Morgunblaðið - 19.09.1996, Side 24

24 FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
BERGNUMINN
AF TÓNANNA RÍKI
„HÉR ER ekki lengur á ferð neinn
drengur, heldur listamaður, sem
er eins og bergnuminn af tónanna
ríki og svo niðursokkinn í hið veg-
lega hlutverk sitt, að það hvarflar
ekki að honum að sýna leikaraskap
þann, sem hin ótakmarkaða kunn-
átta hans gæti þó freistað hans
til
Þannig lýsir dr. Heinz Edelstein
hinum fjórtán ára gamla Erling
Blöndal Bengtssyni í tónlistardómi
í Morgunblaðinu 9. maí 1946. Til-
efnið var fyrstu tónieikar sellóleik-
arans á Islandi á vegum Tónlistar-
félagins í Gamla bíói en þeim
fylgdi hann síðan eftir á ísafirði
og Akureyri. Erling var reyndar,
þrátt fyrir ungan aldur, enginn
nýgræðingur í faginu enda hafði
pilturinn komið reglulega fram á
tónleikum í heimalandi sínu, Dan-
mörku, og víðar frá fjögurra ára
aldri.
Leið þegar eins og heima
„Þetta var fyrsta heimsókn mín
til íslands," segir Erling, sem er
íslenskur í móðurættina en fæddur
og uppalinn í Danmörku, „en ég
hafði heyrt svo mikið um landið
að mér leið þegar eins og heima
hjá mér. Við komum með ms.
Esju og mér er það minnisstætt
að alla leiðina stóð maður á þilfar-
inu og litaðist um eftir tundurdufl-
um enda skammt frá stríðslokum."
Segir sellóleikarinn ferðina til
ísafjarðar, fæðingarbæjar móður
hans, hafa verið sérstaklega eftir-
minniiega en farið var með flug-
bát. „Það var mikil upplifun fyrir
mig að koma vestur og ekki síður
móður mína, sem hafði ekki komið
þangað um langt árabil.“
Erling man ekki gjörla hvort
tónleikarnir í Gamla bíói urðu
tvennir eða þrennir en aðsóknin
hafi verið góð og viðtökurnar afar
hlýjar. „Þessir tónleikar voru mik-
ilvægt skref á mínum ferli, því að
loknum hinum fyrstu tilkynnti
Ragnar Jónsson í Smára í hófi,
sem haldið var mér til heiðurs, að
þeir Ólafur Þorgrímsson og Björn
Jónsson hjá Tónlistarfélaginu
hygðust styðja mig til tveggja ára
framhaldsnáms í Bandaríkjunum.
Kom þetta mér gjörsamlega í opna
skjöldu.“
Vestur um haf hélt Erling sext-
án ára gamall en að loknu fram-
haldsnámi sneri hann aftur til
Kaupmannahafnar og gerðist pró-
fessor við tónlistarháskóla borgar-
innar, þar sem hann starfaði uns
honum var boðin staða við Tónlist-
arháskólann í Ann Arbor í Michig-
an árið 1990. Vart þarf að segja
íslendingum að Erling Blöndal er
ákaflega eftirsóttur einleikari og
heldur fjölda tónleika ár hvert víða
um heim.
Ótrúleg þróun
Hefur hann efnt til margra eft-
irminnilegra tónleika hér á landi
í gegnum tíðina enda segir hann
að sér líði alltaf jafn vel á Is-
landi. Segir listamaður-
inn þróunina sem orðið
hafi í íslensku tónlistar-
lífi á undanförnum ára-
tugum ótrúlega. Nefnir
hann Sinfóníuhljómsveit
íslands sérstaklega í því sam-
hengi. „Það var engin sinfóníu-
hljómsveit til þegar ég kom hingað
fyrst. En hlutirnir hafa gengið
hratt fyrir sig frá því Sinfóníu-
hljómsveit íslands var sett á lag-
girnar. Hefur hljómsveitin lengi
verið góð en ég held að hún sé
alltaf að verða betri.“
Erling segir að íslensk tónskáld
Morgunblaðið/Ásdís
„VIÐ komum með ms. Esju og mér er það minnisstætt að alla
leiðina stóð maður á þilfarinu og litaðist um eftir tundurduflum
enda skammt frá stríðslokum," segir Erling Blöndal Bengtsson
um fyrstu ferð sína til Islands.
