Morgunblaðið - 18.12.1996, Blaðsíða 40

40 MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AIÍALLT
IFARARBRODDI
AÐSENDAR GREINAR
Mííele I MEíele
KRAFTMIKLAR
RYKSUGUR
Að hengja bakara
Neytenda-
kannanir um allan
heim hafa staðfest að
Míele ryksugur eru
ávallt í fararbroddi.
„Ávallt bestir"er
okkar loforð. Takk fyrir
að velja Míele.
fáifúr# ^UeZt.
Rudolf Miele stjórnarformaður

Verð frá kr. 19,850 st.gr. gj
Suðurlandsbraut 20 1
IW r Jítf
hemlístæki hf
108 Reykjavík • Sími 588 0200
fyrir smið
Leynist jolagjöfin
hjá okkur....?
• Heilsukoddar
• Sessur
• Göngustafir
ísbroddar
• Þjálfunartæki
• Yfirdýnur
• Eldhúsáhöld
...og margt, margt fleira
Hjá okkur færðu
gagnlegar jólagjafir
rir alla fjölslcyIduna
Opið virka daga kl. 10-17.
Póstsendum um land allt.
Hj á Ipartœkj ahanhinn,
Verslun fyrir alla-
Hátúni 12. sími 562 3333, grænt númer 800 6233.
FJÖRUG umræða um kunnáttu
íslenskra unglinga í stærðfræði og
raungreinum hefur staðið yfir á opin-
berum vettvangi að undanförnu.
Kveikjan að umræðunni er lök út-
koma íslenskra ungl-
inga að mati manna í
alþjóðlegri rannsókn á
kunnáttu 13-15 ára
unglinga í þessum
námsgreinum. Margt
skringilegt hefur bor-
ið fyrir augu og eyru
um þetta mál að
undanfömu og stend-
ur þar upp úr umræð-
an um kennslu- og
uppeldisfræðinám
framhaldsskólakenn-
ara - þ.e. kennara er
almennt séð kenna
ekki umræddum nem-
endahópi. Þar sem
öfgarnar eru mestar í
máli manna má helst
ætla að kennarar á
skólastigi hljóti af því
an skaða að læra að
Elna Katrín
Jónsdóttir
framhalds-
óbætanleg-
kenna, þ.e.
að bæta námi í kennslu- og uppeld-
isfræðum við nám sitt í faggrein-
um eða á sérsviðum. Sem betur
fer fjalla þó fleiri, sem blanda sér
í umræðuna, um málið af víðsýni
og sanngimi en ekki í æsingar-
kenndri leit að blóraböggli.
Lykilmenn
Gefa þarf kennurum kost á að
kynna sér ítarlega forsendur og nið-
urstöður umræddrar rannsóknar auk
þess sem leggja þarf áherslu á mögu-
leika þeirra til að fræðast um náms-
tilhögun og skólastarf í þeim löndum
er bestum árangri ná miðað við nið-
urstöður rannsóknarinnar. Réttilega
hefur verið bent á það að íslenskir
skólanemar fái ákaflega litla kennslu
í raungreinum og því engin furða
að lítið skili sér í prófun sem þeirri
er hér um ræðir. Þetta á hins vegar
ekki við um stærðfræðina þar sem
rík áhersla er lögð á hana í stunda-
skrá grunnskólanemenda og kapp
hefur verið lagt á ritun og útgáfu
námsbóka við hæfi a.m.k. ef borið
er saman við ýmsar aðrar námsgrein-
ar. Það er ekki rík hefð fyrir mikilli
áherslu á nám grunnskólabarna í
raungreinum á íslandi. Ef við teljum
það okkur til vansa í menntamálum
er svarið augljóst; þá þarf að bæta
þeirri kennslu við - en vel að merkja
ekki taka hana af öðrum greinum
þar sem við bjóðum grunnskólanem-
endum verulega færri
kennslustundir á viku
en tíðkast í öðrum lönd-
um. Varðandi stærð-
fræðina þarf væntan-
lega að reyna að fínna
út úr því hvers vegna
kennslan í greininni
skilar sér ekki betur en
niðurstaða umræddrar
rannsóknar gefur til
kynna. Að mínu mati
þarf m.a. að leita leiða
til að auka áhuga
grunnskólanema á
stærðfræði og bæta
námsaðstæður í grein-
inni t.d. námsumhverfi
nemandans og tæki-
færi grunnskólakenn-
Reykvíkinnar!
