Morgunblaðið - 22.02.1996, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Ráðgjafarstofa um
fjármál heimilanna
MIKIL tímamót
verða þann 23. febr-
úar nk. þegar Ráð-
gjafarstofa um fjár-
mál heimilanna tékur
til starfa. Ráðgjafar-
stofan er tilrauna-
verkefni til tveggja
ára með þátttöku 16
aðila undir forystu fé-
lagsmálaráðuneytis-
ins. Ráðgjafarstof-
unni er ekki ætlað að
leysa af hólmi það
mikilvæga ráðgjafar-
starf sem lánastofn-
anir og aðrir inna af
hendi með ágætum.
Viðfangsefni Ráðgjafarstofunnar
er fyrst og fremst endurgjaldslaus
ráðgjöf fyrir fólk sem á í veruleg-
um greiðsluerfiðleikum og komið
er í þrot með ijármál sín, fólk sem
þarf handleiðslu við að fá yfirsýn
yfir stöðu mála, hjálp við að gera
greiðsluáætlanir, velja úrræði og
semja við lánardrottna. Á vegum
Ráðgjafarstofu verður einnig unn-
ið að fræðslu um málefni sem
snerta flármál héimilanna.
með greiðslukortum
og þrautin þyngri að
falla ekki fyrir öllum
gylliboðum um lán og
fyrirgreiðslu. Fjár-
málamarkaður er
flóknari og erfitt get-
ur reynst að þekkja
kostnaðinn af lántök-
um þegar umbúðimar
eru margs konar.
Skuldir og útgjöld
dreifast á marga aðila.
Talið er að fimmta
hvern dag gjaldfalli
reikningar meðalfjöl-
Ingi Valur skyldunnar. Skuldir
Jóhannsson heimilanna hafa stór-
lega aukist á síðustu árum. Sú
þróun hefur verið einkennandi víð-
ast á Vesturlöndum. Því er haldið
fram að nútímafjölskyldan sé
vegna meiri skulda berskjaldaðri
gagnvart breytingum á afkomu
en fyrri kynslóðir.
Ráðgjöf verður opin
öllum þeim, segir
Víðtæk samvinna um aðgerðir Tngl' Vallir JÓhannS-
í september sl. leitaði félags-
málaráðherra, Páll Pétursson, eftir
viðræðum við fjölmarga aðila um
samstarf um aðgerðir til að að-
stoða þá sem verst eru settir í fjár-
málum og vinna að fyrirbyggjandi
aðgerðum. Málaleitan félagsmála-
ráðherra var vel tekið og var und-
irbúningsnefnd sett á laggimar til
að vinna að útfærslu hugmynda
og undirbúa framkvæmd málsins.
Þann 2. febrúar síðastliðinn undir-
rituðu 16 aðilar samkomulag um
starfrækslu Ráðgjafarstofu um
fjármál heimilanna. Aðilar að Ráð-
gjafarstofunni era félagsmála-
ráðuneyti, Húsnæðisstofnun ríkis-
ins, Búnaðarbanki íslands, Is-
landsbanki, Landsbanki íslands,
Samband íslenskra sparisjóða,
Samband íslenskra sveitarfélaga,
Bændasamtökin, Neytendasam-
tökin, Þjóðkirkjan, Landssamband
lífeyrissjóða, Samband almennra
lífeyrissjóða, Stofniánadeild land-
búnaðarins, ASÍ, BSRB og
Reykjavíkurborg.
Lánastofnanir hafa á undan-
förnum árum aukið stórlega ráð-
gjafarstarf, boðið nýja þjónustu
við greiðsludreifingu og hafa við-
skiptavinir nýtt sér þá þjónustu í
auknum mæli. Húsnæðisstofnun
hefur nú í rúmlega tíu ár unnið
mikilvægt starf við að leysa
greiðsluvanda fólks vegna öflunar
íbúðarhúsnæðis. Reykjavíkurborg
hóf í fyrra skipulagða ráðgjafar-
starfsemi fyrir skjólstæðinga Fé-
lagsmálastofnunar og á vegum
Þjóðkirkjunnar er starfandi sér-
stök fjölskylduþjónusta. Þá hafa
Neytendasamtökin sinnt ráðgjöf
og fræðslu um fjármál heimilanna.
