Morgunblaðið - 15.09.1996, Side 46

46 SUNNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1996
KNATTSPYRNA
MORGUNBLAÐIÐ
MEÐAN allt lék í lyndl. Bruce Rioch, þáverandi knattspyrnustjóri, býður Dennis Bergkamp
velkominn á Highbury sumarið 1995 og David Dein fylglst glaðbeittur með.
Handaskol
á Highbury
Aurslettur hafa gengið yfir nafn enska stórliðsins
Arsenal á undanförnum misserum. Hvert hneyksl-
ismálið hefur rekið annað og tveir knattspyrnu-
stjórar fengið að fjúka á átján mánuðum. Þá viður-
kenndi fyrirliðinn, Tony Adams, í gærmorgun að
hann þyrfti á áfengismeðferð að halda. Qrri Páll
Ormarsson veltir hér upp hugsanlegum skýring-
um á ástandinu á Highbury.
UM ÁRIÐ voru leikmenn og for-
ráðamenn Arsenal að fljúga heim
eftir vináttuleik í Austurríki. Ferðin
hafði verið velheppnuð og góður
sigur rúsínan í pylsuendanum. Við
hæfi var að gera sér glaðan dag
og þar sem þotan þaut um loftin
blá bað stjórnarformaður félagsins,
Denis Hill-Wood, um kampavín.
„Mér þykir það leitt,“ sagði fiug-
freyjan, „en við gleymdum kampa-
víninu á flugvellinum." Ekki stóð
á viðbrögðum frá formanninum.
„Þá verðum við að snúa við og
sækja það, er það ekki?“ Og það
var gert.
Þannig gengu hlutimir fyrir sig
hjá Arsenal — með pompi og prakt.
En nú er öldin önnur. Dennis gamli
er allur og sonurinn, Peter, sestur
í stólinn hans. Hann er hins vegar
eingöngu peð í valdataflinu sem
fram fer bak við tjöldin á Highbury
enda nemur hlutur hans í félaginu
ekki nema fáeinum prósentum. Sá
sem deilir og drottnar er varafor-
maður stjórnarinnar, David Dein,
og dæmin sanna að menn verða
að falla honum í geð ætli þeir sér
að komast til metorða á Highbury.
Fjölmargar umdeildar ákvarðanir
hafa á hinn bóginn leitt til þess að
stjórnunarhæfileikar Deins hafa
verið dregnir í efa.
Dein drakk knattspyrnuáhugann
í sig með móðurmjólkinni enda
uppalinn í nágrenni Highbury.
Hann er af snauðu foreldri en
komst í álnir í kjölfar velheppnaðra
viðskipta snemma á síðasta áratug.
Hófst hann þá handa við að kaupa
hlutabréf í Ársenal og komst fljótt
til áhrifa í stjóminni. En síðan hef-
ur hallað undan fæti og Dein þurft
að selja. í dag á hann ekki nema
um 12% eignarhlut í félaginu.
Ratar ekki á Highbury?
En hvers vegna eru völd hans
þá svona mikil? Sennilegasta skýr-
ingin er sú að hann njóti verndar
stærsta hluthafa félagsins, Dannys
Fiszmans, sem keypt hefur hluta-
bréf stíft síðasta kastið, meðal ann-
ars af Dein sjálfum. Talið er að
hlutur hans nemi allt að 42%. Fisz-
man þessi er hins vegar sagður
maður feiminn og óframfærinn sem
hafi takmarkaðan áhuga á rekstri
félagsins. Gárungarnir hafa meira
að segja haldið því fram að hann
rati ekki einu sinni á Highbury.
Reyndar hefur því heyrst fleygt
undanfarið að ekki sé allt sem sýn-
ist í þessum efnum; Fiszman sé
hinn raunvemlegi leiðtogi á High-
bury en kjósi að stjórna í gegnum
Dein og framkvæmdastjórann, Ken
Friar. Þeirri kenningu trúa fáir.
