Morgunblaðið - 18.12.1996, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ

LISTIR
Morgunblaðið/Halldór
DRENGJAKÓR Laugarneskirkju ásamt Friðriki S. Friðrikssyni og Signýju Sæmundsdóttur.
Nú gjaldi Guði þökk
TONLIST
Langholtskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Drengjakór Laugarneskirkju undir
stjóm Friðriks S. Friðrikssonar flutti
erlend og íslensk jólalög. Einsöngv-
ari: Signý Sæmundsdóttir. Undirleik-
ari: Gunnar Gunnarsson. Sunnudag-
urinn 15. desember, 1996.
MARGT er það á sviði tónlistar,
sem enn hefur ekki numið hér land
og var drengjakór til skamms tíma
eitthvað sem marga dreymdi um
en enginn náði að koma á laggirn-
ar. Drengjakór Laugarneskirkju
er nú að hefja sjöunda starfsár
sitt og það er nokkuð vist, að kór-
inn er orðinn fyrirtæki, sem mjög
líklega á sér framtíð. Það er starf-
andi Scola cantorum, undirbún-
ingsdeild fyrir yngstu félagana,
aðalkór og með samstarfi við eldri
söngfélaga, verður væntanlega til-
tækur blandaður kór. Það kostar
fjármuni að halda úti slíkri starf-
semi en um það bil hundrað aðilar
styrkja starfsemi kórsins. Vonandi
verður kórnum tryggður starfs-
vettvangur og vist er að litla kirkj-
an í Laugarnesi hefur stækkað,
því umfang starfseminnar hefur
dregið til sín drengi og foreldra
úr örðum sóknum. Kór er góð
uppeldisstofnun og er ekki síður
mikilvægt, í öllu poppgarginu, að
börnin læri að syngja Guði og tigna
hann með fögrum og innihaldsrik-
um söng.
Tónleikarnir hófust með inn-
göngu söngvaranna, er sungu Alta
Trinita og var Krossinn borinn fyr-
ir göngunni. Þessi lofsöngur til
hinnar heilögu þrenningar, er trú-
lega um það bil 500 ára gamall en
býr yfir þeirri trúarfegurð, sem
upphefur allan mannlegan tíma.
Bæði sakir fegurðar tónmálsins og
fagurlega mótaðs söngs ungmenn-
anna, voru fallegustu söngatriði
tónleikanna, Alta Trinita, Jól, eftir
Jórunni Viðar og Stefán frá Hvíta-
dal og sérlega fagur þrísöngur Jóns
Emils Guðmundssonar, Þorkels
Sigurbjömssonar og Hrafns Dav-
íðssonar í lagi Mozarts, í dag er
glatt í döprum hjörtum.
í verkunum eftir J.S. Bach, Will-
iam Byrd, G.Ph. Telemann og Fr.
Durante, vantaði þá raddlegu
kyrrð, sem nauðsynleg er fyrir fjöl-
radda tónlist, til að raddimar hljómi
saman og tónstaðan verði eðlileg.
Þetta er fleirum vandamál, jafnvel
fullþroskuðu söngfólki og eitthvað
sem vert er að glíma við, til mennt-
unar og þjálfunar, sem hlýtur að
vera eitt af megin markmiðunum
í þjálfun ungra söngvara. Annað
atriði, sem vert er að gaumgæfa,
er skiptisviðið, sem kom nokkrum
sinnum í ljós hjá kórnum í heild.
Að tengja saman lág- og hásviðið
er vandamál og kom það að nokkru
fram í sérlega fallegum söng
Hrafns Davíðssonar, að hann náði
ekki fyllilega að brúa þetta svið í
laginu Einu sinni í ættborg Davíðs,
en að öðra leyti var einsöngur hans
mjög góður. Þá var fjórsöngur í
lagi Eyþórs Stefánssonar nokkuð
góður, þó tónstaðan væri á köflum
nokkuð óviss.
Signý Sæmundsdóttir söng með
kórnum Panis angelicus, eftir C.
Frank, Ó helga nótt, eftir A. Adam
og Ave Maria, eftir Sigvalda Kaldal-
óns og féll einstaklega vel að söng
drengjanna. Raddsetning drengja-
raddanna í Ave María, eftir Kaldal-
óns, var ekki vel passandi við lagið
og vann á móti því að nokkra.
Umritanir geta verið vandamál en
ekki er þess getið í efnisskrá, hver
vann það verk. Með kómum léku
Lovísa Fjeldsted, Martial Nardeau,
Peter Thompkins, Ásgeir H. Stein-
grímsson, Eiríkur Örn Pálsson og
Gunnar Gunnarsson, er jók mjög á
hátíðleik tónleikanna.
