Morgunblaðið - 30.10.1996, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
^,q ^3 qQ,
—.. m
iGWuKÍD-
GÍSLI, Eirikur, Helgi, faðir vor vill ekki sjá kútinn.
Formaður BSRB mótmælir borgarstjóra
Stefna sem festir
misréttið í sessi
BSRB mótmælir harðlega rammafjár-
hagsáætlun Reykj avíku rborgar sem
er í undirbúningi og hefur m.a. að
markmiði að auka frelsi og ábyrgð
stjómenda á starfsemi sinni og að
forstöðumenn hafi möguleika á að
umbuna góðum starfsmönnum, en
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri greindi frá þessum hugmynd-
um í viðtali í Morgunblaðinu á sunnu-
dag. Borgarstjóri tók fram að um
þetta þyrfti að ræða við stéttarfélögin.
„Það er verið að boða sömu starfs-
mannastefnu í Ráðhúsinu og í fjár-
málaráðuneytinu," segir Ögmundur
Jónasson, formaður BSRB. „Við höf-
um gagnrýnt þá stefnu mjög harðlega
og sýnt fram á að hún leiðir til auk-
ins misréttis og festir misréttið í sessi.
Þetta er algerlega óaðgengilegt. Ég
tel það vera grundvallaratriði að ekki
verði gengið frá kjarasamningum,
hvorki við Reykjavíkurborg, Ijármála-
ráðuneyti né launanefnd sveitarfélaga
fyrr en gengið hefur verið tryggilega
frá því hvaða reglur eiga að gilda um
þessi svokölluðu viðbótarlaun,“ segir
Ógmundur.
Sami tónn hjá borgarstjóra og
fj ármálaráðherra
„Af þessum yfirlýsingum að dæma,
og ýmsu sem við höfum verið að heyra
að undanfömu, er greinilegt að það
kveður við sama tón hjá fjármálaráð-
herra og borgarstjóra. Ef dæma skal
af þessum yfirlýsingum er starfs-
mannastefnan svipuð. í báðum tilvik-
um virðast aðilar staðráðnir í að koma
á viðbótarlaunum með þeim hætti að
forstöðumenn fái tækifæri til að um-
buna afbragðs starfsmönnum, eins
og það heitir á fínu máli, en allar
kannanir hafa sýnt, og ekki síst nýleg
könnun sera borgarstjóri kynnti, að
launamisrétti karla og kyenna er að-
eins að litlum hluta í föstum grunn-
launum heldur því sem er þar fýrir
ofan. Misréttið byggist ekki á yfir-
vinnunni eða vinnuframlaginu sem
slíku, heldur á greiðslum þar á ofan,
óunninni yfirtíð og alls kyns sporsl-
um,“ segir hann.
„Það er óskiljanlegt að menn ætli
að fara að festa þetta kerfi í sessi.
Samningar um þetta hafa verið gerð-
ir milli einstaklinga og forstöðumanna
stofnana og menn mega ekki gleyma
því að þetta eru sömu forstöðumenn
og eiga samkvæmt þessum hugmynd-
um að ákvarða viðbótarlaunin. Bæði
borgarstjóri og fjármálaráðherra tala
um að það eigi að vera almennar
reglur um þessi efni og það þurfi að
rasða um þær við verkalýðsfélögin.
Ég vil ganga miklu lengra, það þarf
að semja um þetta, vegna þess að
að öðrum kosti er verið að festa
sporslu- og duttlungalaunakerfi í
sessi. Það kerfi sem hefur sannanlega
leitt til verulegs misréttis," segir Ög-
mundur.
Logsuða olli
eldsvoða
ELDUR kom upp í samkomusal trú-
félags á Dalvegi í Kópavogi skömmu
fyrir klukkan 16 á sunnudag og
urðu talsverðar skemmdir á þaki
byggingarinnar, sem er skráð sem
atvinnuhúsnæði.
Verið var að gera breytingar á
húsnæðinu og virðst sem eldurinn
hafi kviknað af völdum neista frá
logsuðu, þegar súla var fest við stál-
bita í lofti. íbúi í nágrenninu varð
var við að reyk lagði frá þakinu og
tilkynnti um eldsvoðann til lögreglu.
