Morgunblaðið - 06.03.1996, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 6. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Stolin samtímalist gerð upptæk í Marseille
Listþjófnaður
hreyfir við hlut-
um og eigendum
Lögregluaðgerðir á nútímalistasafninu í
Marseille voru vatn á myllu franskra fjöl-
miðla í liðinni viku. Þjófnaður yfír og allt
um kring og siðferði í listum vakti líka for-
vitni Þórunnar Þórsdóttur.
ALLT sem ég hef stolið frá ykkur,
heitir verk ungs listamanns, Hervé
Paraponaris, sem ært hefur óstöðug-
an í Frakklandi undanfama daga.
Af hafa hlotist alvarleg skoðanaskipti
um siðferði í listum og fangelsisvist
listamannsins og forstöðumanns nú-
tímalistasafnsins í Marseille. Þar í
anddyrinu sýnir Paraponaris 42 muni
sem hann hefur stolið frá vinum sín-
um, fyrirtækjum og stofnunum. Grip-
unum er raðað á glaðlega lit borð og
hver þeirra merktur þjófnaðardegi og
„fórnarlambi".
Meðal gripanna er sælgætispoki,
hattur sem notaður var á kjötkveðju-
hátíð, rauð karfa, sokkaviðgerðar-
kúla, gleraugu gamallar konu og lít-
ill minnislisti hennar, mjög viðar
stuttbuxur og siitnir skór númer 46
sem teknir voru af hóteli á Græn-
höfðaeyjum.
Listamaðurinn segist vilja endur-
skoða tengslin milli hlutar og eig-
anda. „Þjófnaðurinn er aðeins til-
færsla,“ segir hann „og eðli hlutar
breytist með nýjum húsbónda." Þeim
sem Paraponaris stal frá var boðið
á sýninguna og því lýst yfir að ekk-
ert mælti á móti því að fólk endur-
heimti eigur sínar. Margir brugðust
hinir hressustu við og hlógu að öllu
saman og einstaka bragðarefur end-
urtók leikinn.
Þannig hurfu þrír hlutar verksins
fyrstu sýningardagana; sokkavið-
gerðarkúlan, vlnflaska og sýningar-
skrá nýlistasafnsins Witte de Whith
í Rotterdam, sem ólíklegt er að fínni
fyrri eigendur af því þeir voru ferða-
menn í heimsókn á safnið. „Listin
er síkvik," segir Philippe Vergne,
forstöðumaður safnsins í Marseille,
um þessar breytingar.
Honum þótti minna til um viðbrögð
forkólfa Brouillard Précis, vinnustofu
listamanna sem notast við tölvur,
myndbönd og aðra tækni. í ársbyijun
1995 hafði Paraponaris sjónvarpstæki
á brott úr þessari vinnustofu og kom
því tólf mánuðum seinna fyrir á sýn-
ingunni. „Við ákváðum að endur-
heimta eign okkar,“ segir Marlene
Puccini, stofnandi vinnustofunnar,
„og kvikmynda í listrænum tilgangi
stuld þess stolna. Þegar safnverðir
hugðust koma í veg fyrir þjófnaðinn
skarst lögregla í leikinn."
Til að útkljá málið var „allt sem
ég hef stolið frá ykkur“ gert upp-
tækt og Paraponaris handtekinn
ásamt Vergne. Þeir eyddu einni nótt
bak við lás og slá og sagði Vergne
fjölmiðlum morguninn eftir að þarna
hefði meðalmennska tæknilistafólks-
ins orðið ofan á.
„Tækisfjári er allt sem þau
misstu," sagði hann, „en umbreyt-
ingin sem hann tekur í meðförum
Paraponaris er hluti af list nútím-
ans. Ekki hvatning til spillingar held-
ur gagnrýnin skoðun á margs konar
þjófnaði í samfélagi okkar.“
Fyrri forstöðumaður nútímalista-
safnsins í Marseille, Bemard Blist-
ene, segir nöturlegt að listamenn
ráðist á starfsbróður með fulltingi
lögreglu. Hann hefur mælt með „öllu
sem ég hef stolið frá ykkur“ við inn-
kaupanefnd Pompidou-safnsins í
París og styður meðmælin þannig
að verkið birti sérstaklega næma sýn
á samtíðina.
Dómarar í bæjarþingi Marseille
hafa lýst því yfir að þeir geti ekki
tekið þátt í þessum leik. Listamaður-
inn hafí fengið sólarhrings íhugunar-
tíma í fangelsi og meira geti þeir
ekki fyrir hann gert. Lögreglan
sleppur ékki jafn billega; hennar bíða
heimsóknir 42 fómarlamba listarinn-
ar sem hugsanlega vilja vitja blárra
sokkabuxna; sælgætispoka, gler-
augna og minnisblaðs, svo eitthvað
sé nefnt. Spuming hvort afturhvarf
gripanna til lögmætra eiganda breyti
eðli þeirra til fyrra horfs eða ein-
hvers annars og hvort dýrleiki þeirra
hafí jafnvel vaxið og dafnað af vist-
inni í anddyri safnsins.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Sápan sopin
LEIKLIST
Lcikfclag Mcnnta-
skólans aö
Laugarvatni
ÉG VIL AUÐGA
MITT LAND
Asna- og viskustykki í þremur þátt-
um eftir Þórð Breiðfjörð (Davíð
Oddsson, Hrafn Gunnlaugsson, Þór-
arin Eldjám). Tónlist: Atli Heimir
Sveinsson. Leikstjóm og leikmynd:
Brynja Benediktsdóttir. Tónlistar-
stjóm: Hilmar Öm Agnarsson.
