Morgunblaðið - 30.10.1996, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
„Frissi köttur hittir Hitler
- og önnur ósvífni“
NÚ ÞEGAR sýning á verkum
Errós í Hannover hefur
staðið í nokkrar vikur er
ljóst að verkin hafa vakið miklar
og sterkar tilfinningar jafnt meðal
almennra sýningargesta sem blaða-
manna. Eitthvað hefur verið um
misskilning á innihaldi myndanna
og má í því sambandi nefna að sjón-
varpsstöðin RTL tengdi myndina
„Mon aussi“ við afbrotamál í Belgíu
og Þýskalandi þar sem upp komst
um glæpaflokk
sem stundað hefur
víðtæka kynferð-
islega misnotkun á
börnum. RTL ætl-
aði að tengja þessa
mynd Errós af-
brotamálinu og
gera það að aðal-
frétt en eftir
blaðamannafund
með listamannin-
um sá sjónvarps-
stöðin þó að sér.
Mikið hefur ver-
ið skrifað bæði af
smáum og stórum
greinum um sýn-
inguna og eiga
þær flestar það
sameiginlegt að
byrja á stuttum,
sterkum fullyrð-
ingum, „Maðurinn
ber ekki virðingu
fyrir neinu“, „Sig-
ur kaldhæðninn-
ar“, „Maðurinn er
óhugnanlega dug-
legur“. Undan-
tekningarlaust
birtast greinar um
sýninguna á áber-
andi stöðum í blöð-
unum og tímarit-
unum og jafn-
framt fá ljósmynd-
ir af verkunum
ekki minna pláss
heldur en grein-
arnar sjálfar.
Myndimar eru oftar en ekki í lit.
Sýning Errós hefur því ekki farið
framhjá neinum sem á annað borð
les blöð eða fylgist með fréttum úr
menningarlífinu.
Hættuleg völundarhús
Neue Presse í Hannover lýsir list
Errós sem „ósvífni" og talar jafn-
framt um „fullnægingu augans".
Fyrirsögn Neue Presse er jafnframt
Mikið hefur verið skrifað bæði af smáum
o g stórum greinum um sýningu Errós í
Hannover, segir Þórarinn Stefánsson,
og eiga þær flestar það sameiginlegt að
byrja á stuttum, sterkum fullyrðingum
um listamanninn.
ERRÓ og Ingimundur Sigfússon sendiherra við opnun sýningarinnar í Hannover.
fyrirsögn þessarar greinar. Greini-
legt er að blaðamaður blaðsins hef-
ur orðið fyrir djúpum áhrifum því
hann varar í lok greinarinnar
„stjórnmálakerlingar hreppapólitík-
urinnar" við að sjá sýninguna, „slíkt
gæti valdið enn einu úpgerðarmóð-
ursýkiskastinu". Hannoversche All-
gemeine Zeitung segir m.a.: „Erró
gengur hreint ti! verks og lætur sér
ekkert óviðkomandi," og í lok grein-
arinnar: „Myndir hans eru eins og
hættuleg völundarhús, ævintýri með
ófyrirsjáanlegan endi.“
Nýyrði tengd
nafni Errós
Mörg dagskrár- og upplýsinga-
tímarit segja frá sýningunni í stuttu
máii og vakti þar helst athygli mína
grein í Schádelspalter sem gefið er
út í Hannover þar sem Erró er sagð-
ur franskur. í þessum tímaritum fá
Ijósmyndir af verkum hans mun
meira pláss heldur en greinarnar
enda um glanstímarit að ræða sem
leggja meiri áherslu á fallegar lit-
prentanir heldur en fleyg orð.
Peter Winter skrifar langa og
ítarlega grein fyrir tímaritið Kunst.
í greininni eru viðtalsbrot við Erró
og tilvitnun í ritgerð Gunnars B.
Kvaran sem birtist í bók sem gefin
hefur verið út í tilefni af sýning-
unni. Grein Wint-
ers er vel skrifuð
og fjallar hún ekki
aðeins um verkin
á sýningunni held-
ur varpar hún
einnig Ijósi á lista-
manninn Erró í
víðu samhengi.
Sami höfundur
skrifar einnig í
Frankfurter Allge-
meine Zeitung. í
greininni er Erró
gagnrýndur fyrir
að hafa „flækt
myndir sínar um
of á síðasta áratug
með því að hólfa
niður myndrýmið
með ferhyrningum
og rimlum".
Greinarhöfundur
skrifar eins og
flestir aðrir um
söguna á bak við
listamannsnafnið
Erró en menn eru
gjarnir á að búa
til nýyrði tengd
því, eins og „erró-
tík“, „erróman-
tík“, og „erróis-
mus“.
