Morgunblaðið - 11.06.1996, Qupperneq 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR • FORSETAKJÖR
Traustsins verður
UM ÞESSAR mund-
ir gera fjölmiðlar hér á
landi sér títt um vænt-
anlegar forsetakosn-
ingar í júnílok og þá
sem bjóða sig fram til
forsetastarfs. Er það
vel því vissulega hafa
Qölmiðlar skyldur
gagnvart fólki að veita
upplýsingar og miðla
vitneskju'um atburði í
þjóðlífinu.
Þegar þessi dans
kringum forsetaemb-
ættið var um það bil
að hefjast minnist ég
viðtals í útvarpi við
einn af „Nestorum“ ís-
lenskra stjórnmála. Var hann innt-
ur eftir hvaða eiginleikum hann
teldi að forseti lýðveldisins þyrfti
að vera búinn. Ahugavert var að
heyra svar kempu þessarar hertri
í áratuga atgangi á vettvangi ís-
lenskra stjórnmála eins og þau
hafa gerst á bernskuskeiði hins
fullvalda íslenska þjóðríkis.
Hann fór engum orðum um út-
lit frambjóðenda eða maka við-
komandi, lét ógert að tíunda þörf
á sérstökum persónulegum tengsl-
um í útlöndum og nefndi ekki að
þjóðin þyrfti á veislustjóra að
halda á Bessastöðum.
Það er skipti mestu
máli, að mati stjórn-
málamannsins, var
að forseti hefði
menntun og þekk-
ingu á íslenskri
stjórnskipan, reynslu
og dómgreind til að
meta sjálfur aðstæð-
ur hveiju sinni og
sannfæringu og ein-
urð til að láta álit sitt
í ljósi. Forsetinn er
maður fólksins, það
hefur kosið hann
samkvæmt ákvæðum
íslensku stjórnar-
skrárinnar, sér til
halds og trausts sem
einingartákn og eflingar friðar í
landinu; án íhlutunar nema þegar
þörf krefur en þá reiðubúinn. Með
öðrum orðum aðhald stjórnmála-
manna og öryggisvörður fólksins.
Þessi skilgreining kom mér
skemmtilega á óvart því ég var
henni hjartanlega sammála, en
þessi heiðursmaður hefur að ég
hygg alla tíð verið á gagnstæðum
væng við mig í stjómmálum. Mér
fannst næstum vanta að spyrillinn
bæði viðmælanda sinn að nefna
nafn þess frambjóðanda er að hans
mati uppfyllti þessi skilyrði best.
Fyrir mér liggur enginn vafi á
svarinu. Ég tel Pétur Kr. Hafstein
best til starfs forseta fallinn af
þeim sem nú bjóða sig fram. Hann
hefur haldgóða menntun á sviði
sem snertir innviði stjórnsýslunn-
ar, reynslu úr starfi í annasömu
sýslumannsembætti og sem dóm-
ari við hæstarétt; þekkingu til að
byggja á sannfæringu sína og
hæfni til að setja fram í einföldu
og hnitmiðuðu formi það sem hon-
um er í hug.
Pétur Kr. Hafstein kemur lítt
þekktur af landSmönnum inn í
snögga og harðsótta kosninga-
vinnu á vordögum nú í ár. Á
skömmum tíma hefur honum tek-
ist að ná eyrum manna með mál-
flutningi sínum þar sem aðalatriði
eru greind frá aukaatriðum,
starfsrammi forsetaembættisins
skýrður og eins og hann hefur
sjálfur orðað það er vegur forset-
ans mestur „þegar hann rækir
skyldur sínar við þjóðina sem
best“.
Ég mun greiða Pétri Kr. Haf-
stein atkvæði mitt á kjördegi 29.
júní næstkomandi og leyfi mér að
hvetja þá sem eru sama sinnis að
hika ekki við að láta það í ljós.
BJÖRG EINARSDÓTTIR
Höfundur er rithöfundur.
Björg
Einarsdóttir
Að þykja vænt um
þjóðhöfðingja sinn
MIKIL ábyrgð hvílir
á þeirri þjóð sem kýs
sér leiðtoga. Þjóðar-
leiðtogi er í vissum
skilningi spegill
þjóðarinnar og fyrir-
mynd. Hann fer fyrir
þjóð sinni. Embætti
forseta íslands er
strangt til tekið ekki
valdamikið, en það er
viðurhlutamikið,' ekki
síst ef sameiningar-
máttur þess á að hafa
einhveija merkingu og
bera ávöxt. Forseti
þjóðar, sem helmingur
þegnanna er annað-
hvort óánægður eða
hundóánægður með, yrði ekki öf-
undsverður, og því síður þjóðin.