Einn með reykeitrun
Samkvæmt upplýsingum frá
slökkviliðinu í Reykjavík hafði eld-
urinn ekki náð mikilli útbreiðslu þeg-
ar að var komið. Reykkafarar voru
Morgunblaðið/Ingvar
SVO virðist sem eldurinn hafi kviknað af völdum neista frá
logsuðu, en verið var að gera endurbætur á húsnæðinu.
sendir á staðinn og rufu þeir gat á
þakið og gekk greiðlega að vinna
bug á eldinum að því loknu. Eigend-
ur húsnæðisins hófust handa við að
ijúfa þakið skömmu áður en slökkvi-
liðið mætti til leiks, en sökum reyks
áttu þeir við ramman reip að draga.
Um hálfan annan tíma tók að
slökkva eldinn. Fólk var ekki talið í
hættu, en einn maður var fluttur á
slysadeild með smávægilega reyk-
eitrun.
Þjóðaréttur og mannréttindamál
Kennum mannrétt
indi í fjölda landa
GUÐMUNDUR Al-
freðsson lagapró-
fessor var nýlega
skipaður í annað af tveimur
sætum Vesturlanda í starfs-
hópi Sameinuðu þjóðanna
um rétt til þróunar. Guð-
mundur hefur síðastliðið ár
verið forstöðumaður við
Raoul Wallenberg-mann-
réttindastofnunina í Lundi í
Svíþjóð.
Hvert er hlutverk stofn-
unarinnar sem þú veitir for-
stöðu?
„Raoul Wallenberg-stofn-
unin er sjálfseignarstofnun,
sem á náið samstarf við
lagadeild háskólans í Lundi.
Við sjáum þar um meistara-
og doktorsnám í þjóðarétti
og mannréttindum. Aðal-
verkefni stofnunarinnar er
hins vegar að annast mann-
réttindakennsiu og -þjálfun
í fjölda landa, til dæmis í Afríku,
Asíu og Austur-Evrópu, ýmist í
samvinnu við sænsk stjómvöld og
sænsku þróunarsamvinnustofnun-
ina eða alþjóðastofnanir. Við höfum
samstarf við ýmsa aðila; stundum
háskóla, stundum stjómvöld og
stundum félagasamtök. Kennslan
fer fram fyrir ýmsa markhópa, til
dæmis háskólafólk og starfsfólk
félagasamtaka, en einnig lögreglu,
herlið, fangaverði og stundum fyrir
þingmenn.
Við kennum ýmist almennar
mannréttindareglur, bæði alþjóð-
legar reglur og svæðisbundnar
reglur, þar sem það á við. Stundum
fá ákveðnir markhópar sérhæfð
námskeið. Lögreglumenn fá til
dæmis fræðslu um gæzlu og með-
ferð á föngum. Við kennum mann-
úðarrétt, jafnframt mannréttind-
um, og fræðum t.d. hermenn og
öryggissveitir um þann hluta þjóða-
réttarins.
Stofnunin stundar einnig rann-
sóknir og útgáfustarf, tekur þátt í
norrænni samvinnu og starfar náið
með Evrópuráðinu og Öryggis- og
samvinnustofnun Evrópu (OSE).“
Hvernig gengur að samræma
vestrænar hugmyndir um mann-
réttindi aðstæðum og viðhorfum í
þriðja heiminum?
„Við höldum því stíft fram að
þetta séu ekki vestrænar hugmynd-
ir, heldur alþjóðlegar reglur og í
sumum tilvikum svæðisbundnar
reglur, til dæmis í Afríku og Aust-
ur-Evrópu. Auðvitað hefur gætt
vestrænna áhrifa við gerð alþjóð-
legra samninga og yfirlýsinga, en
afstaðan er víðast sú að um alþjóð-
legar reglur sé að ræða. Viðkom-
andi ríki hafa flest samþykkt regl-
umar og við kennum þær á þeim
nótum. Til marks um að því er vel
tekið, er námskeiðshald okkar alltaf
samkvæmt beiðni frá löndunum
sjálfum. Við komum ekki inn með
valdi.“
Hvað er átt við með rétti til þró-
unar í heiti starfshóps Sameinuðu
þjóðanna, sem þú hefur
nýlega tekið sæti í?