Hálf öld er liðin frá því Erling Blöndal
Bengtsson sellóleikari þreytti frumraun sína
á íslandi. Er hann nú hingað kominn til að
minnast þeirra tímamóta á tónleikum Sinfó-
níuhljómsveitar íslands í Háskólabíói í kvöld
og á Isafírði á laugardag. Orri Páll Ormars-
son hitti listamanninn að máli í tilefni af
þessum tímamótum.
Kom fyrst
fram fjögurra
ára gamall
hafí lengi átt á brattan að sækja
- um langt skeið hafi Jón Leifs
einn staðið í stórræðum. Það sé
hins vegar skiljanlegt enda þrífist
tónskáid best í stórum tónlistar-
samfélögum. Nú sé hins
vegar öldin önnur. Ís-
lenskt tónlistarlíf standi
í blóma og á því hagnist
tónskáldin. „Islendingar
hafa svo sannarlega
bætt sér upp tímann sem fór for-
görðum á þessu sviði.“
Tímamóta minnst
Rösklega hálf öld er liðin frá
hinni rómuðu frumraun Erlings á
íslandi og hyggst hann minnast
þeirra tímamóta á tónleikum Sin-
fóníuhljómsveitar íslands í kvöld.
Vettvangurinn er sem fyrr kvik-
myndahús, Háskólabíó að þessu
sinni. Tónleikarnir verða síðan
endurteknir á ísafirði á laugardag.
Verkið sem hann mun leika er
Sellókonsert Jóns Nordals sem
saminn var árið 1983 að
ósk Erlings. Frumflutti
hann konsertinn sama
ár ásamt Sinfóníuhljóm-
sveit íslands. Um verkið __________
segir tónskáldið: „Verk-
inu er ekki skipt í þætti, heldur í
áfanga sem taka við hver af öðrum
án þess að hlé sé á milli. Hér er
um einskonar tilbrigði að ræða og
er efniviðurinn sóttur í stef það
sem sellóið leikur í upphafi verks-
ins. Hlutur hljómsveitar er harður
og óvæginn á köflum, en það er
sellóið sem er leiðandi allan tímann
og á fyrsta og síðasta orðið.“
Erling hefur miklar mætur á
verkinu - segir það eina fremstu
nútímatónsmíð sinnar tegundar í
heiminum. „Sellókonsertinn er
ákaflega fallegt og persónulegt
verk frá hendi Jóns. Þá er hann
jafnframt sérstakur að því leyti
að hann líkist engu öðru verki.
Það voru því mikil forréttindi fyrir
mig að fá að frumflytja konsertinn
með Sinfóníuhljómsveit íslands og
ekki síður að hljóðrita hann nokkr-
um árum síðar, í júní 1987.“
Helst til löt við að
skrifa fyrir sellóið
Fjölmörg tónskáld hafa skrifað
verk sérstaklega fyrir Erling en
að mati listamannsins er mikil-
vægt að virkja krafta nútímatón-
skálda í þágu seilósins. Því þótt
margt merkilegra verka sé til frá
fornu fari, hafi mörg nafntoguð-
ustu tónskáld sögunnar verið helst
til löt við að skrifa fyrir hljóðfær-
ið. Bendir hann á Mozart og Beet-
hoven máli sínu til stuðnings.
Erling hefur sem fyrr í mörg
horn að líta. Héðan flýgur hann
vestur um haf en fyrir dyrum
standa tónleikar í New York. Þá
eru fleiri tímamót framundan en
24. nóvember verða liðin sextíu
ár frá því sellóleikarinn hélt sína
fyrstu opinberu tónleika í Kaup-
mannahöfn, ijögurra og hálfs árs
gamall. Mun hann minnast þeirra
tímamóta með því að efna til tón-
leika í Tónlistarháskólanum í Mic-
higan.
Erling hefur jafnframt varið
dijúgum tíma í hljóðveri í seinni
tíð, auk þess sem hann gefur sér
ávallt góðan tíma til að sinna nem-
endum sínum. „Það eru mikil for-
réttindi að fá tækifæri til að hlúa
að næstu kynslóð tónlistarmanna
og því fylgir mikil ábyrgð. Ég fæ
hins vegar alltaf jafn mikið út úr
kennslunni - hún heldur mér við
efnið.“
Fleiri gamlir kunningjar
Fleiri gamlir kunningjar tón-
elskra íslendinga en Erling Blön-
dal Bengtsson verða í sviðsljósinu
í kvöld og á laugardag en hljóm-
sveitarstjóri verður Finninn Petri
Sakari sem tekið hefur á ný við
starfi aðalhljómsveitarstjóra Sinf-
óníuhljómsveitarinnar. Auk þess
að stjórna þrennum áskriftartón-
leikum í vetur mun Sakari stjórna
tónleikum úti á landi og hljóðritun-
um sem unnar eru í samvinnu við
útgáfufyrirtækið Naxos.