Leiðsögn
um sýninguna
íslendingum í
Hannover og ná-
grenni var boðið
uppá sérstaka
ieiðsögn um sýninguna. Nánast allir
mættu sem vettlingi gátu valdið og
í boði Ingimundar Sigfússonar
sendiherra, sem heimsótti Hannover
af þessu tilefni, og Wolfs Griitters
ræðismanni var boðið til létts kvöld-
verðar á eftir.
Sýningin mun standa í Hannover
til 3. nóvember en verður síðan opn-
uð á ný 19. nóvember í Aktionsfor-
um Praterinsel í Múnchen.
OLIUR OG VOTN
TONLIST
Norræna húsið
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftir Nínu Björk Elíasson og
Hasse Poulsen. Tónlistarhópurinn
Klakki: Nína Björk Elíasson (söng-
ur), Hasse Poulsen (gítar), Aida
Rahman (fagott) og Martin Bregnhni
(slagverk). Norræna húsinu,
laugardaginn kl. 17.
ÞAÐ ER sérkennilegt fyrir Dani
nútímans, „framandfíknustu" þjóð
Norðurlanda, að þá fyrst verður Is-
land forvitnilegt, þegar slegið er á
ókunnuglega strengi eins og óskilj-
anlegt tungumál og óhamda náttúru,
en því sem sameinar og kemur kunn-
uglega fyrir (sama hversu yfirborðs-
lega) er varpað fyrir róða.
Hinn norræni sagnaarfur og sam-
eiginlegur uppruni orðaforðans
þykja nefnilega ekki lengur spenn-
andi suður í Danaveldi, hafi þeir þá
nokkurn tíma þótt það utan þröngs
hóps þjóðlegra rómantískra skákia
og fagurkera á 19. öld. Meðan ís-
lendingar leita sér upphefðar úr
smæð sinni inn á við og aftur í tíma,
stefnir hugur Dana jafnan út fyrir
andapollinn og til framtíðar; þykir
ekki á öðru byggjandi en dug og þor
hér og nú. Fyrirbrigði eins og þjóð-
ernisvitund er þeim til vandræða,
þykir varasöm og líklega úrelt, þó
að þeir séu aftur á móti boðnir og
búnir að virða slíka frumstæðni hjá
fjarlægum þjóðflokkum.
Þessar og viðlíka hugsanir brutust
um í manni í upphafi tónleika
Klakkahópsins í Norræna húsinu á
sunnudaginn var, sprottnar af
óvenjulegri áhöfn, fjölþjóðlegu útliti
hljómlistarmannanna og nýlegu við-
tali, af hveiju mátti álykta, að „exó-
tískur" kliður íslenzkunnar af vörum
Nínu Bjarkar Elíasson hefði aukið
dönskum samstarfsmönnum hennar
innblástur, enda „einhvern veginn
miklu eðlilegra tungumál" en dansk-
an, sem hentaði illa til söngs. Al-
ræmd skömm Dana á eigin tungu
kemur reyndar víða fram, sbr. nýleg
orð gospelsöngkonunnar Bebiane
Boje um að landar hennar kunni
betur við að syngja Guði dýrð á
ensku, svo og hinn uppskrúfaða
gerviframburð sem enn tíðkast í
dönskum ljóða- og kórsöng.
Annars er kannski dæmigert fyrir
ofalin og viðbrigðasnauð neyzlusam-
félög fyrsta heimsins, að sólgnin í
óhversdagslegan kraft og áreiti sem
höfðar til tilfinninga fólks og kemur
því við er ómæld, eins og sést e.t.v.
á auknu gengi heimstónlistar og
miðaldamúsíkur. Það er því ekki
skrýtið að upp komi leitandi hópar
tónlistarmanna á við Klakka, þar
sem liggja saman straumar frá ís-
lenzkum þjóðlögum, norrænum
vísnasöng, latnesk-amerískum hryn-
heimi og tyrknesk-arabískum flúr-
söng, svo fátt eitt sé nefnt.
Hið skrýtna er, að allar þessar
ólíku olíur og vötn nái að renna sam-
an í sannfærandi heild. Eitt af iausn-
arorðum tímans er fjölhrif (eklekt-
ismi), og eru jafnan fleiri kallaðir
en útvaidir til að bræða andstæða
heima í listræna samfellu. Útkoman
verður því oft í bezta falli skrautleg-
ur, í því versta sundurlaus og tilvilj-
anakenndur samtíningur.
Hjá Klakka gekk dæmið upp,
svona oftast nær. Hópurinn er að
vísu ekki fullmótaður. Hann er enn
leitandi að grunnímynd og stefnu,
en hefur þó náð taki á einhveiju
réttu, einhveiju sem hefur vantað
og sem skiptir máli.