Dein lét snemma að sér kveða á
Highbury og fyrsti knattspyrnu-
stjórinn sem hann lenti upp á kant
við var Terry Neill sem stjórnaði
liðinu á árunum 1976-84. í bók sem
sá síðarnefndi ritaði fyrir ellefu
árum kvartar hann sáran undan
framgöngu Deins sem mun hafa
vanið komur sínar í búningsklefa
leikmanna laust fyrir leiki. Segir
Neill skilaboð stjórnarmannsins
einatt hafa fallið í grýtta jörð.
Þessu kyngdi Neill með semingi
en þegar Dein lagði leið sína á
æfingu kastaði tólfunum. „Mig rak
í rogastans þegar Dein lýsti því
yfír, eftir að hafa fylgst með æfing-
unni, að hann væri sáttur við hana.
Eftir tæplega þriggja áratuga
reynslu af atvinnuknattspyrnu var
slíkt hól úr munni nýskipaðs stjórn-
armanns veruleg viðurkenning fyr-
ir mig, Don Howe [þjálfarann] og
hitt starfsliðið," segir Neill í hæðn-
istón.
Fróðir menn segja þessa dæmi-
sögu draga upp sannferðuga mynd
af Dein — hann hafi ekki hundsvit
á knattspyrnu. Sú staðreynd komi
þó ekki í veg fyrir að hann sé sýknt
og heilagt að leggja knattspyrnu-
stjórum félagsins línurnar — og
ætlist til þess að vera tekinn alvar-
lega. Sumir segja að þetta hafi
orðið Bruce Rioch síðasta knatt-
spyrnustjóra Arsenal að falli. Hann
hafi einfaldlega ekki haldið andlit-
inu þegar Dein var að afhjúpa van-
þekkingu sína.
Ekki venjulegt félag
Ástand af þessu tagi væri ef til
vill ekki alvarlegt hjá venjulegu
knattspyrnufélagi — en Arsenal er
ekki venjulegt knattspyrnufélag. í
sögulegu samhengi myndar félagið
innsta kjarna enskrar knattspyrnu,
ásamt Manchester United og Li-
verpool, en einungis síðarnefnda
félagið hefur unnið fleiri meistara-
titla en Arsenal. Allt frá því á fjórða
áratugnum, þegar Herbert Chap-
man réð ríkjum á Highbury, hafa
önnur félög því litið upp til Ársenal
— tekið félagið sér til fyrirmyndar.
Skyldu þeir dagar vera liðnir?
I það minnsta er ímyndin orðin
giska blettótt. Snemma á 9. ára-
tugnum, þegar kappar á borð við
Graham Rix, Tony Woodcock og
Charlie Nieholas voru í herbúðum
Arsenal, bentu gárungarnir fólki
reglulega á laus bílstæði á æfinga-
velli félagsins, London Colney, því
leikmennirnir væru upp til hópa
próflausir eftir að hafa verið góm-
aðir góðglaðir undir stýri. Veturinn
1990-91 gisti Tony Adams, núver-
andi fyrirliði liðsins, gtjótið um
nokkurra vikna skeið eftir að hafa
hlotið dóm fyrir glæfralegan ölv-
unarakstur. í nóvember 1994
viðurkenndi annar dáðadrengur,
Paul Merson, opinberlega að hann
þyrfti að leita sér aðstoðar vegna
spilasýki og fíkniefnamisnotkunar.
Í dag virðist hann reyndar hafa náð
undirtökum í glímunni við gjálífíð.
Þá fékk þriðji leikmaðurinn, Ray
Parlour, skömm í hattinn vorið
1995 fyrir að ganga í skrokk á
rosknum leigubílstjóra á æfinga-
ferð liðsins í Hong Kong. Svona
mætti lengi telja.
Rót ringulreiðarinnar sem nú
ríkir á Highbury má á hinn bóginn
rekja til brottvikningar George
Grahams úr starfi knattspyrnu-
stjóra í febrúar 1995. Hann hafði
þá verið við stjórnvölinn í rúm átta
ár og unnið sex titla, sem er ein-
stakur árangur á Highbury. Reynd-
ar voru stuðningsmenn Arsenal
ekki alltaf sáttir við leikaðferðir
hans, einkum síðari árin, en til-
gangurinn helgar meðalið.