Drengjakór Laugarneskirkju er
á góðri leið með að verða frábær
kór og sú nýbreytni að kalla til
samstarfs eldri félaga, eykur
möguleika kórsins varðandi val við-
fangsefna. Laugarneskirkju er ósk-
að til hamingju með framlag kirkj-
unnar og starfsmanna hennar um
fagurmótandi uppeldi á sviði tón-
listar og trúar. Tónleikunum lauk
með sálminum Nú gjaldi Guði þökk,
sem kór og tónleikagestir sungu
saman, við skemmtilegan undirleik
hljóðfæraleikaranna.
Jón Ásgeirsson
-------------------------- j.
Van der Post látinn •
SUÐUR-afríski rit-
höfundurinn og læri-
meistari Karls Breta-
prins, Sir Laurens
van der Post, er lát-
inn, níræður að aldri.
Lést van der Post
tveimur dögum eftir
að ætlunin var að
halda upp á níræðis-
afmælið en hætta
varð við veisluhöldin
á síðustu stundu
vegna veikinda af-
mælisbarnsins.
Van der Post
ávann sér heims-
frægð á sjötta áratugnum fyrir
bók sína um Afríku „The Lost
World of the Kalahari" (Horfinn
heimur Kalahari), bók um lif
búskmanna í Kalahari-eyðimörk-
inni. Alls skrifaði van der Post
26 bækur, flestar um menningu
Afríku en hann náði einnig að
skrifa hluta ævisögu
sinnar, sem út kom
fyrr á þessu ári. Þar
segir hann frá dvöl í
fangabúðum Japana
á Jövu i heimsstyrj-
öldinni síðari, en þá
barðist van der Post
með Bretum.
Van der Post var
góður vinur Karls
ríkisarfa Bretlands
og glæddi áhuga
prinsins á menningu
þjóða utan Evrópu, á
trúarbrögðum og líf-
rænni ræktun, svo
fátt eitt sé nefnt. Van der Post
var ötull baráttumaður gegn að-
skilnaðarstefnu stjórnvalda í
Suður-Afríku og var fyrsta bók
hans, „In a Province" jafnframt ■
fyrsta bókin sem Suður-Afríku-
maður skrifaði gegn aðskilnaði
hvítra og svartra.
Morgunblaðið/Þorkell
SVERRIR Geirmundsson í nýja sýningarsalnum.
!
!
i
I
I
Innskot í
tilveruna
LISTÞJÓNUSTAN hefur opnað nýj-
an sýningarsal á Hverfísgötu 105,
annarri hæð. Er reksturinn í höndum
Sverris Geirmundssonar en fyrsti
listamaðurinn sem sýnir í salnum er
Gunnar Örn.
Sverrir hefur rekið Listþjón-
ustuna, sem sérhæfír sig í alhliða
þjónustu fyrir . myndlistarmenn, í
hálft þriðja ár. í haust þótti honum
mál til komið að færa sig upp á skaft-
ið og setti því sýningarsal á laggim-
ar. Hefur hann tímabundið hlotið
nafnið Innskot í tilveruna og er ætl-
að að vera vettvangur fyrir listamenn
sem vilja koma list sinni á framfæri,
auk þess sem Listþjónustan tekur
að sér umboðssölu.
Þrátt fyrir að sýningarsalir á höf-
uðborgarsvæðinu hafí hver á fætur
öðrum lagt upp laupana að undan-
förnu horfir Sverrir björtum augum
til framtíðar. „Listþjónustan gengur
prýðisvei og sýningarsalurinn er í
rauninni ekkert annað viðbót við þá
starfsemi sem fellur að öliu leyti vel
að henni.“
Á sýningu Gunnars Amar, sem
kallast Örveruverar, eru níu lítil
málverk sem hæfa, að sögn Sverris,
þessari litlu sýningaraðstöðu. Lýkur
henni á Þorláksmessu.
Sýningarsalur Listþjónustunnar er
opinn virka daga frá kl. 12-18 og
um helgar frá kl. 14-18, lokað á
mánudögum.
I
I
I
i
Rómantísktjólabarokk
TÓNLIST
Gerðarsatn
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftir Domel, de Boismortier,
Marin Marais, Clérambault, Dela-
vigne og F. Couperin. Camilla Söder-
berg, blokkflautur, Peter Tompkins,
barokkóbó; Martial Nardeau, Guð-
rún S. Birgisdóttir, barokkflautur;
Ólöf Sesselja Óskarsdóttir, gamba;
Elín Guðmundsdóttir, semball. Lista-
safni Kópavogs, mánudaginn
16. desember kl. 20:30.