Það er brýnt að al-
menn sátt sé um for-
seta íslands ella föln-
ar virðing embættis-
ins og stoðirnar
skriðna undan því.
Vafalaust ræður
sægur sjónarmiða vali
fólks á forsetafram-
bjóðanda. Dyggðir
eins og heilindi og
drengskapur og eigin-
leikar eins og sómatil-
finning, tiguleiki, ein-
lægni og trúverðug-
leiki, svo eitthvað sé
nefnt, hljóta með ein-
um eða öðrum hætti
að fléttast inn í rök
og tilfinningar fólks, og hafa áhrif
á skoðanir þess á frambjóðendum.
Halldór
Friðrik
Þorsteinsson
Undirritaður vill góðfúslega benda
kjósendum á, að mikilvægt er að
þjóð geti þótt vænt um leiðtoga
sinn. Án þeirrar tilfinningar verður
hann áhrifalítill og fjarlægur. Rétt
er að minna á að sitthvað er ást-
laus og ástsæll þjóðhöfðingi.
Guðrún Agnarsdóttir er andleg
atgerviskona. Hún á flekklausan
og farsælan feril að baki sem
stjórnmálamaður, læknir og vís-
indamaður. Hún er réttsýn, með
öllu undirhyggjulaus og jafnframt
alúðleg og hlý manneskja. Guðrún
Agnarsdóttir hefur því til að bera
mannkosti sem auðveldlega geta
gert hana að þjóðhöfðingja sem
þjóðin í heild getur verið stolt af,
forseta sem þjóðin gétur látið sér
þykja vænt um. Meðal annars þess
vegna styður undirritaður Guð-
rúnu Agnarsdóttir í komandi for-
setakjöri.
HALLDÓR FRIÐRIK
ÞORSTEIN SSON,
Bergstaðastræti 67.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Hvers vegna Guð-
rúnu Agnarsdóttur
sem næsta forseta
„EKKI konu aftur til
forseta", er eitt af því
sem oft heyrist þessa
dagana frá andstæð-
ingum Guðrúnar Agn-
arsdóttur. Fólk gengur
jafnvel svo langt að
segja rökin fyrir þessu
þau að Vigdís Finn-
bogadóttir hafi staðið
sig það vel að aðeins
karlmaður geti komið í
hennar stað. Mér er
næst að halda að eig-
endur ofangreindrar
skoðunar séu ekki uppi
á 20. öld. Eg hef verið
að velta því fyrir mér
hvers vegna svona rök-
leysur eru uppi þegar kona er í
framboði. Hafið þið t.d. heyrt slag-
orð eins og: „Ekki karlforseta aft-
ur“? Ef við athugum málið betur
stendur víst ekki annað til boða en
karl- eða kvenforseti. Bæði kynin
hafa áður verið í framboði til for-
seta svo að nú bið ég eftir málefna-
legri umræðu um þetta forsetakjör.
Þetta viðhorf: „Ekki konu aftur“,
þykir mér jafnast á við þegar rauð-
sokkurnar töldu að eina úrræðið til
jafnréttis væri að konur gengju í
flest, ef ekki öll, karlastörf, og þeg-
ar kvennalistakonur hvöttu aðrar
konur til að styrkja hefðbundin
kvennastörf. Það var ekki spurt um
vilja kvennanna sjálfra. Mitt viðhorf
til kvenna er það að þær eru fullfær-
ar, líkt og karlmenn, um að ákveða
starfsvettvang sinn. Ég hef a.m.k.
talið að það væri okkar mannanna
að velja okkur vettvang eftir áhuga
og hæfni, en ekki að fylgja einhveij-
■um fyrirfram ákveðnum uppskrift-
um. Ég vel því forseta eftir hæfni
en ekki kynferði/flokkapólitík.
Hér verða störf Guðrúnar ekki
rakin, enda er það mér ofviða, þar
sem ég hef ekki þekkingu á störfum
hennar utan þingstarfa, sem voru
aðgengileg almenningi.
Að mínu mati er það ekki spurn-
ing að af þeim, sem hafa boðið sig
fram til forseta, er Guðrún Agnars-
dóttir frambærilegust. Hún lætur
aldrei teyma sig í persónulegt skít-
kast. Það höfum við upplifað sem
fylgjumst með þingmönnum okkar
að störfum.
