Morgunblaðið - 22.02.1996, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Aðalsteinn og Pétur leituðu eftir
viðbrögðum nokkurra aðila við
handritinu, meðal annarra Maríu
Siguijónsdóttur geðlæknis og séra
Pálma Matthíassonar, sem gáfu
þeim góðar ábendingar. „Sjálfsvíg
er röng ákvörðun og ekki lausn á
neinum vanda. Okkur var í mun
að undirstrika þá staðreynd í verk-
inu. Þess vegna var ráðgjöf þessara
aðila vel þegin,“ segir Pétur.
Aðalsteinn segir að Ekki svona!
eigi sennilega brýnast erindi við
ungt fólk á aldrinum 13-20 ára „en
ég held engu að síður að allir for-
eldrar hefðu gagn og gaman af því
að sjá verkið“.
Aðalpersóna leiksins, Skúli, er
leikin af 24 ára gömlum leikara,
Jóhanni G. Jóhannssyni. Kveðst
hann kunna ágætlega við sig í hlut-
verki unglingsins. „Ég er í góðri
aðstöðu til að takast þetta hlutverk
á hendur enda vinn ég í félagsmið-
stöð, þar sem ég er í mjög nánum
tengslum við unglinga dags dag-
lega. Þetta er harður heimur enda
verður lífið til muna flóknara þegar
maður vaknar upp við það einn
daginn að hlutir eru ekki annað-
hvort réttir eða rangir. Þegar öllu
er á botninn hvolft eru unglingar á
hinn bóginn afskaplega líkir okkur
hinum,“ segir Jóhann.
Hreyfanleg sýning
Aðrir leikendur í sýningunni eru
Alda Arnardóttir, Bjarni Ingvars-
son, Björn Jr. Friðbjörnsson, Einar
Rafn Guðbrandsson, Ellert A. Ingi-
mundarson, Erla Ruth Harðardótt-
ir, Ingrid Jónsdóttir og Óskar Ögri
Birgisson.
Leikmyndin er eftir Jón Þórisson
en við uppsetningu Ekki svona! var
tekið mið af því að hægt sé að sýna
verkið víðar en í Möguleikhúsinu,
til dæmis í skólum sem hafa yfir
að ráða góðri aðstöðu til leiksýn-
inga. Auk þess sem sýningin er
hreyfanleg hvert á land sem er,
eins og Aðalsteinn kemst að orði.
Þá kemur til greina að bjóða upp
á umræður að sýningu lokinni.
Unglingar hafa til þessa ekki
verið fyrirferðamikill hópur í ís-
lenskum leikhúsum, þótt söngleikir
á borð við Hárið, Súperstar og
Rocky Horror hafi tvímælalaust
höfðað til þeirra. En betur má ef
duga skal, að mati Péturs. „Það er
ekki gert nógu mikið af því að tala
við þennan aldurshóp í fullri alvöru,
hvorki í leikhúsi né annars staðar.
Vissulega hafa þessir söngleikir
margt til síns ágætis en þeir rista
ekki djúpt frekar en kvikmyndirn-
ar. Vonandi á Ekki svona! eftir að
skilja eitthvað eftir sig, þótt verkið
vekji eflaust upp fleiri spurningar
en svör — enda eru þau ef til vill
ekki til. Markmiðið er að ýta við
fólki."
Morgunblaðið/Halldór
VINIRNIR Skúli (Jóhann G. Jóhannsson) og Gummi Palli (Einar Rafn Guð-
brandsson) hafa fjarlægst enda er sá síðarnefndi kominn á fast.
BJÖRN Jr. Friðbjörnsson fer með hlutverk hljóm-
sveitartöffarans Svenna, auk þess að semja alla tón-
listina sem flutt er í Ekki svona!
SJÁLFSVÍG ungmenna hafa verið
nokkuð til umræðu á íslandi hin
síðari misseri. Nýjasta innleggið í
þá umræðu er leikritið Ekki svona!
eftir Aðalstein Ásberg Sigurðsson
og Pétur Eggerz. Sýningin er sam-
vinnuverkefni Möguleikhússins og
Leikfélags Reykjavíkur, auk þess
sem hún nýtur stuðnings Mennta-
málaráðuneytisins og Landlæknis-
embættisins.
