Morgunblaðið - 21.03.1996, Page 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 21. MARZ 1996 3.7 ,
<
<

AÐSENDAR GREIIMAR
Einkavæðum
félagslega
húsnæðiskerfið
ÞAÐ virðist standa fyrir dyrum
enn ein breytingin á félagslega hús-
næðiskerfinu. Félagsmálaráðherra
hefur sagt að kerfið hafi þjónað fyrst
og fremst byggingariðnaðinum og
því sé nauðsynlegt að breyta því.
Það var því undarlegt að heyra þær
hugmyndir að breytingum sem
komnar eru fram. Meginmarkmið
virðist vera að þjarga þeim sveitarfé-
lögum sem lengst hafa gengið í að
nota félagslega húsnæðiskerfið tií
að hlúa að byggingariðnaði í heima-
byggð.
Nokkur umræða hefur farið fram
í þjóðfélaginu um húsnæðismál eftir
að Neytendasamtökin birtu athugun
á hvaða kostur væri ódýrastur frá
sjónarmiði neytenda. Niðurstaðan
var að Búseti er ódýr-
asti húsnæðiskosturinn
sem völ er á. Ýmsir
hafa kvatt sér hljóðs
um niðurstöðu þessarar
könnunar og því hefur
verið slegið fram að
eina ástæðan fyrir já-
kvæðri niðurstöðu Bú-
seta sé að Búseti njóti
betri vaxtakjara og hafi
aðgang bæði að húsa-
leigu- og vaxtabótum.
Þetta er mikil einföldun
og veldur töluverðum
misskilningi. Þessi út-
koma virðist vera eitur
í beinum margra hús-
næðisnefnda sveitarfé-
laga og þær virðast líta
á Búseta sem sinn versta óvin. Er
þessi óánægja vegna þess að Búseti
leysi verr úr þörfum sinna félags-
manna en húsnæðisnefndirnar?
Það sem ætti að vera aðalatriðið
í allri þessari umræðu er hvernig
Stofna mætti 3-4 félög
eða fyrirtæki um rekst-
ur félagslegra íbúða,
segir Gunnar Páll
Pálsson, þar sem lág-
markseining væri t.d.
500 íbúðir.
húsnæðismálum iandsmanna er best
borgið og það væri e.t.v. betra að
sú umræða færi .fram áður en stór-
vægilegar breytingar eru gerðar enn
einu sinni á húsnæðiskerfinu. Því
að það er margt gott í núverandi
húsnæðiskerfi og það er réttara að
þróa það áfram en að kollvarpa þvi.
Sveitarfélög ættu að taka höndum
saman með félagasamtökum eins og
Búseta, samtökum nemenda, öryrkj-
um o.fl. sem hafa aflað sér dýrmætr-
ar reynslu i rekstri á íbúðarhús-
næði. Stofna mætti 3-4 félög eða
fyrirtæki um reksturinn þar sem
lágmarkseining væri t.d. 500 íbúðir.
Félagsmálastofnanir viðkomandi
sveitarfélaga myndu síðan ákvarða
og veita aðstoð til þeirra sem á
þyrftu að halda í formi húsaleigu-
bóta. Lítum á nokkrar staðreyndir:
1. Það hafa ekki allir efni á að
kaupa íbúðir á frjálsum markaði.
Samkvæmt úttekt Neytendablaðsins
þá hefur fjölskylda sem er með
minna en 150 þúsund króna mánað-
artekjur engan möguleika á að
kaupa á almennum markaði með
húsbréfum til 25 ára, þrátt fyrir að
hún hafi náð að spara sem svarar
u.þ.b. 15% af kaupverði íbúðar, ekki
einu sinni lélega íbúð. Með 250 þús-
und krónur á mánuði er möguleiki
á að kaupa þriggja herbergja íbúð.
2. Búseti og húsnæðisnefndir eru
ekki í samkeppni. Báðir aðilar eru
að vinna að lausn sama vandans.
Það er ekki rétt að Búseti njóti í
öllum tilfellum betri vaxtakjara en
húsnæðisnefndirnar. Leiguíbúðir
sveitarfélaganna eru með sömu vexti
og Búseti. Ef bera á saman kosti,
kjör og aðstæður hjá Búseta annars
vegar og hjá húsnæðisnefndum hins
vegar er nauðsynlegt að skoða fleira
en vexti. Byggingasjóður verka-
manna lánar aðeins einu sinni til
búsetuíbúðar en ekki við hver eig-
endaskipti eins og hjá húsnæðis-
nefndunum. Kostnaður vegna galla,
eigendaskipta og mistaka lendir al-
farið á Búseta og félagsmönnum
hans, ekki er hægt að velta slíkum
kostnaði yfir á skattgreiðendur
sveitarfélagsins. Eignarmyndun í
félagslegum eignaríbúðum er stór-
lega ofmetin, þar sem
meðalíbúinn flytur á
5-10 ára fresti og
eignarmyndun er nei-
kvæð fyrstu 7-10 árin
sé tekið tillit til af-
skrifta.
3. Húsnæði á sér
langan líftíma og því
er nauðsynlegt við mat
á hagkvæmni hús-
næðisforma að skoða
bæði stofnkostnað og
rekstur. Hægt er með
