá grunntölunni sem lögmaður
nefnir svo, 2.600 milljónir, og niður-
staða var 1.200 milljónir. Þegar
hækkunin er metin sem prósenta
iðgjalda ársins er reiknað hlutfall
hækkunar og iðgjalda ársins 1993,
sem voru 3.950 milljónir (hlutf.
1200/3950). Sá fyrirvari sem settur
er fram um að ekki sé lagt sjálf-
stætt mat á nefnara.færist að sjálf-
sögðu ekki yfir á teljara, eða þá
tölu sem hann er reiknaður frá.
Geta því hin tilvitnuðu ummæli
ekki orðið grunnur að ályktun lög-
manns.
Bjarni
Guðmundsson
í Háskólabíói fimmtudaginn
18. janúar kl. 20.00
Melvyn Tan, Greta Guðnadóttir og
píanóleikari Hildigunnur Halldórsdóttir
fiðluleikarar
ásamt
Sinfóníuhljómsveit Islands
Hljómsveitarstjóri: Osmo Vánská
Arvo Párt:
Robert Schumann:
Ludwig v. Beethoven:
Tabula Rasa
Píanókonsert op. 54
Sinfónía nr. 5
1
I
•o
V)
=J
o
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS
Háskólabíói vib Hagatorg, sími 562 2255
MIÐASALA Á SKRIFSTOFU HIJÓMSVEITARINNAR OG VIÐ INNGANGINN
Æskilegast er, segir
Biarni Guðmundsson,
að sátt ríki um löggjöf
um skaðabætur.
Önnur atriði
Lögmaðurinn leitast eins og áður
sagði við að gera sem minnst úr
vægi þeirra tjóna sem hann kallar
önnur tjón, þ.e. tjón sem leiða til
greiðslu bóta en þó ekki vegna var-
anlegrar örorku eða miska. Þó fellst
hann í síðari grein sinni á að rétt
sé að bótagreiðslur vegna missis
framfæranda geti verið verulegar.
Ekki vill hann enn trúa að um geti
orðið að ræða verulegar bætur
vegna tímabundins atvinnutjóns án
þess að örorka fylgi á eftir og seg-
ir að engan veginn fái staðist að
slíkar greiðslur geti numið hundruð-
um þúsunda eða jafnvel milljónum
eins og ég nefni. Færir hann þar
sem rök að standi vinnutekjutap
um skamman tíma haldi launþegar
fullum launum skv. kjarasamning-
um sinum. En það hendir ekki síður
að sjálfstæðir atvinnurekendur og
einyrkjar slasist en launþegar, og
sumir hafa háar tekjur, ekki síður
en launþegar. Þótt slík mál hafi
e.t.v. ekki borist á borð tiltekinnar
lögmannsstofu, þá er þau því miður
mörg að fínna í bókum trygginga-
félaga. Fleiri athugasemdir má gera
við grein lögmannsins en rými leyf-
ir ekki.
Greinar Gests Jónssonar
og Atla Gíslasonar
Grein mín varð einnig hæstarétt-
arlögmönnunum Gesti Jónssyni og
Atla Gíslasyni tilefni til að stinga
niður penna. Framsetning þeirra er
með þeirri hófstillingu sem sæmir
í opinberum umræðum og vil ég
að því leyti fagna framlagi þeirra,
þó ekki geti ég verið þeim sammála
um alla efnisþætti. Sömu rökfærslu
er þar að finna fyrir meintri oftöku
iðgjalda og.hjá Jóni Steinari Gunn-
laugssyni, og vísa ég til umfjöllunar
minnar þar um. Gestur Jónsson
varpar fram spurningum um verk-
lag við margnefnda athugun sem
sjálfsagt er að svara. Fyrst er að
nefna forsendu um 20% hærri tjón
á fyrri hluta árs! Þar er byggt á '
daglegri tjónaskráningu SIT árið
1994, með nokkurri lækkun. Fyllri
upplýsingar hefðu verið æskilegar,
en þeirra varð ekki aflað á hinum
skamma tíma sem til stefnu var.
Varðandi fjárhæð meðaltjóns í
flokki 3, sbr. hér að framan, var
einfaldlega miðað við þær áætlanir
sem fyrir liggja í bókum félaganna.
Undrun mína vakti ályktun Gests
frá þeim orðum mínum sem tilfærð
eru hér að ofan um að ekki hafi
verið lagt sjálfstætt mat á hvort
iðgjöld væru hæfileg. Ályktun hans
er á þann veg að vegna þessa atrið-
is hljóti SÍT að draga umsögn sína
um tillögur þeirra Gests og Gunn-
laugs Claessen til allsheijarnefndar
til baka. Engin rök eru fram komin
sem styðja hinar nýstárlegu kenn-
ingar um stórfellda oftöku iðgjalda,
og ekkert sem bendir til að van-
treysta beri iðgjaldstöxtum, eða að
draga beri umsögn SÍT til baka.
Er mér algerlega hulið með hvaða
rökum þessi ályktun á að vera feng-
in. Fæ ég enn ekki séð að önnur
viðmiðun liggi beinna við en þau
iðgjöld sem krafin hafa verið er
gefa skal hugmynd um þörf á breyt-
ingu iðgjalda.
Lokaorð
Að endingu vil ég ítreka von um
að framhald muni verða á vinnu
við gerð skaðabótalaga, og verði
núverandi skaðabótalög, tillögur
þeirra Gests Jónssonar og Gunn-
laugs Claessen ásamt framkomnum
ábendingum annarra grunnur að
því starfi jafnframt því sem hugað
verði nánar að athugun á hverju
fjártjóni örorka veldur í íslensku
samfélagi. Æskilegast er að sátt
ríki um löggjöf um skaðabætur.
Þykir mér ótrúlegt annað en það
geti náðst fram ef tími gefst til
umfjöllunar og skoðunar þeirra
álitaefna sem uppi eru. Þannig verði
jafnframt best tryggt að löggjöfin
verði hin besta sem völ er á og
geti lengi staðið.
Höfundur er tryggingastærðfræð-
ingur.
MEGRUNARPLÁSTURINN
ELUPATCH
Nú með E vítamínifyrir húðina
Fœst í apótekum
ELUPATCH
megrar ogfegrar
1