Hugmyndin að verkinu kviknaði
fyrir tveimur árum þegar Aðal-
steinn og Pétur voru staddir á nám-
skeiði í Óðinsvéum í Danmörku.
Var þeim falið að skila verkefni um
viðkvæmt efni og völdu sjálfsvíg.
„Útgangspunkturinn var eiginlega
sá að okkur langaði að skrifa um
eitthvað sem yrði vandasamt að
skrifa út frá,“ segir Aðalsteinn og
bætir við að þrátt fyrir að sjálfsvíg
sé viðkvæmt viðfangsefni eigi um-
ræðan brýnt erindi við almenning.
Pétur tekur i sama streng: „Fólk
veit ekki hvernig það á að taka á
sjálfsvígum og er fyrir vikið hrætt
við að tala um þau. Ég hef þekkt
unglinga sem hafa fyrirfarið sér og
veit að umræðan er mikilvæg.“
Margt ber að hafa í huga þegar
jafn viðkvæmt viðfangsefni og
sjálfsvíg er annars vegar. Við gerð
Ékki svona! segjast félagamir eink-
um hafa kostað kapps um tvennt;
að gera afarkostinn, sjálfsvígið,
Sjálfsvíg er
röng ákvörðnn!
Mögnleikhúsið frumsýnir í kvöld nýtt íslenskt
——— —
leikrít, Ekki svona!, eftir Aðalstein Asberg
Sigurðsson og Pétur Eggerz, sem jafnframt
er leikstjóri. Er kastljósinu þar meðal annars
beint að eldfímu efni - sjálfsvígum ung-
menna, eins og Orri Páll Ormarsson komst
að þegar hann brá sér á æfíngu.
ekki aðlaðandi og að láta verkið
ekki einkennast af þunglyndi frá
upphafi til enda.
Raunsæ mynd
„Markmiðið var að draga upp
raunsæja mynd af daglegu lífi ungl-
ingsins og þótt fjallað sé um alvar-
leg má! á borð við sjálfsvíg er leik-
ritið á léttum nótum,“ segir Aðal-
steinn og nefnir tónlistina, sem
gegnir veigamiklu hlutverki í sýn-
ingunni, sérstaklega í þessu sam-
hengi. Er hún frumsamin af Birni
Jr. Friðbjörnssyni.
Ár er síðan ákveðið var að færa
verkið upp í Möguleikhúsinu. Um
líkt leyti hófst handritsvinnan af
fullum krafti. „Við byijuðum eigin-
lega á bakgrunninum og persónun-
um og unnum okkur síðan inn i
söguþráðinn. í upphafi vissum við
ekki hvernig sagan myndi enda —
og vitum það í raun ekki ennþá,"
segir Aðalsteinn.
Að sögn höfundanna kom grund-
vallarspurningin, „hvers vegna
íhugar unglingur að fyrirfara sér?“,
ítrekað upp á yfirborðið. Sakir þess
hafi þeir gert sér aðalpersónuna
strax í hugarlund. Ákveðið var að
hún skyldi vera venjulegur strákur
sem býr við venjulegar aðstæður.
„Við vildum kynnast aðalpersón-
unni áður en við fórum að skrifa —
setja okkur inn í hennar heim,“
segir Aðalsteinn, „auk þess sem
maður skilgreinir persónu ef til
vill betur þegar tveir höfundar
þurfa að þekkja hana.“
Leituðu til prests
og geðlæknis
Umræðan um vímuefnaneyslu
unglinga hefur verið ofarlega á
baugi síðasta kastið. Eiturlyf eru
hins vegar ekki í brennidepli í Ekki
svona!. „Eiturlyfjaumræðuna bar
vissulega á góma á æfingaferlinu,"
segir Aðalsteinn. „Við ákváðum
hins vegar að halda okkar striki og
búa ekki til einn sökudólg enda
erum við fyrst og fremst að fjalla
um sígilt efni — sálarlíf — og fyrir
vikið hefði sagan alveg eins getað
gerst fyrir tuttugu eða þijátíu
árum, þótt umgjörðin sé nútím-
inn.“
Ást og ástleysi
TONLIST
Borgarlcikhúsinu
SÖNGVA-OG
SÖGUKVÖLD
Arnar Jónsson, Kristinn Sigmunds-
son og Jónas Ingimundarson fluttu
söguna um Magelónu fögru, eftir
Ludwig Tieck, í styttri útgáfu, sem
tekin var saman og þýdd af Reyni
Axelssyni. Inn í sögnna voru flétt-
aðir söngvar eftir Brahms. Þriðju-
dagurinn 20. febrúar, 1996.