Fleira mætti nefna sem vel er gert.
Jákvæð viðbrögð við málaleitan
félagsmálaráðherra era sérstakt
ánægjuefni sem sýna bæði sterkan
vilja til að leysa úr vandamálum
þeirra sem verst eru settir og
sækja fram til betri lausna.
Fjármál heimilanna
í nýju umhverfi
Orsakir og afleiðingar greiðslu-
vanda fólks eru aðrar í dag en
fyrir 10 áram. Stórkostlegar
breytingar hafa orðið á því fjár-
málaumhverfi sem fjölskyldan býr
við, svo og öðrum ytri aðstæðum.
í árdaga ráðgjafarstarfsemi Hús-
næðisstofnunar var helsta vanda-
málið skortur á langtímalánum.
Nú er þessu öðruvísi farið. Dagleg
neysla er gjarnan tekin að láni
son, sem hafa ekki
önnur úrræði.
Miklar skuldir krefjast stöðug-
leika í launamálum. Á síðastliðn-
um áram höfum við fengið að
kynnast atvinnuleysi í fyrsta sinn
í langan tíma. í landi þar sem
meirihluti þjóðarinnar býr í eigin
húsnæði verður að sínu leyti erfið-
ara að kljást við vanda sem hlýst
af lækkun tekna og atvinnuleysi.
Samkomulag um skuld-
breytingar og greiðslufrest
Samhliða samkomulagi 16 aðila
um starfrækslu Ráðgjafarstofu
var undirritað nýtt samkomulag
um aðgerðir til að leysa greiðslu-
vanda fólks milli félagsmálaráðu-
neytis, Húsnæðisstofnunar og
lánastofnana í samvinnu við sam-
tök lífeyrissjóða og Félagsmála-
stofnun Reykjavíkurborgar. Sam-
komulagið er yfirlýsing um sam-
ræmdar aðgerðir sem geta falið í
sér skuldbreytingar vanskila
og/eða frestun greiðslna þegar
vanskil stafa af tekjulækkun
vegna langvarandi veikinda, at-
vinnuleysi eða af öðrum óviðráðan-
legum ástæðum.
Umsækjandi skal snúa sér til
þeirrar lánastofnunar þar sem al-
menn viðskipti hans og vanskil era
mest. Sú lánastofnun skal reikna
út greiðslubyrði lána, greiðslugetu
og kanna til hvaða ráða þarf að
grípa til að draga úr greiðslubyrði
og koma í veg fyrir greiðsluvanda.
Húsnæðisstofnun hefur á þess-
um forsendum heimild skv. nýsett-
um lögum (nr. 150/1995) til að
veita skuldbreytingalán til allt að
15 ára og að fresta greiðslum í
allt að þijú ár. Rétt er að vekja
sérstaka athygli á fyrirbyggjandi
aðgerðum, sem felast í því að
hægt er að óska eftir frestun á
greiðslum áður en til vanskila
kemur ef sýnt þykir að í óefni
stefni verði ekkert að gert.
Starfsemi Ráðgjafarstofunnar
Aðgangur að ráðgjöf verður
opinn öllum þeim sem hafa ekki
önnur úrræði, svo sem að leita
ráðgjafar hjá viðskiptabanka sín-
um, Húsnæðisstofnun ríkisins eða
öðram þeim aðilum sem að Ráð-
gjafarstofunni standa. Ráðgjafar-
stofan mun leitast við í starfi sínu
að tryggja jafna möguleika lands-
manna til að leita aðstoðar.
Erfiðleikar í fjármálum geta átt
rætur í margs konar vandamálum
og aðstæðum sem fólk býr við.
Vandamálin eru oft flókin, sam-
tvinnuð ólíkum þáttum og geta
leitt af sér félagslega kreppu og
sálarháska. Vandamálin eiga sér
fortíð og framtíð sem þarf að koma
böndum á. Því er gagnlegt að
koma á samstarfí margra aðila til
að reyna að leita lausna á þeim.