Fremst í flokki fór söngkonan Nína
Björk Elíasson, búsett í Danmörku
síðan um tvítugt og eins og karlamir
í hópnum m.a. með bakgrunn úr
FÍH-tónskóla þeirra Dana, Rytmisk
Musikkonservatorium. Gerði það lík-
lega að verkum, að söngkonan gat
ekki aðeins teflt fram ágætum vísna-
söng, heldur líka stöku sinni bryddað
á „útopnum" rokkstíl, og gerði sú
fjölbreytni að verkum, að maður
saknaði vart ekta íslenzkra kvæða-
mannstilþrifa (íslenzku þjóðlögin
voru sungin meira á skandinavískum
vísnatónum), þó að sú sérstæða söng-
landi yrði án efa akkur fyrir sveitina
og skemmtilegur mótpóll við arabe-
skumar úr austrænum barka fagott-
leikarans, sem nýlega leysti sellóleik-
ara hópsins af hólmi. Þótt hijáð væri
af kvefi, kom samt vel fram, að Nína
Björk er fáguð og fjölhæf söngkona
og góður lagasmiður í lögum sínum
við ljóð nöfnu sinnar Ámadóttur og
Sigurðar Pálssonar.
Keflavík
Guðný og
Delana leika
í Tónlistar-
skólanum
GUÐNÝ Guðmundsdóttir, kon-
sertmeistari Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands, leikur á tónleik-
um á sal Tónlistarskólans í
Keflavík miðvikudagskvöldið
30. október og hefjast þeir kl.
20. Með Guðnýju leikur Delana
Thomsen á píanó.
Á fyrri hluta tónleikanna
flytur Guðný konsert eftir
Benjamín Britten en þennan
sama fiðlukonsert mun hún
leika sem einleikari með Sinfó-
níuhljómsveitinni síðar í vetur.
Á síðari hluta efnisskrárinnar
munu þær Guðný og Delana
gefa áheyrendum kost á að
velja sér lög af „matseðli" sem
þær munu leggja fyrir tónleika-
gesti.
Aðgangur að tónleikunum
er ókeypis og öllum heimill á
meðan húsrúm leyfir.
Tónleikarnir eru haldnir í
samvinnu við Tónlistarskólann
í Keflavík.
„Haust-
sýning“ í
Listakoti
MARGRÉT Guðmundsdóttir
opnar „Haustsýningu" í Gall-
eríi Listakoti, Laugavegi 70, á
laugardag kl. 15.
Margrét lauk námi frá
Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands 1993 og hefur unnið við
grafík og vídeó-list síðan, en
áður starfaði hún sem inn-
anhússarkitekt og kenndi með-
al annars fagteikningu við Iðn-
skóla Hafnarfjarðar.
Margrét er ein af 13 starf-
andi listamönnum úr hinum
ýmsu greinum myndlistar, sem
reka Listhús 39, Strandgötu
39 í Hafnarfirði.
Hún hefur haldið fjölda
einkasýninga og tekið þátt í
samsýningum bæði hér heima
og erlendis. Vinnustofa hennar
„Mamma Gagga“ Graphic
Studio er á Strandgötu 50,
Hafnarfirði.
Sýningin í Gallerí Listakoti
stendur til 18. nóvember og er
opin virka daga kl. 12-18 og
laugardaga kl. 10-14 og er
aðgangur ókeypis.
Hinn aðaltónsmiður hópsins, gít-
arleikarinn Hasse Poulsen, átti líka
innan um góð lög, sum við dönsk
ljóð eftir Simon Grotrian, þó að leik-
ur hans væri ekki alltaf nógu útfærð-
ur til að skapa næga fyllingu í jafn-
lítilli og ósamstæðri sveit. Sama
gegndi um bæði hina skrifuðu og
spunnnu kafla fyrir fagottið, sem
gat varla til lengdar réttlætt sig
músíklega með sérkennilegum tóni
sínum einum. Hér hefði því ekki
sakað að hafa eitt blásturshljóðfæri
í viðbót, t.d. klarínett eða flautu.
Slagverksleikurinn var víða frumleg-
ur, sérstaklega „etníski11 slátturinn
á djúpri tíðni og MIDI-„tablas“, en
fremur stirður á hefðbundna
trommusettið.
Tilkomuminnst þótti manni atriði
í seinni hlutanum eins og Nýtt ár
(HP) og Undarlegt er að spyija
(NBE), þar sem rokk-kennt hjakk
tók yfirhöndina og varð langdregið.
En í heild mátti skynja, að hópur-
inn, sem á köflum gat minnt ýmist
á samvinnu samísku söngkonunnar
Mari Boine við Jan Garbarek eða á
tilraunadeild hins sárt saknaða ís-
lenska Þursaflokks, er kominn með
nýstárlegar hugmyndir, sem for-
vitnilegt væri að vinna frekar úr.
Ríkarður O. Pálsson