Munið borgarstjórnarfundinn
sem hefst kl. 13.00 á morgun.
Á dagskrá er m.a. seinni
umræða um fjárhagsáætlun
Reykjavíkurborgar fyrir árið 1997.
Fundurinn er öllum opinn.
Útvarpað verður á Aðalstöðinni
FM 90.9 frá kl. 17.00.
Skrifstola
borgarstjóra

ara til þess að bæta þekkingu sína
í faginu og kennslufræði greinarinn-
ar. Síðast en ekki síst er rétt að
horfast í augu við það strax að slíkt
átak kostar fé ef það á ekki að verða
orðin tóm.
Starfsaðstæður
Islendingar hafa sett sér metnað-
arfull markmið um skólastarf í lögum
Lág kennaralaun sýna,
segir Elna K. Jónsdótt-
ir, að við höfum ekki
enn náð að gera skóla-
mál að forgangsmáli.
urn grunnskóla. Kjarninn í þeim lög-
um er að tryggja beri öllum börnum
og unglingum jafnan rétt til náms
við sitt hæfi óháð t.d. efna’nag eða
búsetu. Orð og athafnir hafa hins
vegar aldrei farið saman í þessum
efnum og starfsskilyrði í grunnskól-
um í næsta litlu samræmi við anda
laganna. Yfírfullir bekkir, léleg að-
staða til starfs með nemendum utan
kennslustunda, lítil hvatning til ný-
breytnistarfs m.a. vegna fjársveltis,
fáar kennslustundir á viku, rýr
tækjakostur og léleg vinnuaðstaða
kennara er því miður sú mynd er
allt oft blasir við þegar grunnskólar
eru heimsóttir. Hluti af nauðsynlegri
sjálfsgagnrýni okkar er að horfast í
augu við að þama höfum við brugð-
ist skyldum okkar með því að líða
það árum saman að grunnskólalögin
væru innantómt orðskrúð um göfug
markmið sem ekki er fylgt vegna
þess að það kostar peninga - meiri
peninga heldur en Alþingi hefur í
gegnum tíðina mælt grunnskólanum
á fjárlögum.
Fjögurra ára
háskólanám
íslenskir kennarar bæði á grunn-
og framhaldsskólastigi hljóta styttri
menntun en tíðkast á sumum ná-
grannalöndum okkar svo sem Dan-
mörku og Þýskalandi en svipaða og
tíðkast t.d. í Svíþjóð og Noregi. Víð-
ast þar sem því markmiði er ekki
þegar náð er stefnt að því að öll
kennaramenntun sé á háskólastigi
og að lengd náms til viðurkennds
lokaprófs sé a.m.k. 4 ár. Þarna skera
íslendingar sig því miður úr og hafa
stjómvöld lagt stein í götu eðlilegrar
framþróunar náms við Kennarahá-
skóla íslands með því að fresta ítrek-
að framkvæmd laga um 4 ára nám
grunnskólakennara. Samtök grunn-
og framhaldsskólakennara hafa bar-
ist fyrir úrbótum á þessu sviði en
ekki getað breytt viðhorfi ráða-
manna. Kennarasamtökin fagna því
þess vegna sérstaklega að mennta-
málaráðherra skuli nú hafa sann-
færst um nauðsyn þess að lengja
kennaranámið og leggja um leið
aukna áherslu á faggreinar í námi
grunnskólakennara.
Hvernig á að mennta
framhaldsskólakennara?