Hún er ætíð málefnaleg og svar-
ar spurningum en fer
ekki í kringum við-
fangsefnið, þannig að
við séum jafnnær eftir
sem áður. Guðrún
Agnarsdóttir hefur
fágaða framkomu og
það tel ég vera mjög
mikilvægt, þ.e. hún
ber virðingu fyrir
mönnum og máléfn-
um.
Að mínu mati er
Guðrún Agnarsdóttir
einfaldlega sá fram-
bjóðandi sem helst
getur verið fulltrúi
allra kjósenda, hvar í
fylkingum sem þeir
eru. Hún hefur lagt ríka áherslu á
mikilvægi menntunar, en það er,
að mínu viti, einn mikilvægasti þátt-
ur til betri lífskjara og framfara á
öllum sviðum. Þegar við tölum um
menntun vill brenna við að við ein-
skorðum okkur við bóknám, sem
ég tel vera reginskyssu, og er það
kannski ein ástæða þess að við erum
komin svo stutt á veg í nýsköpun
og iðnaði. Á þessu hefur Guðrún
gjarnan vakið máls. Guðrún er mjög
næm á fólkið í landinu og það, að
hafa forseta sem er svo mikill
mannvinur sem Guðrún Agnars-
dóttir er, hlýtur að vega þungt.
Það er ekkert nema gott um það
að segja að hafa forseta sem er
jafnglæsilegur og vel máli farinn
og Guðrún, en sá eiginleiki hennar
að skynja fólkið í landinu og bera
jafnmikla virðingu fyrir mönnum
og málefnum og hún gerir vegur
þyngra.
Það fer ekki fram hjá neinum
að baráttan er orðin hörð, en ég
hvet fólk til að hlusta á frambjóð-
endurna og dæma út frá því. „Um-
búðirnar" skipta minnstu máli þeg-
ar upp er staðið, þá á ég við auglýs-
ingafárið.
Ég vil hvetja þá sem hyggjast
kjósa Guðrúnu Agnarsdóttur til að
víkja ekki frá því á síðustu stundu
vegna skoðanakannana. Þeir einir
eru í „tapliðinu" sem fylgja ekki
sannfæringu sinni.
ELÍN ÁGÚSTSDÓTTIR
Höfundur er framkvæmdnstjóri.
Elín
Ágústsdóttir
Skert lögskyn alþingísmanna
í SJÓNVARPSFRÉTTUM 28.5. sl.
var viðtal við hr. Jón Steinar Gunn-
laugsson hrl. þar sem hann sagði
af sér sem yfirmaður kjörstjómar
í nk. forsetakosningum. Var upp-
sögn hans í sambandi við framboð
hr. Ólafs Ragnars Grímssonar al-
þingismanns og fyrrverandi ráð-
herra. En ástæðan var sú að Jón
Steinar var veijandi í þremur stór-
málum þar sem Ólafur Ragnar
kom við sögu og útskýrði Jón
Steinar alla málavöxtu vegna
ákvarðanatöku sinnar.
Aðeins Ólafur Ragnar?
En var það aðeins Ólafur Ragnar
sem braut mannréttindi og friðhelgi
hr. Magnúsar Thoroddsen hrl.?
Að mínu mati alls ekki, heldur
tók löggjafarvaldið þátt í aðförinni
að Magnúsi með þögninni nema fr.
Guðrún Helgadóttir alþingiskona,
þáverandi forseti Sameinaðs Al-
þingis, en hún staðhæfði í sviðsljósi
blaðamanna ásamt Ólafi Ragnari
að Magnús Th. hefði brotið lög
landsins með vínkaupum sínum.
Þannig leyfðu þau sér fýrir alþjóð
sem handhafar löggjafarvaldsins
að dæma ódæmdan, sem er gróft
mannréttindabrot. En í alvöru rétt-
arfarsríkjum, er ekki hægt að lög-
sækja, ekki einu sinni stórafbrota-
mann, ef ákæruvaldið eða stjóm-
völd hafa brotið mann-
réttindi afbrotamanns-
ins fyrir lögsókn.
Hagsmuna-
árekstur
Hæstaréttardómarar
stóðu sig slælega og
það eina sem kom frá
Hæstarétti var að þeir
hefðu ekki vinnufrið
vegna máls Magnúsar.