Tónleikarnir heijast á forleik
að einu gamanóperu Richards
Wagners, Meistarasöngvurunum
frá Nurnberg. Það tók tónskáldið
um þijá áratugi að ljúka þrekvirki
sínu, Niflungahringnum, en áþeim
tíma sinnti Wagner jafnframt
mörgum öðrum viðfangsefnum,
svo sem Meistarasöngvurunum
sem hann samdi á árunum
1861-67.
Almúgamaðurinn Antonin
Dvorák var kominn hátt á fer-
tugsaldur þegar kast-
ljósið beindist fyrsþ að
tónsmíðum hans. Att-
undu sinfóníuna, sem
_____ er lokaverk tónleik-
anna, samdi hann í
þakklætisskyni fyrir að vera út-
nefndur heiðursfélagi Lista- og
vísindaakademíunnar í Prag. Var
hún frumflutt í febrúar 1890 und-
ir stjórn höfundar. Verkið þykir
ekki stranglega „sinfónískt“ í
uppbyggingu og hefur stundum
verið kallað „rapsódísk svíta“ í
fijálslegu formi fremur en hefð-
bundin sinfónía.
Kennslan
heldur mér
við efnið
Flogið á
Galdra Loft
TVÆR sýningar verða til viðbótar á
óperunni Galdra Lofti, laugardagana
21. og 28. september.
Bergþór Pálsson stundar nú nám í
London og kemur sérstaklega hingað
til lands um helgar til að syngja í
Galdra Lofti.
En það er ekki bara Bergþór, sem
kemur fljúgandi á sýningar á Galdra
Lofti. Sýningin næsta laugardag
hefst klukkan 21 vegna anna hjá
Sinfóníuhljómsveitinni, sem spilar á
ísafirði þennan sama dag og segir í
tilkynningu, að hljómsveitin muni svo
að segja koma beint úr flugvélinni
ofan í gryfju íslensku óperunnar.
Uppselt var á sýninguna á Galdra
Lofti síðasta laugardag.
-------♦ ♦ ♦------
Pétur sýnir
ljósmyndir á
Akranesi
í LISTASETRINU á Akranesi hefst
ljósmyndasýning Péturs Péturssonar
laugardaginn 21. september næst-
komandi.
Pétur er eflaust
þekktari á íslandi
sem knattspyrnu-
maður en ljós-
myndari. Hann er
fæddur á Akranesi
árið 1959 og ólst
þar upp. Ungur
hóf hann að leika
knattspyrnu með
ÍA og 1978, 19 ára gamall, gerði
hann atvinnumannasamning við Fey-
enoord í Hollandi, en lék síðar bæði
í Belgíu og á Spáni. Árið 1986 kom
Pétur aftur heim til íslands.
Hann hóf nám í ljósmyndun árið
1989 hjá Guðmundi Jóhannessyni í
Nærmynd og útskrifaðist sem
„portrait" ljósmyndari árið 1993.
Pétur opnaði sýna eigin ljósmynda-
stofu, „Ljósmyndastudio Péturs Pét-
urssonar", á Laugavegi 24 árið 1995.
Á sýningunni verða hátt á fjórða
tug ljósmynda og ættu margir að sjá
þar kunnugleg andlit og staði.
Sýningin stendur til 6. október.
Listasetrið er opið alla daga frá kl.
15-18.
Pétur
Pétursson
• •
Pétur Ostlund
með trommu-
námskeið
PÉTUR Östlund heldur námskeið í
trommuleik í Samspil-versluninni
laugardaginn 21. september. Pétur
kemur hingað til lands vegna tónleik-
ar í Loftkastalanum á þriðjudaginn
en þar munu trommuleikarar verða
í aðalhlutverki. Það er hljóðfæra-
verslunin Samspil, í samvinnu við
RúRek-djasshátíðina, sem stendur
fyrir tónleikunum
------♦ ♦ ♦
• • *
Orn sýnir A
næstu grösum
ÖRN Karlsson opnar sýningu sunnu-
daginn 22. september á verkum unn-
um með blandaðri tækni, á veitinga-
staðnum Á næstu grösum, Lauga-
vegi 20b.
Órn er fæddur 1952 og er sjálf-
menntaður. Þetta er 6. einkasýning
hans.
Sýningunni lýkur 20. október og
er opin á venjulegum opnunartíma
veitingahússins.