Leiðarljós Ráðgjafarstofunnar er
að vinna með fólki að lausn mála
og veita því hjálp til sjálfshjálpar.
Rík áhersla er lögð á að hjón eða
sambúðarfólk komi saman til að
leita ráða.
Opnun Ráðgjafarstofunnar eru
tímamót og framfaraspor í ráðgjöf
um íjármál heimilanna. Ráðgjafar-
stofan verður til húsa í Lækjar-
götu 4 og tekur til starfa föstudag-
inn 23. febrúar 1996.
Höfundur er deildarstjóri í félag-s-
málaráðuneytinu og formaður
nefndar sem undirbjó starfrækslu
Ráðgjafarstofu um fjármál heimil-
Miðbæjarskóli
- skóli
eða skrifstofur
NU NYLEGA kom
sú frétt í dagblöðun-
um að til stæði að
breyta Miðbæjarskó-
lanum í Reykja,vík í
fræðslu- o g skóla-
skrifstofu fyrir borg-
ina.
Tillagan kom frá
nefnd sem vann undir
forystu Sigrúnar
Magnúsdóttur borg-
arfulltrúa R-listans.
Við fyrstu athugun
lætur þessi tillaga
ekki mikið yfir sér og
gæti jafnvel talist Guðmundur
skynsamleg ef engin Pétursson
starfsem: væri nú í Miðbæjarskól-
anum.
En málið er ekki svo einfalt. í
dag hýsir þetta gamla skólahús
Námsflokka Reykjavíkur og Mið-
skólann, sem er einkaskóli á
grunnskólastigi, rekinn með
skólahúsnæði og hefja
þar skrifstofuhald í
staðinn?
Reykj avíkurborg
hefur skyldur við þá
starfsemi sem fer
fram í Miðbæjarskó-
lanum í dag og hafa
menn velt því fyrir sér
hvernig beri að standa
við þær ef af þessu
verður.
Er ekki verið að
leysa eitt vandamál og
búa til fjögur?
Spyr sá sem ekki
veit.
Og eitthvað hlýtur
Reykj avíkurborg
hefur skyldur við þá
starfsemi, segir Guð-
mundur Pétursson,
sem fram fer í Mið-
bæjarskólanum.
stuðningi Reykjavíkurborgar, auk
þess sem Tjarnarskólinn og
Kvennaskólinn, sem staðsettir era
í næsta nágrenni, nýta húsnæði
skólans, s.s. leikfímisal o.fl.
Með öðrum orðum, þessi elsti
barnaskóli Reykjavíkur, sem tek-
inn var í notkun árið 1897 og á
því hundrað ára afmæli á næsta
ári, þjónar enn upphaflegu hlut-
verki sínu sem skólahús og ætti
það að vera íbúum Reykjavíkur
ánægjuefni, bæði frá menningar-
sögulegu sjónarhorni og hagnýtu.
En nú á sem sagt að breyta
þessu, ef fyrrgreind tillaga nær
fram að gánga.
Ekki skal dregin í efa þörf
skólaskrifstofu Reykjavíkur á
auknu húsnæði, en skýtur ékki
skökku við að úthýsa skólum úr
nú þetta að kosta.
Bent hefur verið á að þar sem
Reykjavíkurborg á Miðbæjarskól-
ann sé þetta álitlegur kostur fjár-
hagslega.
Það þarf þó ekki svo að vera.
Breytingar þær sem gera þarf á
Miðbæjarskólanum, þannig að
hann henti fyrir skrifstofuhald,
hljóta að vera mjög miklar.
Kunnara er en frá þurfi að segja
að slíkar breytingar á gömlum
húsum eru dýrar og hefur talan
kr..70.000.000 verið nefnd í þessu
sambandi sem algert lágmark.
Það er því óhætt að fullyrða að
aðrir kostir, þ.e. að byggja, kaupa
eða leigja, gætu komið út betur
fjárhagslega.
Hafa ber í huga að framboð á
atvinnuhúsnæði til leigu eða sölu
hefur verið mun meira en eftir-
spurn undanfarin misseri.