JOHANNES Brahms samdi í
raun aðeins tvo lagaflokka, þ.e.
Magelónu söngvana og Vier ernste
Gesánge. í frumútgáfunni af Mag-
elónu söngvunum, var yfirskriftin
„Romanzen aus L. Tiecks Magel-
one fúr eine Singstimme mit
Pianoforte" og þar er greint frá
því, að fyrstu sex söngvarnir séu
samdir 1865 en lokið við níu til
viðbótar íjórum árum síðar.
Brahms, sem alinn var upp í hóru-
húsi í Hamborg, mun aldrei hafa
komist yfir fyrirlitningu sína á
kvenfólki og ástin var honum Ijar-
læg, þó hann reyndi að yfirvinna
kvenhatur sitt og ætti nokkrar
konur að vinum.
I tónlist meistarans býr mikið
þunglyndi og sorg, sem hann
reyndi að sefa með trúarlegri til-
beiðslu. Þrátt fyrir mikla tónræna
fegurð Magelónu söngvanna,
vantar í þá ástríðuna og því hent-
uðu ljóðin eftir Tieck hugmyndum
Brahms um þá ást, sem hann gat
lofað og var klædd í blómskrýdda
náttúrufegurð, grát og eilífa
tryggð. Hjá Brahms hlaut hin
sanna ást að vera himneskrar
ættar, sem vakti aftur á móti upp
hlátursviðbrögð hjá áheyrendum í
Borgarleikhúsinu.
Magelónu söngvarnir eru tölu-
vert unnir sem tilbrigði og því stíl-
lega mjög heilsteyptir og jafnvel
á köflum einlitir. Þeir nutu mikilla
vinsælda þegar þeir voru gefnir
út, en hafa líklega fallið úr tísku
vegna þess, að þá var ekki hlegið
að háleitri tilfinningasemi og ástin
ekki samofin kynlífsfræðslu, eins
og nú gerist að vera.
Sögubrotið, sem Arnar las fal-
lega, tilheyrir glötuðu fagurmati,
svo að söngvarnir eftir Brahms
eru íklæddir gleymsku þeirra sem
hafa hafnað fegurð ástarinnar.
Söngur Kristins var glæsilegur og
leikur Jónasar oft ótrúlega falleg-
ur, þó á stundum brigði fyrir atrið-
um, sem minna voru unnin en
æskilegt hefði verið, eins og t.d.
í tíunda laginu, sem í efnisskrá
er nefnt Örvænting.
Þetta eru smáatriði og í heild
var flutningurinn frábær eins t.d.
í lokalaginu, sem ber yfirskriftina
Trúföst ást varir lengi. Það var í
raun undarlegt að upplifa þær
gleymdu tilfmningar, sem birtast
Ijóslifandi í góðri þýðingu Reynis
Axelssonar og að heyra hlustendur
hlæja þessar tilfinningar frá sér,
eins og krakkar sem ekki hafa
lært að kyssa.
Enn og aftur er rétt að leggja
áherslu á glæsilegan flutning
Kristins og Jónasar og innilegan
lestur Arnars, sem vel mætti end-
urtaka, því hér var um að ræða
listviðburð, er getur leitt fólk til
þeirrar fortíðar, sem varpað gæti
nýjum lit á kaldlitaðan samtíma
harðneskju og ástleysis.
Jón Ásgeirsson