mjómlistarstjóm: Hjörtur B. Hjart-
arson. Leikendur og aðrir smiðir
sýningarinnar: Fjölmargir nemendur
Menntaskólans að Laugarvatni. Sýnt
í Loftkastalanum, Reylgavík, 3.
mars.
STRAX í undirtitli þessarar
sápuóperu örlar á þeirri kímnigáfu
sem sækir næringu sína í orðaleiki
og óvænta hópun óskyldra hluta
og var eitt af einkennum Matthild-
inga. Nokkuð ber á skopi af þessu
taginu í Ég vil auðga mitt land og
er það yfirleitt græskulaust og
fyndið. Þó mun þetta tiltekna visku-
stykki seint teljast til andlegra af-
reksverka þeirra fjölhæfu þremenn-
inga; Davíðs, Hrafns og Þórarins,
þrátt fyrir góða spretti. Til þess er
verkið of blandað í stíl og efnistök-
um. Revía, söngleikur, farsi, sápa.
Það má finna sitt af hveiju í þess-
ari súpu og jafnvel hárlokk úr eld-
húsi fáránleikans líka þegar jóla-
sveinn nokkur flækist inn í tilveru
leiksins um hásumar og vill fyrir
engan mun ve'ra annar en hann
sjálfur. í leikritinu er gengdarlaust
hagsmunapot gírugra einstaklinga
í skjóli klíkusamtryggingar afhjúp-
að og spottað en í ákafa sínum
gleyma höfundar því sem kalla
mætti mótvægi dyggðarinnar gegn
löstunum, en það mótvægi er nauð-
synlegt til að persónur ávinni sér
a.m.k. snefil af samúð áhorfenda
og verði þar með trúverðugar.
Skúrkarnir eru einum of hreinrækt-
aðir, konurnar of ljóshærðar og
jafnvel gamli karlinn, sem íklæddur
gömlu hreppstjóralörfunum, virðist
eiga að vera eini fulltrúi siðferðis-
legra og íhaldssamra gilda á svið-
inu, reynist allra manna hallastur
undir Mammon þegar til kastanna
kemur.
En leikstjórinn, Brynja Bene-
diktsdóttir, kryddar í pottinrt svo
úr verður vel unnin og skemmtileg
afþreying. Ég hef hamrað á því
áður í þessum pistlum að það sé
áhugaleikhópum, ekki síst í skólum,
beinlínis lífsnauðsynlegt að fá til
liðs við sig fólk sem kann til verka.
Annars er hætt við andvana fæð-
ingu á frumsýningarkvöldi. Brynja
ljær þessari sýningu samræmdan
heildarblæ með kunnáttu sinni og
listfengi og fær að auki unga ML-
inga til að sýna hvað í þeim býr
svo þeir búa yfír meiru á eftir. Þar
ber fyrst að nefna ágæta framsögn.
Stundum hverfur viðvaningum svo
kjarkur á sviðinu að þeir missa text-
ann ofan á bringu eins og unga-
barn slef í smekkinn. Þetta er ósköp
skiljanlegt því þótt áhorfendur í
áhugaleikhúsi séu allra manna vel-
viljaðastir vakir í þeim eftirvænt-
ingin eftir mistökum og spennir upp
augnlokin á við besta vökustaur.
En Brynja hefur eflt með leikurun-
um sjálfstraustið sem er fylgifiskur
aukinnar getu og reyndar öflugasta
keyri hennar og því tekst þeim flest-
um að skila frá sér textanum með
þeirri áferð sem við á hveiju sinni;
reiði, myndugleik, kímni, sút. Það
eitt er vel af sér vikið. í leikritinu
mæðir einna mest á Evu Dögg
Þorsteinsdóttur í hlutverki Rakelar
Vídalín. Hún stendur sig með ágæt-
um og uppskar margan hláturinn
fyrir fjölbreytt og óþvinguð svip-
brigði. Sama má reyndar segja um
fleiri nemendur sem sýndu góð leik-
ræn tilþrif. Það sýnir hins vegar
þroska leikstjórans og yfirvegað
mat að etja ekki þessu unga fólki
út í eitthvað sem yrði því ofviða.
Leikmynd var einkar vel unnin.
Ljúf, prófessjónel tónlist Atla Heim-
is fór blíðlega um hlustir.
Guðbrandur Gíslason
Löngun en
lítil geta
KVIKMYNPIR
lláskólabíó
SVÍTA 16 („Suite 16“)
★ ★'/2
Leikstjóri Dominique Deruddere.
