Morgunblaðið - 15.09.1996, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1996 29
MEÐFYLGJANDI mynd
af tveimur konum, sem
höfðu gert sér skýli við
hruninn bæ sinn að
Gljúfurholti í Ölfusi birtist nýlega
í Morgunblaðinu með grein um
Suðurlandsskjálftana fyrir 100
árum. Myndin var merkt Sigfúsi
Eymundssyni, eins og fleiri myndir
af hrundum bæjum. Eftir birtingu
myndarinnar hringdi piltur og upp-
lýsti hveijar þessar konur eru. Það
eru mæðgunar Þuríður Sigurðar-
dóttir nær á myndinni og Sigríður
Grímsdóttir sú sem er fjær. Hann
leitaði staðfestingar hjá Óskari
Magnússyni á Eyrarbakka og kom
þá upp að ljósmyndarinn sem tók
myndirnar af þeim mæðgum var
Daníe! Daníelsson, gerður út af
örkinni af Sigfúsi Eymundssyni til
að mynda afleiðingar hamfaranna.
Var þetta ef til vill fyrsta ferð
fréttaljósmyndara hér á landi?
Upplýsti Óskar að Þuríður hafi
átt fjögur börn með manni sínum,
Grími Magnússyni:
1. Sigríði, þá sem er á myndinni,
og var eiginkona Jóhanns V. Daní-
elssonar. Þeirra afkomendur eru um
hundrað talsins. Tengdadóttir Sig-
ríðar, Ragnheiður Ólafdóttir býr á
Eyrarbakka. Hún er níræð, á fjölda
afkomenda, þar af 4 langa-
langömmubörn.
2. Siguijón, sem var faðir þeirra
Engilbertsbræðra og þá afi Amíar
og Birgittu.
3. Dagbjörtu, sem var móðir Guð-
mundar Helga Guðmundssonar
fyrrum bæjarfulltrúa í Reykjavík.
Hann var afí Sophiu Hansen, sem
flestir kannast við.
4. Guðmundur, en meðal afkom-
enda hans er m.a. Árni Kópsson,
sem var einn af frumhetjunum í
torfæruakstrinum.
„Jarðvistarsaga Jóhanns V.
Daníelssonar", eiginmanns Sigríðar
sem er þama á myndinni, var síðar
skrifuð af bróðursyni hans, Guð-
mundi Daníelssyni rithöfundi, undir
nafninu Krappur Dans. Notaði hann
og stílfærði handrit sem Jói Vaff,
eins og hann var kallaður, hafði
látið Arna Óla hafa pg komst í
hans hendur eftir lát Árna. Þar er
auðvitað sagt frá jarðskjálftunum,
sem dundu yfir Gljúfurholt 26. ág-
úst 1896 og afleiðingum þeirra,
hvernig heimafólk tjaldaði yfir hálf-
KONURNAR
OG UÓS-
MYNDARINN
DANÍEL Daníels-
son, fyrsti íslenski
fréttaljósmyndar-
inn, sem lagði Iíf
og limi í hættu til
að ná myndum af
voðaatburðum.
hrunin húsin með brekánum og af
komu ljósmyndarans Daníels Daní-
elssonar. Segir Jóhann að þær
myndir hafi birst í dönsku blaði.
Honum segist svo frá:
Fréttaljósmyndarinn kemur
„Ljósmyndir þessar tók Daníel
Daníelsson, ljósmyndari, sem þá
vann hjá Eymundsson ljósmyndara
í Reykjavík. Mér er minnisstæð sú
ferð Daníels, þegar hann kom aust-
ur í Ölfus að taka þessar myndir
rétt eftir jarðskjálftana. Einn vegg-
ur hlaðinn úr snyddu stóð jarð-
skjálftana af sér. Það var vestur-
veggur Gljúfurholtsbaðstofunnar.
Undir þessum vegg reistum við
okkur skúr, með grind úr timbri,
sem við fóðruðum með teppum og
brekánum. Þetta skýli höfðum við
ungu hjónin og tengdaforeldrar
mínir fyrir svefnhús fram á haust
meðan verið var að endurreisa bað-
stofuna og önnur bæjarhús. Það var
svo viku eftir jarðskjálftana, að við
vorum vakin upp klukkan þijú að
nóttu í „tjaldbúðinni" okkar. Þar
var kominn Daníel ljósmyndari með
tvo hesta til reiðar og fylgdarmann
með sér. Báðir voru mjög illa til
reika. Þeir voru blautir frá hvirfli
til ilja og þar eftir forugir, varla sá
í þá fyrir leir og leðju, og ekki voru
hestarnir þeirra betur verkaðir.
Þegar búið var að færa Daníel
og fylgdarsvein hans úr vosklæðun-
um, lána þeim þurr og hrein föt,
gefa þeim nýlagað kaffi og búa um
þá undir hlýrri sæng, þá fóru þeir
að segja okkur ferðasöguna af
næturreið sinni og háska. Þeir
höfðu lent út í Arnarbælisforir og
verið að bijótast þar um í fulla þijá
klukkutíma meðan dimmast var,
aðallega í kviksyndiskeldu, sem var
á milli sjálfra Foranna og heima-
engjanna. Þetta var botnlaust dýki,
og við sem kunnug vorum á þessum
slóðum undruðumst stórlega. Var
með öllu óskiljanlegt að þeir skyldu
komast upp úr þessum leðjusvelg,
en ekki sogast á kaf í hann og^'
bera beinin.“
Hver var þá þessi fyrsti frétta-
ljósmyndari, sem lagði líf og limi
í hættu til að ná myndum af
voðaatburðum? Hann var mágur
Sigfúsar Eymundssonar og þeir
mágar fóru ljósmyndaferðir austur
í sveitir 1884 og 1886 og tóku
margar myndir í Reykjavík. í bók
með ljósmyndum Sigfúsar Ey-
mundssonar skrifar Þór Magnús-
son m.a.:„Sigfús Eymundsson var
mjög mikilvirkur ljósmyndari,
einkum framan af, en síðar sneri
hann sér meira að öðrum störfum
og lét Daníel mág sinn um rekstur
ljósmyndastofunnar. Daníel hafð\
lært ljósmyndun hjá Sigfúsi og síð- "
ar einnig í Skotlandi og vann lengi
á myndastofunni. Myndir Sigfúsar,
bæði mannamyndir og útimyndir,
eru geysimargar og ýmsar þeirra
merktar honum, en hins vegar er
oft vafamál hverjar þeirra Daníel
hefur raunverulega tekið. Má gera
ráð fyrir að nýrri myndirnar allar
eða flestallar séu teknar af Daní-
el, en hins vegar er oft erfitt að
tímasetja þær.“
Eftir jarðskjálftana 1896 fór
Daníel austur í Ölfus og Flóa og
tók fáeinar myndir af hrundum
bæjum. Og nú höfum við frásögnina
af því er hann tók myndina hér að
ofan. Hún og nokkrar aðrar virðast
vera einu ljósmyndirnar af þessum
hamförum. Daníel hætti ljósmynd-
un 1909 og gerðist bóndi.
Betrunarhússins eru
(5USA\U\\cÍUir Mandsmeistarinn í vaxtarrækt,
og löggildur einkaþjálfari ISSA.
Upplýsingar í síma 565 8898
- kjarni málsins!