Þess vegna er skorað á alla þá
sem koma að máli þessu á vegum
borgarinnar að þeir athugi nú sinn
gang og rasi ekki um ráð fram í
þessum efnum.
Það hlýtur að vera til betri lausn
á þessu máli, þó ekki væri nema
vegna þeirrar staðreyndar að hér
er verið að tala um að breyta
skólahúsnæði í skrifstofur, sem
síðan gæti leitt af sér að breyta
þyrfti skrifstofuhúsnæði í skóla.
Þetta vekur óneitanlega spurn-
ingu um skynsemi þessarar hug-
myndar svo ekki sé talað um þá
óvissu sem þetta veldur þeirri
starfsemi sem nú er rekin í Mið-
bæjarskólanum.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Er Kennarasambandið
orðið okkur of dýrt?
HVAÐ verður um
þann pening sem tek-
inn er af okkur, kenn-
uram, um hver mán-
aðamót? Jú, hluti fer
í ríkisbáknið og fer
síðan aftur í laun til
okkar og er það vel.
En við borgum 0,8%
af launum okkar í
verkfallssjóð sem við
ætlum síðan að hota
ef við þurfum að fara
í verkfall, sem við og
gerðum síðastliðið ár.
Við eram líka búin að
greiða ríkinu skatta
af þessum pening, en
viti menn nú krefja þeir okkur
aftur um skatta þannig að staðan
er sú að ríkið græðir heila glás á
því að kennarar fari sem oftast í
verkfall. Ég vil því leggja það til
að við hættum að
borga í verkfallssjóð í
þeirri mynd sem hann
er í dag, en einhvers
konar sérsjóðir komi í
staðinn.
Gjöfin frá ríkinu
Ríkið gaf okkur
stórgjöf á afmæli okk-
ar fyrir nokkrum
árum, þ.e. kennara-
húsið á Laufásvegi 81
sem var handónýtt.
Einhveijir forystu-
menn sögðu já takk
. Ásdís _ án þess að hugsa
Olafsdóttir dæmið til enda. Var
það til of mikils mælst að fá húsið
í þokkalegu standi? Nú þurfti að
fá peninga til að endurnýja húsið
og viti menn, nóg var til í verk-
fallssjóði. Ekkert var til sparað,
Ríkið græðir heila glás
á því, segir Ásdís Ólafs-
dóttir, að kennarar fari
sem oftast í verkfall.
minnst 50 milljónir settar í end-
urnýjun og síðan þurfti að skreyta
það að innan og keypt málverk;
því segi ég, leggjum niður verk-
fallssjóð eins og hann er í dag.
Reksturinn
Við kennarar borgum líka 0,2%
af launum okkar í svokallaðan
hússjóð og 1,4% af launum okkar
í rekstur Kennarasambandsins og
kostaði sá rekstur hvorki meira
né minna en um 6 milljónir á
mánuði árið 1993 en samþykkta
nýrri ársreikninga gat ég ekki
fengið þannig að þessi tala gæti
verið orðin töluvert hærri og þykir
mér það vera orðinn ansi dýr rekst-
ur.
Við eram með þó nokkuð af
starfsfólki, forystu- og nefndar-
fólki sem þiggur laun frá okkur,
en þrátt fyrir það var ekki nægi-
lega hugað að skattahlið greiðslna
úr verkfallssjóði fyrr en um sein-
an. Hefðum við til dæmis getað
breytt lögum sjóðsins þannig að
þetta væri lán sem væri greitt til
baka á löngum tíma?
Ég spyr: Þurfum við 5 stöðu-
gildi og fleiri nefndarmenn á laun-
um til þess að reka batteríið fyrir
okkar stétt sem hefur um 3.500
meðlimi? Er ekki tími til kominn
að skera niður um að minnsta
kosti 1-1,4% af þeim 2,4 sem við
borgum mánaðarlega, kennarar
góðir?! Það er ekki svo lítil kjara-
bót. Við skulum ekki láta okkur
standa á sama, hvernig fjármun-
um okkar er varið og veitum að-
hald með því að fylgjast með og
láta í okkur heyra,
Höfundur er íþróttakcnnari við
Snælandsskóla, Kópavogi.