Handritshöfundur Charles Higson,
Lise Meyer. Kvikmyndatökustjóri
Jean-Francois Robin. Tónlist Walter
Hus. Aðalleikendur Pcte Postlethwa-
it, Antonie Kamerling, Geraldine
Pailhas. Belgísk/bresk. 1995.
ÆTLI það sé ekki getuleysi,
öðru fremur, sem kallar fram
hverskyns óeðli og afbrigðilegheit
hjá mannskepnunni? Öfugugga-
háttur auðkýfingsins Glovers
(Pete Postlethwait) á altént rætur
sínar að rekja til slyss sem batt
hann við hjólastólinn. Nú má þessi
fyrrum kvenna- og lífsnautnamað-
ur láta sér nægja að finna reykinn.
af réttunum þar sem hann býr í
einsemd á hótelsvítu á Rivíerunni.
Finnst því sem hann hafi himin
höndum tekið er á fjörur hans
rekur hrappinn Chris (Antonie
Kamerling). Myndarlegan pörupilt
sem lifir á smáglæpum, tælir m.a.
giftar konur til amorsbragða uppá
hótelherbergjum sínum. Þær eiga
ekki gott með að kæra kauða eft-
ir hann tekur til í hirslum þeirra
eftir bólfarirnar. Allt gengur að
óskum uns eitt fórnarlambið liggur
í blóði sínu eftir viðskiptin og er
árásarmannsins leitað á hótelinu.
Chris flýr inn um opnar dyr og
lendir í klóm Glovers - sem hygg-
ur gott til glóðarinnar er hann
kemst að vandræðum stráks.
Næstu daga eru borin í hann
veisluföng hverskonar og portkon-
ur á færibandi - sá fatlaði fylgist
með atganginum með myndbands-
tökuvél. Oeðlið magnast, Chris
ánetjast spilltu hóglífínu óg Glover
verður æ kröfuharðari. Að lokum
býður hann Chris gull og græna
skóga ef hann tekur að sér
skuggalegt „lokaverkefni", þar
sem við sögu kemur þriðja persón-
an, stúlkan Helen (Geraldine Pail-
has), og leikurinn æsist til muna.
Myndir um manneskjur í sið-
ferðislegum (og kynferðislegum)
kröggum stinga upp kollinum ann-
að slagið, en eru oftar en ekki fljót-
gleymdar. Til undantekninga má
þó nefna Bitter Moon eftir Roman
Polanski, að maður tali ekki um
Blue Velvet, þar sem David Lynch
tók eftirminnilega á skuggahliðum
sálarinnar.
Belgíski leikstjórinn Dominique
Deruddere, sem m.a. á að baki
Crazy Love, hressilega mynd
gerða eftir sögu sukkarans Char-
les Bukowski (sýnd hérlendis á
Kvikmyndahátíð), gerir margt vel.
Þeir verða óneitanlega báðir for-
vitnilegar persónur Chris og Glo-
ver og lengi vel á afbrigðileg hegð-
un þeirra vissar skýringar. Chris
er til sölu og Glover stjórnar hon-
um einsog strengjabrúðu. Myndin
rennur lengst af bærilega hjá, eða
þar til kemur að hugarfarsbreyt-
ingum götustráksins, sem eru
harla ótrúlegar. Allt er falt er
mottó þessarar myrku gaman-
myndar, lok hennar ekki í sam-
ræmi við það sem á hefur gengið.
Breski stórleikarinn Pete Postlet-
hwait fer á kostum sem perrinn
Glover, það er einstök upplifun að
fylgjast með því hvernig hann
breytir smám saman leikaðferðun-
um í viðskiptum sínum við Chris.
Úr allt að því bijóstumkennanleg-
um einfara til að byija með í sí-
fellt kröfuharðari öfugugga sem
svífst einskis til að fá óeðli sínu
fullnægt. Hollendingurinn Antonie
Kamerling gefur honum lítið eftir
í hlutverki Chris og hin gullfallega
franska leikkona Geraldine Pail-
has (Don Juan De Marco), er til-
þrifamikil sem friðarspillirinn í
afbrigðilegum heimi svítunnar nr.
16.
Sæbjörn Valdimarsson
Fyrirlestur
um leirlist
KRISTIN
McKirdy heldur
fyrirlestur með
litskyggnum í
Myndlista- og
handíðaskóla ís-
lands, Skipholti
1, 4. hæð, í dag,
miðvikudag, kl.
16.30.
Kristin er ges-
takennari í leir-
listadeild Mynd-
lista- og handíða-
skóla Islands og
er þetta í fjórða
sinn sem hún kemur hingað sem
kennari við skólann. Hún starfar
annars við Parsons School of Design
í Paris, en hefur að auki kennt víða
um heim.
í fyrirlestrinum mun Kristin ræða
helstu áhrifavalda og reynslu sem
hefur mótað list hennar og gera
grein fyrir þróun sinni sem leirlista-
manns í máli og myndum.
Kristin McKirdy