UPPHAFSSTEFNAN er farin að
hreiðra um sig á íslandi. Þegar flytj-
endur eldri tónlistar - þ.e. eldri en
vínarklassík (þó að m.a.s. Dvorák
ku hafa fengið að kenna á upphafs-
stefnu í seinni tíð úti í hinum stóra
heimi) mæta ekki aðeins með forn
og framstæð barokkhljóðfæri upp
á arminn, heldur draga seiminn
„kjökrandi sem móðursjúkir kjöltu-
rakkar" eins og ónafngreindur and-
stæðingur orðaði það og átti sér-
staklega við klukkudýnamíkina svo-
kölluðu (upp í styrk og bratt niður
aftur á löngum tónum), má fara
að draga ályktanir. Því þó að vissu-
lega séu til sagnfræðilegar vísbend-
ingar um slíkan flutningsmáta áður
fyrri, er það ekki síður staðreynd,
að á síðustu 15 áram eða svo er
upphaflegur flutningsmáti orðinn
svo einráður um túlkun á eldri tón-
list, að hann er ekki lengur aðeins
tizka, heldur liggur við að hann sé
orðinn að átrúnaði.
Það skyldi enginn vefengja til-
vistarleyfi þess sjónarmiðs að nauð-
synlegt sé, eða alla vega fróðlegt,
að reyna að komast sem næst því
hvernig tónlistin hljómaði á tilurð-
artíma. En eftir stendur spurningin,
hvort þar með sé allt fengið - eink-
um þegar tónverkið er af þeim kalí-
ber að hafið verður yfír tíma og
rúm. Því þegar það á við, má nefni-
lega eins spyija á móti, hvort verk-
ið verðskuldi ekki að verða leikið
eins vel og tök eru á, hvort sem
telja megi sagnfræðilega kórrétt
eður ei.
Þessar hugsanir þvældust fyrir
manni á athyglisverðum tónleikum
ofangreindra sexmenninga í Gerð-
arsafni Kópavogs sl. mánudags-
kvöld. Því þó að margt væri mjög
vel gert, þá leiddi téð bókstafstrú
í einstaka tilvikum til ýkna sem
höfðu beinlínis deprandi áhrif á
flutninginn: trufluðu jafnvægi milli
radda, inntónun og jafnvel ryt-
mískt samspil. Og þegar settar eru
á oddinn í þeim mæli, hætta niður-
stöður tónvísindamanna að vera
trúverðugar, enda getur útkoman
þá í versta falli orðið beinlínis
ómúsíkölsk.
En trúlegast verður ekki hjá
skeinum komizt, þegar teknar eru
upp fornar spilaaðferðir, sama
hversu vel menn eru menntaðir á
nútímahljóðfæri. Oft verður að
byrja frá grunni, líkt og heyra
mátti í margri upphafsspila-
mennskunni fyrir 20 árum, þegar
stefnan var að slíta barnsskónum,
og hneit þá margt vindhöggið sem
ekki heyrist lengur í dag. Svipað
er trúlega uppi á teningnum hér
og nú; íslenzkir hljómlistamenn eru
tiltölulega nýbyijaðir á forneskj-
unni og eiga þar að auki ekki þess
kost að geta helgað sig fornmúsík
alfarið. Menn þurfa að lifa, og sam-
anburður við sérhæfingarmögu-
leika stærri aðstæðna ytra því ekki
með öllu sanngjarn.
Því virðingarverðari mætti á
sinn hátt kalla viðleitnina sem gat
að heyra umrætt mánudagskvöld,
og satt bezt að segja var margt
ljómandi vel leikið og undirtektir
eftir því góðar. Sömuleiðis var
einkar þakkarvert að fá að kynn-
ast verkum franskra barokkmeist-
ara sem burtséð frá Couperin hafa
verið næsta fáheyrðir hér um slóð-
ir til þessa. Allir höfundar höfðu
eitthvað ferskt fram að færa, og (
slagaði tilfinningahitinn stundum
jafnvel upp í örgustu rómantík, ‘
enda þótt flugið hæfist fyrst fyrir I
alvöru með svítu V í e-moll eftir
gömbumeistarann Marin Marais;
kannski ekki sízt fyrir merkjanlega
betri samstillingu, þegar hljómlist-
armenn tóku að hitna. Meðal þess
sem „sat“ hvað bezt var Sónata
Clérembaults, „La Magnifique,"
sér í lagi loka-allegróið. Dúett óbós
og blokkflautu í Blómasvítu Dela- f
vignes, „Les Fleurs“ var afar sam- (
taka og þokkafullur, og spila- .
mennskan náði viðeigandi há- '
punkti í þáttunum úr bálki fyrir
allan hljóðfærahópinn eftir Franco-
is Couperin hinn mikla, „Les Nati-
ons“ frá 1726, sem geislaði af
snarpri gallískri andagift, mest í
tilbrigðunum um gefna hljómaröð,
„Chaconne ou [sic] Passecaille".
Mátti þar af gruna, að margt fá-
gæti fleira leynist í tónmenntasjóð-
um Frakka frá dögum Loðvíkanna f
XIV og XV sem vert væri að kynn- t
ast nánar.
Ríkarður Ö. Pálsson -4