markvissri vinnu og
langtímaáætlunum að
ná niður byggingar-
kostnaði. Á hveiju ári
úthlutar stjórn Hús-
næðisstofnunar lánum
úr Byggingasjóði verkamanna.
Framkvæmdaaðilar eiga afar erfitt
með að skipuleggja hagkvæma
byggingaráfanga með þessu fyrir-
komulagi. Ef lánsloforð yrðu gefin
til 2-4 ára mætti vafalaust byggja
mun ódýrari félagslegar íbúðir. En
í kjölfar stofnkostnaðar kemur við-
halds- og rekstrarkostnaður sem er
oft stórlega vanreiknaður. Búseti
hefur í krafti stærðar sinnar samið
um hagkvæmari tryggingar og með
skipulögðu eftirliti hefur náðst að
lækka hitunarkostnað. Viðhald hús-
næðis er af sérfræðingum metið
1,5-2% af byggingarkostnaði á ári.
Þannig að á um 50 árum greiða
menn íbúðarverðið í viðhald. Ef tekst
að lækka viðhaldskostnað þá skiptir
það íbúa verulegu máli.
4. Til eru þijú megin húsnæðis-
form; kaup, leiga og kaupleiga í ein-
hverri mynd eins og t.d. hjá Búseta.
Ýmsir kostir fylgja séreignarforminu
en það hafa*' ekki allir efni á því.
Séreignarstefnan hefur verið nær
allsráðandi hér á landi. Leiguformið
hentar þeim sem ekki hafa nægjan-
legt eigið fé til kaupa, en því fylgja
ýmsir ókostir sem eru í raun and-
staða kosta séreignarformsins hvað
varðar umgengni, ábyrgð og rekstr-
arkostnað. Þriðja formið, kaupleiga,
reynir að sameina kosti kaup- og
leigukerfa. í dag eiga sveitarfélög
hátt á annað þúsund leiguíbúðir þar
sem tilviljun ræður oft leiguverði.
Viðhalds- og rekstrarkostnaður er
þar ærinn og sveitarfélögunum oft
þung byrði. Samkvæmt upplýsingum
frá Þróunarfélagi Reykjavíkur er
víða erlendis verið -að hverfa frá
rekstri sveitarfélaga á íbúðum og
t.d. í Bretlandi hafa verið sett lög
um að sveitarfélög megi ekki eiga
íbúðarhúsnæði nema það hafi menn-
ingarsögulegt gildi. Þar hafa menn,
rétt eins og víða á Norðurlöndum,
stofnað félög eða fyrirtæki um rekst-
ur íbúða með það að markmiði að
ná fram hagkvæmum rekstri.
Það er tími til kominn að skoða
fyrir alvöru kosti og galla mismun-
andi húsnæðisforma hér á.landi, með
það að leiðarljósi að skapa bestu og
hagkvæmustu lausnina.
Höfundur cr varaformaður
Búseta, Rcykjavík.
Gunnar Páll
Pálsson
Viðskipta- og tölvuskóiinn býður kvöld-
námskeið (12 klst) fyrir aðeins kr. 9.000
J Word
Hringdu og fáðu nánari upplýsingar (síma 569 7640
Vertu skrefi á undan
með okkur!
VIÐSKIPTA- OG
TÖLVUSKÓLINN
<o> A
JÝHERJl S*ÝZTS
Ánanaustum 15
101 Reykjavfk
Sími 569 7640
Sfmbréf 552 8583
skoli@nyherji.is
i
Falleg og gagnleg fermingargjöf -
Fæst hjá öllum bóksölum
Ensk-íslensk orðabók
34.000 ensk uppflettiorð
íslensk-ensk orðabók
35.000 íslensk uppflettíorð
2.200 blaðsíður
Saman í fallegri gjafaöskju
á aðeins kr. 4.600,-
Gagnleg og glæsileg fermingargjöf,
sem nýtíst vel í nútíð og framtíð
Orðabókaútgáfan
SIEMENS
,
Innbyggðir ofnar
- þeir gerast ekki betri.
O
z
z
Orbylgjuofnar
- mikið úrval og gott verð.
Helluborð
- treystu Siemens.
Mikið úrval af eldavélum, bakstursofnum,
helluborðum, gufugleypum og örbylgjuofnum
Gæða-eldunartæki til að prýða eldhúsið þitt.
Þú átt það skilið.
SMITH & NORLAND
NÓATÚNI 4 • SÍMI 511 3000
., Akranes:
Rafþjónusta Sigurdórs
CC Borgarnes:
Glitnir
Borgarfjörðun
Rafstofan Hvítárskála
Heliissandur:
Blómsturvellir
Grundarfjörður
Guðni Hallgrimsson
Stykkishólmur:
Skipavík
Búðardalur
Ásubúð
isafjörður.
Póllinn
Hvammstangi:
Skjanni
Sauðárkrókur
Rafsjá
Siglufjörður:
Torgiö
Akureyri:
Ljósgjafinn
Húsavík:
UJ Öryggi
Þórshöfn:
Noröurraf
Neskaupstaður
Rafalda
Reyðarfjörður
U1 Rarvélaverkst. Árna E.
Egilsstaðir
Sveinn Guðmundsson
O Breiðdalsvik:
Stefán N. Stefánsson
Höfn i Hornafirði:
O Króm og hvítt .
Vestmannaeyjar
Tréverk
EO Hvolsvöllur
Kaupfélag Rangæinga
_ Selfoss:
> Árvirkinn
Grindavík:
Rafborg
Raftækjav. Sig. Ingvarss.
Keflavik:
Ljósboginn
Hafnarfjörður
Rafbúð Skúla,
Átfaskeiði

Viljiröu endingu og gœöi

I i Ift’pSftl W - kjarni málsins!