„Arið 1986 samþykkti
allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna yfirlýsingu
um þróunarrétt. Þetta
er vandræðagripur og ekki var
samstaða um yfirlýsinguna, meðal
annars sat ísland hjá við atkvæða-
greiðsluna ásamt fleiri ríkjum. Enn
hefur ekki náðst samstaða um það
hvað felist í hugtakinu. Tvær kenn-
ingar eru einkum á lofti um þýð-
ingu þess. Annars vegar að þess
skuli gætt í hvívetna að farið sé
eftir mannréttindareglunum í öllu
þróunarstarfi. Hins vegar halda
sum ríki á suðurhveli jarðar því
fram að í hugtakinu felist réttur
til þróunar, þ.e. réttur til að fá fjár-
hags- og tækniaðstoð þannig að
þeim sé gert kleift að þróast upp
á sama stig og önnur ríki. Sum
Guðmundur S.
Alfreðsson
► Guðmundur S. Alfreðsson er
46 ára gamall. Hann lauk prófi
í lögfræði frá HÍ 1975, meistara-
prófi í samanburðarlögfræði frá
New York-háskóla 1976 og
doktorsprófi í lögum frá Har-
vard-háskóla. Hann stundaði
ennfremur framhaldsnám við
Max Planck-stofnunina í Heidel-
berg og við Kaupmannahafnar-
háskóla. Guðmundur var þjóð-
réttarfræðingur á lögfræði-
skrifstofu SÞ í New York 1983-
1985 og á mannréttindaskrif-
stofu SÞ í Genf 1985-1995. Frá
því í fyrra hefur hann verið
forstöðumaður við Raoul Wall-
enberg-stofnunina í Lundi.
Hann hefur verið gestaprófess-
or við háskóla erlendis og
stundakennari við HÍ.
Gildi reglna
fólgið I aðfólk
þekki þær
ríki hafa notað þessa síðamefndu
röksemd sem afsökun fyrir að fara
ekki að öðrum reglum og þau skjóta
sér oft á bak við sérstöðu í efna-
hagslífi, trúarbrögðum eða menn-
ingu.
Þessi deila hefur ekki verið leyst.
Vinnuhópurinn er settur á laggim-
ar til að reyna að skýra innihaldið.
Eftir að einhver samstaða hefur
náðst um það, er honum falið að
finna leiðir til að hafa eftirlit með
framkvæmd þessa réttar, eins og
annarra mannréttindareglna SÞ.
Fyrsti fundur hópsins hefst í Genf
næstkomandi mánudag og stendur
í tvær vikur. Ég á satt að segja
ekki von á að nein niðurstaða fáist
á þeim fundi, þannig að starfi hans
verður eflaust haldið áfram í vor.“
Þú tjáðir þig fyrir tæpum tveim-
ur árum um þá endurskoðun mann-
réttindakafla stjómarskrárinnar,
sem þá stóð fyrir dyrum. Hvemig
fínnst þér hafa tekizt til?
„Ég hvatti til þess að lengri að-
dragandi yrði hafður að stjóm-
arskrárbreytingunum og virkari og
almennari þátttaka al-
mennings yrði tryggð í
umræðunum um þær.
Mannréttindi snúa að
fólkinu og það er nauð-
synlegt að hafa almenna
umræðu, bæði til að fá hugmyndir
og Ieyfa fólki að kynnast réttindum
sínum. Gildi mannréttindaregln-
anna er í raun fólgið í að fólk þekki
þær og þess vegna skiptir kynning
á þeim ekki síður máli þegar þær
hafa verið samþykktar.
Ég taldi einnig ástæðu til að
taka tillit til alþjóðlegra skuldbind-
inga okkar við stjómarskrárbreyt-
inguna og tryggja að sömu reglur
og eru í helztu mannréttindasamn-
ingum, sem ísland hefur staðfest,
séu verndaðar í stjómarskrá. Það
er margt gott að segja um það, sem
var samþykkt, en það hefði mátt
vera ýtarlegra."