Þó umræða að undanfömu um
menntun framhaldsskólakennara sé
e.t.v. til komin á röngum forsendum
- þ.e. til þess að skýra lélegan árang-
ur íslenskra skólanema á grunn-
skólastigi, er umræða um hana engu
að síður gagnleg og menntun þeirra
síður en svo hafin yfir gagnrýni. En
hvað er þá sameiginlegt með mennt-
unarkröfum til íslenskra framhalds-
skólakennara og starfssystkina
þeirra í nágrannalöndunum? AIls
staðar er gerð krafa um nám í
kennslu- og uppeldisfræði til viðbótar
við nám í faggreinum eða á sér-
sviði. Þegar hins vegar kemur að því
að bera saman menntunarkröfur í
fagi eða fögum þá gerum við minni
kröfur en t.d. frændur okkar Danir
eins og fyrr er getið. Rétt er að geta
þess hér að Danir eru um þessar
mundir að auka menntunarkröfur til
framhaldsskólakennara með því að
bæta við hálfu ári í aukagrein og
skylda verðandi kennara til þess að
ljúka kennslu- og uppeldisfræði áður
en þeir eru ráðnir til starfa. Skipulag
kennslu- og uppeldisfræðinámsins í
Danmörku hefur hingað til verið
þannig að ráða mátti kennara til
starfa áður en þeir hófu nám í kenn-
arafræðunum en slíkt virðist ekki
hafa gefið nógu góða raun. Viðbrögð
Dana við umræðu um að gæði náms
og kennslu væru ekki nægileg til
þess að nemendur stæðust kröfur og
samkeppni hins alþjóðlega samfélags
eru sem sagt að lengja nám fram-
haldsskólakennara úr fimm til fimm
og hálfu ári í sex og svo einnig að
gera átak í endur- og símenntun.
Svíar hafa einnig verið að taka sér
tak í kennaramenntunarmálunum og
hafa lagt áherslu á að herða inntöku-
skilyrði í kennaranám og að stórefla
tækifæri starfandi kennara tii endur-
og viðbótarmenntunar auk þess sem
launakjör sænskra kennara hafa
batnað með kjarasamningum er m.a.
voru gerðir með tilvísun til nauðsyn-
legs samhengis lagabreytinga um
skólastigin og launakjara kennara.
Við þurfum að fara að dæmi þeirra
grannþjóða er best hafa ígrundað
breyttar kröfur til framhaldsskólans
og kennara hans og endurskoða
menntun framhaldsskólakennara til
framtíðar. Sú endurskoðun þarf að
byggja á vitneskju um nauðsyn hald-
góðrar menntunar í kennslugreinum
og nauðsynlegs náms og þjálfunar í
kennarafræðum til þess að tryggt
sé að kennarar hafi á valdi sínu fjöl-
breyttar aðferðir við kennsluna og
undirbúning hennar. Það er gömul
klisja að halda því fram að færni í
kennslu sé annaðhvort eitthvað sem
menn eru fæddir með eða geti að
öðrum kosti aldrei tileinkað sér. í
þessari atvinnugrein sem og öðrum
þarf að læra réttu handtökin til þess
að skila góðu dagsverki.
Flestir viðurkenna núorðið að góð
launa- og starfskjör kjör kennara séu
mikilvægur þáttur í að tryggja gæði
skólastarfs. Þarna eiga Islendingar
iangt í land og hin lágu kennaralaun
sýna að enn höfum við ekki náð að
gera skólamál að forgangsmáli og
ekki áttað okkur á því að það er
þjóðhagslega óhagkvæmt - jafnvel
hættulegt að meta menntun svo illa
til launa að ungt fólk setji spuming-
armerki við gildi þess að mennta sig
af ótta við að geta ekki séð sér sóma-
samlega farborða á vinnumarkaði.
Stórbæta þarf launakjör grunn-
og framhaldsskólakennara með það
að meginmarkmiði að dagvinnulaun
þeirra endurspegli menntunarkröfur
og ábyrgð. Leiðrétting dagvinnu-
launa kennara mun svo greiða leiðina
að ýmsum öðrum breytingum á störf-
um þeirra sem nauðsynlegar eru
m.a. til þess að skólinn geti betur
búið nemendur undir líf og starf í
nútímaþjóðfélagi.
Höfundur er formaður HIK.