í staðinn hefði talsmað-
ur hæstaréttardómara
átt að gefa út þá yfir-
lýsingu að Guðrún H.
og Ólafur Ragnar
hefðu brotið mannrétt-
indi og friðhelgi Magn-
úsar með sleggjudómum sínum og
þá hefði þáverandi dómsmálaráð-
herra hr. Halldór Ásgrímsson þekkt
sín takmörk. En stjómvöld brutu
meira á Magnúsi. Þegar þáverandi
hrl. hr. Gunnar Guðmundsson var
settur í embætti Magnúsar í Hæsta-
rétti á meðan lögsókn færi fram,
þá var hann einnig valinn til að
dæma í máli Magnúsar, þó að með
þeirri tilskipan skapaðist hags-
munaárekstrar, því að það vom
hagsmunir Gunnars
Guðmundssonar, stað-
gengils Magnúsar í
Hæstarétti, að Magn-
ús yrði dæmdur frá
hæstaréttardómara-
embætti sínu.
Rúsínan
Og rúsínan í pylsu-
endanum á skertu
lögskyni alþingis-
manna var, þegar til-
laga þáverandi al-
þingismanns, hr.
Stefáns Valgeirsson-
ar, var samþykkt,
þess efnis, að fá um-
ræðu á Alþingi vegna
máls Magnúsar, jafnhliða því að
það var í dómsmeðferð í Hæsta-
rétti. Núverandi forsætisráðherra,
hr. Davíð Oddsson, vandlætti í
blaðagreinum vegna aðfararinnar
að Magnúsi, svo að vonandi er
kominn tími til að Magnús fái upp-
reisn æru sinnar.
í sambandi við Hafskipsmálið
þá rak hr. Þorsteinn Pálsson núver-
andi dómsmálaráðherra Albert
heitinn Guðmundsson úr embætti,
nokkrum dögum áður en hann laulc
tímabili sínu. Ég minnist þess einn-
ig þegar Þorsteinn Pálsson hélt
blaðamannafund til að ófrægja
ódæmda Hafskipsmenn og stuðlaði
þar með að múgæsingu sem skað-
aði málstað Hafskipsmanna.
En það var eitt sem ég staldraði
við í tali Jóns Steinars 28.5. sl.,
þegar hann sagði að ákæruorð og
framganga Ólafs Ragnars í fjöl-
miðlum hafi orðið til þess að æsa
upp almenningsálitið gegn Magn-
úsi. Sú fullyrðing Jóns Steinars er
í sjálfu sér rétt, en það er mín
skoðun að dómsvaldið megi ekki
dæma með hliðsjón af því hvort
almenningsálitið sé með eða á
móti sakborningi. Ef slík dóms-
meðferð væri réttlætanleg þá þarf
enga dómstóla eða hæstaréttar-
dómara til að dæma í slíkum mál-
um.
Þegar Alþingi breytti nafnnúm-
eri einstaklinga í kennitölu, sem
inniheldur fæðingardag og ár, þá
var stór hluti almennings óánægð-
ur með breytinguna þar sem ráðist
var á friðhelgi einkamála fólks.
Þetta uppátæki alþingismanna er
að mínu mati persónunjósnir og
mannréttindabrot.
Það þekkist hvergi í heiminum
að fólk verði að gefa upp fæðingar-
dag og ár í sambandi við við-
skipti. Á dögum nafnnúmeranna
var aðeins fæðingardagur og ár
fólks til staðar á sjúkrahúsum í
sambandi við læknaþjónustu og
sjúkramál. Einnig í vegabréfum.
Én í ökuskírteinum giltu nafnnúm-
erin. Fólk verður sjálft að hafa
fyrir því ef það er forvitið um
fæðingardag og ár náungans.
Margir skrifuðu á móti persónun-
jósnum alþingismanna og fyrir-
tækin kvörtuðu vegna mikils auka-
kostnaðar við breytingarnar. En
alþingismenn hlustuðu ekki á and-
mælin enda höfðu þeir ekki
áhyggjur vegna mikils aukakostn-
aðar ríkisfyrirtækjanna því þeir
þurftu aðeins að teygja sig í vasa
almennings.
Þannig hefur það alltaf verið.
Ég krefst þess að fæðingardag-
ur og ár verði afmáður úr kenni-
tölunni.
ÁSDÍS ERLINGSDÓTTIR,
Höfundur er húsmóðir í Garðabæ.
Ásdís
Erlingsdóttir