Dein og Graham var vel til vina
og ekkert bendir til þess að sá fyrr-
nefndi hafi verið knattspyrnustjór-
anum Þrándur í götu. Graham hafði
sína hentisemi og staða hans var
sterk. En svo bregðast krosstré sem
önnur tré og Graham varð uppvís
að óheilindum í starfi — þáði ólög-
legar greiðslur frá umboðsmannin-
um og syndaselnum Rune Hauge
í tengslum við kaup Arsenal á
Norðurlandabúunum John Jensen
og Pál Lydersen, eins og frægt er
orðið. Hann varð því að víkja.
Síðbúinn samningur
Aðalþjálfarinn Stewart Houston
tók þá við liðinu til bráðabirgða á
meðan Dein og félagar í stjórninni
leituðu logandi ljósi að arftaka
Grahams. Sneru þeir sér fyrst til
Bobbys Robsons, fyrrverandi
landsliðseinvalds Englendinga sem
þá var hjá Porto í Portúgal en hann
gekk úr skaftinu. Næstur á óska-
listanum var Bruce Rioch, knatt-
spyrnustjóri Bolton, og við hann
náðist samkomulag. Já, samkomu-
lag því Rioch skrifaði ekki undir
samning við Arsenal fyrr en örfáum
dögum áður en honum var gert að
taka pokann sinn í haust.
Rioch er skörungur í hvívetna
og gekk vasklega til verks. Festi
meðal annars kaup á hollenska
landsliðsmanninum Dennis Berg-
kamp og þáverandi fyrirliða enska
landsliðsins David Platt fyrir metfé
frá Ítalíu. Báru þeir stjóranum báð-
ir vel söguna — sögðu hann mann
hugsjóna og metnaðar. Arsenal
virtist hafa sett stefnuna toppinn.
En fljótlega kom á daginn að
ekki var allt með felldu. Rioch hélt
að sér höndum, þrátt fyrir augljósa
löskun á liðinu og skýringin sem
margir aðhylltust fékkst síðar stað-
fest: Rioch og Dein áttu ekki skap
saman. Fyrir vikið átti knatt-
spyrnustjórinn á brattann að sækja
enda hefur stjórn Arsenal, eðli
málsins samkvæmt, annast öll kaup
og sölur á leikmönnum frá því Gra-
ham féll í freistni.
Fyrirkomulag þetta er alþekkt á
meginlandi Evrópu, þótt Bretum
sé það framandi, og hefur þótt
gefa góða raun. Grundvallaratriði
er hins vegar að knattspyrnustjór-
inn og stjórnin talist við. Því var á
hinn bóginn ekki að heilsa á Hig-
hbury. Rioch hefur til að mynda
staðfest að frá því gengið var frá
kaupunum á Platt í júlí 1995 og
þar til honum var vikið úr starfí
hafi hann lagt fyrir stjórnina lista
með nöfnum 29 leikmanna sem
hann vildi sjá klæðast búningi Ars-
enal. Einn leikmaður gekk til liðs
við Arsenal á þessum tíma, gamla
brýnið John Lukic sem fékk fijálsa
sölu frá Leeds — og nafn hans var
ekki á listanum. Lista þessum virð-
ist því einfaldlega hafa verið stung-
ið undir stól.
Rioch bar skarðan hlut frá borði
í öðru máli, orðaskaki sínu við eina
skærustu stjörnu liðsins á undan-
förnum árum, Ian Wright. Á miðj-
um vetri sló í brýnu þeirra í millum
en Rioch þótti framheijinn ódæll
og vandaði því reglulega um við
hann. Að því kom að mælirinn fyllt-
ist og Wright fór fram á sölu frá
félaginu. Þeirri beiðni vísaði stjórn
félagsins snarlega á bug enda
Wright skjólstæðingur Deins og
góðvinur. Rioch lét sem allt væri
með felldu og fékk víða bágt fyrir
eins og hjá orðháknum Brian Clo-
ugh. „Eg hefði selt Wright á stund-
inni,“ lét hann hafa eftir sér. Ýms-
ir telja að upphlaupið hafi einungis
verið herbragð af hálfu Wrights
og skilaboðin skýr. „Haltu þig á
mottunni, Bruce Rioch, þú ræður
engu hér!“ Hugsanlega hefði Rioch,
æru sinnar vegna, átt að segja
starfi sínu lausu þegar hér var
komið sögu. Það gerði hann ekki.
Niöuriægingin fullkomnuð
Ljóst má vera að Rioch var ekki
vært í starfí og brottvikning hans
kom því ekki á óvart — það gerði
hins vegar tímasetningin, fimm
dögum fyrir mót. Við þetta má síð-
an bæta að tveimur sólarhringum
eftir að Rioch hafði verið rekinn
gekk ArsenaL frá kaupum á frönsku
leikmönnunum Rémi Garde frá
Strasbourg og Patrick Vieira frá
AC Milan. Sumir segja til að full-
komna niðurlægingu hans. Síðar-
nefndi leikmaðurinn hefur um skeið
þótt einn efnilegasti knattspyrnu-
maður Frakklands og fáeinum dög-
um áður en hann skrifaði undir
samning við Arsenal reyndi hol-
lenska stórveldið Ajax að fá hann
í sínar raðir. Fengu Hollendingarn-
ir þá þau svör að hann væri á för-
um til Arsenal. Er þetta merkilegt
í ljósi þess að Rioch hafði þá ekki
enn fengið reisupassann.
Þessi leikmannakaup þóttu með-
al annars taka af öll tvímæli um
að Frakkinn Arsene Wenger yrði
næsti knattspyrnustjóri Arsenal —
Garde og Vieira væru keyptir að
hans undirlagi. Rúmum mánuði síð-
ar hefur þetta ekki enn verið stað-
fest. Wenger, sem er sem sakir
stendur við stjórnvölinn hjá jap-
anska félaginu Grampus Eight,
fullyrðir reyndar sjálfur að hann
sé á leið til Highbury — í síðasta
lagi þegar samningur hans í Japan
rennur út í janúar 1997 og helst
fyrr. Hefur hann boðað til blaða-
mannafundar á morgun, mánudag.
Stjórn Arsenal þegir hins vegar
þunnu hljóði og dregur áðdáendur
félagsins og ekki síst leikmennina
áfram á asnaeyrunum.
Til að bæta gráu ofan á svart
tilkynnti Stewart Houston, sem
stjórnað hefur liðinu til bráðabirgða
það sem af er þessari leiktíð, af-
sögn sína á föstudag. Gaf hann þá
skýringu að tímabært væri að fíkra
sig fram veginn eftir tíu ár sem
undirtylla hjá Arsenal. Houston er
með öðrum orðum ekki lengur til-
búinn að halda sæti knattspyrnu-
stjóra volgu fyrir einhvern annan.
Hefur næsti maður í röðinni, að-
stoðarþjálfarinn Pat Rice, tekið við
stjórntaumunum — til bráðabirgða.
Málið í heild sinni er orðið ákaf-
lega pínlegt, ekki eingöngu fyrir
stjórnina heldur félagið í heild,
nafn þess og virðingu, og eru bresk-
ir fjölmiðlar þegar farnir að líkja
því við sápuóperu. Þykja vinnu-'
brögð Deins og félaga varla sæma
litlu áhugamannafélagi, hvað þá
einu nafnkunnasta atvinnumanna-
félagi heims. Aðdáendur Arsenal
ljúka því sundur um það einum
munni að eitthvað verði að gerast
— og það strax.
Verði Arsene Wenger næsti
knattspyrnustjóri Arsenal, eins og
allt bendir til, bíður hans mikið
verk — sumir segja ókleifur ham-
ar. Ferill hans er hins vegar glæsi-
legur og menn sem starfað hafa
með honum, svo sem Glenn Hoddle
landsliðseinvaldur Englands og
George Weah knattspyrnumaður
Evrópu, hafa keppst við að bera á
hann lof. Þá er Frakkinn vinur
Deins frá fornu fari, sem er ekki
svo slæmt veganesti. Hugsanlega
er hann því vandanum vaxinn.
Hvernig sem Wenger vegnar býður
valdakerfið á Highbury hins vegar
upp á að upp úr sjóði á ný og þá
er eins gott að vera á bandi Davids
Deins!